ایران زمین یا ایران بزرگ

سرزمین های جدا شده از ایران گستره سرزمین‌های جدا شده از ایران در قراردادهای ترکمانچای،گلستان،آخال،پار یس و… به قرار زیر است:
سرزمین های جدا شده قفقاز بر اساس قرارداد های گلستان و ترکمانچای با روسیه(۱۸۱۳ و ۱۸۲۸ م.)
آران و شروان: ۸۶۶۰۰ کیلومتر مربع؛
ارمنستان: ۲۹۸۰۰ ک .م؛
گرجستان: ۶۹۷۰۰ ک.م؛
‎داغستان : ۵۰۳۰۰ ک.م؛
اوستیای شمالی : ۸۰۰۰ ک.م؛
چچن: ۱۵۷۰۰ ک .م؛
اینگوش: ۳۶۰۰ ;ک.م‎
جمع ‏کل: ۲۶۳۷۰۰ کیلومتر مربع
سرزمین‌های جداشده ایران شرقی براساس پیمان پاریس و پیمان منطقه ای مستشاران انگلیسی
هرات وافغانستان: ۶۲۵۲۲۵ ک.م؛
بخش‌هایی از بلوچستان و مکران: ۳۵۰۰۰۰ ک.م؛
جمع کل: ۹۷۵۲۲۵ کیلومتر مربع
سرزمین‌های جداشده ‏ورارود(ماوراءالنهر) بر اساس پیمان آخال با روسیه(۱۸۸۱ م.)
ترکمنستان: ۴۸۸۱۰۰ ک.م؛
ازبکستان: ۴۴۷۱۰۰ ک.م؛
تاجیکستان: ۱۴۱۳۰۰ ک.م؛

بخش‌های ضمیمه شده به ‎قرقیزستان: ۵۰۰۰۰ ک.م؛
جمع کل: ۱۲۲۶۵۰۰ کیلومترمربع ‎بخش‌های ضمیمه شده ‏به قزاقستان: ۱۰۰۰۰۰ک.م؛
‏‎ سرزمین های جداشده جنوب خلیج فارس بر اساس پیمان منطقه ای مستشاران انگلیس
امارات:۸۳۶۰۰ک.م:
بحرین:۶۹۴ ک.م:
قطر:۱۱۴۹۳ک.م:
عمان:۳۰۹۵۰۰ک.م:
جمع کل: ۴۰۵۲۸۷کیلومتر مربع
مساحت سرزمین‌های جدا شده از ایران درونی به همراه دو سوم کردستانات (که در دوره صفویه به اشغال عثمانی در آمد و بعد ها در بین سه کشور ترکیه،عراق و سوریه تقسیم شد) به مساحت تقریبی ۲۰۰۰۰۰ک.م. و نیز عراق به مساحت ۴۳۸۳۱۷ک.م. در جمع حدود ۳٫۵ میلیون کیلومتر مربع بالغ می شود که این مقدار تجزیه یک کشور در کل تاریخ ایران و دنیا بی سابقه است.
به نقل از تابناک
سرزمین های ایرانی
آسیای مرکزی
آسیا مرکزی یا فرارود یا ماوراءالنهر مهد تمدن ایرانی است. آسیای مرکزی که شامل کشورهای افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان است همگی تحت تاثیر فرهنگی ایرانی بوده اند.
خوارزم
خوارزم که از دیرباز مهد تمدن ایران و ایران ویج بوده است که شامل شهر های بزرگ و آبادی چون:

  • سمرقند، بخارا چاد (تاشکند)، نخشب (نَسَف یا قـَرشی)، تِرمِذ خیوه شهرسبز (کِش)، اندگان(اندیجان)، جیزّخ (دَیزَک یا دِزَک)، خوقند (قوقان)، کاث و نمنگان در ازبکستان کنونی
  • خجند، کولاب، اِستَرَوشن (اُراتپه)، پنجکنت (زادگاه رودکی)، دوشنبه قُرغان تپه در تاجیکستان کنونی
  • یسی (ترکستان، تراز و پاراپ (اُترار) در قزاقستان کنونی
  • اوش و بلاساغون در قرقیزستان کنونی.

