کارسینوم معده

[سونای]

هليکوباکتر پيلوري، در معده گاستريت آتروفيک ايجاد مى‌کند که ضايعهٔ پيش‌ساز شناخته‌ٔ شده آدنوکارسينوم معده است. مطالعات اپيدميولوژيک نشان داده است که عفونت هليکوباکتر پيلوري، به ميزان ۶/۳ تا ۱۸ برابر (همهٔ بيماران در مقابل زنان) خطر ايجاد کارسينوم تنه يا آنتر معده (نه کارديا) را افزايش مى‌دهد و اين خطر ارتباط مستقيم با سطح سرمى آنتى‌بادى‌هاى ضد هليکوباکتر پيلورى دارد.

مطالعات اپيدميولوژيک نشان داده است که ميزان بروز کارسينوم معده با مصرف کم سبزيجات و ميوه‌جات و مصرف زياد نشاسته ارتباط دارد. کارسينوم معده در افراد زير ۴۰ سال نادر است و از اين سن به‌بعد خطر ايجاد آن به‌تدريج افزايش مى‌يابد. سن متوسط کشف بيمارى ۶۳ سال است. در مردان دو برابر بيشتر از زنان شايع است.

کانسرهاى اپى‌تليال معده تقريباً همواره آدنوکارسينوم هستند. تومور سلول سنگفرشى قسمت پروگزيمال معده به‌طور ثانويه از تومور مرى ناشى مى‌شود. پنج زيرگروه مرفولوژيک وجود دارد:

منبع

[سونای]

انواع

کارسینوم پولیپوئید (۲۵%) کارسینوم پیشرفته (۳۵%) کارسینوم زخمی‌شونده (۲۵%) کانسر زودرس معده لینیت پلاستیکا (Linitis Plastica) (%۱۰)

کارسينوم زخمى‌شونده (۲۵%)

شامل يک تومور زخمى عميق و نافذ است که از تمام لايه‌هاى معده مى‌گذرد. در اين روند ممکن است اعضاء مجاور را درگير کند. لبه‌هاى زخم در مقايسه با لبه‌هاى برجسته زخم‌هاى خوش‌خيم، کم‌عمق است.

کارسينوم پوليپوئيد (۲۵%)

اين ضايعات بزرگ و حجيم در بلندمدت تمايل به متاستاز دارند که به‌نام کانسر زودرس معده نيز خوانده مى‌شود، محدود به مخاط و زيرمخاط است. تنها در ۳۰% موارد متاستاز وجود دارد. حتى در صورت وجود متاستاز، پيش‌آگهى بيمارى پس از گاسترکتومى بسيار بهتر از ساير ضايعات عميقاً پيشرونده در مراحل پيشرفتهٔ کانسر معده است.

لينيت پلاستيکا (Linitis Plastica) (%۱۰)

اين تومور به‌ تمام لايه‌هاى معده انتشار مى‌يابد و يک واکنش دسموپلاستيک شديد ايجاد مى‌کند به‌ طورى‌که تشخيص سلول‌هاى بدخيم مشکل مى‌شود. معده قابليت اتساع خود را از دست مى‌دهد. به‌علت انتشار زودرس، درمان قطعى به‌ندرت امکان‌پذير است.

کارسينوم پيشرفته (۳۵%)

اين گروه بزرگ شامل تومورهاى حجيم معده است که قسمتى از آن داخل معده و قسمتى از آن در خارج از معده قرار دارد.

در بعضى تومورها، در بررسى بافت‌شناسي، واکنش التهابى در لبه‌هاى تومور ديده مى‌شود. وجود اين علامت، مطرح‌کننده پيش‌آگهى نسبتاً خوب است. تومورهاى داراى ساختمان غددى (نوع روده‌اي) نسبت به تومورهاى فاقد ساختمان غددى (نوع منتشر) پيش‌آگهى بهترى دارند؛ کارسينوماى سلول حلقه‌اى که حاوى بيش از ۵۰% سلول حلقه‌اى است، به‌طور شايعى در حال افزايش است در حال حاضر يک‌سوم از کل موارد را تشکيل مى‌دهد. اين کانسر مشابه نوع منتشر عمل مى‌کند و در زنان، بيماران جوان و در قسمت ديستال معده شايع‌تر است. عفونت قبلى هليکوباکتر پيلورى با هيچ‌يک از انواع هيستولوژيک خاص کانسر معده همراهى ندارد.

گسترش تومور از طريق انتشار اينترالومينال، رشد اکسترالومينال مستقيم و متاستاز لنفاتيک صورت مى‌گيرد. سه‌چهارم بيماران در بدو بررسي، متاستاز داده‌اند. انتشار به پروگزيمال معده شايع‌تر از انتشار ديستال است. پيلور به‌عنوان يک سد نسبى عمل مى‌کند اما در ۲۵% موارد تومور در چند سانتى‌مترى اول بولب يافت مى‌شود.

