معرفی سازه ها و بنا های ایرانی

[M@hdi42]

در هر برهه از زمان و هرجا كه اراده اي توانا به منصه ظهور مي رسد، در پي آن شگفتي ها پديد مي آيد. شگفتي هايي كه در اين ميان فقط اهل نظر مي توانند به عظمت آن پي ببرند. با نگاه به چشم انداز راه آهن ايران، چه در شمال هنگام عبور از قلل شامخ البرز و چه در جنوب هنگام گذشتن از فراز دره ها و كوههاي سخت و بلند به راحتي مي توان به اهميت و عشمت آن پي برد.
يكي از شاهكارهاي راه آهن كشور «پل ورسك» است كه به عنوان مهمترين و مرتفع ترين پل خط آهن شمال ايران مطرح است. از اين پل كه شهرت جهاني نيز دارد و نام آن در تمامي آثاري كه پس از پايان جنگ جهاني دوم منتشر شد، با عنوان «پل پيروزي» ياد شده است. ساخت پل ورسك كه از مهمترين رويدادهاي فني مهندسي راه آهن كشور محسوب مي شود، توسط مهندسان آلماني و كارگران فني كار گذاشته شده است. به لحاظ ويژگي هاي منحصر به فرد، اين پل در فهرست آثار ملي كشورمان نيز به ثبت رسيده است. پل ورسك كه در واقع از شاهكارهاي معماري جهان به شمار مي رود، در دره ورسك واقع در 85 كيلومتري جنوب قائم شهر – تهران در محور سوادكوه قرار دارد و راه آهن سراسري تهران – شمال را به هم متصل مي كند. عظمت اين كه در واقع دو كوه عظيم و سخت گذر عباس آباد را به يكديگر اتصال مي دهد، حقيقتي انكار ناپذير است كه حتي جهانگردان خارجي نيز به آن اعتراف دارند و در برابر عظمت و بزرگي و اراده آهنين طراح و سازندگان آن سر تعظيم فرود مي آورند. حجم پل ورسك كه داراي 66 متر دهنه و 110 متر ارتفاع از ته دره است، جمعا 4500 متر مكعب است و هزينه ساخت آن در آن زمان، بالغ بر 2 ميليون و 600 هزار تومان بوده است. براي ساخت اين پل عظيم چند طرح مبتني بر استفاده از مصالح بنايي كه بيشتر مقرون به صرفه بوده، به تصويب رسيد. از سويي، طي يك گزارش منتشر نشده به روايت بوميان منطقه، هنگامي كه اين پل ساخته شد، به فرمان رضاخان رئيس حكومت وقت، مهندس سازنده پل به همراه همسر و فرزندانش در هنگام عبور نخستين قطار از روي اين پل در زير آن قرار گرفتند تا به اين ترتيب اطمينان سازه ساخته شده، ثابت شود. امروز پل ورسك علاوه بر اهميت ويژه در صنعت حمل و نقل، از جاذبه هاي سياحتي كشور نيز محسوب مي شود كه مسير دسترسي به آن در صورت كسب مجوز از مقامات ذيصلاح از ارتفاعات شرق ورسك، است. گفتني است در سال 1320 كه نيروهاي متفقين در زمان جنگ جهاني دوم وارد ايران شدند، يكي از دلايل پيروزي خود را در اين جنگ وجود راه آهن سراسري ايران عنوان كردند. از طرفي، «چرچيل»، نخست وزير وقت انگليس نيز پل ورسك مستقر در راه آهن شمال را پل پيروزي لقب داد.

راه آهن تاريخي شمال به زودي در فهرست آثار ملي جاي مي گيرد.
«سهيلا رجايي علوي»، مدير كل ميراث فرهنگي مازندران با اعلام اين خبر گفت: «به منظور حفاظت بهتر از اين سرمايه ملي، خط آهن تهران _ شمال از مسير پل سفيد به كدوك با تاسيسات وابسته به آن به زودي در فهرست آثار تاريخي ايران به ثبت خواهد رسيد.» وي افزود: «ساخت راه آهن شمال از مهر ماه 1306 آغاز شد و با حركت اولين قطار از بندر تركمن به ايستگاه تهران، در بهمن 1315 پايان يافت.» و وي اضافه كرد: «اين سازه پس از گذشت هفت دهه به عنوان يكي از شاهكارهاي راهسازي كه درياي مازندران را به خليج فارس مرتبط مي سازد، حايز اهميت است. »
رجايي همچنين در خصوص سازه هاي به كار رفته در ساخت اين راه آهن گفت: «اين سازه ها شامل تاسيسات، پل، تونل و ايستگاه است كه از سبك معماري 1930 اروپا با تلفيق معماري ايران بهره برده است. خط آهن تهران شمال با داشتن 497 كيلومتر طول از 31 ايستگاه و بيش از 55 تونل و 20 دهنه پل عبور مي كند. تونل كدوك به عنوان طولاني ترين تونل با طول 28/7 متر و پل ورسك به عنوان مشهورترين سازه هاي اين راه آهن هستند.» برناه ثبت اين راه آهن از سوي اداره كل ميراث فرهنگي مازندران و با همكاري اداره كل راه آهن شمال پس از بررسي هاي لازم انجام خواهد شد.
پل ورسك از مهمترين آثار فني مهندسي راه آهن شمال ايران است پل ورسك كه در دوره پهلوي اول توسط مهندسين آلماني ساخته و به لحاظ ويژگيهاي آن، در فهرست آثار ملي ثبت شده يكي از مهمترين آثار فني مهندسي راه آهن شمال ايران است.
با احداث راه آهن شمال ايران كه در سال 1306 شمسي شروع و در سال 1315 به اتمام رسيد، تهران به گرگان وصل شد.اين خط آهن با بهترين و عالي ترين اسلوب فني وقت احداث و بر سر راه آن تونل ها و پل هاي متعدد ايجاد شد .مهمترين اين پل ها، "پل ورسك" است. اين پل در منطقه عباس آباد سوادكوه و روي دره ورسك، به ارتفاع 110متر از كف دره بنا شده و داراي يك دهانه قوسي به طول 66 متر است.طول كلي پل73/20 متر است.

[H37]

پل ورسک، شاهکار نازی ها در ایران