چنگه ها (Harrows)

[*FATIMA*]

هرس یک واژه فرانسوی است که در کتاب ها به چنگه ، دندانه و پنجه معروف است . نوع بومی آن یک تخته الوار با دندانه های گوه ای بوده که با گاو کشیده شده است و گاویار ، روی الوار می ایستاد تا هرس سنگین شود و خاک را بهتر نرم کند . امروزه هرس ها به دو نوع ثابت و دندانه فنری تقسیم می شوند . نوع دندانه ثابت دو شکل متمایز میخی و دندانه انگشتی دارد . از این وسیله بیشتر برای نرم کردن خاک و زیر خاک کردن بذر استفاده می شود .
موارد کاربرد چنگه ها :
هرس ها را در موارد مختلفی بکار می برند که اهم آنها عبارتند از :
- خرد کردن کلوخه ها و تهیه و آماده کردن نهایی بستر بذر
- سله شکنی و ایجاد لایه های سست در سطح خاک قبل و یا پس از کاشت بذر
- هوادهی به خاک
- صاف کردن و تثبیت خاک سطحی
- مخلوط کردن کود و مواد شیمیایی با خاک
- زیر خاک کردن بذر
- کنترل علف های هرز
- حفظ رطوبت خاک با شکستن لوله های مویین
- احیای مراتع
قسمت های متشکله چنگه ها :
شاسی چنگه ها :
تعدادی میله یا لوله به یکدیگر به طور موازی متصل شده ، مجموعاً شاسی را تشکیل می دهند . شاسی به تراکتور متصل می گردد و عوامل خاک ورز نیز به شاسی وصل می شوند .
عوامل خاک ورز :
عوامل خاک ورز هرس ها ، با توجه به نوع هرس دندانه های فلزی در اشکال و ابعاد گوناگون هستند که با آرایش خاص به میله های شاسی پیچ شده اند .
انواع چنگه ها :
چنگه ها را از نظر شکل دندانه به انواع دندانه میخی ، دندانه انگشتی ، دندانه فنری و همانطور که گفته شد از لحاظ شاسی به دو نوع شاسی ثابت و شاسی زنجیری تقسیم بندی می کنند .
منبع : ماشین های خاک ورزی
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

چنگه دندانه میخی (Spike-tooth Harrow)



یکی از نخستین ابزارهای کشاورزی مورد استفاده بشر است . دارای شاسی و عوامل خاک ورز است . عوامل خاک ورز این هرس ها عبارتند از دندانه های میخی که مقطع لوزی شکل دارند و طول آنها بین 11 تا 22 سانتیمتر متغیر است .
وضعیت استقرار دندانه ها بر روی محور شاسی طوری است که حین کار در خاک شیارهایی در امتداد و موازی مسیر کشش ایجاد می کنند به نحوی که هنگام کار هیچ یک از دندانه ها پشت سر هم قرار نگیرند و فاصله بین خط های اثر دندانه های مختلف برابر با عرض کار یک دندانه باشد .
عرض کار هر دندانه معادل 5 سانتیمتر و دندانه ها باید روی تعداد زیادی میله عرضی حامل قرار گیرند تا فاصله بین دو دندانه متوالی روی میله زیاد باشد تا مواد سطحی بتوانند به راحتی جریان یابند . قاب هر قسمت از هرس دندانه میخی معمولاً 5 میله عرضی دارد که این میله ها در دو سر ، با میله های طولی ثابت یا شکل پذیر به هم متصل می شوند .
در نوع شکل پذیر هر میله عرضی حامل دندانه ها می تواند نسبت به میله های مجاور خود به طور عمودی تغییر مکان داده و از روی موانع عبور کند . در بعضی از هرس های دندانه میخی قاب ثابت از میله های عرضی مستقیم و میله های طولی z شکل (زیگزاگ) یا s شکل تشکیل شده است و دندانه ها در محل تقاطع آنها مستقر می شوند .
منبع : ماشین های خاک ورزی
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

