بررسی وضعیت هیدروپلیتیک ایران

[نارون1]

بررسی وضعیت هیدروپلیتیک ایران

حسین مختاری هشی

منبع: پژوهشنامه ی حقوق و علوم سیاسی(دانشگاه مازندران) / سال سوم / شماره دهم/ پاییز 1378

صص 159-127

چکیده

محدودیت منابع آب شیرین در جهان و افزایش روزافزون مصرف آب موجب کشیده شدن آب به عرصة رقابت کشورها و گروههای مختلف شده است. عدم تطابق مرزهای سیاسی با حوضه‌های آبریز بسیاری از رودخانه‌‌ها در جهان مسائل و مشکلات گوناگونی را بوجود آورده است.

شاخه‌ای از علم جغرافیای سیاسی که به مطالعة نقش آب در رفتارهای سیاسی در مقیاسهای مختلف می‌پردازد، هیدروپلیتیک نامیده می‌شود. موقعیت فرو دستی ایران نسبت به افغانستان در شرق و موقعیت فرادستی نسبت عراق در غرب و همچنین محدودیت شدید منابع آب در ایران مسائل و مشکلات بالقوه و بالفعل قابل توجهی را برای کشور به دنبال دارد. مقاله حاضر به بررسی وضعیت کلی هیدروپلیتیک ایران می‌پردازد.

یافته‌ها و نتایج تحقیق نشان می‌دهد که کشور در آینده دچار بحران آب شده و سرانة آب تجدید شونده در کشور به علت افزایش مصرف کاهش پیدا کرده و به پایین‌تر از استاندارد جهانی خواهد رسید. از طرف دیگر پروژه‌های انتقال آب از حوضه‌های پر آب به کم‌آب نیز که به منظور جبران کسری آب صورت می گیرد، در صورت عدم توجه به همة ابعاد آن، مشکلات و مسائل امنیتی و سیاسی دیگری را برای کشور ایجاد خواهد کرد. در ارتباط با هیدروپلیتیک بخشهای غربی و شرقی کشور نیز باید در آینده همچنان شاهد کاهش آبهای ورودی به کشور از مرزهای شرقی بود.

در غرب کشور نیز کاهش آبهای جاری از ایران به عراق در نتیجة مهار آبهای مرزی، احتمال آسیب روابط دو کشور و همچنین توجه عراق به امر باروری ابرها در اثر کاهش منابع آب ورودی خود از ترکیه و ایران وجود دارد که این مسئله به علت عبور توده‌های بارانزای بخشهایی از کشور از عراق موجب کاهش بارندگی در بخشهایی از کشور خواهد شد.