تصویر نجومی روز

[Easy Bug]

تمام‌سایه زمین

سایه‌ی داخلی و تاریک سیاره‌ی زمین، تمام‌سایه نام دارد. تمام‌سایه مانند مخروطی در فضا امتداد یافته است و سطحِ مقطع دایره‌ای آن به آسانی در طول ماه‌گرفتگی دیده می‌شود. برای مثال شنبه گذشته، ماه کامل، در حالی که سوژه رصدگران ماه در بیشتر نقاط سیاره ما بود، از میان نیمه جنوبی تمام‌سایه‌ی زمین عبور کرد. در فاز گرفتِ کامل، ماه برای 51 دقیقه در داخل تمام‌سایه بود. این تصویر ترکیبی خسوف، با کمک عکس‌‌های متوالی از فازهای گرفت کلی و جزئی در پکن چین ثبت شده، تا بخش بزرگی از لبه‌ی گرد تمام‌سایه را ترسیم کند. ستارگان پس‌زمینه تصویر، در فازهای تاریک‌تر گرفتگی مشاهده می‌شوند. تصویری که در نهایت، اندازه نسبی سطحِ مقطع سایه، در فاصله‌ای که ماه قرار گرفته و همچنین مسیر ماه از میان تمام‌سایه‌ی زمین را نشان می‌دهد.

[Easy Bug]

پژواک نور از V838 Mon

به دلایل نامشخصی، سطح بیرونی ستاره V838 Mon به طور ناگهانی منبسط شد و در نتیجه این انبساط، در ژانویه 2002/ دی 1380، به درخشان‌ترین ستاره کهکشان راه شیری تبدیل شد. سپس به همان ناگهانی کم‌نور شد. پیش از این هرگز چنین درخشش ناگهانی ستاره‌ای دیده نشده بود. درست است که نواخترها و ابرنواخترها موادی را به فضا پرتاب می‌کنند ولی درست در زمانی که به نظر می‌رسد V838 Mon موادی را به فضا پرتاب می‌کند؛ چیزی که در اینجا دیده می‌شود در حقیقت یک حرکت بیرونی پژواک نور از درخششی نورانی است. در یک پژواک نور، نور فلاش توسط حلقه‌های متوالی دورتر در غبار بین ستاره‌ای محیط، که پیش از آن ستاره را دربر گرفته بودند، انعکاس پیدا می‌کند. V838 Mon در فاصله‌ی بیست هزار سال نوری در صورت‌فلکی Monoceros تک‌شاخ قرار دارد. گسترش پژواک نوری در این تصویر که در فوریه 2004/ بهمن 1382 با تلسکوپ فضایی هابل گرفته شده است حدود شش سال نوری است.

[Easy Bug]

M27: سحابی دمبل

اولین نشانه درباره‌ی اینکه از خورشید ما چه چیزی به وجود خواهد آمد، به طور اتفاقی در سال 1764 کشف شد. در آن زمان چارلز مسیه در حال تکمیل فهرستی از جرم‌های گسترده آسمانی بود تا با دنباله‌دارها اشتباه گرفته نشوند. 27 امین جرم فهرست مسیه که به نامM27 یا سحابی دمبل مشهور است، یک سحابی سیاره‌نما است. نوعی از سحابی که از خورشید ما، پس از پایان همجوشی هسته‌ای در درون هسته‌اش، به وجود خواهد آمد.M27 یکی از روشن‌ترین سحابی‌های سیاره‌نما در آسمان است و در صورت فلکی روباهک، با دوربین دوچشمی دیده می‌شود. حدود 1000 سال طول می‌کشد تا نورM27 به ما برسد و در بالا این نور در رنگ‌های ساطع شده از اکسیژن و هیدروژن نشان داده شده است. درک ساختار و اهمیت M27 فراتر از سطح علم در قرن 18 بود. حتی امروزه بسیاری از چیزها در مورد سحابی‌های سیاره‌نمای دو قطبی مثل M27 مرموز باقی مانده است. مثل ساز و کار فیزیکی که پوشش بیرونی گازی ستاره‌ی کم جرم را به بیرون پرتاب می‌کند و یک کوتوله‌ی سفید داغ با اشعه ی X باقی می‌گذارد.

