از تاریخچه تا برترین هواپیماهای جنگنده!

[Almas Parsi]

از تاریخچه تا برترین هواپیماهای جنگنده!

مقدمه:

هواپیما هواگردی سنگین‌تر از هوا است.

در هواپیما اختلاف فشار هوائی که از روی بال و زیر بال می‌گذرد ایجاد نیروی برآر می‌کند و با خنثی شدن نیروی وزن، هواپیما به پرواز در می‌آید.این نیرو چیزی معادل وزن هواپیما و وزن مسافران به بالا وارد می‌شود .

از نظر طرح و عملکرد هواپیماها را می‌توان به دو دسته هواپیما با بال ثابت و هواپیما با بال متحرک تقسیم کرد.از نظر پیش‌رانش هواپیماها به دو دسته موتوردار و بی‌موتور تقسیم می‌شوند.
هواپیماهارا می‌توان از نظر کاربرد به دو دسته بخش کرد:

هواپیمای نظامی
و هواپیمای غیرنظامی.



تاریخچه

مخترع هواپیما به معنی امروزی را برادران رایت می‌دانند ولی با توجه به کوشش‌های هم‌زمان دیگران، برخی این نکته را قبول ندارند.

به‌هرحال کوشش برای پرواز سابقه‌ای بسیار دورتر از کار برادران رایت دارد. ذکر وسیله پروازی که با استفاده از چند پرنده ساخته شده در اساطیر ملل گوناگون شاید نخستین کوشش بشر برای طراحی هواپیما به‌شمار رود. مواردی که افرادی با بستن بال یا پارچه به‌خود برای پرواز از بلندی به پایین پریده‌اند نیز در تاریخ آمده‌است.
اوتو لیلینتهال به حالت نیمه‌پروازی. حدود سال ۱۸۹۵.


لئوناردو داوینچی نابغه ایتالیایی طرح‌های زیادی برای وسایل پرنده (مثلاً بالگرد) از خود به‌جا گذاشته‌است.اوتو لیلینتهال آلمانی را نخستین کسی می‌دانند که توانست با بستن بال به خود پروازی کوتاه را انجام دهد ولی چهل سال قبل از او سر جرج کایلی انگلیسی همین کار را با یک هواپیمای بی‌موتور ساخت خودش کرده بود. در سال ۱۸۰۹ اولین گام عملی و تاریخی انسان در زمینه‏ پرواز مکانیکی توسط جرج‏ کایلی که در واقع پدر علم هوانوردی‏ نام گرفته‌است صورت گرفت و تفکر مقاومت هوا در برابر اشیاء متحرک در آن، بعنوان عامل و محرک‏ اولیه در راه ساخت ماشینهای پرنده مورد استفاده قرار گرفت.


جرج کایلی توانست با نیروی وارد بر مقاومت‏ هوا از طریق حرکت پروانه نصب شده روی یک جسم‏ مسطح موتوردار، وزن معینی به آن جسم داده و آن شی‏ء را در هوا به جلو براند بدون اینکه سقوط کند و باین‏ ترتیب مشکل مقاومت هوا در برابر عبور اجسام از آن و نیز تئوری سقوط اشیاء سنگین‏تر از وزن هوا به زمین را آسان سازد. کایلی آزمایش‌های بسیاری را انجام داد که‏ پیشرفتهای بعدی در این آزمایش‌ها بتدریج درستی یافته‌ها و تجربیاتش را تأیید نمود. در آن روزگار به‌ویژه در وقتی که نظریه «سقوط اشیاء سنگین‏تر از وزن هوا به‏ زمین» رواج داشت کمتر کسی می‏توانست راز حرکت‏ یک سطح صاف را در هوا بطوریکه بتواند خودش را نگهدارد و بزمین نیفتد، دریابد.


کار کایلی توسط دیگران دنبال شد و در اوایل‏ استرینگ فلو و هنسن دو کار بزرگ در زمینه ساخت هواپیما آغاز کردند. همزمان با عدم‏ کامیابی هنسن در طراحی و ساخت یک هواپیما با نیروی محرکه بخار، استرینگ فلو هواپیمای کوچکتری‏ از همین نوع را ساخت که توانست با موفقیت پرواز نماید.


