جنگنده نسل پنجم روسی pakfa/t-50

[Joseph Goebbels]

ظهور پکفا :
مصادف با اخرین سال های قرن 20 ، همزمان با توقف تقریبا تمامی برنامه های راهبردی به جا مانده از شوروی برای ساخت اولین جنگنده نسل 5 روسیه ، برای دومی نبار زمزمه هایی از برنامه ای جدید در قالب وارث " پروژه – 701 " یا " جنگنده قرن – 21 " – به اختصار I-21 موسوم به " هواپیمای تاکتیکی پیشرفته اینده " یا همان پاکفا ، شنیده شد . در حالی که از زمان برنامه LFI ، دیدگاه کلی در باب جنگنده نسل 5 روسیه در طی فاصله دو تا سه سال به طور کامل تغییر پیدا کرد . سوخو در طول مطالعاتی که پس از این دوران برای پاسخگویی به مناقصه جدید شروع کرده بود ، Su-47 را ابتدا با بال های صلیبی و سپس بالهای دلتا به جای پیش گرا ، کم ریسک تر یافت . از طرفی رونمایی پیش نمونه X-35 ، تاثیر زیادی بر تغییر دیدگاه طراحان سوخو در این دوران گذاشت . در ان سوی میدان ، میکویان که پس از شکست برناهم میگ-1.44 همچنان با مشکلات اقتصادی و رکود نسبی بازارهای فروش سنتی اش دست و پنجه نرم می کرد ، به کندی طرح مفهومی خود موسوم به پروژه – 1.27 را بر پایه طرح فالکروم با بالهایی یک پارچه و بدون دم و بعدها طرح مفهومی Mig-XX را بر برای ناقصه پکفا ارائه نمودند . اما پتانسیل مالی بیشتر سوخو برای سرمایه گزاری داخلی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل و در عین حال ریسک اجرایی بالاتر طرح ارائه شده از سوی میکویان ، موجب شد تا سرانجام در اواسط سال 2002 ( 1380 خورشیدی ) ، شرکت سوخو به عنوان برنده مزایده طراحی I-21 ، مسوولیت اصلی اجرای برنامه را بر عهده بگیرد . سوخو در ان زمان مجموعا 40 درصد هزینه های برنامه های خود را تامین کرد و 40 درصد مابقی توسط دیگر شرکتهای دست اندرکار پروژه ، شامل 15 درصد اشتراک در سرمایه گزاری و ساخت برای شرکتهای یاک و میکویان و در نهایت 20 درصد هم توسط خود وزارت دفاع روسیه تامین گردید . سوخو در ابتدا پکفا را در قالب یک طرح 2 مرحله ای به دولت پیشنهاد کرد که شامل یک جنگنده دو موتوره سنگین با نیروی رانش 80 کیلونیوتن و یک جنگنده تک موتوره سبک مجهز به موتوری با رانش بیش از 200 کیلونیوتن می گردید . نظر وزارت دفاع نیز با توجه به محدودیت های مالی روی جنگنده ای میان وزن با ترکیبی از خواص هر دو طرح داشت .

ادامه دارد...

منبع : ماهنامه دو هواپیما / ش11

[Joseph Goebbels]

برنامه مشترک با هند :

طرح جنگنده نسل 5 مشترک هند – روسیه یا fgfa ، برنامه ای منشعب شده از طرح اصلی پکفا برای جنگنده دو سرنشینه ای مشابه ، به منظور تولید در سال 2017 ( 1396 خورشیدی ) است . هند و روسیه اولین تفاهم نامه همکاری برای توسعه این جنگنده نسل 5 را در نوامبر 2002 ( ابان 1381 ) امضا کردند اما عدم تامین مالی برنامه موجب شد تا این موافقت نامه به زودی فراموش شود . با این وجود پس از تصویب اولیه برنامه پکفا داستان تغییر کرد . این بار نیروی هوایی هند نسبت به همکاری برای توسعه جنگنده نسل 5 اینده اش علاقه بیشتری نشان داد . به ویژه انکه صنایع هوایی هند برای کار روی طرح بویم نسل 5 خود هنوز تجربه کافی نداشت . سوخو در ابتدا نمونه ای تک موتوره از طرح پیشنهادی اش را برای پکفا – اما با بال پیشگرا – با ارزش کلی 2 میلیارد دلار را به هند پیشنهاد کرد که مورد قبول واقع نشد . در نهایت به نمونه دو سرنشینه ضربتی از همان مدل اصلی دو موتوره با سهم 50 درصدی در توسعه رضایت داد . با این حال پس از لغو برنامه بالهای پیشگرا و توسعه نهایی پکفا در قالب فعلی ، موافقت نامه نهایی در سال 2007 ( 1386 شمسی ) میان مقامات هندی و روسی برای مشارکت و سرمایه گزاری صنایع هوایی هند در برنامه پکفا به امضا رسید . مهمترین تفاوتهای برنامه fgfa با پکفا به غیر از اصرار هند بر روی دو سرنشینه بودن ، به تفاوت در سامانه ناوبری ، کامپیوتر ماموریت و به ویژه امکان به کارگیری پیش نمونه های fgfa – که برنامه ان 8 تا 10 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت - ، به صورت جداگانه توسط صنایع هوایی هند و سوخو تولید و ازمایش خواهند شد . برنامه تولید جنگنده هم برای چیزی حدود 200 تا 250 فروند به ارزش هر فروند 100 میلیون دلار برنامه ریزی شده است .

