به بهانه 86 سالگی هوشنگ ابتهاج

[Capitan Totti]

به بهانه 86 سالگی هوشنگ ابتهاج

این روزها مصادف است با تولد 86 سالگی هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه). به این مناسبت مروری داریم بر حرف‌های محمدرضا شفیعی کدکنی درباره انس و الفتش با شعر سایه.
آفتاب: شفیعی کدکنی در مقدمه‌ کتاب «آینه در آینه» (برگزیده‌ شعر سایه به انتخاب شفیعی کدکنی) می‌نویسد: «از دیرباز با شعر سایه انس و الفت داشته‌ام و نمی‌دانم چگونه شکر این نعمت را باید گزارد که حشر و نشر بسیار نزدیک با او نیز یکی از خجستگی‌های زندگی من در این سال‌ها بوده است. همین دوستی نزدیک مرا گستاخ کرد که یک شب در بهار 1369 در شهر کلن در کشور آلمان‌، در حضور او‌ گاه از حافظه و زمانی با مراجعه به مجموعه‌های شعری او‌ این انتخاب را روی چند برگ کاغذ انجام دادم و او با بزرگواری‌، ولی بی‌هیچ اعمال سلیقه‌ای‌، پذیرفت که عینا چاپ شود و این است حاصل آن گزینش، گزینشی یک‌شبه و حداقل سی‌وپنج ساله‌. سایه‌، در انواع سخن‌، شعر خوب و شعر درخشان بسیار دارد.


اگر می‌خواستم این انتخاب را بر محور اصلی شاهکارهای‌ او - که در آن اکثریت با غزل‌هاست - استوار کنم، شاید برای بعضی از گونه‌ها و نمونه‌های دیگر کم‌تر مجال تجلی حاصل می‌شد. اما در این گزینش‌، مقصود اصلی‌، ارائه نموداری از مراحل مختلف خلاقیت هنری او و نمونه‌هایی از تجارب گوناگون وی در عالم شعر و شاعری بوده است. به همین دلیل شعرهایی از مجموعه سراب که از نخستین آثار دوره جوانی اوست و در تحول شعر غنایی جدید پارسی بیش و کم نقشی داشته است، جای چندین نمونه از غزل‌های ممتاز دوران پختگی و کمال هنری او را گرفته است‌، و این به هیچ روی‌، نقض غرض نیست، بویژه که غالب دیوان‌های او‌ هر کدام‌ بارها و بارها چاپ شده است و مانند کاغذ زر در میان عاشقان شعر فصیح پارسی دست به دست گشته است و کم‌تر حافظه فرهیخته‌ای است که شعری از روزگار ما به یاد داشته باشد و در میان ذخایرش نمونه‌هایی از شعر از روزگار ما به یاد داشته باشد و در میان ذخایرش نمونه‌هایی از شعر و غزل سایه نباشد. من این نکته را‌ در این لحظه‌ یکی از مهم‌ترین نشانه‌های توفیق یک شاعر می‌شمارم.»


به گزارش ایسنا، هوشنگ ابتهاج متخلص به ه. الف. سایه ششم اسفندماه 1306 در شهر رشت به دنیا آمد. کتاب‌های «نخستین نغمه‌ها»، «سراب»، «سیاه‌مشق»، «شبگیر»، «چند برگ از یلدا»، «یادگار خون سرو» و «تاسیان مهر» از آثار این شاعرند. تصحیح او از دیوان حافظ نیز از تصحیح‌های معروف است.


ابتهاج از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۶ سرپرست برنامه گل‌ها در رادیو ایران (پس از کناره گیری داوود پیرنیا) و پایه‌گذار برنامه موسیقایی گلچین هفته بود. تعدادی از غزل‌ها، تصنیف‌ها و شعرهای نیمایی او توسط موسیقی‌دانان ایرانی نظیر محمدرضا شجریان، شهرام ناظری و حسین قوامی اجرا شده‌ است. تصنیف خاطره‌انگیز «تو ای پری کجایی» و تصنیف «سپیده» (ایران ای سرای امید) از شعرهای سایه است.