ساختمان و نقش dna

[a.shina]

بدن ما حدود 210 نوع سلول مختلف دارد. هر سلول (مانند سلول استخوانی، سلول خونی و ...) کاری متفاوت انجام می دهد تا به بدنمان کمک کند وظایفش را انجام دهد...




حمیده احمدیان راد
بدن ما حدود 210 نوع سلول مختلف دارد. هر سلول (مانند سلول استخوانی، سلول خونی و ...) کاری متفاوت انجام می دهد تا به بدنمان کمک کند وظایفش را انجام دهد. اما سلول های بدن ما از کجا می فهمند چگونه باید وظایفشان را انجام دهند؟ پاسخ در DNA است.
رشته های DNA در درون ساختارهایی به نام کروموزوم ها قرار دارند. کروموزوم ها هم درون هسته سلول های ما هستند.
DNA مخفف اسید دئوکسی ریبونوکلئیک است. DNA مولکولی خاص است چرا که دارای کدی برای هر سلول بدن ما است. هر سلول بدن ما از DNA به عنوان یک کتابچه راهنما و دستورالعمل استفاده می کند. به عبارت دیگر سلول ها دستورالعمل هایشان را درباره این که چه کاری انجام دهند از DNA دریافت می کنند. اگر DNA را با رایانه مقایسه کنیم می بینیم که DNA چیزی مثل برنامه رایانه ای یا کد است. سلول سخت افزار است.
DNA مولکولی درشت است که از دو زنجیره مارپیچی طولانی از نوکلئوتیدها تشکیل شده است.

چهار نوع مختلف از نوکلئوتیدها وجود دارد: آدنین، تیمین، سیتوزین و گوانین. نوکلئوتیدها معمولاً به وسیله حرف اولشان نشان داده می شوند:

A - آدنین
T - تیمین
C- سیتوزین
G- گوانین

خود نوکلئوتیدها از سه بخش قند 5-کربنی، یک گروه فسفات و بازهای نیتروژنی تشکیل شده اند.
چنان که گفته شد همه نوکلئوتیدها به صورت دو زنجیره طولانی به هم پیچ خورده قرار گرفته اند. این شکل پیچ خورده، مارپیچ دوگانه نامیده می شود. این زنجیره دوگانه می تواند خودش را تکثیر کند. فرآیند تکثیر هر بار که یک سلول تقسیم می شود رخ می دهد.
اطلاعات درون کد ژنتیکی (کد ژنتیکی دستورالعمل درون یک ژن است که به سلول می گوید چگونه یک پروتئین خاص را بسازد) از DNA به RNA عبور می کند تا به این وسیله پروتئین ها ساخته شود. چراکه اطلاعات ژنتیکی موجود در درون DNA به تنهایی نمی تواند پروتئین بسازد. کد ژنتیکی، زنجیره ای حاوی 64 سه تایی نوکلئوتیدها است. این سه تایی ها کدون (codon) نامیده می شوند. درواقع مثل این است که هر سه حرف (نوکلئوتید) یک کلمه به نام کدون را می سازند. رشته ای از کدون ها ممکن است شبیه به این باشند:

ATC TGA GGA AAT GAC CAG , …

چنان که گفته شد تنها چهار نوع مختلف از نوکلئوتیدها یا تنها چهار حرف مختلف وجود دارد اما مولکول های DNA هزاران حرف دارند و در نتیجه امکان به وجود آمدن میلیاردها، میلیارد ترکیب مختلف ایجاد می شود. دستورالعمل های موجود در هر رشته DNA که می گوید یک سلول چگونه یک پروتئین خاص بسازد ژن نام دارد. این پروتئین ها به وسیله سلول ها مورد استفاده قرار می گیرند تا عملکردهای خاصی انجام دهند، رشد کنند و به حیاتشان ادامه دهند.
یک حقیقت جالب درباره DNA وجود دارد و آن این که حدود 99.9 درصد از DNA افراد ساکن سیاره زمین دقیقاً یک شکل است. تنها 0.1 درصد با هم متفاوت است که باعث می شود ما منحصر به فرد باشیم.
منابع:
http://biology.about.com/od/geneticsglossary/g/DNA.htm
http://www.chem4kids.com/files/bio_dna.html
http://www.ducksters.com/science/biology/dna.php