آیا شما معتاد به کار هستید ؟ ( به همراه پرسشنامه )

[شهلا گ]

اعتياد به کار معتاد به کار، کسی است که در خود نوعی اجبار برای کارکردن احساس می کند. اين احساس فشار به حدی است که حتی به قيمت از دست دادن مسووليت های خانوادگی، زندگی اجتماعی و سلامت جسمی و روانی وی تمام می شود. اين اصطلاح در اواخر دهه 60 ميلادی در نشريات خارجی به کار برده شد و در دهه 90 با پيدايش موج حرکت ها يا برنامه های کمک به خود در ارتباط با رفتارهای اجتماعی زيان آور مانند کار زياد يا اعتياد به مواد مخدر استفاده از آن گسترش يافت. رفتارهای يک فرد معتاد به کار در رفتار بيماران مبتلا به اختلال وسواس هم ديده می شود. ولی عنوان اعتياد به کار در کتاب های مربوط به طبقه بندی اختلال های روانی به عنوان اختلال يا بيماری به چشم نمی خورد. ويژگی های فرد معتاد به کار بسياری از افراد پرکار به درستی نمی دانند که آيا در مقوله اعتياد به کار قرار می گيرند يا خير. به همين دليل مجموعه ای از رفتارهايی که چنين فردی از خود نشان می دهد برای اطلاع ذکر می شود: * برای او جدايی بين کار و خانه وجود ندارد. * حتی در منزل بالاترين اولويت به کار داده می شود. * احساس می کند خوشبختی اش در کار نهفته است. * کار بر خانواده و ايام فراغت ترجيح داده می شود. * به جز رويدادهای مرتبط با کار چيز ديگری به عنوان زندگی اجتماعی وجود ندارد. * در 24 ساعت شبانه روز و هفت روز هفته ذهن او را کار اشغال کرده است. * به علت کار دچار استرس می شود. * وقتی ديگران می گويند کارش را کم کند عصبانی می شود. * به مرخصی نمی رود يا کار را با خود به مرخصی می برد. * تنها فعاليتی که دوست دارد درباره آن صحبت کند کار است. * کار بيش از هر چيز ديگر او را خوشحال می کند. * فکر می کند خوابيدن و بازی کردن اتلاف وقت است. * در خارج از محيط کار مشغول حل مسائل کاری است. * معمولا مسووليت کامل فعاليت های کاری خود را قبول می کند. * در محيط کار پرانرژی است؛ درحالی که در منزل بی حال و افسرده است. * کار اضافی برعهده می گيرد زيرا فکر می کند در غير اين صورت برنامه ها به طور کامل اجرا نمی شوند. * ساعات کار طولانی برای او ناراحت کننده نيست. * تحمل افرادی که اولويت هايی غير از کار دارند برای او مشکل است. * تصور او اين است که اگر سخت کار نکند از کار بيکار می شود. * حتی زمانی که کارها جريان خيلی خوبی دارد او نگران است. * توجهی ندارد که کار کردن بيش از حد او به روابط خانوادگی اش لطمه می زند. * موقع رانندگی و خوابيدن يا زمانی که ديگران صحبت می کنند او درباره کارش فکر می کند. * بعضی از افراد «معتاد به کار» تمايل دارند هنگام مطالعه و غذا خوردن نيز کار کنند. تاثيرات جسمی و روانی اعتياد به کار را نبايد با پرکاری يا کوشايی اشتباه گرفت. افراد کوشا کار را امری واجب و در مواردی ارضاکننده می دانند. با وجود اين آنها در عين پرکاری زمان هايی را نيز به خانواده، دوستان و برنامه های زندگی اختصاص می دهند و بر فعاليت های خود کنترل دارند. در حالی که اين وضعيت های مورد بحث در افراد معتاد به کار مشاهده نمی شود. در تعداد قابل ملاحظه از اين افراد برخی مشکلات جسمی نيز وجود دارد. از آن جمله موارد زير را می