ادامه دارد...
منبع : دوماهنامه هواپیما / ش11

[Joseph Goebbels]

خصوصیات طراحی :
T-50 همانند بیشتر رهگیرهای روسی ، جنگنده ای بزرگ ، با ابعاد و وزنی مشابه Su-27 است . ساختار ظاهری جنگنده نیز تداعی کننده Su-27 است . تا جایی که از بسیاری از جهات می توان T-50 را به نوعی یک فلانکر نسل پنجمی دانست .



T-50 جنگنده ای است کشیده تر از رپتور اما کوتاه تر از Su-27 ؛ با طول 19/8 متر ( 69/9 فوت ) با پهنای بال ( فاصله دو سربال ) بیشتر اما مساحت بال تقریبا یکسان با خانواده های جنگنده های Su-27 فلانکر ( 78 متر مربع ) ؛ در عین حال با وزنی سنگینتر . وزن خالی T-50 برابر با 18500 کیلوگرم ( 40785 پوند ) اعلام شده است . یعنی چیزی بیشتر از 2 تن سنگینتر از وزن خالی فلانکر و 1 تن سبکتر از F-22 امریکایی.



طرح عمومی هواپیما را ترکیب دلتا – دم ( tailed delta ) یا به عبارت ساده بال و سکان افقی دلتا شکل به همراه دم تمام متحرک نشان می دهد . 2 سکان عمودی تمام متحرک ( بدون بخش ثابت سکان عمودی ) و نسبتا کوتاه هواپیما با ارایش ضربدری ( پروانه ای ) با زاویه 20 تا 25 درجه به شیوه مورد استفاده در جنگنده YF-23 ، به کاهش بازتاب راداری و همچنین پسا در پرواز ابرپیمایشی و افزایش قابلیت مانور با استفاده ازاگزوزهای سه بعدی تغییر بردار رانش موتور کمک می کنند . لبه حمله متحرک بال ها نیز توسعه داده شده به طوری که با سایه انداختن بر روی ورودی های هوای موتور مانند یک کانارد ( پیش بال ) برای جنگنده عمل می کند . کابین T-50 همانند Su-27 و برخلاف F-22 که هم سطح با ورودی های موتور قرار گرفته ، یکم بالاتر از بدنه است از این رو سطح زیرین T-50 مسطح نیست . اگر چه هنوز در مورد سطح مقطع راداری این هواپیما رسما صحبتی به میان نیامده است ، اما این موضوع مطمئنا بی تاثیر نخواهد بود . همچنین ورودی های هوای بزرگ موتور و شکاف های هوای اضافی به سبک جنگنده های فلانکر به علاوه شکل کاناپی و برجستگی ردیاب مادون قرمز چلوی کابین از مهمترین مواردی هستند که به راحتی باعث افزایش سطح مقطع راداری جنگنده می گردد ؛ و تا حدودی نشانگر تفاوت نگرش طراحی میان نسبت پنهان کاری به نفع مانورپذیری ، سرعت و کارایی در پکفا نسبت به رقیب امریکایی اش است . در واقع می توان گفت بر خلاف طراحی جنگنده هایی مثل F-22 و F-35 ، در پکفا اصرار روی حدود پنهانکاری تا حد قابل توجهی فدای مقدورات عملیات این هواپیما گردید هاست . پیش نمونه های پکفا بازتاب راداری برابر با 12 متر مربع داشتند . اما بر اساس اظهارات سرپرست گروه طراحی سوخو ، بازتاب نهایی تا 30 برابر کمتر خواهد بود . پکفا از دید جانبی صاحب بدنه ای تخت با انتهایی مشابه خانواده فلانکر اما پهنتر ، برای دادن ازادی عمل بیشتر به خروجی های متحرک موتور طراحی شده است . هر چند که این نوع اگزوز هنوز روی هیچ یک از پیش نمونه های پاکفا ازمایش نشده است . در ساخت بیشتر قسمت های بدنه همچون قسمت هایی از بال و دم به شکل گسترده از مواد مرکب سود برده است . با این وجود همچنان تمام این میزان محدود به 20 درصد و مابقی شامل 75 درصد تیتانیوم می شود .



