"روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"

[parnian 80]

ششم مهر ماه:

درگذشت بهزاد باشی،مترجم و مؤلف مطرح معاصر (1370ش)
بهزاد باشي مترجم و نويسنده‌اي مبارز بود و بيش‏تر سال‏هاي عمر خود را در زندان، تبعيد و فعاليت مطبوعاتي گذراند. وي جوان بود که وارد جريانات سياسي شد و به زندان افتاد. باشي، نزد خود و پدرش و در زندان‏هاي کودتاي آمريکايي، زبان انگليسي آموخته بود و با موسيقي کلاسيک - که شيفته آن بود - نيز به‏همين ترتيب آشنا شده بود. بهزاد باشي در دوران اسارت در زندان بر دانش زباني خود افزود و انگليسي را به‏طور کامل آموخت. وي نزديک به سي سال با مطبوعات کشور، راديو، تلويزيون و خبرگزاري‌ها همکاري فعال داشت. وي يکي از معدود مترجماني بود که طي سال‌هاي فعاليتش، شناخت و دانش خوانندگان و علاقه‏مندان ايراني را نسبت به هنر کلاسيک افزايش دادند. از بهزاد باشي آثار متعددي باقي مانده است که از آن ميان "تاريخ جامع موسيقي" را مي‌توان نام برد. کتاب مذکور در دوره نهم کتاب سال جمهوري اسلامي ايران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به‏عنوان کتاب سال برگزيده شد. "تاريخ جامع موسيقي" مجموعه‌اي است وزين كه به قلم تني چند از برجسته‌ترين مدرسان آكادمي‌هاي شناخته‏شده موسيقي نوشته شده و از جنبه تعليم و آموزش از قابليت بسياري برخوردار است، با توجه به اين‏كه معادل واژگان لاتين در زبان فارسي به وفور يافت نمي‌شود و انتخاب آن كار دشواري بوده، كار مترجم كتاب، شايسته و ستودني است. ترجمه کتاب‏هاي "جامعه فئودالي"، "آمريکاي بزرگ و حقوق بشر"، "خنياگري و موسيقي ايراني" و "تاريخ موسيقي خاورزمين" از ديگر آثار بهزاد باشي به‏شمار مي‏روند. وي، ده سال آخر عمر را بر سر ترجمه کتاب پنج جلدي "تاريخ جامع موسيقي" - که حجم آن بيش از چهار هزار صفحه است - به‏همراه کتاب‏هاي "تاريخ موسيقي خاورزمين" ‌و "زندگي شومان" گذاشت. بهزاد باشي سرانجام در تاريخ ششم مهرماه سال ۱۳۷۰ هجري شمسي درگذشت.

====================

وفات "مخدوب علي شاه همداني" شاعر و عارفِ مكتب تصوّف(1238 ق)
ميرسيد علي همداني پسر سيدشهاب‏الدين همداني ملقب به علي ثاني يا شاه همدان و معروف به مخدوب علي شاه، از عارفان و شاعران نامي‏قرن هشتم هجري است. او از شاگردان شيخ تقي‏الدين علي دوستي سمناني (شاگرد ممتاز شيخ علاءالدوله سمناني) بود كه به راهنمايي دو تن از شاگردان و جانشينانِ شيخ علاءالدوله سمناني، در اواسط قرن هشتم هجري از ايران عازم هندوستان گرديد و در كشمير به تبليغ و نشر مكتب تصوف پرداخت. مرگ مخدوب علي شاه به سال 786 ق در ولايت كبر و سواد هندوستان اتفاق افتاد.

====================


پايان تأليف تفسير مشهور "مجمع البيان" توسط علامه "طبرسي"(536 ق)
تفسير مجمع البيان نوشته‏ي علامه شيخ طبرسي يكي از مفسرين بزرگ قرآن است. وي از علماي مشهور ايران بود كه به خاطر فضيلت، درست‏كاري و امانت داري در علوم فقه، حديث و تفسير به امين الاسلام،يعني امانت دار اسلام شهرت يافت. تفسير مجمع البيان كه ازتفاسير مهم قرآن مي‏باشد،تفسيري مرجع و قابل استفاده براي دانشمندان مسلمان بوده و هست. اين تفسير بارها چاپ شده و ترجمه‏ي فارسي اين تفسير،در سي جلد موجود است.

