ماده تاریخ چیست؟

[چکامه91]

ماده تاریخ چیست؟

ماده تاریخ پدیدهای است که از قرن هفتم به بعد در ادبیات فارسی شیوع یافت وآن ذکر تاریخ هایی است در قطعه های کوتاه برای واقعه های گوناگون اعم ازجلوس یا فوت یا قتل پادشاهی ویا مرگ وقتل امیر یا وزیر یا دبیرویاشاعر و حکیم وامثال آن. معمولا شعری که از این راه پدید آید قطعه ای کوتاه است که شاعر دریکی دو بیت آخر آن تاریخ مورد حجت را ذکر می نماید وبیت های پیشین از آن رابرای تمهید می آورد ومعمولا این مقدمه برای معرفی و بیان وجه اهمیت کسی یا واقعه ای گفته می شود که تاریخ آن ذکر گردیده است. اصطلاحا تاریخ گویی به این نحو را ماده تاریخ سازی می گویند.




ماده تاریخ چگونه محاسبه می شود؟
با جمع کردن برابرهای عددی حروف ابجد، ماده تاریخ شعر یا عبارت محاسبه می شود

حروف ابجد : «اَبْجَدْ - هَوَز - حُطّی - کَلَمَنْ - سَعْفَصْ - قَرَشَتْ - ثَخَذْ – ضَظِغْ.
الف 1
ب 2
ج 3
د 4
ه 5
و 6
ز 7
ح 8
ط 9
ی 10
ک 20
ل 30
م 40
ن 50
س 60
ع 70
ف 80
ص 90
ق 100
ر 200
ش 300
ت 400
ث 500
خ 600
ذ 700
ض 800
ظ900
غ 1000

نمونه هایی از ماده تاریخ:

-در کاخ چهل ستون اصفهان سنگ نوشته ای پیدا شده است که شاعر تاریخ بنای این کاخ را در مصرع دوم شعر خود آورده است:

مبارک بود ، زان که تاریخ آن شد
مبارک ترین بناهای دنیا

مصرع «مبارک ترین بناهای دنیا» به حساب ابجد می شود 1057. یعنی سال به پایان رسیدن بنای کاخ چهل ستون اصفهان.
راه بدست آوردن عدد این ماده تاریخ این است که حرف های مصرع دوم را جدا جدا بنویسید و برابر عددی هر حرف را به حساب ابجد پیدا کنید.
از جمع کردن این اعداد با هم تاریخ بنای کاخ چهل ستون بدست می آید.





- سه رویداد زندگانی دانشمند، فیلسوف، پزشک، ریاضیدان و اختر شناس نامدار کشور ما، ابوعلی سینا را شاعری در سه ماده تاریخ در دو بیت شعر زیر آورده است. او با به کار بردن لفظ شَجَع به حساب ابجد، سال 373، زاد روز ابوعلی سینا، و لفظ شصا، سال اوج دانش اندوزی او یعنی 391، و لفظ تکز، سال 427 هجری را که سالمرگ این دانشمند جهانی است، در یاد ماندنی کرده است.

حجّت الحَق، ابو علی سینادر «شجع» آمد از عدم به وجود
در «شصا» کرد کسب جمله علوم
در «تکز» گفت این جهان به درود