جشن دیگان و روز میلاد خورشید مبارک باد

[روابط عمومی سایت]

به نام خدایی که ایران را آفرید

با سلام و درود فراوان خدمت کاربران عزیز و تلاشگر انجمن

با امید به اینکه روز اولین فصل زمستانتون رو با آرامش آغاز کرده باشید

امروز در گاهنامه ایران باستان (3745) به نام جشن دیگان و شب گذشته اون
رو شب یلدا یا شب چله می نامند .

بر این اساس روز زیبای میلاد خورشید و جشن خرم روز را که نخستین جشن دیگان هست
رو به تمامی ایرانیان و کاربران عزیز انجمن علمی نخبگان جوان تبریک و تهنیت عرض نموده و
آرزو داریم زمستانی سپید و پر برکت و سرشار از الطاف الهی پیش رو داشته باشید

جهت آشنایی و آگاهی از دانستنیهای این جشن های باستانی در ماه دی توجه شما را به دانستنیهایی
پیرامون آن در ادامه جلب مینمایم

روز میلاد خورشید
جشن خرم روز
نخستین جشن دیگان

در گاهنامه ایران باستان (3745) این روز بنام جشن دیگان و شب پیش از آن به نام جشن شب یلدا یا شب چله نام گذاری شده است که واژه یلدا به پارسی باستان به چم (معنی) زایش است.

از دیدگاه اخترشناسی شب یلدا بلندترین شب سال است، و روزها کم کم بلند و شب ها کوتاه می شوند یا آغاز روشنایی است، پس ایرانیان باستان با آگاهی ژرف از دانش اختر شناسی، این شب را یلدا یا زایش روشنایی نامیدند.

از همین روی یلدا در افسانه‌‌های ایران باستان شب زایش مهر در سپهر است و ماه به دلدادگی مهر این شب را به دراز‌ترین دیدار خود با خورشید دگرگون می‌كند و جشن پیدایش مهر بوده است.

واژه "دی" یا "دتوشو" اوستایی و به چم (معنی) دادار، آفریدگار یا اورمزد كه همه نام خداوند است می باشد و در اوستا بیشتر به جای واژه اهورامزدا به كار رفته شده است. از همین روی نام این ماه را "دی" نامیدند چه "دی" نام آفریننده می باشد، كه سپس به آفریننده روشنایی نامی شد.

در گاهنامه ایران باستان هر روز نامی دارد، و اگر به نام سی روز ماه بنگرید، خواهید دید كه روزهای هشتم و پانزدهم و بیست و سوم هر ماه به نام دی نام گذاری شده كه برای جدا كردن آنها از همدیگر هر یك به نام روز پس از آن خوانده شده است. بنابراین این روزها به نام روزهای دی به آذر، دی به مهر و دی بدین كه نام خداوند می باشد نامیده شده اند.

در ماه دی چهار بار جشن دیگان در روزهای اورمزد، دی به آذر، دی به مهر و دی بدین برگزار می شود، كه از همه والا تر جشن روز اورمزد می باشد. این روز در ایران باستان كه نخستین جشن دیگان است به نام "اورمزد و دی ماه خرم روز" یا جشن دیگان نامیده شده است. زرتشتیان همچنین این روز را چیرگی روشنایی بر تاریکی یا پیروزی اهورامزدا بر اهریمن به شمار می آورند.
در این روز پادشاه هان و والیان، دیدار همگانی با مردم می داشتند.





در این شب خانواده های ایرانی پیرامون زیرگاه (کرسی) یا کنار بخاری گرد هم می آیند و میوه هایی مانند انار "نماد میوه ایرانی"، هندوانه، خربزه، آجیل و شیرینی می چینند و همه تا پاسی از شب، این شب را با داستان سرایی و شادی و خرمی می گذرانند.

جا دارد گفته شود كه شب 25 آذر در گاهنامه باستان و از دیدگاه اخترشناسی بلندترین شب و شب یلدا بوده است ولی شوربختانه این شب به نادرستی به شب 29 آذر در گاهنامه جلالی جابجا شده است، كه گفتمان در باره آن در این جستار نمی گنجد.

همچنین جای دارد گفته شود كه نام "روز" در زبان انگلیسی یا اروپایی كه "دی" خوانده می‌‏شود از همین واژه "دی" یا آفریننده روشنایی پارسی گرفته شده است، همچنین چون مهر در چندین سده آیین بنیادین امپراتوری روم بود، کلیسای روم پس از آمدن آیین مسیح به روم، آن را با زایش مسیح برابر کرد وبنام جشن کریسمس نامید، و همچنین آیین درخت كریسمس و ریخت و كلاه و اندیشه بابانوئل... از آیین كهن ایرانی آمده كه باز گفتمان آن در این نوشتار نمی گنجد

جشن ديگان
جشن زايش خورشيد

روز دی از دی ماه ، خرم روز، جشن خورشید اندرین روز بود واین ماه به نزد مغان ماه خدای است ، دی ماه از ماه های ویژه است که سرتا سر آن جشنهای ایزدی برپا میشده است .

زیرا واژه ی دی یکی از نامهای خداوند است .
بدین روی روزهای سرتا سر این ماه ، سپند (مقدس) بوده است .

بنابراین ، سه روز از روزهای هر ماه هم به نام دی نامدار شده است .