====================

درگذشت "آندره بِرتون" شاعر فرانسوي و باني مكتب "سورئاليسم" (1966م)
آندره برتون، شاعر، محقق و منتقد فرانسوي در 16 آوريل 1902م در شهر اورن فرانسه به دنيا آمد. وي در هفده سالگي تحصيلات پزشكي خود را آغاز كرد اما از اين اقدام، چيزي جز كشف اين مطلب كه طب برايش دستاويزي بيش نخواهد بود، عايدش نشد. چرا كه رسالت راستين خود را، شاعري مي‏دانست. برتون همزمانْ با انجمن‏هاي ادبي زمان آشنا شد و از شاعران مختلف الگو گرفت. با آغاز جنگ جهاني اول و فراخواني به نظام، وي ناگاه با صورتي از زندگي مواجه شد كه از نظر رواني، ضربه‏اي تكان دهنده بر او وارد ساخت. برتون در اين زمان ديگر به اصول قرارداديِ اشكالِ ادبي تثبيت شده، با بدبيني مي‏نگريست. وي با ادامه جنگ، خود را بيشتر آماده پذيرش تاثيري نوين يافت كه بر عصيان مطلق عليه هرگونه دعوي هنري و ادبي مبتني بود. از اين رو در جنبش دادائيسم شركت كرد و سعي نمود از نوآوري‏هاي اين مكتب حمايت و استفاده كند تا از موانعي كه در راه تحول تمام و كمالِ استقلالِ شاعرانه‏اش بود، رهايى يابد. در اين جنبش كه زاييده اضطراب و هرج و مرج ناشي از جنگ بود، غرض پيروان آن، آزاد ساختن هنر و ادبيات از عقل و منطق و جدا كردن آن از انديشه و زبان است. اما در اين زمان، برتون به اين نتيجه رسيد كه دادائيست‏ها، در عمل، همه نيروهايشان را صرف تخريب، مي‏كنند. لذا از اين مكتب فاصله گرفت و به ابداع مكتب جديدي پرداخت كه به نام سورئاليسم شهرت يافت. اين مكتب به معني برتر از واقع، شيوه‏اي است كه برتونْ آن را در سال 1922م در فرانسه ايجاد كرد. شكست سدها و گشودن بندها و نيز عصيان در برابر همه چيز، محرك اصلي و باطني سورئاليسم است. اين مكتب مي‏كوشد تا از راه شعرْ بر اذهان تسلط پيداكند. زيرا پيشنهاد مي‏كند كه نويسنده پس از آن كه خود را به رؤيا سپرد، هرچه به ذهنش رسيد، بايد بي‏تأمل يادداشت نمايد. شاعر سورئاليسم القاكننده اوهام و صورِ آزاد ذهني و جادوي كلام تصويري و عيني است. سورئاليسم زبان قرن بيستم و نابساماني‏ها و آشفتگي‏هاي روزگار را بازگو مي‏كند و لزوماً عقلي و منطقي نيست. در نظم نيز، شعر آزاد برتون، از قوانين عروضي پيروي نمي‏كند و چون، نثري است، دور از هرگونه پيوستگي منطقي. اين نظم تنها به وسيله كشش و جاذبه كلمات است كه هيجان فكري را نشان مي‏دهد و در عين حالْ از استحكام و قدرت القايى بي‏نظيري برخوردار است. از برتون آثار متعددي بر جاي مانده كه روشني زمين، هواي آب و تپانچه موسفيد، در زمينه نظمْ، از آن جمله‏اند. هم‏چنين اصول انديشه شخصي برتون در مجموعه‏اي به نام بيانيه‏هاي سورئاليسم انتشار يافت. در آثار برتون، داستان، تجزيه و تحليل و هذيان و اوهام در هم مي‏آميزد و اين نظريه كه بسط و نفوذ رؤيا در عالم واقع و تجلي ضمير پنهان را عرضه مي‏كند، صورت‏هاي گوناگون مي‏يابد. توجه فراوان برتون به امور غيرمعمول و شگفت‏انگيز و كنجكاوي او درباره عمق روح و تحليل فعاليت ناهشيارانه مغز، سبك سورئاليسم او را نشان مي‏دهد. آندره برتون سرانجام در 28 سپتامبر 1966م در 64 سالگي درگذشت.

[Capitan Totti]

هفتم مهر ماه:

تولد "ابن نَجّار" مورخ، محدث، رجالي و اديب مسلمان(578 ق)

محبُّ الدين محمد بن نجار، مورخ، محدث، رجالي و اديب مسلمان در بغداد به دنيا آمد. دركودكي قرآن را حفظ كرد و در نظاميه‏ي بغداد به تحصيل ادبيات عرب و حديث پرداخت. سپس براي تكميل تحصيلات خود به حجاز، شام و عراق سفر كرد. ابن نجار به همين منظور درنخستين سال‏هاي قرن هفتم هجري به بسياري از شهرهاي ايران سفر كرد و در حوزه‏هاي علمي از محضر عالمان بزرگ، كسب فيض نمود. پس از حمله‏ي مغولان به ايران و عراق، ابن نجار به شام و سپس به مصر رفت و به تدريس وبيان حديث پرداخت. او در طول سفرهايش كه حدود بيست سال طول كشيد، براي شنيدن حديث و فرا گرفتن علوم و معارف اسلامي و شعر و ادب از محضر حدود سه هزار استاد بهره گرفت. تحقيق و اتقان ابن نجار در حديث، رجال و تاريخ، مورد تاييد بسياري از عالمان و محدثان قرار گرفته است. او همچنين از محضر مشايخ عرفاي بزرگ عصر خود همچون محي‏الدين عربي و شيخ شهاب الدين سهروردي بهره برده است. تاريخ مدينه، ازهار در شعر، شافي در طب، عقد فائق در تاريخ و قمر منير در حديث از جمله آثار ابن نجار مي‏باشند.