اما اکنون خوارزم میان چندین کشور تقسیم شده است.
خراسان
خُراسان از زمان ساسانیان به این‌طرف نامی سنتی و کلی برای اشاره به نواحی شرقی ایران امروزی و شامل بخش عمدهٔ از افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و بخشهایی از قرقیزستان امروزی بوده‌است. خراسان سرزمینی است که از غرب از دامغان و سبزوار آغاز می‌شود، و در شرق تا بلخ و رود جیحون کشیده شده‌است. از جنوب، تا شمال سیستان و غزنی و از شمال، به بخارا می‌رسد.
خراسان بزرگ شامل چهار بخش بوده‌است و هر بخش به نام فرمانروای آنجا مشهور بوده‌است. هر کدام از این چهار بخش را یک رب یا ربع می‌نامیده‌اند و دربردارنده رب‌های زیر بوده‌است:

  1. ربع نیشابوریا (رب نیشاپور)
  2. ربع مرو
  3. ربع هرات (دربرگیرندهٔ بادغیس و غور)، بلخ (بشمول شبرغان، جوزجانو اندخويو فاريابو و ياميان). مرکز فرماندهی نواحی متذکره نیشابور و زمانی هم بلخ بود.
  4. ربع بلخ که شامل كهندژ(قندوز)، سمنگان، بغلان(بغولانگو)، تخارستان و بدخشان می‌شده‌است.

