برداشتن واکس گوش

[سونای]

مردي مسن مي‌گويد نمي‌تواند به درستي بشنود و چند ماهي است که مشکلش تشديد شده. اکنون در گفت و گو مشکل دارد و تلويزيون را با صداي بلند مي‌بيند. به طور طبيعي مردي معاشرتي است و لذا نااميد و افسرده شده. متوجه مي‌شويد که هر دو مجراي گوش خارجي با واکس سفتي مسدود شده است و به وي برداشتن واکس را پيشنهاد مي‌کنيد...


به چه مسايلي بايد پرداخت؟

شيوع. توضيح دهيد که جمع‌شدن واکس گوش، شايع است؛ کمي کمتر از يک سوم افراد من دچار اين مشکل مي‌گردند. احتمال جمع‌شدن واکس در صورت استفاده از سمعک و گوش‌پاک‌کن افزايش مي‌يابد.

برداشتن واکس. توضيح دهيد که واکس گوش را به چند طريق مي‌توان برداشت. مي‌توان ابتدا از نرم‌کننده‌هاي واکس به مدت 5 روز استفاده کرد که غالبا موثر هستند. گام بعدي استفاده از روش‌هاي مکانيکي است. روش متداول عبارت است از شست‌و‌شو با يک سرنگ دسته فلزي (پس از نرم‌کردن). يک روش کم‌خطرتر عبارت است از استفاده از يک شست‌وشو‌گر جهشي دهاني الکتريکي⁽¹⁾ (با نوک مخصوص جهت شست‌وشوي گوش) که باعث کنترل بهتر فشار آب و جهت‌دهي دقيق‌تر به جهش آب مي‌گردد. برخي افراد به مداخله بيشتري نياز دارند به اين صورت که واکس تحت ديد مستقيم با استفاده از ساکش، پروب يا فورسپس برداشته شود.

تاثيرات واکس فشرده. هرچند برخي از افراد بدون علامت هستند، برخي ممکن است (علاوه بر کاهش شنوايي) دچار گوش‌درد، خارش گوش، سرفه رفلکسي، گيجي، سرگيجه يا وزوز گوش باشند. اختلال شنوايي مي‌تواند باعث نااميدي، استرس، انزواي اجتماعي، پارانويا و افسردگي شود.

کنترانديکاسيون‌هاي استفاده از سرنگ. کنترانديکاسيون‌هاي واردکردن سرنگ‌ در گوش عبارت‌اند از سوراخ‌شدگي (قبلي يا کنوني) پرده صماخ، عفونت گوش، وجود لوله تمپانوستومي، سابقه جراحي گوش و کودکان کم‌سني که همکاري نمي‌کنند.

عوارض استفاده از سرنگ. عوارض جانبي شايع‌اند. سوراخ‌شدگي پرده صماخ، اوتيت خارجي، آسيب مجراي گوش خارجي، درد، کري، سرگيجه و وزوز گوش عوارض احتمالي هستند.



چه بايد کرد؟

هميشه يک شرح حال کامل بگيريد و به‌ويژه ‌درباره ترشح از گوش، سابقه سوراخ‌شدگي پرده صماخ يا عفونت گوش بپرسيد.

به دقت مجراي گوش را معاينه کنيد.

به عنوان درمان خط اول، نر‌م‌کننده‌هاي واکس (مثل قطره‌هاي گوشي بي‌کربنات سديم) را توصيه نماييد.

اگر نرم‌کننده‌هاي گوش تاثير نکنند، استفاده از سرنگ را مدنظر قرار دهيد و خطرهاي احتمالي را براي بيمار توضيح دهيد.

شست‌وشوي گوش بايد توسط فردي آموزش ديده انجام شود.

در صورت استفاده از سرنگ، سر آن را به سوي بخش
خلفي– فوقاني مجراي گوش بگيريد. اگر سر سرنگ از ايمني مناسبي برخوردار نباشد، ممکن است در حين شست و شو جدا گردد. اگر مجراي گوش توسط نوک سرنگ مسدود گردد فشار تا سطح خطرناکي افزايش مي‌يابد. روش صحيح (کشيدن لاله گوش به خارج و عقب جهت جلوگيري از انسداد و استفاده از تجهيزات مناسب) حايز اهميت است.

در صورت استفاده از سرنگ فلزي، نبايد آن را خيلي فشار داد چرا که فشار بيش از حد مي‌تواند به پرده صماخ آسيب برساند.

آب مورد استفاده در سرنگ بايد هم‌دما با بدن (37 درجه سانتي‌گراد) باشد (اگر بيش از حد سرد يا داغ باشد، باعث گيجي يا سرگيجه مي‌گردد).

روش کار را با جزييات آن ثبت کنيد.

به بيمار رعايت بهداشت گوش و عدم استفاده از گوش‌پاک‌کن را توصيه نماييد.
مراقب نشانه‌ها و علايم عوارض (مثل درد شديد حين استفاده از سرنگ، کري يا سرگيجه) باشيد و در صورتي که حين يا پس از کار مشکلاتي رخ دهد يا کري باقي بماند، فورا بيمار را به يک متخصص گوش و حلق و بيني ارجاع دهيد.
شواهد عوارض

بنابر يافته‌هاي يک بررسي پيمايشي پستي، بر روي 312 پزشک عمومي که به 650,000 نفر در ادينبورو خدمات ارايه مي‌کردند، مشکلات ناشي از استفاده از سرنگ در گوش عبارت‌اند از عدم موفقيت در برداشتن واکس (29)، اوتيت مياني (17)، سوراخ‌شدگي پرده صماخ (15) و تروما به سوراخ‌ گوش خارجي (11).

هرچند 85 پزشکان عمومي سازمان‌دهي استفاده از سرنگ‌ گوش را برعهده داشتند، تنها 19 آنها خودشان اين کار را مي‌کردند (معمولا اين کار را به پرستار مطب واگذار مي‌نمودند).
آسيب‌هاي شديد مي‌تواند ناشي از واردکردن سرنگ با استفاده از يک شست‌و‌شوگر جهشي دهاني با نوک دنداني (که در اصل براي برداشتن جرم دندان استفاده مي‌شود) باشد. در صورت استفاده از شست‌و‌شوگر جهشي الکتريکي با نوک مخصوص برداشتن واکس گوش، به ندرت تروما رخ مي‌دهد چرا که در اين صورت فشار بيشتر از سطح بي‌خطر نمي‌شود.

منبع: نشریه نوین پزشکی شماره ۴۳۰
پزشکی بالینی