سیفیلیس

[sr hesabi]

سیفیلیس، (به فارسی: کوفت، آتشک، آبله ٔ فرنگ، ارمنی دانه، نار افرنجیه، نار افرنجی یا حب افرنجی) یک بیماری باکتریایی است و در دو شکل جنسی (بیماری‌های آمیزشی) و غیرجنسی انتشار می‌یابد. این بیماری در اثر تماس مستقیم با پوست عفونی منتقل می‌شود. همچنین از مادر به نوزاد و از طریق خون آلوده منتقل می‌شود. این بیماری در صورت درمان نشدن می‌تواند سبب زمینگیر شدن افراد یا مرگ آنها شود. باکتری عامل این بیماری اسپیروکتی از جنس ترپونما گونه (ترپونما پالیدوم) است.
روش تشخیص این بیماری آزمایش خون (VDRL) و کِشت میکروب است. در گذشته پیشنهاد می‌شد زنان باردار این آزمایش خون را انجام دهند.


ریشه کلمه سیفیلیس

کلمه سیفیلیس برای اولین بار در قطعه شعری از پزشک ایتالیایی "جیرولامو فراکاستورو" (۱۴۸۳– ۱۵۵۳ میلادی) در سال ۱۵۳۰ م استفاده شده. او در این شعر از چوپانی یاد میکند که به "مرض فرانسوی" دچار شده بود. این چوپان سیفیلوس (Syphilus) نام داشت و بخاطر کفر گویی و گناه کبیرهمورد خشم الهی قرار گرفته و دچار بیماری "جدیدی" شده بود. ریشه اصلی کلمه از زبان یونانی به معنای "کسی که با خوک ها رابطه جنسی دارد" است. فراکاستورو نام چوپان را از افسانه های کهن یونانی برگرفته. اروپاییان در قدیم این بیماری را بنام شهر یا مملکتی مینامیدندکه فرد مبتلا به سیفیلیس از آنجا آمده بود، از جمله: مرض فرانسوی، مرض اسکاتلندی، مرض لهستانی، مرز ناپلی، مرض ایتالیایی و غیره. چنین سابقه ای در زبان فارسی نیز دیده میشود: ر.ک.: «ارمنی دانه» یا «نار افرنجی» (فرنگی).

روش‌های انتقال


آمیزش جنسی با فرد بیمار (آمیزش دهانی، مقعدی و مهبلی)، استفاده از سرنگ و سوزن مشترک، از مادر به نوزاد، و از طریق انتقال خون آلوده.

پیشگیری

استفاده از کاندوم لاتکس در تمام مدت آمیزش جنسی لازم است. ابتلای شریک جنسی به سیفیلیس همیشه واضح نیست.

مراحل سه‌گانه

۱-مرحله اولیه (شانکر)
دوره کمون سیفلیس به طور متوسط ۲۱ روز است. ۱۰ تا ۹۰ روز پس از ورود باکتری به بدن، زخم کوچک نرم، گرد و بدون دردی ایجاد می‌شود.به این زخم جلدی شانکرمی گویند .شانکر تناسلی معمولاً یکی است و شانکرهای غیر تناسلی روی لبها و حفره دهان دیده می‌شود . شانکر به صورت یک پاپول ظاهر می‌شود که دچار نکروز شده و زخمی می‌گردد . این زخم از سه دهم سانتی متر تا دوسانتی متر اندازه دارد بدون درد بوده و سفت می‌باشد . قاعده ان دارای ترشح خفیف سروز است . لبه‌های زخم برجسته، صاف وکاملا واضح می‌باشد . لنفادنوپاتی ان بدون درد، سفت ومتمایز بوده هرگز به هم نچسبیده و چرک نمی‌کند ودر عرض یک یا دوهفته ایجاد می‌شود.شانکر بدون درمان درعرض سه تا ۶ هفته با به جا گذاشتن اسکار بهبود می‌یابد . بیماری در سه چهارم موارد بهبود می‌یابد و دریک چهارم موارد , ۶ هفته بعد از ظهور شانکر علایم بالینی مرحله دوم ایجادمی شود .
یک هفته بعد از ظهور شانکر، تست‌های vDRLوRPR مثبت می‌شوند .درصورتیکه این تست‌ها مثبت باشند با تست اختصاصی FTA تائید می‌شود .از دو تست اول در غربالگری و کنترل پاسخ به درمان استفاده می‌شود . اگر دو تست vDRLوRPRمنفی باشد ولی شواهد بالینی سیفلیس را داشته باشیم باز هم از FTA استفاده می کنیم .بیماری که FTA او مثبت باشد تا اخر عمر این تستش مثبت خواه ماند .این تست در صد درصد سیفلیس ثانویه مثبت است .مثبت شدن مرزی ان در حاملگی شایع می‌باشد. ضمناواکنش دهی ضعیف تست VDRL شایع بوده و در تقریباً سی درصد افرادطبیعی دیده می‌شود.

۲-مرحله ثانویه (پدید آمدن راش)


در صورت درمان نشدن، ۴ تا ۱۰ هفته پس از ظهور شانکر بیماری به شکل راش در یک یا چند منطقه از پوست نمایان می‌شود. ممکن است لکه‌های خشن کف دست یا پا پدید آید، یا به شکل نقاط برجسته و ترکیدنی، یا لکه‌های بزرگ نامنظم، و یا آکنه‌های بدشکل، یا جوش‌های پر چرک و ترکیدنی (مانند آبله مرغان) روی پوست ظاهر شود. سیفلیس مرحله دوم با ضایعات جلدی مخاطی، سندرم شبه آنفلوآنزا و آدنوپاتی ژنزالیزه بدون درد مشخص می‌شود که دو تا ده هفته باقی می ماند . راش جلدی ان معمولادوطرفه ومتقارن است.در هنگام شروع ضایعات تب مختصر هست یا نیست . راش ان غیر التهابی و با شروع تدریجی بوده و تا مدت‌ها باقی می ماند . بدون درد یا خارش است . رنگ ضایعات مشابه گوشت تازه بریده یا یک ته رنگ مسی می‌باشد .شایعترین نوع ضایعات ماکولوپاپولر است که معمولاً در کف دست و پا می‌باشد .ممکن است همراه کچلی ریش، موی سرو مژه‌ها بوده و یاروی سطوح مخاطی ظاهر شود . تمام ضایعات جلدی سیفلیس مرحله دوم، عفونی هستند .بنابراین در صورتی که نوع ضایعات را نمی‌دانید از لمس کردن انها پرهیز کنید .
راش در صورت درمان نشدن پس از ۲ یا ۶ هفته خود به خود از بین می‌رود و بیماری وارد مرحله سوم می‌شود.

۳-مرحله نهفته (سیفیلیس درمان نشده)


در این مرحله علایم مرحله قبل ناپدید شده است ولی باکتری فعال است (قابل سرایت نیست) و به اندام‌های داخلی صدمه می‌زند. از جمله مغز، اعصاب، چشم، قلب و رگ‌های خونی، کبد، استخوان‌ها و مفاصل. سیفلیس نهفته یعنی بیماری که تست سرولوژیک او مثبت استولی بیماری فعال ندارد .طول مدت سیفلیس نهفته زودرس کمتر از یک سال و سیفلیس نهفته دیررس بیشتر از ۴ سال می‌باشد .
در موارد نادری عوارض بیماری پس از سال‌ها ظاهر می‌شود که می‌تواند عدم هماهنگی در حرکت عضله‌ها، فلج شدن، کوری پیش رونده، دمانس یا سایر تغییرات روانی، دردهای مبهم، تهوع مکررتومورهایی در پوست، استخوان، کبد و … باشد.


عوارض


ابتلا به سیفیلیس خطر بروز ایدز را تا ۵ برابر افزایش می‌دهد.

خطر به دنیا آمدن نوزاد مرده یا مرگ نوزاد پس از تولد در مادران بارداری که سیفیلیس درمان‌نشده دارند وجود دارد.سیفلیس مادرزادی هم ممکن است در این حال اتفاق بیفتد . میکرب سیفلیس هر زمانی از حاملگی می‌تواند از جفت رد شود . درمان کافی مادر قبل از هفته شانزده حاملگی معمولاً مانع عفونت جنین می‌شود .درمان بعد از هفته ۱۸ ممکن است مادر را معالجه کند ولی مانع ایجاد عوارض در جنین نمی‌شود . علایم سه گانه هوچینسون یعنی دندان‌های هوچینسون، کراتیت بینابینی، و کری عصب ۸، پاتوگنومونیک سیفلیس مادرزادی دیررس می‌باشد .

درمان


بیمارانی که تحت درمان قرار می‌گیرند بایدیک ازمایش PRP قبل ازدرمان داشته باشند . بهترین شاخص موفقیت درمان افت تیتر این ازمون است . برخلاف تشخیص سیفیلیس، درمان آن ساده تر است. در طی مراحل اول، دوم و نهفته اول تزریق دوزواحد پنی سیلین جهت درمان کافی است. افرادی که به پنی سیلین حساسیت دارند و حامله هم نیستند از آنتی بیوتیک‌های خوراکی مثلداکسی سایکلین، تتراسایکلین و یا اریترومایسین برای مدت ۲ هفته سود می برنند^[۲].

• بیمارانی که در مرحله نهفته دیررس تشخیص داده می‌شوند و یا مرحله بندی برای آنهاامکان پذیر نیست، نیاز به تزریق ۳ دوز پنی سیلین به فاصله یک هفته دارند^[۳].
• در بیمارانی دارای نوروسیفیلیس (درگیری سیستم اعصاب مرکزی) هستند؛ تزریق وریدی پنی سیلین جی هر ۴ ساعت برای ۱۰ تا ۱۴ روز مورد نیاز است. یک رژیم درمانی جایگزین دیگر تزریق پنی سیلسن یکبار در روز به همراه مصرف خوراکی پروبنیسید ۴ بار در روز برای مدت ۱۰ تا ۱۴ روز می‌باشد^[۴].

منبع

[sr hesabi]

تاریخچه سیفیلیس:
برای اولین بار سیفیلیس در پایان قرن پانزدهم در اروپا گزارش و به تفصیل شرح داده شده است. سفییلیس در سال ۱۴۹۳توسط خدمه کشتی کریستف کلمب به اروپا آورده شد. گفته می‏شود برخی از این کارکنان سیفیلیس را از زنان بومی آن نواحی گرفته و در هنگام برگشت به اسپانیا مبتلا بوده‏اند. برخی از این افراد به عنوان سربازان مزدور در سپاه شارل هشتم، پادشاه فرانسه در محاصره ناپل شرکت کردند. پس از فتح این شهر سال ۱۴۹۴همه‏گیری سیفیلیس بین سربازان در ناپل شیوع پیدا کرد. پس از جنگ این سربازان در تمام اروپا پخش شدند و باعث انتشار بیماری گردیدند. لذا ارتش فرانسه این مرض را بیماری ناپلی یا ایتالیایی نامیدند و ایتالیایی‏ها آنرا مرض فرانسوی خواندند. سیفیلیس در سال ۱۹۴۵به فرانسه، آلمان، سوئیس و در سال ۱۴۹۶به یونان و هلند، در سال ۱۴۹۷به انگلستان و اسکاتلند و در سال ۱۴۹۹به مجارستان و روسیه گسترش یافت. به نظر می‏رسد که در سال ۱۴۹۸این بیماری توسط ملوانان از اروپا به هندوستان و در سال ۱۵۰۵به چین انتشار یافته است. و در سال ۱۵۰۳فراکاستوریوس پزشک و شاعر ایتالیایی} {P ۳ - Fracastorious Pدر شعری به نام سیفیلیس یا بیماری فرانسوی شرح حال چوپانی به نام سیفیلیوس را داد که ظاهرا به نظر می‏رسد} {P ۴ - Syphilus Pکه مبتلا به بیماری بوده و از آن تاریخ تا کنون واژه سیفیلیس برای این بیماری به کار برده شده است.
در قرن شانزدهم پاراسلزوس متوجه خصوصیات مادرزادی آن شد.سیدنهام در قرن هفدهم برای درمان از جیوه} {P ۶ - Sydenham P}{P ۵ - Paracelsus Pاستفاده نمود ولی با وجودی که این ماده به شدت سمی و بهبودی نامطمئن داشت مدت دو قرن یا بیشتر درمان انتخابی بیماری سیفیلیس بود. در قرن هجدهم متوجه شدند که سیفیلیس و سوزاک به طور مقاربتی منتقل می‏شود ولی قادر به تشخیص افتراقی آن دو نبودند و حتی آنها را یکی می‏دانستند. یکی از طرفداران این فرضیه جان هانتر پزشک انگلیسی بود که برای اثبات این ادعا در سال ۱۷۶۷خود را با ترشحات چرکی مجرای یک بیماری سوزاکی آلوده نمود ولی متأسفانه بیمار علاوه بر سوزاک به سیفیلیس نیز مبتلا بود و هانتر پس از ده سال به علت سیفیلیس فوت نمود و این موضوع باعث شد که مدتها مجامع پزشکی تصور نمایند که این دو بیماری یکی هستند. تا اینکه سرانجام فیلیپ ریکورد در سال ۱۸۳۸متوجه اختلاف این دو بیماری گردید و پس از تجربیات متعدد این بیماری را} {P ۱ - Philip Ricord Pاز هم مشخص نمود. در سال ۱۸۹۷عامل سوزاک که نیریاگونوره‏آ می‏باشد توسط آلبرت نیسر و در سال {P ۲ - Albert Nisser P}۱۹۰۵ترپونماپالیدوم عامل بیماری سیفیلیس توسط شودین و هوفمن ابتدا در ترشحات ضایعات سیفلیسی و سپس در} {P ۳ - Schaudin & Hoffman Pترشحات غدد لنفاوی بیماران کشف گردید.

منبع