با این موفقیت استرینگ فلو توانست در پی تأسیس‏ انجمن هوانوردان بریتانیا در سال ۱۸۶۶ به این سازمان‏ بپیوندد. وی بخاطر طراحی و ساخت موتور هواپیما از نوع سبک با قوه محرکه بخار برنده جایزه گردید.


در اواخر سده نوزدهم و اوایل سده بیستم کوشش برای ساخت هواپیمایی که قابل کنترل باشد (یعنی به خواست خلبان به چپ و راست و پائین و بالا برود) در فرانسه و آمریکا شدت گرفت. اولین پرواز کنترل شده به نام برادران رایت ثبت است. آنها این کار را در ۱۷ دسامبر ۱۹۰۳ کیتی هاوک در کارولینای شمالی به طور آزمایشی انجام دادند و در سال ۱۹۰۵ هواپیمای آنان (پرندهٔ رایت ۳) کاملا تحت کنترل بود و می‌توانست به طور پایدار پرواز کند.


ترابری هواپیمائی کشوری از سالهای بعد جنگ جهانی اول رو به رشد نهاد تا آنجا که دهه بعد جنگ جهانی دوم (بین سالهای ۱۹۵۵-۱۹۴۶) سالهائی بوده‌اند که هواپیماها مهم‌ترین وسیله سفر و جابجایی بشمار می‏رفته‌اند.
آلودگی صوتی حاصل از پرواز هواپیما و اثرات آن

پرواز هواپیما همیشه همراه با سر و صدا است. عوامل زیادی سبب ایجاد نویز در هواپیما می شوند که دو عامل اصلی آن، موتورهای هواپیما و عبور جریان هوا از روی بدنه و بال ها می باشد. اگر فردی در یکی از موقعیت های زیر قرار داشته باشد، نویز حاصل از هواپیما وی را آزار خواهد داد:

۱) زندگی کردن در نزدیکی فرودگاه یا

۲) زندگی کردن در مسیر حرکت هواپیما.

بنابراین، افراد بسیاری در معرض آلودگی صوتی ناشی از پرواز هواپیما قرار دارند؛ در نتیجه، اندازه گیری نویز هواپیما در مناطق مسکونی و بررسی اثرات آن بر روی انسان ها از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله، اثر منفی آلودگی صوتی ناشی از حرکت هواپیما بر روی سلامتی انسان، تحصیل دانش آموزان، زندگی حیوانات اهلی و وحشی و همچنین قیمت ساختمان مورد مطالعه قرار می گیرد. تا پس از آشنایی با اثرات نویز هواپیما و درک ضرورت کاهش آن، منابع تولید کننده نویز را در هواپیما شناخته و به دنبال راهی برای از بین بردن و یا کم کردن آن باشیم.
گونه‌ها

هواپیما با بال ثابت

بیشتر هواپیماهای امروزی به‌ویژه هواپیماهای مسافری در این دسته جای دارند.منظور از بال ثابت آن است که بال هواپیما (بر خلاف هلیکوپتر) فقط در اثر پیش‌رانش نیروی برآر ایجاد می‌کند. اگرچه بال در بعضی هواپیماها برای جاگیری کمتر یا ملاحظات هواپویشی ممکن است باز و بسته شود ولی این‌گونه هواپیما را نیز دارای بال ثابت می‌شمارند چون باز و بسته شدن بال ایجاد نیروی برآر نمی‌کند.

هواپیما با بال متحرک

در بال‌گردها نیروی برآر ناشی از چرخش بال یا پروانه در هوا است. هلی‌کوپتر یا بالگرد شناخته‌شده‌ترین هواپیما با بال متحرک است. هواچرخ نوع دیگری از این‌گونه هواپیما است. بعضی از هواپیماها مثل و-۲۲ آسپری ویژگی‌های بال ثابت و بال متحرک را یکجا دارند.

