ماموگرافی

[مـــــــهـــــــر]

ماموگرافی:
اگرچهMRI ، نمونه‌برداري سوزني(FNA)، نمونه‌برداري بافتي با سوزن(CNB)، نمونه‌برداري به روش جراحي (Open biopsy) و نمونه‌برداري تحت هدايت سونوگرافي يا ماموگرافي از روش‌هاي تشخيصي متداول براي بيماري‌هاي پستان هستند، اما ماموگرافي در حال حاضر تنها روش غربالگري شناخته شده سرطان پستان است كه باعث كاهش مرگ‌ومير ناشي از اين بيماري مي‌شود.

از ماموگرافي هم در موارد غربالگري سرطان پستان و هم در موارد تشخيصي مي‌توان استفاده كرد. البته در اين روش احتمال20-15 درصد خطا در تشخيص سرطان پستان وجود دارد. ماموگرافي در واقع يك نوع عكسبرداري با اشعه X از پستان است كه براي تعيين و تشخيص بيماري‌هاي پستان استفاده مي‌شود. اين روش از حدود 30 سال پيش به صورت امروزي ابداع شده و باعث سهولت در تشخيص و نيز بهبود درمان بيماران به علت تشخيص زودرس بيماري آنها شده است. آنچه بايد به آن اشاره شود اين است كه خطرات ناشي از برخورد اشعه X با پستان در اين روش آنقدر ناچيز است كه مي‌توان آن را ناديده گرفت. در حقيقت ميزان سود ناشي از تشخيص زودرس توسط اين روش بسيار بيشتر از خطرات احتمالي آن است زيرا از يك طرف مقداري از اشعه X كه به بافت‌ها نفوذ مي‌كند بسيار كم است و از طرف ديگر، ميزان اشعه لازم براي ايجاد سرطان بسيار بيشتر از اشعه‌اي است كه توسط ماموگرافي به سينه تابانده مي‌شود. حتي اگر يك خانم از 40 سالگي تا 90 سالگي هر سال ماموگرافي انجام دهد، ميزان اشعه دريافتي براي ايجاد سرطان پستان بسيار ناچيز است.

ماموگرافي چگونه انجام مي‌شود؟

در اين روش يك عكس سياه و سفيد از پستان تهيه مي‌شود كه لازم است توسط راديولوژيست و پزشك جراح گزارش و تفسير شود. بنابراين تفسير عكس ماموگرافي بايد با توجه به شرايط معاينه و ساير آزمايشات بيمار انجام شود. براي انجام ماموگرافي بيمار در وضعيت ايستاده قرار مي‌گيرد و در وضعيت افقي و عمودي، پستان فرد در بين صفحات مخصوص فشرده شده و عكسبرداري صورت مي‌گيرد. اين كار نه تنها باعث كاهش ميزان اشعه دريافتي توسط بافت بدن مي‌شود بلكه يك تصوير واضح‌تر و قابل تفسير را ايجاد مي‌كند. البته اين فشار فقط براي چند ثانيه وارد مي‌شود.


روشي كه به افراد سالم هم توصيه مي‌شود
ماموگرافي در 2 گروه از افراد انجام مي‌شود: بيماراني كه داراي علائم هر يك از بيماري‌هاي پستان هستند (بيماران علامت دار) و زنان سالم.
در بيماران علامت‌دار، ماموگرافي در موارد زير انجام مي‌شود: 1.‌‌بررسي يك توده منفرد و مشكوك به سرطان 2. بررسي يك توده با حدود نامشخص كه نتوانيم آن را به صورت يك توده در نظر بگيريم، بخصوص اگر با كيست‌ها و توده‌هاي مبهم ديگر همراه باشد 3. در پيگيري سرطان پستان (در بيماري كه عمل برداشت پستان برايش انجام شده است براي بررسي پستان مقابل و در بيماري كه جراحي با حفظ پستان انجام داده است براي بررسي هر دو پستان) 4. بررسي پستان‌هاي بزرگ و پرچربي در بيماري كه بزرگي پستان مانع از معاينه دقيق آن مي‌شود.
در زنان سالم، ماموگرافي به عنوان يك روش تشخيص زودرس استفاده مي‌شود. به اين ترتيب كه يك ماموگرافي پايه در سنين 3935 سالگي انجام شده و سپس از سنين 50 سالگي به بعد، سالانه يك ماموگرافي انجام مي‌شود تا در صورت وجود توده سرطاني در مراحل اوليه بتوان آن را كشف كرد. در سنين بين 40 تا 50 سالگي فواصل انجام ماموگرافي بر حسب نظر پزشك هر 21 سال خواهد بود.
بنابراين انجام ماموگرافي در افراد سالم نيز لازم است و توصيه به انجام ماموگرافي در يك خانم، به معني ابتلا به سرطان نيست.

