نگاهی به زندگی شرلی جکسون و شاهکار ادبی‌اش «لاتاری» در سالروز درگذشت وی

[چکامه91]

شرلی هاردی‌جکسون، نویسنده سرشناس آمریکایی، در هشتمین روز از هشتمین ماه میلادی در منزلش درگذشت؛ نویسنده‌ای که اغلب با داستان‌های کوتاهش به ویژه داستان «لاتاری» شناخته می‌شود.

جکسون در 14 دسامبر سال 1916 میلادی به دنیا آمد اما برای این‌که نسبت به همسرش جوان‌تر به نظر بیاید ادعا می‌کرد متولد سال 1919 میلادی است. همسر جکسون منتقد ادبی بود و نقش موثری در انتشار آثارش در مجلات داشت.

نخستین اثر جکسون در سال 1938 در یک مجله به چاپ رسید و بعد از آن روند انتشار آثارش سرعت گرفت و به تدریج نام شرلی جکسون در دنیای ادبیات مطرح شد. داستان‌های این نویسنده تا پایان عمر کوتاهش به تدریج به چاپ رسیدند اما در سال 1996 بخشی از داستان‌های منتشر نشده‌اش در پشت منزل مسکونی وی پیدا شدند و مهم‌ترین آثار از میان آن‌ها، به همراه داستان‌های پراکنده وی در قالب یک کتاب به کتابفروشی‌ها راه یافتند.

بخش ابتدایی زندگی جکسون در یک کتابفروشی گذشت؛ محلی که خانواده‌اش در آن کار می‌کردند و همین شیوه زندگی او را با دنیای ادبیات آشنا کرد. جکسون در زمان حیاتش هم نویسنده‌ای مطرح بود و در سال‌های اخیر هم آثارش با استقبال زیاد منتقدان مواجه شده‌اند و نویسندگان مختلفی مانند نیل گایمن و استیفن کینگ از او تاثیر پذیرفته‌اند. با این حال داستان «لاتاری»، مطرح‌ترین داستان کوتاه جکسون، بیش از خالق آن در اذهان مخاطبان داستان باقی مانده است.

برخی از آثار این نویسنده نیز دستمایه اقتباس‌های تلویزیونی و سینمایی قرار گرفته‌اند و مهم‌ترین اثر از میان آن‌ها فیلمی کوتاه بود که در سال 1969 بر اساس «لاتاری» ساخته شد. «لاتاری» داستانی به ظاهر ساده با روایتی از تجمع مردم یک دهکده برای برگزاری یک قرعه‌کشی است: «صبح روز بیست و هفتم ژوئن، روشن و آفتابی بود و گرمای تر و تازه یک روز ناف تابستان را داشت. گل‌ها دسته دسته شکفته بودند و چمن سبز سبز بود. اهالی دهکده از حدود ساعت 10 در میدان بین پستخانه و بانک جمع شدند. بعضی شهرک‌ها جمعیتشان آن قدر زیاد بود که لاتاری را دو روز طول می‌دادند و باید از بیست‌وششم ژوئن شروع می‌شد اما در این دهکده که فقط حدود سیصد نفر جمعیت داشت، تمام مراسم دو ساعت هم طول نمی‌کشید و می‌شد از ساعت 10 صبح شروع کرد و سر و ته قضیه را طوری هم آورد که اهالی برای ناهار به خانه‌هاشان برگردند.»

این مراسم به ظاهر ساده، شروعی است برای شرلی جکسون تا خشونت انسان‌ها را در داستانی کوتاه نشان دهد. گردهمایی انسان‌های این دهکده با هدف انتخاب یک نفر برای کشته شدن صورت گرفته و این قرعه‌کشی سالانه به سنتی تبدیل شده که کسی به آن اعتراضی ندارد. در واقع برگزاری «لاتاری» برای آن‌ها فعالیتی اجتماعی و برگزار نشدن آن توهین به سنت‌هاست.

واکنش‌ها بعد از انتشار این داستان در مجله «نیویورکر» برای نویسنده داستان بسیار عجیب بود. نامه‌های زیادی به دفتر مجله رسید که در آن جکسون به سیاه‌نمایی متهم شد و داستان در لیست سیاه قرار گرفت، اما مدتی نگذشت که منتقدان ادبی و مخاطبان «لاتاری» را به عنوان یکی از داستان‌های کلاسیک آمریکا پذیرفتند و آن را ستایش کردند.

«لاتاری» شاهکار ادبی شرلی است؛ داستانی که در چند ساعت نوشته شد و به سرعت برای انتشار به دفتر مجله رسید؛ داستانی کوتاه که سال‌ها پس از انتشارش همچنان محبوب و جذاب است و ماجرای نوشته شدنش به قلم جکسون در مدت زمانی کوتاه یکی از مواردی است که به اندازه محتوای داستان از آن سخن رفته است.

داستان «لاتاری» روایتی ساده، خطی و البته بی‌نقص دارد و سادگی‌اش سبب شده موضوع تلخ داستان و آن‌چه جکسون قصد داشته به انسان‌ها یادآوری کند بیشتر به چشم بیاید. «لاتاری» داستان خشونت درونی تمامی انسان‌ها در سراسر جهان است و داستان در دهکده‌ای با مردمانی عادی به پیش می‌رود؛ افرادی که به سنت‌ها عادت کرده‌اند، برگزاری لاتاری برای آن‌ها فعالیتی اجتماعی محسوب می‌شود و بدون تفکر، کشته شدن بی‌دلیل اطرافیانشان را پذیرفته‌اند.

این نویسنده سرشناس آمریکایی که آثارش در دانشگاه‌های و مدارس مختلف جهان در رشته ادبیات بررسی و تدریس می‌شود، هشت رمان منتشر کرده که تاکنون هیچکدام از آن‌ها به فارسی ترجمه نشده‌اند. جکسون چهار مجموعه داستان و چهار کتاب هم در حوزه ادبیات کودک نوشته و اثری با نام «شکار جادوگران در دهکده سلیم» در سال 1368 برای نوجوانان به فارسی ترجمه شده است.

نسرین مجیدی به تازگی داستان کوتاه «دندان» را به فارسی برگردانده است. مجموعه داستانی با عنوان «داستان‌های طنز» نیز از این نویسنده پرفروش آمریکایی با ترجمه مهین ناصرالعدل در سال 1388 منتشر شده که گزیده‌ای از داستان‌های این نویسنده از مجموعه‌های مختلفش است. همچنین در مجموعه «عشق در زمان ما» نیز داستانی از جکسون به چشم می‌خورد که چیستا یثربی آن را ترجمه کرده است.

علاوه بر این آثار، مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه نویسندگانی مانند شرلی جکسن، آن تایلر، آن بیتی، جان آپدایک، ریموند کارور، توبیاس ولف و کازوئو ایشی‌گورو در مجموعه‌ای به نام «لاتاری، چخوف و داستان‌های دیگر» با ترجمه جعفر مدرس صادقی از سوی نشر «مرکز» منتشر شده‌ است. این کتاب تاکنون هفت بار تجدید چاپ شده و آخرین چاپ آن در فروردین 1392 انتشار یافته است.

جکسون، هشتم آگوست 1965 و در سن 48 سالگی در خواب درگذشت. لحظه‌ای قلب او از کار ایستاد و زندگی خالق «لاتاری» به پایان رسید اما وی با داستان‌های کوتاهی که در عمر نسبتا کوتاهش خلق کرد، نام خود را در یاد علاقه‌مندان به ادبیات باقی گذاشت.

منبع: ایبنا