کانسر زودرس معده

يک ضايعهٔ اوليه محدود به مخاط و زيرمخاط با يا بدون متاستاز به غدد لنفاوى است که پيش‌آگهى آن بعد از رزکسيون عالى است (۹۰% ميزان بقاء در عرض ۵ سال).

%۴۰ تومورها در آنتروم و عمدتاً بر روى انحناء کوچک قرار دارند؛ ۳۰% از تنه و فوندوس منشاء مى‌گيرند، ۲۵% در ناحيهٔ کارديا هستند و ۵% تومورها تمام معده را در برمى‌گيرند. شيوع زخم‌هاى خوش‌خيم در ناحيهٔ انحناء بزرگ و کارديا کمتر از زخم‌هاى بدخيم است. درنتيجه زخم‌هائى که در اين مکان‌ها قرار دارند، قوياً مشکوک به نئوپلاسم هستند.

[سونای]

یافته‌های بالینی

بررسی‌های تصویربرداری گاستروسکوپی و بیوپسی نشانه‌ها و علائم یافته‌های آزمایشگاهی

نشانه‌ها و علائم

زودرس‌ترين علامت عبارت از احساس پرى شديد شکم بعد از مصرف غذا است که بيمار آن را به‌صورت درد احساس نمى‌کند. گاهى اوقات علائم، مشابه علائم سوءهاضمه بوده که بيمار سال‌ها به‌طور متناوب به آن مبتلا بوده است اما شيوع و تداوم آن افزايش يافته است.

بى‌اشتهائى در مراحل اوليه ظاهر مى‌شود و بيشتر از همه بى‌اشتهائى نسبت به گوشت وجود دارد. شايع‌ترين شکايت، کاهش وزن به ميزان متوسط ۶ کيلوگرم است. دردهاى پس از غذا که مشابه دردهاى ناشى از زخم معدهٔ خوش‌خيم باشد، نادر است. استفراغ ممکن است وجود داشته باشد و در صورت وجود انسداد پيلور، تابلوى غالب بالينى خواهد بود. استفراغ ممکن است، به‌علت خونريزى از تومور منظرۀ Coffee-ground داشته باشد. در ضايعات کارديا، ديسفاژى علت اصلى مراجعه است.

در يک‌چهارم موارد توده در ناحيهٔ اپى‌گاستر در معاينه فيزيکى به‌‌دست مى‌خورد. هپاتومگالى در ۱۰% بيماران وجود دارد. مثبت بودن مدفوع از نظر خون مخفى در نيمى از بيماران ديده مى‌شود و در موارد کمى ملنا وجود دارد. غده ويرشو (Virchow node) ناشى از متاستاز تومور به گردن از طريق مجراى توراسيک است. Blumer Shelf، رسوب تومور در صفاق در ناحيهٔ قدام رکتوم است که در معاينهٔ رکتوم لمس مى‌شود. تخمدان‌هاى بزرگ (تومور کروکنبرگ Krukenberg) از متاستازهاى داخل صفاق ناشى مى‌شود. انتشار بيشتر تومور، موجب درگيرى کبد، ريه، مغز يا استخوان مى‌شود.

يافته‌هاى آزمايشگاهى

در ۴۰% از بيماران کم‌خونى وجود دارد. در ۶۵% بيمارانى سطوح کارسينوامبريونيک آنتى‌ژن (CEA) افزايش يافته است و اغلب نشان‌دهندهٔ انتشار وسيع تومور است.

بررسى‌هاى تصويربردارى

راديوگرافى‌هاى سريال از دستگاه گوارش فوقانى در اغلب موارد تشخيصى است اما ميزان کلى موارد منفى کاذب حدود %۲۰ است. مشکل عمدهٔ تشخيصى در ارتباط با تومورهاى زخمى‌شونده است که تعداد کمى از آنها از نظر راديولوژيک از زخم‌هاى خوش‌خيم معده قابل افتراق نيستند.

گاستروسکوپى و بيوپسى

کارسينوماهاى بزرگ معده را مى‌توان از روى نماى ظاهرى در اندوسکوپى تشخيص داد. بيوپسى‌هاى متعدد و نمونه‌هاى سيتولوژى بايد از تمام ضايعات، چه صورت پوليپوئيد و چه زخمى حين اندوسکوپى برداشته شود. منبع

[سونای]

- پيش‌آگهى:

ميزان بقاء ۵ ساله با توجه به ميزان گسترش تومور عبارت است از: مرحلهٔ I: هفتاد درصد؛ مرحلهٔ II: سى درصد؛ مرحلهٔ III: ده درصد و مرحلهٔ IV: پنج درصد.

مرگ به‌علت انتشار تومور به ساير اعضاء يا انسداد پيشروندهٔ معده و ايجاد سوءتغذيه رخ مى‌دهد. منبع