هواپیمای موتوردار

موتور هواپیما وظیفه تأمین نیروی پیش‌رانش (در هواپیماهای با بال ثابت) یا چرخاندن پروانه و پیش‌رانش (در هواپیماهای با بال متحرک) را دارد.تا اواخر جنگ جهانی دوم موتور هواپیماها از نوع پیستونی یا موتور احتراق داخلی بود. اکنون بیشتر هواپیماها از موتور جت استفاده می‌کنند. در بعضی هواپیماهای آزمایشی و نظامی از موتور موشکی استفاده می‌شود.

هواپیمای بی‌موتور

در هواپیمای بی‌موتور برای پیش‌رانش از نیروی گرانش زمین استفاده می‌شود. بادپر (گلایدر) نوع رایج هواپیمای بی‌موتور است. هواپیمای بی‌موتور را باید پیش از شروع پرواز با ابزاری جدا از آن به ارتفاعی مناسب رساند و پس از آن هواپیما می‌تواند با استفاده از نیروی گرانش و جریان‌های هوائی پرواز کند. در سالهای گذشته شرکت مادو موفق به ساخت اولین موتور هواپیما در ایران شد که کاربرد نظامی دارد.

هواپیماهای نظامی

اصطلاح هواپیمای نظامی طیف وسیعی از هواپیماها را، از هواپیمای مدل گرفته تا بزرگ‌ترین هواپیمای جهان، در بر دارد. بسیاری از این هواپیماها فقط در اختیار ارتش‌ها و نیروهای هوائی کشورها است ولی بعضی از هواپیماهای نظامی با تغییر دادن هواپیماهای غیرنظامی به کارهای گمارده می‌شوند. جنگنده‌ها و هواپیماهای ترابری نظامی دو دسته شناخته شده‌تر هواپیمای نظامی هستند.

هواپیماهای غیرنظامی

انرژی خورشیدی نیروی محرکه این هواپیما را تأمین می‌کند.هواپیماهای غیرنظامی نیز گستره وسیعی دارند و برای جابجائی مسافر یا بار و نیز تفریح و پژوهش و خدمات به‌کار می‌روند. استفاده نظامی از هواپیمای غیرنظامی برپایه قانون‌های بین‌المللی ممنوع است ولی گاه کشورها مخفیانه چنین می‌کنند.برخی از هواپیماهای نظامی قدیمی با تغییراتی برای تفریح و پژوهش به هواپیمای غیرنظامی تبدیل شده‌اند.

تصورهاینادرست
فضولات دستشویی هیچ‌گاه به‌طور عمدی از هواپیما بیرون ریخته نمی‌شوند، همهٔ ضایعات در مخزن‌هایی ذخیره می‌شوند و روی زمین توسط تجهیزات مخصوص تخلیه می‌شوند. پدیدهٔ یخ آبی به خاطر سوراخ شدن اتفاقی مخزن و نشتی از آن ایجاد می‌شود.

چند هواپیمای معروفرافال،جنگنده ی اروپایی

می توان به جرأت اظهار کرد که دیگر همانند گذشته، توانایی ساخت هواپیماهای جنگنده تنها تحت سلطه کشور به خصوصی مانند ایالات متحده نیست و کشورهای دیگر نیز امروزه همگام با صنعت روز هوانوردی، با جدیت مشغول به طراحی و تولید هواپیما های جنگنده بومی می باشند.




اما در این میان، دو کشور اروپایی، یعنی فرانسه و انگلیس و البته تا حدودی نیز آلمان، گوی سبقت را از دیگران ربوده و به سرعت در حال تولید جنگنده هایی هستند که به خوبی از پس حریفان آمریکایی خود بر آمده و آنان را از میدان نبرد، به در می کنند.

کشور فرانسه، با سابقه زیاد در طراحی و ساخت هواپیماهای مسافربری و نظامی، هم اکنون در حال طراحی مدل های جدیدی از هواپیماهای جنگنده می باشد که شاخص ترین آن ها، جنگنده رافال Rafale است.


این جنگنده، که در حقیقت همان ادامه دهنده راه اسلاف خود یعنی جنگنده های مشهور میراژ، جگوار، سوپر اتاندارد است، به منظور جایگزینی جنگنده های قدیمی توسط نیروی هوایی فرانسه سفارش داده شد.