====================

درگذشت "كريستين هِبِل" اديب و منتقد برجسته آلماني (1863م)

كريستين فريدريش هِبِل، شاعر، منتقد و نمايش‏نامه نويس آلماني در 12 مارس 1813م در خانواده‏اي تهي‏دست به دنيا آمد. وي از نوجواني به دليل مرگ پدر، براي تأمين معاش به شغلي در مطبوعات اشتغال يافت و پس از مطالعه بسيار و اندوختن معلومات خود، به نوشتن پرداخت. هبل در بيست سالگي نوشته‏هايش را براي نشر به مجله‏هاي ادبي هامْبورگ آلمان فرستاد و سپس به تحصيل روي آورد. وي در سال‏هاي پس از آن ضمن ادامه تحصيل، كارهاي ادبي خود را ادامه داد و با نگارش نمايش‏نامه‏هايى هم‏چون يوديت، ماريا ماگدالِنا، هرود و ماريا مِنِه و گوگِس و انگشتري او و... به شهرت فراواني رسيد. آثار نمايشي هبل شامل نمايش انديشه‏ها و احساس‏هاي بدبينانه و نامطبوع زندگي است كه روح تيره و تنهايى و شكست را نمايان مي‏سازد. در نظر هِبِل صحنه‏هاي غم‏انگيز، نتيجه و محصول اجتناب‏ناپذير تلاش فردي است. قدرت و برجستگي فردْ پيوسته با كشمكش و مبارزه همراه است و دستخوش قوانين ماوراي جهان مادي است. فرد مي‏كوشد كه خود را از فرسودگي اموري كه با آن روبرو مي‏شود برهاند، اما اراده‏اش در برابر قدرت اصلي كه مافوق همه چيز است، خُرد مي‏شود. هبل موضوع نمايش‏نامه‏هايش را از تاريخ قديم و جديد زندگي معاصر بيرون مي‏كشد و بناي نمايش‏نامه‏ها را بر عصرهاي تحول و چهارراه‏هاي تاريخ قرار مي‏دهد. او در عين حال، وجود خود را در وراي آثارش مي‏نماياند و همدردي خود با فرد در برابر نظام و قوانين خردكننده را نشان مي‏دهد. نمايش‏نامه‏هاي نخستين هبل به صورت نثر به نگارش درآمده و نمايش‏نامه‏هاي بعدي در شعر آزاد ساخته شده است. علاوه بر آثار نمايشي، از هِبل، تعداد فراواني نوشته در نقد و نظريه‏هاي مربوط به تئاتر و نامه‏ها و يادداشت‏هاي بسيار سودمند بر جاي مانده است. نامه‏هاي هبل نه تنها به سبب گيرايى، بلكه به علت اهميتي كه از نظر تاريخ و نقد ادبي دارد، بسيار جلب توجه كرده و جزو نوشته‏هاي رسمي آلمان درآمده است. محروميت‏هاي دوره كودكي و جواني بر جسم هِبل اثر گذاشت و بيماري مهره پشت، او را به سوي مرگي زودرس كشاند تا اينكه كريستين فريدريش هِبِل در 29 سپتامبر 1863م در پنجاه سالگي درگذشت.

====================

رگذشت "اميل زولا" نويسنده و داستان‏سراي شهير فرانسوي (1902م)

اميل ادوارد شارل آنتوان زولا، داستان‏سراي شهير فرانسوي در دوم آوريل 1840م در پاريس به دنيا آمد. وي در ابتدا داراي زندگي فقيرانه‏اي بود و با تنگ‏دستي روزگار مي‏گذرانيد اما پس از اشتغال در يك كتاب‏فروشي، اوقات فراغت خود را صرف نويسندگي نمود و پس از انتشار چند اثر خود، مورد توجه جامعه ادبي فرانسه قرار گرفت. زولا طرفدار سرسخت و يكي از پايه‏گذاران سبك ناتوراليسم و مبلغ اين مكتب بود كه بر اساس آن، داستان بايد بر تفكر علمي و توصيف دقيق استوار باشد. زولا ابتكار واقعي هنري را در رها كردن سنت‏ها و تابع زندگي زمان شدن مي‏دانست و اعتقاد راسخ داشت كه روش علمي، بهترين روش براي نزديك شدن به حقيقت است. وي معتقد بود كه زندگي را چنان كه هست بايد ديد از اين رو، زولا براي تصوير دقيق زندگي عصر خود، توصيف جزئيات را به سرحد كمال رساند و در اين راه، چيزي او را متوقف نكرد. او در آثار خود، واقعيات را با تلخ‏ترين و خشن‏ترين جنبه‏هاي آن تشريح مي‏كرد. زولا از دريچه يك دانشمند دقيق و ريزه كار به زندگي مي‏نگريست و با دقت خسته كننده‏اي، آن را نقاشي مي‏كرد. زولا در اواخر عمر مورد توجه شديد مردم قرار گرفت و آكادمي فرانسه او را به عضويت قبول كرد ولي زولا دعوت آكادمي را نپذيرفت. داستان‏هاي زولا، بيشتر حاوي بررسي‏هاي دقيق در شناسايى مردم و خوي و نژاد و طبيعت آن‏هاست. زولا از مصلحان اجتماعي زمان خود نيز به شمار مي‏رفت و با كليساداران كاتوليك به مخالفت پرداخت. زولا در هنر رمان نويسي، ابتكارهاي جالب توجهي به كار برده و در تصوير اجتماع، استعدادي بي‏نظير و استثنايى نشان داده است. در نظر او، همچنانكه جراح، جسم بيمار را مي‏شكافَد تا بر آن تغييرات لازم را انجام دهد، رمان‏نويس نيز بايد تغييرات عميق جسمي قهرمانان كتاب خود را مورد بررسي دقيق علمي قرار دهد. زولا به قهرمانان آثار خود، برجستگي و واقعيت پرجاذبه‏اي مي‏بخشد، چنانكه خواننده در پشت چهره‏هاي داستاني، اشخاص واقعي را به خوبي مي‏بيند. آثار زولا با آن كه بر جنبه‏هاي علمي زيست‏شناسي و مسئله توارث و جبر علمي متكي است، از جنبه‏هاي شاعرانه و تغزّلي و صور ذهني خارق‏العاده نيز سرشار است. نفوذ زولا و مكتب ناتوراليسمِ او در نويسندگان ملل مختلف قرن بيستم، انكارناپذير است. دكّه مي‏فروش، نانا، ژرمينال، سه شهر، خطاي كشيش، انسان وحشي و قلب پاريس از جمله آثار مهم او مي‏باشند. اميل زولا سرانجام در بيست و نهم سپتامبر سال 1902م در شصت و دو سالگي در پاريس درگذشت.