انجام ماموگرافي در زنان كمتر از 30 سال به هيچ وجه ارزش تشخيصي ندارد و انجام آن به صلاح بيمار نيست. مگر در موارد نادر كه جراح وجود ضايعه مشكوكي را در پستان تشخيص داده باشد.



از اين روش چه انتظاراتي مي‌توان داشت؟
توجه داشته باشيد كه گرفتن كليشه اضافي براي بررسي بيشتر برخي مناطق ممكن است نياز باشد و دليلي بر وجود توده مشكوك يا سرطاني نيست. بنابراين در چنين مواقعي دچار ترس نشويد.
هرگز كليشه ماموگرافي را خودتان تفسير نكنيد يا از افرادي غير از پزشك راديولوژيست و جراح باتجربه نخواهيد كه آن را برايتان تفسير كنند. اين كار گاهي باعث ايجاد نگراني‌هاي بي‌مورد و گاه اطمينان‌بخشي‌هاي غيرواقعي مي‌شود. از آنجا كه تصوير ماموگرافي در هر فرد منحصر به فرد است، در مواردي كه راديولوژيست نياز به بررسي بيشتر در يك منطقه از پستان را احساس كند، آنچه بيش از هر چيز ديگر به او كمك خواهد كرد مقايسه اين كليشه با كليشه‌هاي قبلي انجام شده بيمار است و بنابراين لازم است در هر بار مراجعه، براي گزارش بهتر و دقيق‌تر كليشه‌ها، عكس ماموگرافي قبلي نيز در اختيار راديولوژيست قرار گيرد. آنچه بايد به آن توجه ويژه داشت اين است كه ماموگرافي نمي‌تواند سرطاني بودن يا نبودن توده را ثابت كند. اين روش تنها يك تخمين از وضعيت واقعي به دست مي‌دهد. بنابراين هرگاه در ماموگرافي يك توده مشكوك به بدخيمي گزارش شود، لازم است يكي از انواع نمونه‌برداري (با جراحي يا با سوزن و...) براي بيمار انجام شود تا بررسي سلول‌ها با ميكروسكوپ و توسط متخصص آسيب‌شناسي انجام شود.



لزوم تفسير عكس ماموگرافي توسط متخصص:
ماموگرام (كليشه يا عكس ماموگرافي) يك عكس سياه و سفيد از پستان است. ولي آنچه مهم است اين‌كه همانند «انگشت‌نگاري» نمي‌توان 2 نفر را پيدا كرد كه ماموگرام‌هاي دقيقا شبيه به هم داشته باشند و بنابراين تفاوت عكس‌هاي گرفته شده در افراد مختلف، قبل از تفسير و گزارش توسط راديولوژيست و جراح، نبايد باعث نگراني در بيماران شود. حتي وجود توده در عكس ماموگرام به معني وجود سرطان نيست، زيرا مشخصات اين توده‌ها مي‌توانند بسيار متفاوت باشند. به عبارت ديگر، گاهي از نظر فردي كه اطلاعات پزشكي كافي و مهارت كافي براي تفسير كليشه ندارد وجود يك توده كاملا خوش‌خيم مثل كيست به غلط به سرطان تعبير مي‌شود. گاه اين احتمال وجود دارد كه مناطقي كه طبيعي هستند و تصوير آنها در عكس روي هم افتاده است، شبيه يك منطقه مشكوك به بيماري باشند. در اين موارد پزشك راديولوژيست اين موضوع را مشخص مي‌كند و درخواست يك كليشه اضافي يا بزرگنمايي از منطقه مذكور را مي‌كند. اين كار از هزار ماموگرافي در 100 نفر لازم مي‌شود و تنها 108 نفر آنها نياز به بيوپسي يا نمونه‌برداري پيدا مي‌كنند و از اين تعداد تنها يك نفر آنان مبتلا به سرطان خواهد بود.