چنگه قاب زنجیری (Chain-type Harrow)



یک نوع از هرس دندانه میخی است که در آن قاب از قطعاتی زنجیر مانند تشکیل شده است و از آن بیشتر در سطوح ناصاف می توان استفاده کرد .
توری های زنجیری می توانند در هر حالت با وجود ناهمواری و پستی و بلندی زمین بدون اشکال با خاک تماس برقرار نمایند . در محل اتصال یا گره قطعات تور زنجیری تیغه های دو طرفه که طول آنها در دو طرف نامساوی است نصب شده اند . برای اضافه یا کم کردن عرض کار می توان قاب ها را به یکدیگر متصل یا از هم جدا نمود . برای حمل و نقل و انبار کردن ، این تورها را می توان به آسانی جمع کرد و روی هم قرار دادبرای اینکه عمق و شدت کار کمتر شود تورهای زنجیری را می توان پشت و رو کرد تا تیغه های کوتاه وارد خاک شوند . از این هرس ها برای تهیه بستر بذر ، سله شکنی ، جمع کردن علف های هرز از بین رفته و پخش فضولات دامی در مراتع می توان استفاده کرد .
در بعضی از هرص های قاب ثابت با تنظیم تمایل دندانه ها از طریق چرخاندن میله های عرضی به سمت جلو عمق کار بیشتر شده و کلوخ ها و علف های هرز بالا آورده می شوند و به سمت عقب نقش ماله ایفا خواهد شد .
دندانه ها اغلب سطح مقطع لوزی دارند . ابعاد سطح مقطع انها معمولاً حدود 16*22 و طول 11-22 سانتیمتر است . نحوه استقرار دندانه در قاب به نحوی است که رأس تیزتر لوزی روبرو و در جهت حرکت قرار می گیرند تا با تأثیر آن بر خاک افزایش یابد دندانه ها در انتهای پایین تیز و نوک دارند . در هرس های سنگین نوک دندانه به سمت جلو زاویه داده شده است تا ضمن نفوذ بهتر خاصیت ضربه زنی قسمت عمود و بالایی آنها محفوظ بماند .
قطعاتی از هرس دندانه میخی را می توان به پشت گاوآهن برگرداندار یا به انضمام ماله پشت دیسک یا کولتیواتور مزرعه بست تا از رفت و آمد زیاد ماشین آلات مزرعه جلوگیری شود .
در کاربرد هرس به عنوان ماشین مستقل تعدادی از قطعات به یکدیگر قلاب و به صورت مجموعه به تراکتور بسته می شوند . انواع سوار از 2 تا 5 قطعه و انواع کششی از 3 تا 9 قطعه دارند .
توان لازم برای هرس ها به ازای هر متر عرض کار و در سرعت 8 کیلومتر در ساعت 3 تا 8 اسب بخار است و شدت ضربه زنی دندانه ها متناسب با محذور سرعت پیشروی افزایش می یابد . بنابراین انجام کار با سرعت زیادتر مزیت دارد .
منبع : ماشین های خاک ورزی
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

هرس دندانه انگشتی (Tine-tooth Harrow)