[Easy Bug]

سحابی پروانه از نگاه تلسکوپ هابل

پروانه‌های کمی می‌توانند بال‌هایی به این بزرگی داشته باشند. خوشه‌ها و سحابی‌های درخشان آسمان شب سیاره زمین، معمولا به نام گل‌ها و حشرات خوانده می‌شوند و NGC 6302 نیز مستثنی نیست. ستاره‌ی مرکزی این سحابی سیاره‌ای خاص، با دمای سطحی حدود 250000 درجه سانتی‌گراد، به طرز استثنائی داغ است. اگر چه این ستاره به صورت درخشانی در نور فرابنفش می‌تابد، اما به وسیله یک حلقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی‌ فشرده گرد و غبار از دید مستقیم ما پنهان است. این تصویر نزدیک بسیار جزئی از سحابی یک ستاره‌ی در حال مرگ، توسط تلسکوپ فضایی هابل، درست بعد از به روز رسانی‌اش در سال 2009 گرفته شده است. تیوپ گرد و غباری که ستاره مرکزی را احاطه کرده است، با عبور از یک گودال گاز یونیزه شده، تقریبا در مرکز این تصویر، به صورت مورب در خط دید ما قرار دارد. در پوشش گرد و غبار کیهانی ستاره داغ، هیدروژن ملکولی کشف شده است. NGC 6302 در فاصله 4000 سال نوری در صورت فلکی عقرب، قرار گرفته است.


منبع : نجوم

[Easy Bug]

RCW 86: بقایای ابرنواختر تاریخی

در سال 185 میلادی، ستاره‌شناسان چینی ظهور ستاره‌ای جدید را در صورت‌واره نانمِن، بخشی از آسمان که در نقشه‌های امروزی ستارگان با ستاره های آلفا و بتا قنطورس مشخص می شود، ثبت کردند. گمان می‌شود که آن ستاره نوظهور، که برای ماه‌ها قابل مشاهده بوده، نخستین ابرنواختر ثبت شده است. این ترکیب تصاویر با استفاده از طول موج های مختلف تلسکوپ‌های ماهواره‌ای قرن بیست و یکم، شامل تابش X از XMM-نیوتون و چاندرا و تابش فروسرخ از اسپیتزر و WISE، نشان دهنده باقی مانده ابرنواختر RCW 86 است که مشخص شده است بقایای انفجاری ستاره ای است. این منظره، با رنگ کاذب خود، گاز بین‌ستاره‌ای را که با موج شوک انفجار ابرنواختر داغ شده در انرژی‌های پرتو X (آبی و سبز) و انتشار غبار بین ستاره‌ای با دمایی سرد تر را در تابش فروسرخ (زرد و قرمز) نشان می‌دهد. فراوانی عنصر آهن و فقدان ستاره‌ای نوترونی یا تپ اختر در این بقایا نشان می‌دهد که ابرنواختر اصلی از نوع Ia بوده است. ابرنواختر های نوع Ia انفجار‌های هم‌جوشی هسته‌ای هستند که ستاره‌ی کوتوله‌ی سفیدی را، که موادش از هم‌نشینش در یک منظومه دوتایی ستاره ای یکپارچه شده، نابود می‌کنند. سنجش شتاب‌های این شوک، که با اندازه‌گیری دماهای پوسته انتشاری پرتو X و غبار فروسرخ مشخص می‌شود، نشان می‌دهد که این بقایا با سرعت بسیار زیادی در حال گسترش در داخل یک حباب رقیق هستند که پیش از انفجار با منظومه‌ی کوتوله‌ای سفید به وجود آمده است. RCW 86 حدود 8200 سال نوری دورتر، در نزدیکی صفحه کهکشان راه شیری خودمان قرار گرفته است و شعاع تقریبی آن 50 سال نوری است.