این جنگنده، که می توان تا حدودی آن را جنگنده ای جوان و جدید نامید، در سال ۲۰۰۱ و در عملیات جنگ افغانستان عملکرد و برتری آشکار خود را بر شناخته شده ترین هواپیماهای ناونشین، یعنی F-18 Hornet و F-14 Tomcat به جهانیان ثابت نمود.

رافال هواپیمایی دو موتوره با قابلیت حمل بازه گسترده ای از تسلیحات هوا به هوا و هوا به زمین می باشد که در عین حال، هواپیمایی بی نهایت تغییر پذیر است و به سرعت می تواند نقش خود را از برتری هوایی به شناسایی، حملات دریایی و یا زمینی تغییر دهد.

در کاکپیت این جنگنده، از سیستم های اویونیک یا سیستم های الکترونیکی بسیار پیشرفته ای بهره برداری شده است؛ مانند سیستم HUD هولوگرافیک با زاویه دید بالا ساخت شرکت تالس اویونیک که اطلاعات ماموریت را به وفور در جلوی دید خلبان حاضر می نماید، دوربین های CCD و همچنین صفحه نمایش های لمسی در طرفین خلبان که اطلاعات تاکتیکی موقعیت حاضر را ارائه کرده و به او امکان تصمیم گیری به موقع را می دهد.



در مورد تسلیحات این جنگنده باید اظهار نمود که این هواپیما قادر به حمل بیش از ۹ هزارکیلوگرم جنگ افزار هوا به هوا یا هوا به زمین از انواع مختلفی چون موشک های میکا، ماژیک، سایدوایندر، آپاچی، اگزوست، ماوریک، هارپون و بمب های هدایت لیزری GBU-12 بسته به نوع ماموریت می باشد.

چنانکه پیش بینی نیز می شود، قرار بر این است که این جنگنده مدرن از سال ۲۰۰۶، به بمب های فوق دقیق هدایت لیزری یا GPS ماهواره ای ساژم AASM نیز برای منهدم ساختن هدف های دشوار زمینی مجهز گردد. این جنگنده، همچنین از دو توپ مسلسل با قدرت آتش ۲۵۰۰ گلوله در دقیقه ساخت GIAT نیز برای نبرد های هوایی نزدیک بهره می جوید.

این جنگنده از نظر جنگ الکترونیک نیز برتری خود را حفظ کرده است؛ چه، با در اختیار داشتن سیستم های هشدار تهاجم، گیرنده و آشکار ساز لیزری و سیستم های مغشوش کننده رادار دشمن از توانایی قابل قبولی برخوردار است.




با مجهز شدن این هواپیما به سیستم راداری RBE2، این جنگنده از قابلیت هایی چون نگاه به پایین و شلیک به پایین نیز بهره مند شده قابلیت ردیابی همزمان ۸ هدف و شناسایی تهدیدات هوایی به نحو احسن را نیز داراست. طول بالهای دلتا شکل این جنگنده حدود ۱۱ متر و طول خود هواپیما در حدود ۱۰ متر می باشد و در عین حال، از مساحت بالی به میزان ۴۵ متر مربع بهره می برد.

این جنگنده مدرن از دو موتور M88-2 ساخت سنکما، برای فراهم آوردن نیروی پیشران خود استفاده می نماید که البته هریک نیروی کشش استاتیکی معدل ۷۵ کیلونیوتن را با پس سوز فراهم می آورند که در اصل ورودی های این موتورها، در زیر سکان افقی هواپیما واقع شده است! البته، تعجب نکنید.

واقع شدن ورودی هوا زیر سکان افقی، به این دلیل است که این هواپیما از نوع کانارد می باشد، یعنی سکان افقی آن که غلتش حول محور عرضی را کنترل می کند، به صورت دو بالچه در جلو واقع شده است و در عوض، در قسمت انتهای هواپیما هیچ گونه سطح کنترلی مشاهده نشده و بال ها تا انتهای خروجی های موتور امتداد یافته اند.