که اینچنین گزاره شوند هشتمین روز هر ماه (دی به آذر) روز ، روز پانزدهم هر ماه (دی به مهر) روز ، و روز بیست و سوم هر ماه (دی به دین) روز ، شوند (علت) این فراگرد، نشان کردن (مشخص کردن) هر یک از این روزها است ، واژه ی پس از دی ، به آشکاری، نام روز پس از آن است ، مانند روز هشتم دی ، و روز نهم آذر ، پس گفته میشود (دی به آذر) و ........

روز نخست هر ماه نام خداوند است . پس در دی ماه چندین جشن و مراسم نیایش برگزار می شده است ، نخستین روز دی ماه که هرمزد روز است .

خرم روز نیز نامیده می شده است ، و بلندترین شب سال درپایان آذر ماه و آغاز دی ماه قرار دارد که به آن شب یلدا میگویند .

جشنهای دیگان ، کم کم از یاد واندیشه ی همگان بدر شد ، ولی زرتشتیان با بر پا کردن آیین نیایش (دعا) به درگاه مزدا اهورا یاد این جشنها را زنده نگه داشته اند و اما پر ارزش ترین و با شکوهترین آیین( مراسم) دیگانی که همان جشن شب یلدا است ، در سرتا سر ایران و کشورهای آریایی و همه ی کشورهای اروپایی و گیتی به فراخورد های گوناگون برگزار میشود .

بنابر گفته ی ابوریحان ، دی ماه را خور ماه نیز میگویند و خرم روز که نخستین روز دی ماه است یکی از روزهای سپند (مقدس) است زیرا خورشید از این پس با قدرت و شکوه ، خود را با بلندتر شدن گاه برآمدن (زمان طلوع) نشان میدهد . و به درستی این روز ، روز زایش میترا یا روز زایش خورشید است .

در این روز خوی (عادت) ایرانیان چنین بود که پادشاه از تخت شاهی به زیر می آمد و رخت (جامه ، لباس) سپید میپوشید و در بیابان بر فرش های سپید می نشست ، و نگهبانان و دربان ها و سربازان را که نشان شکوهمندی شاه بدانهاست را به کنار میراند و با خاطری آسوده هر کس که نیازمند میشد می توانست با پادشاه سخن بگوید ، خواه گدا باشد یا دارا یا از بزرگان باشد یا دهقان، بدون نگهبان و دربانی به نزد پادشاه میرفت و بی هیچ دامنگیری گفتگو میکرد و در این روز پادشاه با دهقان و برزیگران به گرد می نشست و در یک سفره با ایشان خوراک میخورد و می گفت :

من امروز یکی از شما یانم چون یک برادر، زیرا ادامه ی گیتی به کارهایی است که به دست شما میشود و نه پادشاه را از برزیگران گریزی است و نه دهقانان را از پادشاه ، و چون راستی امر چنین شد پس من که پادشاه هستم با شما برادر خواهم بود ، مانند دو برادر مهربان هوشنگ و ویکرد که چنین بودند .

دی به آذر روز از دی ماه برابر با 8 دی در گاهشماری ایرانی

واژه ی دی که در اوستا «دتهوش»(Dathush) یا «دزوه»(Daz-vah) می باشد به معنی دادار یا آفریننده و آفریدگار است که همیشه به مانند صفتی برای اهورامزدا آورده شده است.

واژه ی «دی» از مصدر «دا» آمده است که در اوستا و فارسی هخامنشی (پارسی باستان) و سانسکریت به معنی دادن، آفریدن، ساختن، و بخشیدن، است.


در پهلوی «داتن»(Datan) و در فارسی «دادن» شده است و «داتر»(Dater) که در پهلوی «داتار» و در فارسی «دادار» یا آفریدگار گفته می شود و در خود اوستا در آفرینگان گاهنبار بند 11 صفت دتهوش برای دهمین ماه سال بکار رفته است.




ابوریحان بیرونی درباره ی «دی» می گوید :

«... دی ماه، نخستین روز آن خرم روز است و این روز و ماه هر دو به نام خداوند است که «هرمز» نامیده می شود، یعنی حکیم و دارای رای و آفریدگار.

در این روز عادت ایرانیان چنین بوده که پادشاه از تخت شاهی پایین می آمد و جامه ای سفید می پوشید و در بیابان بر فرش های سپید می نشست و دربان و یساولان را که شکوه پادشاه با آن هاست به کنار می راند و هر کس که می خواست پادشاه را ببیند، خواه دارا و خواه نادار بدون هیچ گونه نگهبان و پاسبان، نزد شاه می رفت و با او به گفتگو می پرداخت و در

این روز پادشاه با برزگران می نشست و در یک سفره با آن ها خوراک می خورد و می گفت :
من مانند یکی از شماها هستم و با شماها برادرم، زیرا استواری و پایداری جهان به کارهایی است که به دست شما انجام می شود و امنیت کشور نیز با من است، نه پادشاه را از مردم گریزی است و نه مردم را از پادشاه ...»




چهار جشن منسوب به «دی» یا «دادار»(خداوند - هرمزد) :

1- اورمزد و دی ماه در نخستین روز دی ماه

2- دی بآذر و دی ماه در هشتمین روز دی ماه

3- دی بمهر و دی ماه پانزدهمین روز دی ماه

4- دی بدین و دی ماه بیست و سومین روز دی ماه

که «کوشیار گیلانی» در «زیج جامع» این روزها را «دی جشن» می نامد.

جشن میلاد خورشید و خرم روز بر شما کاربران سایت علمی نخبگان جوان خجسته و فرخنده باد