هر دو پیش نمونه پکفا که تاکنون به پرواز درامده اند ، به یک جفت موتور توربوفن بهسازی شده AL-31F موسوم به " ساترن -117 اس " یا AL-41F1A با نیروی رانش 33000 پوند برای هر موتور ( 147کیلو نیوتن برابر 14900 کیلوگرم ) در حالت پس سوز مجهز بودند که امکان پرواز ابر پیمایشی با سرعت 1/5 ماخ را برای انها فراهم می کند . موتور satern -117s در اصل برای استفاده در جنگنده های Su-35BN تکمیل شده است ؛ اما از انجا که موتورهای پکفا هنوز اماده بهره برداری نبودند ؛ لذا پیش نمونه ها با این موتور پرواز کردند . در ضمن لازم به ذکر است موتورهای AL-41F – که موتورهای ازمایشی جنگنده بر پایه ان بهسازی شده اند – در واقع قرار بود برای Mig-1.44 نصب شوند . اما در اهایت ، Su-34 مالکشان شد . در حال حاضر شرکت ساترن با مشارکت سالیوت مشترکا ، موتورهای جدیدی موسوم به طرح 127 یا 217 با نیروی رانش 175 کیلونیوتن را به عنوان پیشران اصلی پکفا در دست تکمیل دارد که شاید یکی از مهمترین مولفه های ان استقلالی است که به اگزوزهای با توانایی تغییر بردار رانش موتور می بخشند . به طوری که اگزوز هر موتور می تواند مستقلا در جهتی حرکت کند . در ضمن این پیشران های جدید اماکن پرواز با سرعت 2 تا 2/1 ماخ را نیز برای پکفا اماده می کنند .

ادامه دارد...
منبع : دو ماهنامه هواپیما / ش11

[Joseph Goebbels]

الکترونیک پروازی :
از جهت الکترونیک پروازی ، برنامه پکفا در بسیاری نقاط از طرح Su-35 الهام گرفته است . به طوری که به عنوان مثال ، قلب تجهیزات الکترونیک پروازی T-50 را یک رادار با ارایه کاوش فعال الکترونیک ( AESA ) چند حالته موسوم به N-050 تشکیل می دهد که در حقیقت نسخه ای برگرفته از رادار N-035 جنگنده Su-35 که برای اولین بار در نمایشگاه هوایی 2007 روسیه به نمایش درامد . این رادار کنترل اتش که در حقیقت پس از رادار ژوک Mig-35 ، دومین رادار کنترل اتشی است که در روسیه طراحی شده ، ترکیبی از رادار باند X و گیرنده های کمکی باند L نصب شده روی لبه بال ها ، با بیش از 1500 واحد فرستنده – گیرنده و انتنی به قطر یک متر . برد مفید رادار پکفا برای اهدافی با ابعاد یک متر تا حدود 400 کیلومتر عنوان شده است . T-50 همچنین به یک جستجو گرو فروسرخ ( IRST ) برگرفته از سامانه OLS-35M جنگنده Su-35S که - به سبک بیشتر جنگنده های روسی ، مقابل شیشه جلوی کابین نصب شده – نیز مجهز است . نمایشگرهای کابین پکفا را دو نمایشگر کریستا مایع به ابعاد 30*22/9 سانتیمتر به همراه یک نمایشگر " هدآپ " IKSH-1M و 3 نمایشگر کوچک در اطراف کابین تشکیل می دهدن . شایان ذکر است هسته مرکزی جنگنده نیز از ریزپردازنده دو هسته ای بر اساس پردازنده های 500 مگاهرتز " آلبروس اس " ساخت شرکت MSTS با توان پردازش 40 میلیارد داده در پانیه تشکیل می دهد . در ضمن کامپیوتر ماموریت و سامانه ناوبری نهایی هواپیما را نیز احتمالا شرکت های هندی طراحی خواهند کرد .

ادامه دارد...
منبع : دو ماهنامه هواپیما / ش11

[Joseph Goebbels]