موتورهای قدرتمند این جنگنده، رسیدن آن را به سرعتی معادل ۸/۱ ماخ و داشتن سقف پروازی برابر با ۵۵ هزارپا را امکان پذیر ساخته اند که توانایی هایی بهینه برای جنگنده ای در این کلاس محسوب می شود. ناگفته نماند که این جنگنده در انواع گوناگونی برای ماموریت های متفاوت عرضه می گردد.

این مدل ها عبارتنداز: مدل B این جنگنده در اصل برای استفاده نیروی هوایی طراحی گشته و هواپیمایی دو نفره شامل سرخلبان و افسر تسلیحات نظامی می باشد. مدل C نیز مانند مدل قبل برای نیروی هوایی تولید شده و در چندی از موارد بهبودیافتگی هایی نیز نسبت به مدل قبلی مشاهده می شود.

مدل M نیز جنگنده ای تک نفره و مدل ناونشین رافال محسوب می شود که به منظور انجام ماموریت های حفاظتی از ناوهای هواپیمابر تولید گشته است. قابل توجه است که باز هم کارخانه سازنده این جنگنده، یعنی شرکت داسالت، سنت شکنی نکرده و هواپیمای رافال را نیز هواپیمایی با بال های دلتا شکل طراحی نموده است، یعنی همان سنتی که در هواپیماهای پیشین فرانسوی مانند میراژ ۴۰۰۰ رعایت شده است.




جنگنده رافال اولین هواپیمای نظامی جهان است که به منظور انجام ماموریت های هوا به هوا و هوا به زمین به طور همزمان، طراحی شده است که یکی از وجوه قدرت و شایستگی آن می باشد.

به علاوه، توانایی این هواپیما برای انجام عملیات در حالت های ماورای دید بصری (BVR) و یا در ارتفاع بسیار پایین نسبت به سطح زمین در نبرد، امکانات گسترده ای را به آن، برای جنگنده ای چند ماموریته بودن و قابلیت بقای فراوان در مقابل دشمن را داده است.

به هرسخن، این هواپیما، قادر است که نیاز نه تنها نیروی هوایی فرانسه، بلکه کشورهای زیادی در جهان را که بعدها از سفارش دهندگان این هواپیما خواهند بود، با شایستگی هر چه تمامتر مرتفع نماید.



بمب افکن B3 کابوسی از آینده




و اما نیاز های استراتژیک ببینید آمریکا بیشترین بار مسولیت بمب افکنهایش بعهده ی بمب افکن های فوق سنگین B.52 است که با وجودی که ضد رادار نیست اما بیشترین میزان محموله را میتواند حمل کند برای ماموریت هایی که نیاز به سرعت عمل و پنهان کاری دارند از B.1 استفاده می کند و در ماموریت های ویژه از B.2 باید توجه کنید

نگهداری بمب افکنها بسیار هنگفت وهزینه بر است به طور مثال امسال در بودجه نیروی هوایی آمریکا قرار است بمب افکن های سبک F.117 را بازنشسته و از رده خارج کنند چون با وجود ارزش ضد راداریشان نگهداری آنها نمیصرفد و یا آمریکا کلا ۲۰ فروند بمب افکن B.2 سفارش داد(هرکدام ۲ میلیارد دلار) ولی هزینه کمر شکن پرواز آن(هر پرواز در حدود ۱ میلیون دلار) باعث شد اکنون بیش از ۱۲ فروند فعال نباشد که آن هم تا حداکثر ۲۰۲۰ فعال خواهد بود

بمب افکنهای B.52 با وجودی که بیش از ۵۰ سال عمر دارند هنوز بصرفه ترین گزینه برای نیروی هوایی بشمار می آیند و گفته می شود تا ۲۰۵۰ هم در خدمت خواهند بود امکان زیادی دارد B.1 ها هم تا ۲۰۵۰ در خدمت باقی بمانند اما بمب افکنهای B.2 باوجودی که پیشرفته تر هستند بزودی از رده خارج خواهند شد بنا بر این نیروی هوای تا سال ۲۰۳۰ الا ۲۰۵۰ نیاز به جایگزینی بمب افکنهایش با یک بمب افکن فوق مدرن که در عین کارامدی کم هزینه بوده و بتواند هم با خلبان و هم بدون خلبان پرواز کند و بدون محدودیت به هرجا برود.