در این نوع هرس دندانه های فنری با سطح مقطع دایره ای به قطر 7 تا 5/9 میلیمتر و طول حدود 25 تا 50 سانتیمتر وجود دارند که برای افزایش خاصیت فنری دندانه ها ، قسمتی که به شاسی متصل می شود به شکل فنرپیچشی ساخته می شوند .
شکل ظاهری و موارد کاربرد این نوع هرس شبیه دندانه میخی است اما فنرین و ضربه زدن دندانه ها به خرد شدن بیشتر کلوخه ها ، گذر از کنار موانع بیرون کشیدن علف های هرز از زیر خاک و تسطیح سطح خاک کمک می نماید .
ساختمان و تغییرات در ان برای کاربرد های متفاوت همانند نوع دندانه میخی است و از قطعات آن نیز می توان به عنوان ضمیمه تسطیح کن دستگا های دیگری مانند غلتک ها - هرس های دندانه فنری - کولتیواتورها و گاواهن های برگرداندار و در خطی کارها به عنوان پوشاننده استفاده می شود .
نوع خاصی از این هرس به نام قاب توری دارای قابی به شکل زنجیر و متحرک است که دارای دندانه های دوسر است . که از یک سر کوتاه آن به دلیل کوتاه و نفوذ کم و شکل پذیری قاب می توان برای سله شکنی و مبارزه با علف های هرز پس از سبز شدن کاشت و قبل از جوانه زنی در زمین های دارای کشت ردیفی یا جوی و پشته ای و از سر بلند آن پس از سبز شدن برای سله شکنی و مبارزه با علف های هرز استفاده کرد . هرس های دندانه انگشتی عرض کاری حدود 5/1 تا 25/2 متر و فاصله بین دو دندانه متوالی روی میله عرضی 38 تا 51 میلیمتر دارد و دندانه ها به صورت عمود یا 30 درجه به عقب متمایل می شود تا بقایای گیاهی سطحی بین آنها رد شوند .
منبع : ماشین های خاک ورزی
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

چنگه دندانه فنری (Spring-tooth Harrow)



در این نوع هرس دندانه ها از یک سری تسمه های فولاد فنری c شکل که نوک تیز یا مجهز به تیغه های قلمی روی قاب نصب شده تشکیل شده اند
در ساختمان آن دو میله طولی جانبی به نحوی خاص به کفشک هایی منتهی می شوند که هنگام کار روی زمین قرار گرفته اند عمق نفوذ را کنترل می کنند .
طراحی قالب به نحوی است که با اهرمی می توان میله های عرضی هر قطعه حامل 3 یا 4 میله عرضی را گردش و زاویه نوک دندانه ها را نسبت به زمین تغییر داد . در حالت عمود بودن دندانه ها به زمین عمق کار بسیار کم و سطحی خواهد بود و با تمایل دندانه ها به سمت افقی شدن بر عمق کار دستگاه افزوده می شود .
از این هرس ها برای انجام عملیاتی چون سست کردن خاک ، سله شکنی ، بالا آوردن کلوخه ها به سطح خاک و ضربه زدن و شکستن آنها ، مخلوط کردن بقایای گیاهی در لایه سطحی و تهویه خاک استفاده کرد .
در زمین های سبک و هوموس دار با استفاده از این نوع هرس بلافاصله بعد از شخم بستر مناسبی برای بذر تهیه می شود و نیز به دلیل عمق کار بیشتر و تأثیر پذیری روی کلوخه ها نسبت به انواع دیگر برتری نسبی دارد .
هرس دندانه فنری در مقایسه دیسک برای زمین های سنگلاخ مناسب تر است اما اگر بقایای گیاهی سطحی انبوه باشند به دلیل گرفتگی قادر به کار نخواهند بود و کاربرد دیسک و کولتیواتور بر آن ارجعیت دارد . از این نوع هرس نیز برای احیای یونجه زارها می توان استفاده کرد .
عرض هر قطعه معمولاً از حدود 5/91 تا 183 سانتیمتر است . انواع سوار از یک تا سه قطعه و انواع کشیدگی قطعات بیشتر یا پهن تر دارند .
دندانه ها با فاصله 30 سانتیمتر از هم روی هر قطعه که خود شامل 3 میله عرضی است به نحوی نصب شده اند که فاصله عرضی بین دو دندانه متوالی حدود 10 سانتیمتر است .
3 نوع مختلف دندانه با سطح مقطع 8*45 میلیمتر روی این نوع هرس وجود دارد : نوع معمولی مخصوص تهیه بذر و نوع نوک تیز برای کنترل علف هرز و نوع تیغه ای برای تهیه بستر بذر و یا کنترل علف های در زمین های بسیار ساینده انتخاب می شود .
این نوع هرس را نیز می توان به عنوان ضمیمه با دو میله عرضی حامل دندانه مستقیماً جلوی واحد های کارنده نصب کرده تا عملیات نهایی تهیه بذر را بلافاصله قبل از کاشت و توأم با آن انجام داد .
انواع بزرگتر و پهن تر این نوع هرس مجهز به چرخ های حامل و جک های هیدرولیک برای حالت حمل و نقل و تنظیم عمق ساخته شده که فاصله دندانه ها روی آن 15 سانتیمتر بوده و بقایای گیاهی را بهتر رد می کند .
منبع : ماشین های خاک ورزی
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

