ساخت نانوحسگر ملامين در دانشگاه تبريز

[RAHA.G]

شيميدانان دانشگاه تبريز با کمک نانوآلياژ طلا/نقره، توانستند نانوحسگري ساده و کم‌هزينه براي اندازه‌گيري ملامين موجود در شير خشک نوزادان تهيه کنند.

دکتر جمشيد منظوري لشکر، استاد بازنشسته شيمي تجزيه دانشگاه تبريز و دبير منطقه 13 دانشگاه آزاد اسلامي در گفتگو با بخش خبري سايت ستاد فناوري نانو گفت: «در بين سيستم‌هاي کمي‌لومينسانس تنها تعداد معدودي از شدت نشر کافي برخوردار بوده و حساسيت لازم را براي انجام آناليزها دارند. براي افزايش کارايي، معمولاً يک کاتاليزور شيميايي به‌کار مي‌برند. تحقيقات نشان داده است که اکثر نانوذرات فلزي و اکسيد فلزي فعاليت کاتاليزي بالايي را از خود نشان مي‌دهند و موجب تقويت سيگنال کمي‌لومينسانس مي‌شوند».

کمي‌لومينسانس که به تابش نور از محل تهييج شده يک واکنش، زماني که به سطح پايه برمي‌گردد، اطلاق مي‌شود، يکي از روش‌هايي است که براي اندازه‌گيري غلظت مواد به‌کار مي‌رود.

دکتر منظوري در ادامه افزود: «سيستم‌هاي کمي‌لومينسانس پرمنگنات در حالت معمول از شدت کافي براي آناليز برخوردار نيستند. ما در اين کار سعي کرديم شدت اين سيستم را با به‌کار بردن يک کاتاليزور مناسب تقويت کنيم. بررسي‌ها نشان داد که نانوذرات به‌ويژه نانوآلياژهاي طلا و نقره اثر افزاينده‌ي فوق‌العاده‌اي روي شدت کمي‌لومينسانس دارند».

وي يکي از مهم‌ترين هدف‌هاي انجام اين تحقيقات را اين‌گونه توضيح داد: «روش اندازه‌گيري پروتئين‌ها در مواد مغذي بر اساس درصد نيتروژن آنها صورت مي‌گيرد. برخي توليدکنندگان، ملامين را (به‌علت داشتن درصد بالاي نيتروژن در ساختارش) به‌طور غير مجاز به خوراک حيوانات خانگي و شير نوزادان اضافه مي‌کنند تا درصد پروتئين آنها را زياد نشان دهد. تا حال چندين مورد بيماري و حتي مرگ در اثر اين ماده گزارش شده‌است. ما در اين کار پژوهشي، برآن بوديم که روشي ساده و حساس براي اندازه‌گيري ملامين براي اين محصولات ارايه کنيم، اين کار با بهره گرفتن از تجمع ملامين با نانوذرات سنتز شده عملي شد».

وي ابتدا نانوآلياژ طلا/نقره را سنتز کرده، سپس اثر کاتاليزوري نانو‌آلياژهاي سنتز شده را روي سيستم کمي‌لومينسانس پرمنگنات-فرمالدهيد بررسي کرده‌است. در نهايت هم به اندازه‌گيري ملامين موجود در شير خشک پرداخته‌است.

نتايج نشان داد که نانوذرات آلياژي طلا/نقره، خاصيت کاتاليزوري بالايي نسبت به نانوذرات ساخته شده از طلا يا نقره‌ي تنها، دارند و به کمک آنها مي‌توان ملامين را در غلظت‌هاي کم و با دقت بالا در شير خشک نوزادان اندازه‌گيري نمود.

محقق طرح در پايان گفتگو ابراز داشت: «سنتز نانوذرات به کمک تصاوير ميکروسکوپ الکتروني عبوري در آزمايشگاه TEM مرکز تحقيقاتي پرطاووس تائيد شد و ترکيب و درصد طلا و نقره در نانوآلياژها هم در آزمايشگاه ميکروسکوپ الکتروني روبشي دانشگاه صنعتي سهند تبريز، تعيين و مورد تائيد قرار گرفت».

جزئيات اين پژوهش -که در قالب رساله‌ي دکتري آقاي جواد حسن‌زاده، با راهنمايي دکتر جمشيد منظوري لشکر و دکتر محمد امجدي در دانشگاه تبريز انجام شده‌است- در مجله‌ي Microchim acta (جلد 175، صفحات 54-47، سال 2011) منتشر شده‌است.