افغانستان
افغانستان که یکی از قسمت ها خراسان بزرگ است، همواره جزئی از ایران بوده است. بلخ مهد و گهواره ی مردمانی همچون مولوی، رابعه قزداری بلخی، سنایی غزنویی، جامی، خواجه عبدالله انصاری و بسیاری دیگر از بزرگان فرهنگ و تمدن ایران زمین است. برای اثبات و حقانیت اینکه سرزمین کنونی ایران جزء ایران بزرگ و فرهنگ ایران است، فقط باید به این شعر از فردوسی حکیم اشاره کرد:
ز زابل به کابل رسید آن زمان
گرازان و خندان و دل شادمان
تاجیکستان
تاجیکستان بعد از سال ها سلطه و نفوذ روس ها و شوروی هنوز همه زبان فارسی و فرهنگ ایرانی خود را حفظ کرده است. بطوریکه سرود ملی آن با نام “سرود ملی” به زبان فارسی است. هنوز هم بسیاری از شهرهای تاجیکستان نامی فارسی دارد، مانند: دوشنبه، اسفره غرم وحدت، زرفشان، سهراب و کولاب همگی دارای نام ایرانی هستند. از همه مهمتر اینکه رودکی پدر شعر فارسی از این سرزمین بوده است.
ترکمنستان
ترکمنستان مهد امپراطوری اشکانیان و پایخت بزرگ آن نمسا در این سرزمین قرار گرفته است. همچنین این سرزمین جایگاه شهر بزرگ مرو است. عشق آباد آن که مهر تاییدی بر ایرانی بودن این سرزمین است که از نامی ایران تشکیل شده است.
ازبکستان
شهرهای معروف ایران قدیم در این سرزمین واقع شده اند. مانند: افراسیاب، بخارا، سمرقند، شهر سبز، اندیجان، خیوه، شیرین، ترمذ و زرافشان. این شهرها که مهد تمدن فرهنگ ایران و اسلامی هستند در زمان سامانیان در اوج قرار داشتند. در تایید بر ایرانی بودن این شهرها، شعری از رودکی را می خوانیم:
ای بخارا شاد باش و دیر زی
شاه زی تو میهمان آید همی
غرب چین
تاشکورگان که یکی از مناطق ایرانی نشین و مسلمان چین است که فرهنگ ایرانی در آن موج می زند. از شهرهای که فرهنگ ایرانی در آن رواج دارد می توان گفت: کاشغر یارکانت، ختن و ترفان می توان نام بد.
کردستان
چه از نظر فرهنگی و چه از نظر تاریخی کردستان همواره جزئی از ایران بزرگ بوده است. کرد ها به زبان کردی که از شاخه ی زبان های ایرانی غربی هستند صحبت می کنند. کردستان در زمان عثمانی از ایران جدا شد و بعد از جنگ جهانی اول بین چند کشور تازه تاسیس تقسیم شد.
پاکستان
پاکستان که جزئی از فلات ایران است، همواره در طول تاریخ جزئی از ایران بوده است و بدین خاطر فرهنگ ایران در آن بسیار موج می زند. پاکستان از سه قومیت تشکیل شده است. اولی آنها بلوچ ها هستند که چه از نظر زبان و چه از نظر نژاد همگی آنها ایرانی هستند و دومی آنها پشتون ها هستند که به یکی از شاخه های زبان ایرانی صحبت می کنند و همچنین از نژاد ایرانی هستند. و آخرین آنهاپنجابيها هستند. پنجاب (که خود نامی ایرانی است : پنج آب ) که روزگاری ایرانی ها به آن طرف رود سند می خواندند گواهی است که این سرزمین و مردمان آن ایرانی هستند.
قفقاز شمالی
قفقاز شمالی اکنون جزئی از روسیه است و شامل جمهوری‌های خودگردان چچن، داغستان، اینگوشتیا، کاراچای-چرکسیا، کاباردینو-بالکاریا، سرزمین کراسنودار، آدیغیه، اوستیای شمالی-آلانیا، و سرزمین استاوروپول است. داغستان در جنوب خاوری قفقاز شمالی تا زمان قاجاریه جزو خاک ایران بود. اما در زمان فتحعلی شاه قاجار طی جنگهای ایران و روس از ایران جدا شد و به روسیه تزاری پیوست. در این مناطق تعداد زیادی از معماری های ایران به چشم می خورد که مهمترین آنها شهر دربند در داغستان است.
قفقاز جنوبی
قفقاز جنوبی (ماورای قفقاز) شامل کشورهای جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و بخشهای کوچکی از شمال باختری ایران و شمال خاوری ترکیه می‌شود. بخشهای اصلی قفقاز جنوبی تا زمان قاجاریه جزو خاک ایران بود. اما در زمان فتحعلی شاه قاجار طی جنگهای ایران و روس از ایران جدا شد و به روسیه تزاری پیوست.
ارمنستان
از زمان هخامنشیان تا قاجاریان ارمنستان همواره جزئی از ایران بوده است، بطوریکه ارمنی ها تاثیری چشم گیری در تاریخ ایران داشته اند. هم اکنون نیز تعداد زیادی ارمنی بدلیل مراودات زیاد بین این سرزمین در ایران وجود دارند.
نخجوان
نخجوان همواره جزئی از ایران بوده است تا اینکه در زمان قاجار با عهدنامه گلستان از ایران جدا شد. برای تایید اینکه نخجوان جزئی از ایران بوده است به شعر از نظامی گوش می دهیم:
که تا جایگه یافتی نخچوان
بدین شاه شد بخت پیرت جوان
گرجستان
گرجستان از زمان ساسانیان به بعد جزئی از ایران محسوب می شده است. اوج درخشش گرجی ها در تاریخ ایران به زمان صفویان برمی گرد زمان که گرجی ها جای قزلباش ها را در ایران گرفتند. این سرزمین در طی عهدنامه گلستان و ترکمنچای از ایران جدا شد. (به همرا آبخاز)
آذربایجان
آذربایجان (یا اران) همواره در طول تاریخ از آن ایران بوده است. این را می توان در نام های شهرها و زمین های این مناطق دید که همگی از زبان های ایرانی مشتق شده اند. این سرزمین طی عهدنامه ترکمنچای از ایران جدا شدند.
عراق
عراق (=ایران کوچک) از زمان هخامنشیان جزئی از ایران بوده است و اوج آن را در زمان ساسانیان که که پایتخت بزرگ آن تیسفون در آن قرار داشت. در زمان امویان و عباسیان از ایران جدا شد ولی هنوز هم تحت تاثیر فرهنگی ایرانی بودند تا اینکه در زمان صفویان جزئی از ایران شد اما بعد امپراطوری عثمانی آن را اشغال کرد و بعد از جنگ جهانی اول توسط انگلیسی ها به چندین کشور تقسیم شد . اما هنوز هم می توان از نام ها ایرانی این سرزمین ها نام برد که مهمترین آنها بغداد و انبار است.
بحرین
بحرین همیشه در طول تاریخ جزئی از ایران بوده است. بحرین در زمان رضاشاه به انگلیسی واگذار شد و بعدها به کشوری مستقل تبدیل شد.