====================

تولد "میگل د سروانتس" شاعر و نويسنده بزرگ اسپانيايي (1547م) (ر.ك: 23 آوريل)

دون میگل د سِروانتِس ساآودرا (‎Don Miguel de Cervantes Saavedra)‏ (۱۵۴۷- ۱۶۱۶) رمان‌نویس، شاعر، نقاش و نمایشنامه‌نویس اسپانیایی بود. رمان مشهور دون کیشوت- که از پایه‌های ادبیات کلاسیک اروپا به‌شمار می‌آید و بسیاری از منتقدان از آن به عنوان اولین رمان مدرن و یکی از بهترین آثار ادبی جهان یاد می‌کنند -اثر اوست. به وی لقب شاهزادهٔ نبوغ داده‌اند. پدر وی حکیم(پزشک) بود. در سال ۱۵۵۱ پدرش به همراه خانواده به والادولید مهاجرت کرد. اما میگل در سال ۱۵۵۶ به کوردوبارفت. دربارهٔ تحصیلات ابتدایی میگل ابهاماتی وجود داردو اما بدون شک تحصیلات وی در سطح دانشگاهی نبوده‌اند. وی در سال ۱۵۵۶ در مادرید مستقر شد. وی در سال ۱۵۶۹ به دستور فلیپه دوم پادشاه وقت اسپانیا برای شرکت در جنگ به ایتالیا سفر کرد. وی به مطالعه برخی از آثار ادبی در آنجا پرداخت و تحت تاثیر هنر ایتالیایی قرار گرفت. سروانتس در جنگ لپانتو شرکت داشته‌است. دست چپ او در این جنگ به دلیل صدمه‌ای که به اعصاب دستش وارد شد از کار افتاد. او همیشه از شرکت در این جنگ با افتخار یاد می‌کرده‌است. او در سال ۱۵۷۲ به زندگی نظامی خود پایان داد و زندگی عادی خود را از سر گرفت

[Capitan Totti]

هشتم مهر ماه:

روز بزرگداشت مولانا جلال‏الدين محمد بن بهاء الدين معروف به مولوی

جلال الدين محمد بن بهاء الدين محمد، معروف به مولانا، مولوي، ملاي روم و جلال الدين رومي، در سال 604ق در بلخ به دنيا آمد. در كودكي با پدرش بهاءالدين محمد معروف به بهاء ولد، مقارن حمله مغول به آسياي صغير (تركيه امروزي) رفت و با خاندانش در قونيه مستقر شد. مولوي پس از فراگيري علوم از پدر و ديگر استادان قونيه و شام به تدريس پرداخت. وي بعدها با عارفي واصل و بزرگ به نام شمس الدين محمد تبريزي در قونيه ملاقات كرد و از نَفَسِ گرم او چنان به تاب و تب افتاد كه ديگر تا دم واپسين، سردي نيافت و هيچ‏گاه از ارشاد سالكان و افاضه حقايق الهيه باز نايستاد. از اين دوره پرشور كه سي سال از پايان حيات مولوي را شامل مي‏شود، آثار بي‏نظيري از اين استاد بزرگ به وجود آمد. در مثنوي معنوي كه آن را به‏حق بايد يكي از بهترين نتايج انديشه و ذوق فرزندانِ آدم و چراغ فروزانِ راه عرفان دانست، مولوي، مسائل مهم عرفاني، ديني و اخلاقي را مطرح كرده و هنگام توضيح، به بيان آيات و احاديث و امثال مبادرت مي‏جويد. غير از مثنوي، غزل‏هاي مولوي به منزله درياي جوشاني از عواطفِ حاد و انديشه‏هاي بلند شاعر است كه با نشيب و فراز همراه است. همچنين كتبِ فيه ما فيه، مكاتيب و مجالس سبعه از جمله آثار منثور مولانا است. مولانا جلال الدين رومي، سرانجام در سال 672 ق در 68 سالگي به وصال معبود شتافت و پس از تشييع و نمازي با شكوه، در قونيه به خاك سپرده شد. مزار او در تركيه، زيارتگاه دوستداران ادب پارسي و عرفان اسلامي است

[Capitan Totti]

نهم مهر ماه:

رحلت عالم رباني و حكيم الهي آيت‏ اللَّه "سيد محمد حسيني" معروف به "آقانجفي همداني"

