تعریف و وظایف دادسرا و مقامات آن

[golden3]

دادسرا و مقامات آن
تعریف دادسرا :
علمای حقوق دادسرا را چنین توصیف کردند : ((دادسرا سازمانی است که وظیفه آن حفظ حقوق عامه ، نظارت بر حسن اجرای قوانین وتعقیب کیفری بزهکاران است .))
قانون اصلاح تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب 1381 دادسرا را عهده دار کشف جرم ، تاکید متهم به جرم ، اقامه دعوی از جنبه حق اللهی و حفظ حقوق عمومی و حدود اسلامی و اجرای حکم و همچنین رسیدگی به امور حسبیه وفق ضوابط قانونی توصیف می نماید .
در تبیین موقعیت دادسرا در همه کشورها به طور خلاصه می توان گفت که دادسرا یک نهاد قضایی است ، بدون آن که حق دادرسی داشته باشد و وظیفه اصلیش آماده سازی کیفر خواست عمومی و تسهیل رسیدگی دادگاه است .
الف ) فلسفه ی وجودی دادسرا
فلسفه وجودی دادسرا از دو موضوع ظریف نشاٌت می گیرد :
اول : جامعه باید رای تعقیب مجرمین حقی داشته باشد و نماینده شایسته از طرف آن ، این حق را اعمال نماید .
دوم : عدالت ایجاب می کند که مرحله تحقیق و دادرسی جدا از هم باشد یعنی قاضی نباید مدعی نیز باشد نهاد دادسرا با کد ناپلئون پا به عرصه وجود گذاشت و به لحاظ محاسنی که داشت اغلب کشورها به آن روی آوردند . کشور ما نیز با استقرار رژیم مشروطه این نهاد را در کنار دستگاه قضایی خود بنام اداره مدعی العموم تاسیس کرد .
ب) مقامات دادسرا
مقامات قضایی دادسرا عبارتند از :
1- دادستان : رئیس دادسرا
2- معاون دادستان : ( به تعداد لازم – در صورت لزوم )
3- دادیار : صاحب منصبی است که به نمایندگی از دادستان انجام وظیفه می کند
4- بازپرس : مستنطق یا قاضی تحقیق که عهده دار تحقیق مقدماتی جرایم و جمع آوری دلایل له و علیه متهم است.
شورا
شوراهای حل اختلاف دادگستری بهترین نماد در مشارکت عمومی در قضاوت و داوری هستند.
با گذشت چند سال از پایه ریزی شوراهای حل اختلاف در کشور که با ابتکار حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی شکل گرفت و تعمیم و گسترش آن در همه استان ها و تاثیر شگرفی که در تشکیلات قضایی داشته امروز این نهاد نو پا به عنوان بازوی برای دستگاه قضایی در جهت رسیدگی به دعاوی قضایی مردم قلمداد می شود .
در دهه هفتاد دستگاه قضایی به جهت کثرت مراجعین ، ورودی پرونده ها و کمبود نیرو و امکانات با معضل بزرگی مواجهه گردید که پیامد آن به درازا کشیدن متوسط طول مدت رسیدگی به پرونده ها و از شاخصه های مهم نظام قضایی بود و گاهاٌ همین طولانی بودن زمان رسیدگی سبب ایجاد خصومت بیشتر و اصطکاک بین اصحاب دعوی شده بود و نتیجه اش ایجاد تنش و فشارهای اجتماعی در ابعاد قضایی که منجر به افزایش ورودی پرونده ها به دستگاه قضایی می شد . اداره شورای حل اختلاف دادگستری هرمزگان برای ایجاد صلح و سازش و تقویت این روحیه و ریشه کن کردن اختلافات ریشه ای از قبیل قومی و قبیله ای مبادرت به ایجاد 578 شورا در سراسر استان هرمزگان نمود بدین صورت که در هر روستایی از سراسر استان حتی در محروم ترین نقاط استان شورای حل اختلاف تاسیس که به موفقیت های بزرگی نیز در سطح استان رسیده اند که پرونده های با قدمت اختلافی بیش از دهها سال به صلح خاتمه داده که شوراهای دادگستری هرمزگان در ایجاد صلح وسازش بین مردم درسال 1386 مقام ششم را در کشور کسب نمود .
لازم به توضیح است برای حصول نتیجه بهتر اداره شوراهای حل اختلاف دادگستری استان شوراهای تخصصی ویژه حرف تاسیس که تاکنون131شورا در این راستا تاسیس شده است که شوراهای ویژه پزشکی ، مطبوعات ، بیمه ، شهرداری ، وسایل الکتریکی ، چک ، اراضی املاک ، ویژه جرائم راهنمایی و رانندگی ، حمل و نقل ، خانواده و غیره ایجاد شده است .
اعضاء شوراهای حل اختلاف که از اقشار مختلف جامعه هستند که بصورت کد خدا منشانه و به هر طریقی که برای ایجاد صلح بهتر باشد مبادرت به رسیدگی و انشاء رای می نماید و تکلیفی برای پیروی نمودن از قوانین شکلی از قبیل آئین دادرسی مدنی ندارند .
شوراهای حل اختلاف که نماد مستقیم دخالت مردم در امر داوری و سرنوشت خودشان هستند بهترین نماد مردم سالاری و حکومت مردم بر مردم می باشد که با سیاست ریاست محترم قوه قضائیه سابق حضرت آیت الله شاهرودی این امر اجرا و عملی گردید .
برای ارتقاء خدمات ارزنده شوراهای حل اختلاف در جهت ایجاد صلح و عدالت در بین جامعه در کنار هر شورا یک قاضی مشاور نیز وجود دارد که نگرانی مسئولین را از جهت این که مبادا احکامی خلاف قانون و شرع مقدسی صادرشود که کلیه آراء شوراها بایستی به تائید و تنفیذ قاضی مشاور برسد تا بتوان آن را اجرا نمود .
رسیدگی به پرونده ها در شوراها مجانی می باشد که طرفین برای حل و فصل دعاوی خود نیازی نیست که هزینه دادرسی یا هر هزینه دیگری واریز نمایند بلکه مراجعه به شورا ها علاوه بر این که هزینه در بر ندارد ، طرفین در حصول نتیجه موفق تر می باشند . یکی از مزایای بزرگ شوراهای حل اختلاف به دستگاه قضایی کاهش ورودی پرونده ها به دادگستری می باشد که با ارجاع پرونده ها به شوراها رسیدگی در این مرجع قضایی و حل وفصل سریع اختلاف این امر میسر شده است. کاهش اطاله دادرسی از دستاوردهای مهم شورای حل اختلاف برای دستگاه قضایی می باشد که رسیدگی به پرونده با سرعت بیشتری صورت می گیرد و باتوجه به این که در شوراها رسیدگی و خاتمه دادن به اختلاف بصورت صلح و سلازش است اصحاب دعوا هر دو راضی از شورا خارج می شوند و این رضایت مردمی از طریقه حل و فصل دعاوی را نیز به دنبال خواهد داشت .