هرس ارتعاشی
در این هرس از طریق مکانیسمی که نیروی دورانی محور تواندهی تراکتور را به حرکت رفت و برگشتی تبدیل می کند در جهت عرض دستگاه به حرکت درمی آید . حرکت دندانه ها با سرعت پیشروی مناسب کلوخه ها و سله سطحی خاک را بدون تخریب ساختمان آن می شکند .
با کاهش سرعت پیشروی تأثیر شدیدتری روی کلوخه ها می توان انجام داد لذا یکبار کار با این نوع هرس روی زمین با یک بار استفاده همزمان در دیگر هرس ها و غلتک ها برابری می کند . در انواع متداول هرس ها حداکثر عمق کار حدود 20 سانتیمتر و عرض کار بیش از 4 متر می رسد و تعداد میله های حامل دندانه 2 تا 4 عدد است . نوع دو میله ای نیروی محرکه خود را از طریق یک فلایویل و یک یوغ لرزان دریافت می کند .
در نوع چهار میله ای برای کار در عمق بیشتر حدود 28 سانتیمتر و مخصوص شرایط کاری سخت تر طراحی شده ، شدت ارتعاش کمتر است و تعداد حرکت رفت و برگشتی میله ها از جلو به عقب به تدریج افزایش می یابد به طوری که کورس ارتعاش میله جلو 10 سانتیمتر و عقبی 50 سانتیمتر می شود . به این نوع هرس می توان ضمیمه ای به شکل تخته پخش کننده به صورت عمودی یا افقی بست تا ضمن کنترل عمق کار به تهیه بستر بذر یکنواخت تری کمک کند . با توجه به شدت کلوخ شکنی این نوع هرس می توان از صفحات غلتان به عنوان ضمیمه استفاده کرد تا ضمن کار در زمین های سست لایه های زیرین خاک را تثبیت نماید . توان مورد نیاز این نوع هرس ها تابع وضعیت خاک و نوع خاک ، عمق کار و نتایج مورد انتظار و سرعت پیشروی است .
منبع : ماشین های خاک ورزی
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