آيت‏اللَّه سيد محمد حسيني همداني معروف به آقانجفي همداني از اعاظم حُكما و عرفاي معاصر، در سال 1283 ش (1322 ق) در بيت علم و تقوا در نجف اشرف به دنيا آمد. وي در كودكي به همراه پدر به همدان رفت و در 21 سالگي براي ادامه دروس، رهسپار حوزه علميه نجف شد. آيت‏اللَّه همداني در نجف از محضر عالمان نام‏آوري همچون ميرزاي ناييني، محمد حسين غروي اصفهاني، سيد حسين بادكوبه‏اي، ميرزا علي آقا قاضي طباطبايي و ميرزا عبدالغفار مازندراني، فقه، اصول، كلام و فلسفه را فراگرفت و در اين درس‏ها با آيات عظام: سيد ابوالقاسم خويي، سيد محمدهادي ميلاني و علامه سيدمحمدحسين طباطبايي و... مباحثه مي‏كرد. اين عالم رباني به قدري از لحاظ علمي و فقهي مورد توجه ميرزاي ناييني واقع شد كه به ايشان گواهي اجتهاد داد و آقانجفي نيز به شرف دامادي آن مرجع بزرگ نائل شد. آيت‏اللَّه همداني پس از اخذ اجازات متعدد اجتهاد از علماي بزرگ نجف، قصد وطن نمود و پس از اقامت 22 ساله در نجف راهي همدان گرديد. از آن پس به تدريس و تأليف و ارشاد مردم پرداخت و در همدان ماندگار شد. آقا نجفي همداني پايبندي خاصي به انجام مستحبات و پرهيز از مكروهات داشت و از آوازه‏گري و شهرت و رياست، به شدت احتياط مي‏كرد. ايشان با توجه به اينكه، علاوه بر فقه و اصول، فلسفه نيز خوانده بود، انديشه استدلالي و علمي داشت و به شبهات و مشكلات فكري روز توجه مي‏نمود. از آيت‏اللَّه همداني آثار متعددي به يادگار مانده است كه انوار درخشان در تفسير قرآن در 18 جلد، درخشان پرتوي از اصول كافي در 6 جلد و معاد جسماني و روحاني از آن جمله‏اند. سرانجام آن فقيه بزرگ در سحرگاه نهم مهر 1375 ش برابر با پانزدهم جمادي الاول 1417 ق در نودوسه سالگي بدرود حيات گفت و پس از تشييع باشكوهي در همدان و مشهد، در جوار مرقد شيخ بهايي در حرم مطهر امام رضا(ع) به خاك سپرده شد.

====================

درگذشت "پيركورني" نويسنده و نمايش‏نامه‏نويس شهير فرانسوي (1684م)

پيركورني، نويسنده معروف فرانسوي، در 10 مارس سال 1606م در شهر رُوان فرانسه به دنيا آمد. او تحصيلات خود را در يك مدرسه مذهبي انجام داد و در طول تحصيل در اين مدرسه، صفات عالي انسان‏دوستي و خويشتن‏داري و زهد و پارسايى را در وجودش تثبيت كرد. كورني تحصيلات عالي خود را در رشته حقوق در 18 سالگي به پايان رساند و از آن پس به مدت چهار سال، در دادگستري به وكالت دعاوي پرداخت. ولي به زودي به تئاتر و نمايش‏نامه‏نويسي روي آورد و بر اثر نوشتن نمايش‏نامه‏هاي بسيار، به شهرت فراگيري رسيد. كورني بنيان‏گذار حقيقيِ هنر كلاسيك تئاتر فرانسه به شمار مي‏رود. قهرمانان داستان‏هاي كورني، انسان دوست، شجاع و داراي صفات عالي هستند كه موانع هدف خود را پيروزمندانه از ميان برمي‏دارند. براي تصوير قيافه و خصايص اين قهرمان‏هاي شريف و بزرگوار، كورني زباني جسورانه و ساده به كار برده است به طوري كه بسياري از اشعارش زبانزد مردم گشته و شكل پند و امثال به خود گرفته‏اند. وي از معدود نويسندگاني است كه بر حوادث تاريخي و تحليل وقايع، بسيار چيره دست و با مطالعه بود. در حقيقتْ، تابلوهايى كه از رخ‏دادهاي تاريخي در آثار كورني مشاهده مي‏كنيم، همراه با بياني شاعرانه و پرداخت‏هاي دراماتيك است كه در زمره به ياد ماندني‏ترين آثار اين دست نمايش‏نامه‏ها به شمار مي‏رود. كورني به سبب خلق شخصيت‏هاي بزرگ و خصوصيت‏هاي عالي تراژدي و به سبب عظمت سبك انشا، شخصيتي برجسته و ممتاز به شمار مي‏آيد. وي به جاي توجه صرف به صورت خارجي و اعمال و حركات بشر، در پي توصيف روح آدمي بود و بدين طريق نمايش روح بشر را جانشين نمايش ظواهر و افعال كرد. كورني در نمايش‏نامه‏هايش به جاي زاري و اظهار ناتواني و سستي در برابر سرنوشت كه خاص تراژدي‏هاي يونان بود، آزادي بشر و قدرت اراده او را مي‏ستايد تا جايى كه آدمي يا سرنوشت خود را خود مي‏سازد يا ما فوق آن جاي مي‏گيرد و بدين طريق قهرمانان كورني هميشه به مقام انسان برتر اعتلا مي‏يابند. سبك انشاي كورني، بسيار عالي و با شكوه است و از استحكام و متانت و روشني و فصاحت برخوردار مي‏باشد. مكالمه‏ها بسيار درخشان و گاه به شدت هيجان‏انگيز مي‏گردد. هم‏چنين ابتكار و مهارت كورني در انتخاب كلام و قدرت تشخيص وي در بيان نمايشي، باعث خلق تراژدي‏هاي ارزنده‏اي توسط او گرديد. آثاري هم‏چون سيدْ، هوراس، آتيلا، كمدي دروغگو و ميدان سلطنتي از جمله برترين كارهاي كورني به شمار مي‏روند. پيِر كورني كه به عنوان بزرگ‏ترين درام‏نويس روزگار خويش و نيز خداوند شعر فرانسه و پدر تئاتر اين كشور معروف است، سرانجام در اول اكتبر 1684 در 78 سالگي درگذشت