منبع : همان

[Easy Bug]

شبحِ شعله قیفاووس

این طرح‌های شبح‌وار در این گستره‌ی پر ستاره در صورت‌فلکی قیفاووس شناورند. البته این طرح‌ها ابرهایی کیهانی از غبارند که در بازتاب نور ستاره‌ها به سختی دیده می‌شوند. بسیار دورتر از زمین، این ابرها در لبه‌های مجموعه‌ی ابر مولکولی شعله‌ قیفاووس در فاصله‌ی 1200سال نوری هستند. سحابی شبح‌وار و نسبتاً جداافتاده‌ی گلبول بُک تقریباً 2 سال نوری وسعت دارد و در مرکز تصویر است. این سحابی به نام‌های vdB 141 و Sh2-136 نیز شناخته می‌شود. هسته‌ی ابر تاریکِ راست تصویر فروریخته است و شبیه به منظومه‌ای دوتایی است که تازه در مراحل نخست شکل‌گیری قرار دارد. اگر این ابرها زبان داشتند حتماً برای شما آرزوی هالووین خوبی می‌کردند.


منبع : همان

[Easy Bug]

کهکشان مارپیچی NGC 3370 از دید هابل

آیا کهکشان راه شیری خودمان از دور چنین به نظر می‌رسد؟ با شباهت در اندازه و ساختار کلی، اگرچه بدون میله‌ی مرکزی، نسبت به کهکشان خانه ما؛ کهکشان مارپیچی NGC 3370 حدود 100 میلیون سال نوری دورتر از ما و در صورت فلکی اسد (شیر) قرار دارد. تصویر با جزییات فوق توسط دوربین پیشرفته‌ی نقشه برداری تلسکوپ فضایی هابل گرفته شده است. این مارپیچی بزرگ و زیبا که رو به ما دیده می‌شود نه تنها خوش عکس است بلکه در تصویر بالا به‌قدری جزییات دارد که می‌توان ستارگان قیفاووسی تک آن را بررسی کرد. این ستارگان متغییر برای تایین فاصله‌ دقیق NGC 3370 استفاده می‌شوند. NGC 3370 به این دلیل برای این‌ گونه بررسی‌ها انتخاب شد که در سال 1373/1994میلادی میزبان انفجاری ستاره‌ای بود؛ ابرنواختری از نوع Ia. ترکیب فاصله‌ی شناخته شده با این ابرنواختر (شمع استاندارد)، بر اساس اندازه‌گیری‌های قیفاووسی، همراه با رصد ابرنواخترهایی با فاصله‌های بیشتر به مشخص کردن وسعت و سرعت گسترش تمام عالم کمک کرده است.


منبع : همان

[Easy Bug]

جوایز نوبلی برای دنیایی عجیب

سیزده سال پیش نتایج ابتدایی نشان می‌دادند که بیشتر انرژی در جهان ما از ستارگان و کهکشان‌ها نیست، بلکه مربوط است به خود فضا. در زبان کیهان‌شناسان، یک ثابت بزرگ کیهان‌شناسی که حاصل از رصد یک ابرنواختر دوردست است ،به طور مستقیم در نظر گرفته شده است. پیشنهادات برای یک ثابت کیهان‌شناسی (لاندا) یک موضوع جدید نبود-- و از زمان ظهور کیهان‌شناسی نسبیتی مدرن وجود داشته‌اند. با این حال، چنین ادعاهایی در بین ستاره‌شناسان محبوب نبود، زیرا لاندا کاملا بی‌شباهت به دیگر اجزای جهان شناخته شده است. مقدار لاندا در دیگر مشاهدات و رصدها ناچیز بود و مدلهای کیهان‌شناسی‌ کمتر عجیب، بدون لاندا قبلا داده‌ها را به خوبی توضیح می‌دادند. چیز قابل توجهی که اینجا وجود دارد، روش به ظاهر سرراست و قابل اطمینان رصدی، و خوش‌نامی دانشمندانی است که تحقیقات را انجام می‌دهند. در طی سیزده سال گذشته تیم‌های ستاره‌شناسی بسیاری به جمع‌آوری داده ادامه داده‌اند تا وجود انرژی تاریک و نتایج مغشوش جهان در حال حاضر پرشتاب را تایید کنند. امسال، رهبران تیم برای کارشان جایزه نوبل فیزیک را دریافت کردند. تصویر بالا یک ابرنوختر را نشان می‌دهد که در سال 1994 در اطراف یک کهکشان مارپیچی رخ داد و آن را یکی از این همکاران گرفته است.