توان نام برد : سردرد آلرژی خستگی سوءهاضمه درد معده و روده درد سينه گيجی به راحتی عصبانی و بيقرار می شوند از بی خوابی رنج می برند مشکل حافظه پيدا می کنند دامنه توجه آنان کوتاه است نمی توانند آراميدگی داشته باشند يا به اصطلاح ريلکس باشند خلق آنان به صورت مرتب تغيير می کند اعتياد به کار بيشتر جنبه روانی دارد تا جسمی. افراد معتاد به کار تصوير يک فرد ضعيف را از خود دارند و اين عامل در کنار استرس، ناکامی و عوامل ديگر نگرش کلی آنان را نسبت به زندگی تغيير می دهد. اين امر در عملکرد آنان تأثير می گذارد. چرا اعتياد به کار؟ بحث پيرامون دلايل پيدايش چنين رفتاری بسيار است.در اين زمينه گفته شده است که : رقابت بين همکاران، تمايل به نشان دادن وفاداری به سازمان، مشکل در بودجه خانواده، تقاضای مديريت سطح بالاتر يا فرهنگ سازمانی خاص می تواند به تدريج چنين رفتاری را شکل دهد. فرهنگ جامعه نيز می تواند رفتارهای ناشی از اعتياد به کار را تقويت يا مانع از ترويج آن شود. در ژاپن سالانه عده ای از کارکنان به علت کار بيش از حد فوت می کنند. برای مرگ در اثر کار زياد، واژه «کاروشي» به کار می رود. اگر اين مساله رخ دهد خانواده آن شخص می تواند کارفرمای مربوطه را متهم به سوءمديريت کند و دادگاه نيز می تواند برای اين موضوع غرامت تغيين کند. شايد دليل اصلی اين باشد که افراد معتاد به کار از درون احساس مشکل می کنند. آنها افرادی خوشبخت و راضی نيستند. به هر حال فرد معتاد به کار ياد گرفته است که به تدريج اين رفتارها را از خود نشان دهد. شايد هم سعی دارد خود را فردی با توانايی های خاص نشان بدهد. در عين حال می توان تصور کرد که در مواردی نيز ممکن است چنين فردی سعی کرده باشد از چيزی يا چيزهايی فرار کند و چنين رفتاری به تدريج به شکل عادت در وی درآمده است. رهايی از اعتياد * برای کسب بهبودی، شخص بايد نخست با خود صميمی شود، به خود ابراز علاقه کند و خود را بفهمد. او نياز به وقت و خلوتی خاص دارد تا بر شخص خود و رابطه روان و جسم تمرکز کند. بايد ذهن خود را بيشتر به «بودن» توجه دهد تا به «کارکردن». * سعی کند از حالت شخصی که هدفش فقط موفقيت است بيرون بيايد. ساعت کارش را مانند افراد عادی تعيين کند. * کامپيوتر و موبايل خودر ا در زمانی خاص و برای مدتی در شبانه روز خاموش نگه دارد. * ديدار از دوستان و تفريحات معمول را در برنامه زندگی خود مدنظر قرار دهد. * از خود استرس زدايی کند. برنامه آراميدگی يا تن آرامی و در کنار آن برنامه های ورزشی ترتيب دهد. * بايد در خود اين احساس را به وجود آورد که پرکاری معقول چيز خوبی است ولي برنامه هايی که موجب می شوند انسان از زندگی به همان مقدار لذت ببرد هم خوب هستند. منبع : شفاف پرسش نامه ی ميزان اعتياد به کار اکنون به پاسخ دهی به پرسش نامه ی زير، ميزان اعتياد به کار خود را اندازه گيری کنيد. 1- به طور ميانگين، هفته ای چند ساعت کار می کنيد؟ الف) کم تر از 40 ساعت ب) 40 تا 50 ساعت ج) 50 تا 60 ساعت د) بيش از 6 ساعت 2- در 6 ماه گذشته، چند بار دوستان و اقوام، شما را دعوت کرده اند که به خاطر مشغله ی کاری، يا با تدخير رسيده ايد يا عذرخواهی کرده ايالف) کم تر از 40 ساعت ب) 40 تا 50 ساعت ج) 50 تا 60 ساعت د) بيش از 6 ساعتتر 3- در 6 ماه گذشته، چند بار به خاطر مشغله ی کاری، از مشارکت در ساير طرح ها خودداری کرده ايد؟ الف) 3 مرتبه يا بيش تر ب) 2 تا 3 مرتبه ج) 1 مرتبه د)هرگز 4- وقتی به طور کلی به زندگی نگاه می کنيد،چند درصد از انرژی خود را صرف کار کرده ايد؟ الف) کم تر از 50 درصد ب) 50 تا 6 درصد ج) 60 تا 80 درصد د) بيش از 8 درصد 5- کدام يک از جملات زير را از خودتان در مورد شغل تان شنيده ايد؟ الف) کار يعنی پول درآوردن و در خانه نيز بايد کار کرد. ب) کار به اندازه ی خانواده ام برايم اهميت دارد. ج) ارتقای شغلی خيلی برايم مهم است و معمولاً جزو اولوت های زندگی ام است. د) من برای زندگی کار می کنم؛ بدون کار، پژمرده شده و می ميرم! 6- زندگی خاطره انگيز شما چگونه به خاطر کار آسيب می بيند؟ الف) اصلاً کارم خيلی مسأله ی مهمی نيست. ب) کار به معنی ايثار و فداکاری دلسوزانه است. ج) کار، مسأله ی مهمی ست و بخشی از زندگی ام است. د) زندگی خاطره انگيز يعنی چه؟! 7- سلامتی شما چقدر تحت تأثير کارتان است؟ الف) کار اصلاً بر سلامت من اثرگذار نيست. ب) به طور کلی از سلامت خوبی برخوردارم و کار نيز به سلامت جسمی من کمک می کند. ج) در چند ماه گذشته، وقت رفتن به سالن ورزشی را نداشتم چون تمام وقتم را کار می گسيرد. د) از شدت استرس، دچار بيماری از جمله زخم معده، ناراحتی قلبی، اضطراب، خارش پوست، خشم و چاقی شده ام. 8- آيا درای سرگرمی هستيد؟ الف) بله، خيلی زياد. ب) در تعطيلات آخر هفته يا رسمی به تفريح می پردازم. ج) بله، تعداد کمی سرگرمی دارم اما بيش تر آن ها را فراموش می کنم. د) وقتی برای پرداختن به سرگرمی ندارم.‏ ‏9- اگر به طور ناگهانی فردا شب تصميم بگيريد مراسم شامی برپا کنيد، چند نفر از دوستان (نه اقوام) انتظار دارند حضور داشته باشيد؟ الف) بيش از 5 نفر ب) بين 3 تا 5 نفر 1 تا 2 نفر ج) هيچ کس 10- کدام يک از جملات زير را دوست داريد از همکاران خود بشنويد يا شنيده ايد؟ الف) آدم خوبی هستيد اما نه مدير خوبی. ب) بين زندگی و کارتان تعادل وجود دارد. ج) خيلی کار می کنيد؛ نمی دانيم خانواده چطور شما را تحمل می کند! د) لازم است به زندگی تان برسيد. نتيجه گيری: اگر بيش تر پاسخ ها "الف" باشد: به احتمال قوی انرژی زيادی صرف کار نمی کنيد. خيلی برای تان مهم نيست وقتی تصميم می گيريد، چطور وقت و انرژی خود را صرف کنيد. شما دارای کارای شغلی نمی باشيد.‏ اگر بيش ترين پاسخ ها "ب" باشد: می دانيد چطور بين کار و زندگی تعادل برقرار کنيد. خانواده، اقوام و دوستان بری تان خيلی مهم هستند. شما به خوبي می دانيد چطور مرزهای سلامت جسمی و روانی را حفظ کنيد. اگر بيش ترين پاسخ ها "ج" باشد: در معرض "کارشيفتگی" قرار داريد. اگر همين مسير را ادامه دهيد، درمانده می شويد. واقعاً بايد انرژی و وقت تان را به تساوی ميان کار و زندگی شخصی تقسيم کنيد و به مرخصی برويد؛ در غير اين صورت خلاقيت از شما دور می شود. اگر بيش ترين پاسخ ها "د" باشد: شما دچار کارشيفتگی هستيد. به دنبال کمک باشيد! لازم است اولويت های زندگی تان را بازنگری کنيد. استرس را از خودتان دور نماييد؛ و گرنه دچار آسيب های جدی جسمی و روانی می شويد. منبع http://www.goums.ac.ir