تسلیحات :
T-50 قابلیت حمل مهماتی در حدود 7500 کیلوگرم ( 16500 پوند ) ، دارای دو جایگاه داخلی جنگ افزار به ابعاد 4/7 متر در 1 تا 1/1 متر در مجرای میان موتورهاست و می تواند تا 8 فروند موشک هوا به هوای راداری فعال R-77 یا AA-12 Ader با برد 80 کیلومتر یا دو بمب لیزری 1500 کیلوگرمی را در خود جای دهد . T-50 برای حمل موشک های گرمایاب به دو جایگاه کوچک جانبی در دو سوی بدنه نیز مجهز است . این هواپیما می تواند به حمل 4 تا 6 مقر حمل سلاح در زیر بال های خود نیز داشته باشد . به طور مثال شرکت Vympel نمونه ای تمام دیجیتال از موشک گرما یاب R-73 یا AA-11 آرچر ، موسوم به طرح 760 یا R-74 با بردی حدود 40 کیلومتر را به عنوان همتای روسی موشک AIM-9X سایدوایندور امریکایی ساخته است . البته موشک کوتاه برد نهایی پکفا را احتمالا موشک حاصل از طرح-300 شرکت ویمپل تشکیل خواهد داد که قرار است موشک کوتاه بردی با توان درگیری در تمامی جهات مجهز به خروجی تغییر بردار رانش نیز باشد و هنوز اسم رسمب برای ان انتخاب نشده است . در بخش تسلیحات فامد نیز نمونه جدیدی از موشک AA-12 آدر موسوم موسوم به K-77M با سطح مقطع راداری کوچکتر و بردی 2 تا 3 برابر بیشتر را در دست توسعه دارد . به جز این مورد ، پکفا همچون رهگیرهای دوربرد قدیمی مثل Mig-31 و F-14 ، احتمالا تنها جنگنده ای خواهد بود که در اینده با مجهز شدن به نسل جدید موشک های دوربرد روسیه توان درگیری با اهدافی تا 300 یا 400 کیلومتری خود را نیز خواهد داشت . برای این منظور شرکت ویمپل " طرح موشک 810 " که نمونه ارتقا یافته موشک R-33 – نام ناتو AA-9 آموس – و شرکت " نویتور " طرح موشک K-100 با برد 200 کیلومتر و مناسب برای شکار اواکس را توسعه می دهند که با وزنی مابین 300 تا 700 کیلوگرم به جنگنده امکان حمل دو تیر موشک را خواهد داد . لازم به ذکر است که موشکهای K-100 یا به طور دقیقتر K-172 پیشتر برای جنگنده های Su-30 هند در دست توسعه بودند .



در زمان رونمایی این رادار جنگنده در سال 1386 از اولین نوع موشک تاکتیکی هوا به سطح KH—38ME با برد 40 کیلومتر به عنوان جانشین موشک KH-25 و نمونه ای از موشک ضد رادار KH-58 با برد 245 کیلومتر نیز پرده برداری شد . از مهمتریم مزایای این موشک های جدید امکان جمع شدن بالچه ها به منظور جای دادن موشک در محفظه های داخلی سلاح جنگنده های نسل 5 به شمار می رفت . در نهایت تسلیحات T-50 باید توپ گاتلینگ 30 میلیمتری GSH-301M با نواخت اتش 1500 تا 1800 گلوله در دقیقه با 150 گلوله را نیز افزود . توپی که اگر واقعا در نمونه نهایی هم حفظ شود برخلاف توپ های عمومی 20 تا 25 میلیمتری جنگنده هایی در کلاس F-22 و F-35 قدرت اتشی همانند جنگنده های پشتیبانی نزدیک A-10 برای T-50 به همراه خواهد داشت . با این وجود ، لزوما نمی توان ادعا کرد که استفاده از توپی با چنین کالیبری واقعا برای T-50 ضروری است . ترکیب جنگ افزارهای این جنگنده به استثنای توپ بزرگ ان ، حداقل تا به امروز ، همانند F-22 رپتور تاکید بیشتری بر رزم هوایی نشان داده تا عملیات ضربتی ؛ بویژه که هنوز خبری چندانی از تکامل نسل جدید تسلیحات تهاجمی روسیه برای T-50 در میان نیست .

ادامه دارد...


منبع : دو ماهنامه هواپیما / ش 11

[Joseph Goebbels]

مشخصات فنی جنگنده t-50 :
تعداد خدمه : یک نفر در نمونه اصلی و دو نفر در نمونه ضربتی مشترک با هند .
طول هواپیما : 19/8 متر .
فاصله دو سر بال : 14 متر .
ارتفاع : 4/11 متر .
سطح بال : 78 متر مربع .
وزن خالی : 18500 کیلوگرم .
حداکثر وزن برخاستن : 37000 کیلوگرم .
پیشرانه : 2 موتور توربوفن al-41f1 با حداکثر رانش 33000 پوند ( 147 کیلونیوتن ) در پیش نمونه و 34620 پوند ( 157 کیلونیوتن ) در نمونه نهایی .
ظرفیت سوخت داخلی : 10300 کیلوگرم ( 22711 پوند )
حداکثر سرعت : 2500 کیلومتر بر ساعت .
سقف پرواز : 65600 فوت ( 20000 متر )
حداکثر سرعت اوجگیری : 68900 فوت بر دقیقه ( 350 متر بر ثانیه ).

منبع : دو ماهنامه هواپیما / ش 11