عمر بهره برداری مخازن

[faridbensaeed]

طول عمر بهره‌برداري از يک مخزن :
منحني‌هاي افت بهره‌برداري[1] توسط روش‌هاي متداول مطالعات مهندسي مخازن تهيه مي شود. با توجه به اين منحني‌ها مي‌توان گفت که عمر توليدي مخزن بر حسب زمان به سه دوره عمده تقسيم مي‌شود که در واقع پايان هر دوره، شروع دوره بعدي مي‌باشد . اين تقسيم‌بندي در شکل2 – 1 نشان داده شده است:


شکل 2-1 دوره هاي عمربهره برداری از مخزن

الف ) دوره توسعه يا افزايش دبي :
دوره اول عمر مخزن با بهره برداري از اولين چاه شروع شده و با زدن چاه‌هاي بعدي بخش‌هايي از مخزن كه تحت شناسايي قرار مي‌گيرد، بيشتر شده و به تبع آن، توليد از مخزن نيز بيشتر مي‌شود. وقتي كه فشار مخزن بالا ‌باشد، مخزن به‌صورت يک مخزن نامحدود[2] عمل مي‌کند. در چنين مخزني هنوز اثر افت فشار به مرزهاي مخزن نرسيده است، پس قابليت افزايش سرعت توليد وجود دارد.
ب ) دوره تثبيت دبي :
پس از اتمام دوره توسعه مخزن، مرحله دوم عمر مخزن شروع مي شود. در اين دوره مخزن بطور کلي با يک دبی ثابت تحت تخليه قرار مي‌گيرد. در اين زمان استراتژي توليد بسيار مهم است يعني نوع نگرش به بهره‌برداري از مخزن در مدت زمان اين دوره تاثير گذار است. اگر به نفت فقط بعنوان يک کالاي تجاري نگريسته شود و هدف‌نهائي فقط سود اقتصادي کوتاه مدت باشد، در اين صورت در يک مدت زمان کم مقدار زيادي از مخزن بهره‌برداري مي‌شود، در اين حالت سود اقتصادي کوتاه مدت بدست آمده، ولي در عوض باعث از بين رفتن امکان بهره‌برداري بخش عظيمي از نفت در جاي اوليه درون مخزن مي‌گردد. اين نوع نگرش را توليد غير صيانتي گويند. ولي اگر به مخزن به‌عنوان يک سرمايه عظيم ملي توجه شود در آن صورت بايد تمام روش‌هاي فني و مهندسي بکار گرفته شود، تا مدت زمان اين مرحله از عمر مخزن افزايش يابد. يکي از بهترين روش‌هاي اين مقوله، روش‌هاي ازدياد برداشت مي‌باشد. در واقع با بکارگيري روش‌هاي ازدياد برداشت در کنار مديريت صحيح بهره‌برداري از مخزن، مي‌توان به مقدار زيادي ضريب بازيابي مخزن را افزايش داد. اوج هنر مهندسي مخازن در مرحله دوم عمر مخزن خلاصه مي‌شود که توانايي در افزايش مدت زمان اين مرحله مي‌باشد.
ج ) دوره کاهش دبي :
در علم مهندسي نفت دوره کاهش دبي به دوره‌ اي گفته مي‌شود که امکان تثبيت دبي از طريق حفاري چاه اضافي مقدور نباشد و مخزن دستخوش افت بهره‌برداري نسبت به زمان مي‌گردد. به عبارت ديگر مخزن دوره توسعه کامل و دوره تثبيت خود را، هر چند کوتاه پشت سر گذاشته است. اکثر مخازن نفتي داراي انرژي طبيعي اوليه براي استخراج نفت مي‌باشند. با شروع بهره‌برداري مداوم از مخزن، سيال موجود در آن کم شده در نتيجه از ارتفاع ستون هيدروکربوري و انرژي طبيعي مخزن کاسته مي‌شود. کاهش ستون هيدروکربوري عمده‌ترين دليل کاهش دبي توليدي چاه‌ها در اين دوره مي‌باشد زيرا اين امر موجب مخروطي شدن آب و گاز در چاه‌ها مي‌شود. زمان شروع دوره کاهش، بستگي به چگونگي دوره توسعه و تثبيت و پارامترهاي مخزن از جمله ارتفاع ستون هيدروکربوري، مکانيزم‌هاي فعال، غالب و همچنين خصوصيات سیال و سنگ مخزن دارد. مبناي روش منحني‌هاي افت توليد، اضمحلال انرژي دروني مخزن است. اکثر مخازن نفتي ايران در مرحله دوم از عمر توليدي خود بسر مي‌برند. لذا پرداختن به روش‌هاي ازدياد بردشت در کنار عمليات اکتشافي براي مخازن جديد امري اجتناب ناپذير مي‌باشد.

---

[1] - DeclineCurve Analysis

[2] - Infinite Acting