روش کار در مزرعه
هرس ها از لحاظ عملیات ، ماشین های بسیار ساده هستند . هنگام کار در زمین های شخم خورده هرس های دندانه فنری و دندانه انگشتی شکل پذیر باید در جهت شخم بکار گرفته شود تا کلوخه ها را به سطح نیاورند و کاربرد آنها نیاز به الگوی خاصی ندارد . کار در جهت عمود بر شیب هرس ها به کاهش آبشویی کمک کرده و در جهت عمود بر مسیر باد سبب کاهش جایجایی خاک می شود . هرس زدن در حالت مؤرب بر مسیر دیسک یا گاوآهن باعث تسطیح بهتر خاک خواهد شد در انتخاب جهت کار مسلماً باید طولانی ترین بعد مزرعه را انتخاب کرد تا با کاهش دفعات دور زدن بازده زراعی افزایش یابد .
سرعت پیشروی تراکتور می بایست مناسب باشد تا باعث فرسایش و شکستگی ماشین و بروز خطرات احتمالی نشود .
تنظیمات هرس ها
تنظیمات مهم هرس همانند سایر دستگاه های مشابه شامل تراز طولی و عرضی و عمق کار است که برحسب نوع و نحوه اتصال دستگاه از روش های مشابه سایر دستگاه ها امکان پذیر است .
سرویس و نگهداری هرس ها
عملیات مختلف سرویس و نگهداری هرس ها در سه مرحله به شرح زیر خلاصه می شود :
الف / پیش از فثل کار :
- تمام قسمت های ماشین را در جستجوی قطعات فرسوده یا مفقود شده بررسی و در صورت لزوم آنها را تعویض نمایید .
- پیچ و مهره ها و قلاب های شل را به حد کافی سفت نمایید
- یاتاقان ها را کاملاً تمیز و سرویس نمایید
- لاستیک ها را تا فشار لازم باد نمایید
ب/ بازدید روزانه :
- لاستیک ها ، پیچ و مهره ها و قطعات مختلف دستگاه را مورد بررسی قرار دهید
- طبق دستور دفترچه راهنما ماشین را گریسکاری یا روغنکاری نمایید
- دندانه های فرسوده را سر و ته یا تعویض نمایید
ج/ در پایان فصل کار :
- ماشین را از گرد و خاک و بقایای گیاهی کاملاً تمیز نموده تا سبب زنگ زدگی نشود
- نقاط رنگ رفته یا فرسوده ماشین را رنگ بزنید .
- طبق دفترچه راهنما قسمت های مختلف را روغن کاری نمایید
- ماشین را زیر سایه بان قرار داده وزن روی لاستیک را برداشته و باد آنها را کم کنید
- در محل پارک از ورود دندانه ها در زمین جلوگیری کرده تا زنگ نزند
- روغن داخل جک ها را کاملاً تخلیه تا دسته پیستون در معرض زنگ زدگی قرار نگیرد
- قطعات فرسوده و مفقود شده را ترمیم یا تعویض نمایید .

منبع : ماشین های خاک ورزی
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

عیب یابی و رفع عیب هرس ها

مسئله	دلیل احتمالی	راه حل احتمالی
1/ یک سمت هرس عقب می کشد	در یک انتها بقایای گیاهی سطحی گیر کرده اند چرخ های میزان یکسان مستقر نشده اند دندانه ها به درستی مستقر نشده اند	آرایش دندانه ها را بررسی کنید
2/ ماشین در حین کار نوسان دارد	دندانه های جلویی عمیق تر نفوذ می کنند مالبند تراکتور نوسان دارد	تراز طولی را برقرار یا عمق کار دندانه های عقبی را کمی بیشتر کنید
3/ ماشین در حین کار بازی می کند	دندانه های جلویی عمیق تر کار می کنند سرعت کار زیاد است خاک بسیار سخت است	تراز طولی را برقرار کنید
4/ گرفتگی مکرر با بقایای گیاهی	خاک یا بقایای گیاهی مرطوب هستند عمق کار زیاد و بقایای گیاهی به سطح زمین شخم خورده کشانده می شوند بقایای گیاهی به صورت انبوه هستند دندانه های میخی یا انگشتی زیاد زاویه داده شده اند	در راه اول در عمق کمتری عمل کنید تا خشک شدن آنها تسریع شود به جای هرس زمین را دیسک کنید
5/ ماشین در حین کار بازی می کند	دندانه های جلویی عمیق تر کار می کنند سرعت کار زیاد است خاک بسیار سخت است	تراز طولی را برقرار کنید
6/ خاک به حد کافی نرم نمی شود	خاک بسیار مرطوب است سرعت کار کافی نیست خاک بسیار سخت است
7/ نفوذ کافی نیست	نوک دندانه ها فرسوده یا شکسته شده است سرعت بسیار کم است خاک بسیار سخت است

منبع : ماشین های خاک ورزی
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان