عنوان يافته تحقيقاتي : تهيه رگه هاي تتراپلوئيد
مقدمه :بهره گيري از افزايش سطح پلوئيدي در بعضي از گياهان از جمله چغندرقند صفت مهمي براي اصلاح ارقام مي باشد. در چغندرقند اكثر ارقام تجارتي تريپلوئيد هستند كه حاصل تلاقي بين ميل استريل ديپلوئيد و تتراپلوئيد گرده افشان مي باشد. تهيه رگه هاي تتراپلوئيد در ايران از سال 1344 و به همت شادروان دكتر نيك نژاد آغاز شد و اولين قدمها در جهت توليد ارقام تتراپلوئيد با استفاده از كلشي سين برداشته شد. با توجه به نياز مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه بذر چغندرقند به رگه هاي تتراپلوئيد آزمايشگاه سيتولوژي در سال 1349 احداث گرديد و تهيه ارقام تتراپلوئيد بطور مستمر شروع شد و هر ساله 5 رقم ديپلوئيد با خصوصيات برتر به نژادي انتخاب و با استفاده از محلول كلشي سين نسبت به تهيه رگه هاي تتراپلوئيد اقدام شده است



يك سلول تترا پلوئيد با 36 كروموزوم

شرح يافته و توصيه هاي كاربردي :با كشف برتري هيبريدهاي تريپلوئيد بر پايه ميل استريل سيتوپلاسمي و نياز به توليد ارقام تريپلوئيد خالص و آنيزوپلوئيد (مخلوطي از ديپلوئيد – تريپلوئيد و تتراپلوئيد) در سطح تجارتي، ضرورت داشت كه از رگه هاي تتراپلوئيد در سطح وسيع استفاده گردد. به همين منظور هر ساله 5 رگه ديپلوئيد با خصوصيات برتر به نژادي با محلول كلشي سين تيمار گشته و پس از كنترل كروموزومي و انتخاب تك بوته هاي تتراپلوئيد در 5 سال متوالي رگه هاي تتراپلوئيد حاصل مي شود كه به عنوان والد پدري (گرده افشان) در تهيه ارقام تريپلوئيد از آنها استفاده مي شود. تا كنون 120 رگه تتراپلوئيد خالص تهيه گرديده است كه در برنامه هاي به نژادي از آنها استفاده مي شود كه مي توان به استفاده از تتراپلوئيدهاي توليد شده در ارقام تجارتي IC3,IC2,IC1 اشاره نمود.

اهميت اقتصادي يافته :با استفاده از رگه هاي تتراپلوئيد نسبت به تهيه ارقام تريپلوئيد خالص IC3,IC2,IC1 اقدام شده است كه اكنون نزديك به 50% سطح كشت چغندرقند كشور را پوشش ميدهد. اهميت اين ارقام به حدي بود كه در جشنواه خوارزمي برنده جايزه اول جشنواره گرديد.