در شرایطی که هوز جنگنده های نسل پنجم به طور کامل وارد خدمت نشده اند نیروی هوایی آمریکا پروژه پژوهشی را شروع کرده برای بررسی طزاحی بمب افکن نسل هفتم B.3 این بمب افکن قرار است برای سالهای ۲۰۳۵ وارد میدان شود شاید هم تا ۲۰۵۰ طول بکشد این نوید آینده ای حولناک است چون پیشبینی بمب افکنی برای دونسل آینده نوید دهنده ی رشد سریع تکنولوژیست


اف-۱۴ تامکت، جنگنده افسانه ای




نوبتی هم باشه نوبت به هواپیمای مورد علاقه منه هواپیمای که یه جورای از بچگی با اون بزرگ شدم. تنها هواپیمای که قابلیت استفاده از موشک استثنای فونیکس را داراست. یک خلبان ایرانی به نامه داود نژاد با یک رکورد افسانه ای تونست در جنگ ایران و عراق یک میگ ۲۵ را از فاصله ۱۸۰ کیلومتری با موشک فونیکس از بین ببره.


قادر است به طور همزمان ۲۴ هدف را به وسیله سیستم های راداری خود شناسای کرده و با موشک پیشرفته فونیکس ۶ فروند از آن ها را نابود کند.بدون شک دیگر کسی نیست که کوچکترین سررشته از علم هوانوردی داشته باشد، اما هواپیمای افسانه ای اف-۱۴ تامکت را نشناسد. این جنگنده ی به واقعیت جلوتر از زمان، در حدود سه دهه پیش برای نخستین بار پا به عرصه وجود نهاد و تا امروز هم، حریفی شایسته رقابت با این هواپیمای به یاد ماندنی یافت نشده است.

جت فوق پیشرفته ای که به دلیل پیچیدگی آن به «کامپیوتر پرنده» مشهور شده بود، کشورهای زیادی از جمله اسرائیل، یعنی هم پیمان نزدیک آمریکا خواستار دریافت این عقاب تیز پرواز حتی در برابر پرداخت بهای گزاف شدند، اما ایالات متحده این هواپیما را فقط به ایران فروخت.


در سال ۱۹۸۵، هواپیمای مسافربری متعلق به خطوط هوایی مصر در پرواز مصر به لیبی توسط هواپیما ربایان سازمان آزادی بخش فلسطین برای در فشار گذاشتن دولت اسرائیل به منظور آزادی زندانیان سیاسی ربوده شد. به منظور آزادی هواپیمای مسافربری از بند ربایندگان، هفت هواپیمای اف-۱۴ تامکت مامور رهگیری هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ شدند که سه فروند از این هواپیما ها برای دفع خطر احتمالی تهاجم هواپیماهای لیبیایی در نظر گرفته شدند.

یک هواپیمای پیش اخطار E-2 از قبل موقعیت دقیق هواپیمای قربانی را مشخص کرده و تامکت ها را بدان سمت هدایت نمود.

هواپیماهای تامکت در شرایط سخت پرواز شبانه و سکوت کامل رادیویی و همچنین در حالتی که تمام چراغ های بیرونی هواپیماها خاموش شده بود، به بوئینگ ۷۳۷ قربانی نزدیک شدند. هواپیماهای F-14 به گونه ای جالب در جلو، عقب و طرفین هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ قرار گرفتند و پس از ثبات موقعیت، تامکت ها تمام چراغ های خود را روشن کرده و ارتباط رادیویی خود را با خلبان بوئینگ ۷۳۷ برقرار نمودند.

هواپیمای تروریست ها به شیوه ای بسیار غافلگیر کننده رهگیری شده و تا فرودگاهی در ایتالیا اسکورت شد.
پس از فرود، گروه های پلیس هواپیما را احاطه کرده و تروریست ها را با موفقیت دستگیر نمودند.


منابع :
ویکی پدیا
فلای بوی
لندینگ
دانشگاه فردوسی مشهد

منبع : پژوهشکده

باز نشر : سایت علمی نخبگان جوان

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

بسیار جالب ممنونم