منبع : همان

[Easy Bug]

مشتری نزدیک مقابله

در 29 اکتبر(7 مهر)، مشتری، بزرگ‌ترین سیاره‌ی منظومه خورشیدی، در موقعیت مقابله خواهد بود، دقیقا مقابل خورشید در آسمان زمین، در حالی که در پرنورترین حالت است و بعد از غروب خورشید طلوع می‌کند. این چیدمان، باعث می‌شود که مشتری در نزدیک‌ترین موقعیت سالانه نسبت به زمین باشد و این فاصله نزدیک مناظر زیبایی از جو طوفانی و لایه‌لایه و قمرهای گالیله‌ای مشتری را در تلسکوپ‌های زمینی پدید می‌آورد. این تصویر دقیق از مشتری در تاریخ 13 اکتبر(21 مهر) با تلسکوپ 1 متری پیک دو میدی در ارتفاعات پیرنه در فرانسه گرفته شده است. در این تصویر شمال در جهت بالا قرار دارد و در آن گردبادهای بیضوی شکل و کمربندهای تیره و ناحیه‌های روشن مشتری قابل مشاهده است. همچنین در این تصویر، قمر یخی مشتری، گانیمد، که بزرگ‌ترین قمر منظومه شمسی است با جزئیات مناسبی مشاهده می‌شود و در سمت بالای مشتری، در حال بیرون آمدن از پشت آن است. قمر آتشفشانی یو نیز در لبه‌ی سمت چپ تصویر دیده می‌شود.


منبع : همان

[Easy Bug]

NGC 3314: وقتی کهکشان‌ها یکدیگر را می‌پوشانند

NGC 3314 در‌واقع از دو کهکشان مارپیچی بزرگ تشکیل شده است که تقریباً در یک خط، دیده می‌شوند. کهکشانی که در پیش‌زمینه‌ی تصویر است تقریباً از روبرو دیده می‌شود و شکل مارپیچی مانند آن حاصل از ستاره‌های درخشانِ خوشه‌های ستاره‌ای جوان است. اما درمقابل درخشندگی ِکهکشان پس‌زمینه‌ی تصویر٬ به نظر می‌رسد که خطوطِ مارپیچیِ تاریکِ غبارهای میان‌ستاره‌ای٬ ساختار مارپیچی کهکشانی را که از روبه‌رو دیده می‌شود، احاطه کرده‌اند. خطوط غبار به طور حیرت‌آوری گسترده و فراگیر هستند.
این جفت کهکشان پوشاننده جذاب فقط یکی از معدود سامانه‌هایی است که در آن‌ها گرد و غبار یک کهکشان با جذب نور ستارگان کهکشان دورتر از خود آشکار می‌شود و در چنین شرایطی می‌توان میزان توزیع گرد و غبار را به‌دست آورد. NGC 3314 در حدود ۱۴۰ میلیون سال نوری (کهکشان پس‌زمینه) و ۱۱۷ میلیون سال نوری (کهکشان پیش‌زمینه) از ما فاصله دارد و در صورتی فلکی مار آبی چند سر (شجاع) قرار گرفته است. با توجه به فاصله‌ای که کهکشان پس‌زمینه‌ی تصویر از ما دارد تخمین زده می‌شود که حدود ۷۰ هزار سال نوری گسترده باشد. الگویی طراحی شده بود تا این عکس ترکیبی جدید را از دو تصویر رنگی موجود در آرشیو میراث هابل (Hubble Lagacy Archive) پدید آورد.


منبع : نجوم