[Capitan Totti]

دهم مهر ماه:

تولد علامه "تفتازاني" دانشمند و اديب شافعي(722 ق)

سعدالدين مسعود بن عمر بن عبداللَّه خراساني هِرَوي معروف به ملاسعدتفتازاني، در فقه، اصول، تفسير، كلام، منطق و تمامي فنون ادبي و اكثر علوم متداول زمان، استاد كل ويگانه‏ي روزگار خود بود. وي مدتي از عمر خود را به سفر به شهرهاي خراسان و آسياي مركزي براي كسب علم گذراند. علامه تفتازاني به خاطر نبوغ و احاطه‏ي علميش، تاليف و نگارش را بسيار زود و در شانزده سالگي آغاز كرد. كتاب‏هاي بسياري از خود به جاي گذاشت كه برخي از آن‏ها هنوز جزو كتاب‏هاي درسي حوزه‏هاي علميه هستند. ازكتاب‏هاي تفتازاني مي‏توان به المطوّل، الارشاد و مختصر المعاني اشاره نمود. تفتازاني، 20 سال آخر عمر را به دعوت امير تيمور گوركاني در شهر سمرقند گذراند و شاگردان بسياري تربيت كرد. علامه تفتازاني در سال 792 ق در هفتاد سالگي در اين شهر وفات يافت

[Capitan Totti]

رویدادهای یازدهم مهرماه:

تولد "لويي آراگون" شاعر و رمان‏نويس بلند آوازه فرانسوي (1898م)
لويى آراگون، شاعر و اديب معروف فرانسوي در سوم اكتبر سال 1898م در پاريس به دنيا آمد. وي كودكي گستاخ و خارق‏العاده بود و در جواني به نهضت پرهياهوي دادائيسم كه ثمره نااميدي و هرج‏ومرج‏طلبي ناشي از جنگ جهاني اول بود، كشيده شد. با اين حال پس از چندي از اين مكتب دست كشيد و با انتخاب سبك سورئاليسم، كه مبتني بر بيان احساس و ارائه تخيلات و انديشه‏هاي آزاد و عدم پاي‏بندي به قيود اخلاقي و زيبايى‏شناسي بود، به شهرت دست يافت. آراگون در طي سال‏هاي بعد از رهبران اين سبك در فرانسه گرديد. با اين حال از سال 1931م كه به مسائل اجتماعي و سياسي علاقه‏مند شد، همه آثارش نشاني از انديشه‏هاي اجتماعي پيدا كردند و طرزي واقع بينانه به خود گرفتند. اين تغيير دادگاه، در نتيجه سفر به مسكو بود كه پس از آن با صراحت بسيار، خود را طرفدار كمونيسم و علاقه‏مند به مسائل مربوط به انقلاب روسيه معرفي كرد و هر نوع ادعاي تغيير مشي زندگي را تنها از اين راه مورد تاييد قرار داد. از اين زمان بود كه از سورئاليست نيز گريخت. آراگون در آثاربعدي خود كه در زمينه مخالفت با سياست فرانسه قبل از جنگ جهاني اول نوشته شده است، همه چيز را از نقطه نظر عقايد ماركسيستي مورد توجه قرار داده است. وي در اين آثار، از فساد سرمايه‏دار سخن گفته و سرنوشت فرد را مطيعِ حوادث غم‏انگيز تاريخ دانسته است. آراگون از سال 1949 تا 1951م چندين كتاب با عنوان كمونيست‏ها انتشار داد و در اين آثار، به دنياي واقعي و اشتراك منافع انساني بازگشته است، چه در خط سير انقلابي، چه در افكار و الهامات عاشقانه. وي در سال‏هاي بعد به عنوان يكي از درخشان‏ترين چهره‏هاي ادبي فرانسه و اروپا در قرن بيستم و نيز سمبل شعر كشور فرانسه در اين قرن شناخته شد و آثار معروفي به وجود آورد. مجموعه اشعار معروفش مربوط به زمان مقاومت و اشغال فرانسه در جريان جنگ جهاني دوم است و در كنار آن، دل‏آزردگي، شكسته دل و چشمان اِلْزا از ديگر آثار اوست. لويي آراگون سرانجام در سال 1982م در 84 سالگي درگذشت. يكي از اعضاي جامعه روشن‏فكران فرانسه در مورد وي گفته است: با مرگ آراگون، فرانسه بزرگ‏ترين شاعر و يك نويسنده نابغه را از دست داد

[Capitan Totti]

.
دوازدهم مهر ماه:

زادروز فرانسوا شاتوبريان،مؤسس مكتب رمانتيك در ادبیات فرانسوا رنه شاتوبريان نويسنده معروف فرانسوي در چهارم اکتبر سال ۱۷۶۸ميلادي در شهر سن‏مالو در فرانسه به‏دنيا آمد و پس از طي تحصيلات خود، وارد ارتش گرديد. وي طي سال‏هاي بعد وارد فعاليت‏هاي سياسي گرديد و مدتي با ناپلئون بناپارت همكاري كرد اما اين ارتباط ديري نپاييد و به دلايل سياسي، با ناپلئون به دشمني پرداخت. شاتوبريان پس از آن‏كه سفري به كشورهاي يونان، سوريه، مصر، تونس و اسپانيا انجام داد، بار ديگر به فرانسه بازگشت و به مقام‏هاي سفارت و وزارت خارجه دست يافت. با اين حال از سال ۱۸۳۰م فعاليت‏هاي سياسي را ترك كرد و باقي عمرش را به نويسندگي مشغول شد. از مهم‏ترين آثار ادبي شاتوبريان كه در ادبيات فرانسه تأثير خاصي داشته، يكي "داستان آتالا" و ديگري "حكايت رنه" است كه هر دو، مظهر احساسات شخصي اوست و با نگارش اين آثار، در شمار مهم‏ترين نويسندگان فرانسوي زمان خود قرار گرفت. شاتوبريان را مؤسس واقعي مكتب رمانتيك يا مكتب ادبي و داستاني در فرانسه مي‏دانند كه براساس آن، هنرمند بايد بدون هيچ قيدي، به بيان احساسات خود بپردازد. نثر شاتوبريان، زبان فرانسوي را غني ساخت. شرح سفرهايش اگرچه اقتباساتي از آثار ديگران دارد و تا حدي هم خيالي است ولي جان‌دار و مهيج است. آثار او آميخته از سبك كلاسيك و رمانتيك است و در همه‏ آن‏ها، لطايف، احساس قوي، ظرافت هنري و دل‏شكستگي و نوميدي به چشم مي‏خورد. او در پانزده سال آخر عمر كتاب "خاطرات پس از مرگ" را نگاشت و به يك ناشر داد تا پس از مرگش آن را منتشر سازد ولي ناشر به عهد خود وفا نكرد و آن را قبل از مرگ شاتوبريان منتشر نمود. "جلال و روح مسيحيت" و "شهيدان" از ديگر آثار اوست. شاتوبريان به‏سبب نفوذ فراواني كه در نويسندگان رمانتيك باقي گذاشت، در ادبيات جهاني مقامي شامخ يافت. عواطف، ملال‏ها و احساس‏ها كه در آثار او به وصف زيبايى‏هاي طبيعت مي‏آميخت، سرمشق نويسندگان بزرگي قرار گرفت و در آنان تأثير نهاد. گفته مي‏شود مضامين تمام نوشته‏هاي وي بيش از سه موضوع نيست؛ اول، طبيعت، كه وي آرمش را در آن جست‌وجو مي‏كرد و ستايش‏گر زيبايى آن بود. دوم، مسيحيت، كه مبتني بر زيبايى‏شناسي مي‏دانست. درواقع دلبستگي چنداني به تقدس و پارسايى، عقيده و ايمان نداشت و صرفاً ديدگاه هنري نسبت به مذهب ارائه مي‏كرد. سوم، درباره‏ خود، مضموني كه بيش از هر چيز شيفته آن بود. وي در كتاب "خاطرات پس از مرگ"، گزارش كاملي از زندگي خود را بازگو مي‏كند و البته تصويري از خود ارائه مي‏نمايد كه مورد پسند دنياست. به‏طور كلي نوشته‏هاي شاتوبريان، سرشار از لطف و گيرايي است و انديشه‏هاي وي گرچه چندان فوق‏العاده نيست، اما قدرت ديد، تخيل، شور و هيجان او در عالي‏ترين رتبه او قرار دارد. مرگ فرانسوا رنه شاتوبريان سرانجام در ۴ ژوئيه‏ ۱۸۴۸م در سن هشتاد سالگي به وقوع پيوست

[Capitan Totti]

رویداد های مهم سیزدهم مهر ماه:

تولد "دنيس ديدِرو" مؤلف اولين دائرة المعارف جهان (1713م)

دنيس ديدِرو فيلسوف و دانشمند فرانسوي در 5 اکتبر سال 1713 در شهر لانگِر فرانسه به دنيا آمد. وي بي‏آنكه تحصيلاتي در رشته مشخصي داشته باشد، بر اثر همت و پشتكار خود، به زبان‏هاي لاتين، انگليسي، ايتاليايى و علم رياضيات تسلط يافت و در فلسفه، هنر و ادبياتْ صاحب نظر گرديد. وي در قوت بيان وسرعت انتقال و درك مسائل مشكل و دريافتن مطالب تازه، كمتر نظير داشت و از جواني با پژوهش و تحقيق آشنايى يافت. ديدرو در جواني به جرم نگارش مقالاتي درباره تكامل، كه حدود يك قرن بعد توسط چارلز داروين، طبيعي‏دان انگليسي كامل و اثبات شد، محكوم به زندان گرديد و پس از آزادي از حبس، تصميم گرفت با همكاري عده‏اي از نويسندگان فرانسوي، دايرةالمعارفي را بنگارد. غرض او و ساير نويسندگان اين كتاب، بيش از همه، آشنا كردن عامه به معارف عمومي و تربيت افكار و اذهان ايشان بود. هرچند ديدرو در مسائل مذهبي، از عقايد عامه تجاوز نمي‏كرد، ليكن در تقرير مسائل علمي و اجتماعي، مقالات را طوري ترتيب مي‏داد كه راه بحث و نظر بر عموم خوانندگان در خصوص اوضاع زمان باز باشد و اساس تقليد كوركورانه، تزلزل پذيرد. به منظور آن‏كه دايرةالمعارف مزبور شامل مطالب واقعي با جنبه‏هاي متعدد باشد، قسمت‏هاي عمده‏اي از انديشه‏هاي فلسفي كه مخالف رهبران كليسا بود در آن چاپ شد كه پس از انتشار جلد اول آن، چاپ مجدد و ادامه كار آن ممنوع گرديد. با اين حالْ ديدِرو با سختي و زحمت و به تنهايى به مدت بيست سال به تكميل اين دايرةالمعارف پرداخت و آن را به طور پنهاني چاپ و منتشر ساخت. دايرةالمعارف ديدرو به عنوان اولين دايرةالمعارف جهان، آكنده از آزادي خواهي و مخالفت با زياده‏روي‏هاي مقامات كليسا، دستگاه قضايى و حكومت وقت بود و نويد استقلال، آزادي، مشروطيت و حقوق مي‏داد. انتشار دايرةالمعارف ديدرو در ايجاد افكار آزادي خواهانه نقشي اساسي و ارزش‏مند ايفا كرد، به طوري كه آن را از علل بروز انقلاب كبير فرانسه در سال 1789م دانسته‏اند. اما دنيس ديدرو پنج سال قبل از بُروز انقلاب، در 30 ژوئیه1784م در 71 سالگي درگذشت. ديدرو در تفكرات فلسفي خود، بيشتر از نظريات شكاكانه در باب حيات پيروي مي‏كرد نه عقايد جزمي. وي بر اين عقيده بود كه هيچ چيز را براي هميشه نمي‏توان حقيقت مطلق انگاشت. دنيا دائماً در حال تغيير است و دريچه ذهن ما بايد به روي همه وجوه مختلف اين تغييرات باز باشد. پس بايد پاي‏بند عقل و استدلال نشد و در مورد ايمان خويش نيز به احتياط عمل كرد. دنيس ديدِرو به سبب قدرت خلاقه شگرف و انديشه‏هاي بديع و افكار علمي و فلسفي تازه و نو، يكي از نوابغ عالم ادب به شمار مي‏رود. وي هم‏چنين پديد آورنده نقد هنري است.

