جنگنده نسل پنجم روسی PAKFA/T-50 :
اولین زمزمه های برنامه جنگنده پکفا اوایل قرن 21 سر زبانها افتاد ، زمانی که دیگر مشخص بود اصلی ترین پروژه های روسیه برای تولید جنگنده نسل 5 دیگر راهی به سوی اینده ندارد ؛ هر چند در ان زمان هنوز سوخو از نمونه اثباتگر فناوری خود موسوم به S-37 که به صورت رسمی سوخو-47 خوانده میشد ، کاملا ناامید نشده بود ، بااین حال پیشاپیش مشخص بود که روس ها دو برنامه ناکام با هزینه هایی سرسام اور ، روی یمز خود دارند . در چنین شرایطی برای اولین بار نام پکفا در رسانه ها انتشار یافت .
پیدایش :
زمینه پیدایش برنامه پکفا به 3 دهه پیش باز می گردد ؛ همزمان با اخرین سالهای اتحاد جماهیر شوروی – مصادف با اواخر دهه 70 ( اواسط دهه 50 شمسی ) – انگاه که نیاز به نسل جدیدی از جت های جنگنده توجیه عملی پیدا کرد . در ان زمان بسیاری از دفاتر طراحی جنگنده ، پیشرانه و الکترونیک پروازی شوروی درگیر برنامه جامعی موسوم به جنگنده 90 یا به صورت اختصار I-90 بودند . برنامه ای که در دولت شوروی در 1981 ( 1359 خورشیدی ) به عنوان بخشی از نیازمندی های دفاعی اینده اش مورد توجه قرار داده بود . هدف نهایی این برنامه هم در واقع ، طراحی نسل جدیدی از جت های جنگنده برای سالهای پس از دهه 90 میلادی ، شامل نسل جدیدی از رهگیرهای دوربرد به منظور جانشینی هواپیماهای سوخو-27 و میگ-31 به شمار می امد . طبیعتا توسعه برنامه این جنگنده جدید ، همزمان با برنامه جنگنده نسل 5 امریکایی ها – موسوم به " جنگنده پیشرفته تاکتیکی " که به اختصار ( ATF ) نامیده می شد - ، که تازه اخبار ان به شرق روسیه رسیده بود ، شدت گرفت . نیازمندی های اولیه برنامه در ان زمان ، جنگنده چند منظوره پنهان کار با توان پرواز " ابرپیمایشی " بود و در عین حال مانورپذیری بالا را به منظور براورده کردن تاکتیکهای هوایی اینده ، در بر می گرفت . از سوی دیگر تجربه ناموفق به کار گیری میگ -29 در کنار سوخو -27 موجب شد تا در ژوئن 1986 ( خرداد 1365 ) ، مزایده نهایی جنگنده نسل بعد در چارچوب دو قسمت ، شامل طراحی و توسعه یکی نمونه تاکتیکی سبک ( LFI ) و دیگری جنگنده چند منظوره خط مقدم ( MFI ) ، ارائه گردد .در ان زمان هر سه دفتر طراحی اصلی جنگنده شوروی ( میکویان ، یاک و سوخو ) طرح های متنوعی ارائه کردند . میکویان ، برای جنگنده چند منظوره سنگین ( MFI ) ، نمونه میگ 1.42 را پیشنهاد کرد که جنگنده دو موتوره بال دلتایی مجهز به کانارد ، مشابه طرح یوروفایتر تایفون اما با دو سکان عمودی و اگزوزهای متغیر ، قادر به تغییر نیروی رانش موتور در دو جهت بود و از شیوه پیچیده ای برای پنهان کاری موسوم به " ابر پلاسمایی " استفاده می کرد . از سوی دیگر هم سوخو برای اولین بار ، طرح مجهز به بال های پیشگرا ( رو به جلو ) با عنوان S-32 را پیشنهاد کرد . در حالی که یاک هم روی جنگنده بال دلتایی مشابه جنگنده سوئدی " گریپن " تاکید داشت . طرح میکویان با توجه به عدم پیشرفت نمونه پیشنهادی یاک و تعلل سوخو ، خیلی زود به عنوان طرح منتخب ، پیروز از میدان رقابت خارج شد . این طرح ، مدت ها بعد ، پس از به روز رسانی بعضی از مولفه های اولیه همانند استفاده از خروجی های سه بعدی به جای دو بعدی موتور ، با عنوان میگ 1.44 در سال 1994 ( 1373 خورشیدی ) تکمیل گردید ؛ اما طولانی شدن مدت توسعه برنامه ناشی از مشکلات نسبت به زمان شوروی ، نهایتا موجب لغو برنامه در سال 1997 ( 1376 خورشیدی ) شد . ان هم در شرایطی که تنها پروازهای ازمایشی این هواپیما با تاخیر بسیار ، در اوریل سال 2000 فروردین ( 1379 ) ، یعنی پس از لغو رسمی برنامه ان صورت گرفت . پس از خارج شدن نمونه پیشنهادی میکویان از دور رقابت ، سوخو خیلی تلاش کرد تا طرح پیشنهادی اش ( S-32 ) بتواند همچنان در میدان رقابت بماند . سوخو این برنامه را با بودجه داخلی شرکت و در اصل بر پایه Su-27 KM ، به عنوان رقیب غیر رسمی طرح میکویان توسعه دهد . نمونه ارتقا یافته این هواپیما ، S-37 – با نام رسمی Su-47 - ، خوانده خوانده میشد . Su-47 با ساختار جالب ، بال های پیشگرا که مانور پذیری بالایی در سرعت های پایین به ارمغان می اورد و محفظه داخلی جنگ افزار رونمایی شده بود . با این حال همانند طرح میگ-1.44 ، این نمونه هم نتوانست موافقت لازم برای تولید را کسب کند . با این حال بسیاری از تجربیات پروازهای ازمایشی Su-47 بعدها در تکمیل برنامه پکفا مورد استفاده قرار گرفت . از سوی دیگر برنامه LFI با توجه به عدم تمرکز میکویان به خاطر گرفتاری در برنامه MFI و همچنین خالی ماندن نسبی جای سوخو در بخش بعدی مناقصه به همراه تغییر معیارهای پایه ای مورد نظر ، جایش را به برنامه جدیدی موسوم به LFS ، برای ساخت جت رادارگریز سبکی در کلاس JSF امریکایی داد . این برنامه در ابتدا با ارائه طرح هایی مثل سوخو " اس 52/57 " و یاک -43 و میکویان " میگ 1/27 " و I-2000 ، خیلی امیدوار کننده به نظر می رسید ؛ اما عدم تامین بودجه درشرایط نوسانات اقتصادی ، یک برهه پس از فروپاشی شوروی و در سال های پایانی دهه 1990 ، به همراه کاهش علاقه سازندگی که همزمان فشار مالی دو برنامه طراحی جنگنده بر دوششان سنگینی می کرد ، موجب شد تا تمام پیشنهادات در حد طرح های مفهومی باقی بمانند . واقعیت ان است که فروپاشی شوروی بسیاری از صنایع هوایی به جامانده در روسیه را به مرز ورشکستگی رسانده بود . به طوریکه توان تولید این صنایع به زحمت به 10 درصد زمان شوروی می رسید ؛ ارتش ورشکسته روسیه نیز حتی برای همین میزان هم توان مالی نداشت . بسیار تنها 30 هواپیما سفارش داده بود ان هم در حالی که سفارشات ارتش سرخ سالی به 400 هواپیما می رسید .
ادامه دارد...
منبع : دوماهنامه هواپیما / ش11
علاقه مندی ها (Bookmarks)