بازي محلي سي كل كا در كندلوس - مازندران

[م.محسن]

چشمه كندلوس : زمين مناسب براي بازي دست كم حدود سيصد متر در زميني پهن و هموار كه هر چه وسيع تر باشد بهتر است .
تعداد افراد مناست براي بازي دوازده نفره كه به دو گروه شش نفره طبق يارگيري تقسيم مي شوند.وسايل بازي :
1- تب tab
2- سي كل (داهله Dahla)يك عدد
3 – پايا چك دو عدد cak
4 – تب (توپ) كه از مقداري ريس ( نخ پشمي ) كه در محل به مقدار فرواون موجود است و پارچه كهنه درست مي كنند.
سي كل (داهله) چوب تر دوشاخه اي كه به قطر سه سانتيمتر و طول شصت سانتيمتر مي باشد
چك كه به قور يك سانتيمتر و طول چهل سانتيمتر مي باشد .

اصطلاح چك cakدر زبان محلي به پاي انسان گفته مي شود چون سي كل و چك به هنگام قرار گرفتن در زمين به پاي انسان ماننده مي شود لذا به يك چك cak = پا و سيك = sik بدون پا بدين منظور مي باشد.
اما مقدماتي كه براي شروع بازي لازم است: ابتدا گروهي كه مي خواهند بازي را آغاز كنند بين خود دو نفر را به عنوان رهبر (سلارsalar ) انتخاب مي كنند كه معمولا زبده تر و زرنگتر و ماهر تر از ديگران هستند
پس از يارگيري بدين نحو صورت مي گيرد كه در محل برگزاري دو به دو ، مخفيانه ، از برابر سلار ها فاصله مي گيرند و براي خود نامهايي مثل شير،ببر،طوطي،طاووس، انار يا گل كه هريك مظهر شجاعت، قدرت، زيبايي و شيريني است انتخاب مي كنند و دوباره به پيش سلارها مي آيند و يكي از آنان رو به سلارها كرده مي گويد:
سلام سلار و سلارهم پاسخ مي دهد: عليك برار ، و پس از ان يكي از دو نفر به عنوان مثال مي گويد: طوطي خاينه ( مي خواهي = xayne ) يا طاوس كه يكي از سلارها طبق نوبت براي يارگيري با اعضا و گروه خود مشورت و يكي را به دلخواه انتخاب مي كند و كار يارگيري بدين نحو پايان مي گيرد سپس براي شروع بازي سي كل يا دو شاخه را محكم در مركز زمين فرو مي كنند كه بر اثر برخورد با توپ ، نيفتد و از جا در نيايد.
پس از آن سي كل چو(چك) را در دو طرف سي كل بصورت حاءل قرار مي دهند كه بر اثر برخورد توپ به سي كل و همان چك به زمين بيفتد

اما مكان قرار گرفتن دو تيم در بازي به اين صورت مي باشد كه با پانزده شاب (گام) بلند سلار ( قدمهاي بلند سلار) از دو طرف محل استقرار سي كل چو تعيين مي شود كه به نامهاي گل بالا و گل پايين معروف است.
پس از ان به طريقي كه ذكر ان گذشت خشك يا تر مي كنند و طرف برنده معلوم و بازي با نظارت دو سلار بدين گونه شروع مي شود:
سلار تب زن ( عضوي كه تب را به سي كل چو مي زند) بازي را آغاز مي كند. تب زن بايد تب را به سي كل چو بزند كه دو تا چك يا دست كم يك چك را به زمين بيندازد كه رد اين ميان اگر يكي از سي كل چوها(چك ها) افتادمي گويد يك چك كه مفهوم ان اين است كه يك پا از اعضاي طرف مقابل را انداخته ( لنگ كرده است ) و اگر هر دو سي كل چوها را بيندازد مي گويد " سيك " يعني يكي از اعضاي مقابل هر دو پاي او را زده و اداخته است و به اين ترتيب طرف مقابل " سوخته " به حساب مي ايد يعني از تب زدن محروم مي شود و رفيق او كه از تب زدن در اين مرحله از بازي محروم شده بود مانند طرف مقابل به سي كل چو مي زنند كه بدين نحو بازي ادامهم مي يابد.
در اين جا حالتي ديگر هم پيش مي آيد كه اگر يكي از اعضاي (يك چك ) و درحال بازي و زدن تب به سي كل چو باشد چنانچه يكي از طرفين تب را چنان زد كه هر د سي كل چو افتادند مي گويد ( سيك و هر كه هم بيه يك چك sik – o – harke ham bia yak cak يعني اگر يك نفر از اعضاي ديگر شما هم بيايد يك چك است(پايش لنك است ) و ديگر اينكه در اين ميان چنانچه به نحوي يكي از سلارها و يا ديگر اعضا به هنگام زدن تب ، يار مقابل تب را به شرط اينكه يكبار با برخورد به زمين در دست (علم ALAM ) بگيرند تب زن مقابل يا رفيق ديگرش يك چك مي شود كه به ازاي هر يك علم سلار و يا اعضاي گروه او بازي به مرحله سيك شدن يك يك در آخر همه بازيكنان مي شود
و اما اگر تب زن ، تب خود را (بن ركي) زد يعني به صورت غلطلاندن روي زمين زد سلارهاي طرفين نخستين بار به او تذكر ميدهند كه در دفعات بعد در صورت تكرار از بازي اخراج مي شود كه سلار به تندي رو به او كرده و او را اخراج مي كند و بازي ادامه مي يابد تا يكي از طرفين ، بازي را درمرحله اول ببرد كه اين حالت بازي ( قنپر Qanpar ) هم دارد يعني طبق قرارداد طرفين بازي كه دوبار بايد ببرند كه مرحله ت=اول بنحوي كه ذكر ان گذشت مي باشد و مرحله بعدي اجراي حكم كه به محض برنده شدن جوايز يا انجام كارهايي كه بعد از برنده شدن بايد صورت گيرد انجام مي پذيرد.
اما اگر يكي از طرفين بازي كه قنپر ان تمام شده باشد بازي طبق روال فبلي ادامه مي بايد تا اينكه يكي از تيمها بعد از برنده شدن در مرحله اول، مرحله دوم بازي را هم ببرد كه در اينجا بايد بازيكنان طرف بازنده تك تك اعضاي برنده بازي از گل بالا تا گل پايين و برعكس در يك رفت وبرگشت كامل سواري دهند كه در هنگام اجراي عمل گروه برنده با شور و هيجان كامل كلمه اي را با صداي بلند تكرار مي كنند(دوشي دوشي dushy dushy ) يعني سواري سواري . در بعضي مواقع در اين نوع بازي ممكن است يكي از طرفين هميشه بازنده باشد كه در بازي شور و هيجاني بيشتر به خود مي گيرد و يا به هنگام زدن سي كل چوها توسط يكي از اعضاي گروه چنانچه چك ها نيفتد و در عوض ف طرف مقابل ان را با دست علمALAM بگيرد خود امتيازي ديگري در بازي به گروه علم ALAM گيرنده تب مي رساند.

در شروع بازي چنانچه يار مقابل بتواند سيك كند(هر دو پايه را بيندازد ) سلار طرف مقابل از بين افراد خود يكي را كه ناشي و تازه كار است و احتمال موفقيت ندارد بازنده اعلام مي كند يعني قبل ارآنكه وارد بازي شود مي سوزد كه به اصطلاح به او اموناشت ( AMUNSHT) يعني كسي كه امان نداشت مي گويند.

منبع