====================

مرگ "گوتفريد بورْگِر" شاعر معروف قرن هجدهم آلمان (1794م)

گوتفريد آگوسْتْ بورْگِر، شاعر معروف آلماني، در 19 مارس 1747م در آلمان به دنيا آمد. بورگر از همان دوران جواني با انواع مصائب و حوادث دست به گريبان بود و اين ناكامي‏ها كه تا آخر عمر دامنش را رها نكرد، تاثيري مستقيم در آثار او و در نتيجه در ادبيات آلمان قرن هجدهم بر جاي گذاشت، به طوري كه بورگر در ادبيات آلمان به عنوان شاعر محنت كشيده و تلخ‏كام معروف شده است. وي در سال‏هاي پاياني عمر خود در عرصه ادبيات آلمان مقامي رفيع به دست آورد، به طوري كه پيش از آنكه يوهان گوته، شاعر شهير آلمان قدم به صحنه ادب آلمان گذارَد، بورگر بزرگ‏ترين غزل‏سراي آلمان به شمار مي‏رفت. از بورگر آثار منظوم متعددي برجاي مانده كه يك قطعه شعر او به نام لئونور، از زمان خود او تا به امروز از معروف‏ترين و عالي‏ترين آثار شاعرانه زبان آلماني به شمار مي‏رود. هم‏چنين چند قطعه ديگر او به نام شكارچي وحشي و ترانه مرد دلير و... نام بورگر را براي هميشه در زمره بزرگان ادب آلمان ثبت كرده است. گوتفريد بورگر سرانجام در 5 اكتبر 1794م در 47 سالگي درگذشت

[*FATIMA*]

چهاردهم مهر ماه:


در این روز رویداد ادبی اتفاق نیفتاده است

[*FATIMA*]

پانزدهم مهر ماه:

درگذشت "جان كيتْسْ" شاعر و اديب برجسته انگليسي (1821م)
جان كيتْسْ، شاعر انگليسي در دوازدهم اكتبر 1795م در لندن به دنيا آمد. وي در نوجواني پدر و مادرش را از دست داد، از اين رو تحصيل را رها كرد و به كار پرداخت. با اين حال پس از فراگيري جراحي، به كار طبابت روي آورد و پس از چندي، با رها كردن پزشكي، يكسره به شعر و شاعري مشغول شد. كيتس در ابتدا يك مجموعه شعري از خود انتشار داد و پس از چاپ چندين اثر، با انتشار كتاب اودْها، به شهرت رسيد. اين اثر يكي از آثار ادبي بزرگ زمان به شمار رفت و استادي اين شاعر جوان را به اثبات مي‏رساند. اشعار اين كتاب به سبب ايجاز و انتخاب دقيق و بسيار متناسب كلمه‏ها و مفاهيم بسيار زيبا و شاعرانه، در رديف زيباترين اشعار تغزلي انگلستان جاي گرفته است. علاوه بر اشعار، مجموعه نامه‏هاي كيتْسْ هم از جهت بينش شعري و فلسفي در خور توجه هستند و قدرت نويسندگي او را نمايان مي‏سازد. جان كيتس يكي از سه شاعر بزرگ رمانتيسم انگلستان به شمار مي‏رود و با اين‏كه درجواني درگذشت، با اين حال در همين مدت كوتاه توانست عالي‏ترين گنجينه ادبي رومانتيسم انگلستان را پديد آورد. از جان كيتس قطعات معروفي بر جاي مانده‏اند كه شب زنده‏داري، نغمه‏ها و گلدان ريحان از آن جمله است. جان كيتس كه از بيماري سل رنج مي‏بُرد، در سال 1820م، براي درمان و استفاده از آفتاب، راهي ايتاليا شد اما هيچ چيز قادر نبود به بهبودي او كمك كند تا اين‏كه يك سال بعد در هفتم اكتبر 1821م در 26 سالگي در ايتاليا درگذشت.