نکاتی در نمونه گیری تست های آزمایشگاهی -تست های هورمونی

[ابتسام]

هورمون
تست ديناميك TRH

از اين تست جهت موارد ذيل استفاده مي گردد:

الف – تشخيص Subclinical Hyperthyroidism

ب – افتراق تومور ترشح كننده TSH از مقاومت به هورمون تيروييد

ج - تشخيص آكرومگالي زماني كه GH بازال نرمال است

طريقه انجام تست بدين شكل است كه ابتدا بيمار قبل از تزريق دارو نمونه داده وسپس داروي TRH بصورت IV تزريق ودر زمانهاي 30 و 60 دقيقه پس از تزريق ازوي خونگيري بعمل مي آيد . چنانچه از تست TRH جهت موارد الف و ب استفاده شود تنها آزمايش TSH برروي نمونه هاي 0 ، 30 دقيقه و 60دقيقه انجام مي گردد . چنانچه از اين آزمايش جهت تشخيص مورد ج استفاده شود علاوه بر TSH ، آزمايش GH نيز برروي سه نمونه فوق انجام مي گردد .

· تست ديناميك GnRh

از اين تست جهت افتراق بلوغ زودرس مركزي از غير مركزي وبررسي HPG Axis در زمانيكه LH و*** Hormon ها پايين باشند استفاده مي گردد .

طريقه انجام تست بدين شكل است كه ابتدا بيمار قبل از تزريق دارو نمونه داده وسپس داروي GnRh بصورت IV تزريق ودر زمانهاي 20 و 60 دقيقه پس از تزريق از وي خونگيري بعمل مي آيد . در آزمايشگاه برروي نمونه هاي 0 ، 20 دقيقه و 60 دقيقه آزمايش FSH و LH انجام مي گردد .

· تست ديناميك GnRh analogue Test (Nafareline )

از اين تست جهت تشخيص هيپوگناديسم مركزي زمانيكه تست GnRh طبيعي است استفاده مي گردد . طريقه انجام تست بدين شكل است كه ابتدا داروي Nafareline را بصورت SC تزريق كرده وسپس 4 ساعت و 24 ساعت پس از تزريق از وي خونگيري بعمل مي آيد . در آزمايشگاه هورمون هاي FSH و LH رابرروي نمونه 4 ساعت پس از تزريق وهورمون Testosterone را جهت پسرها وهورمون Estradiol راجهت دخترها برروي نمونه 24 ساعت پس از تزريق اندازه گيري مي نمايند .

· تست ديناميك GH 20 min after exercises

اين تست معمولا به دنبال يك شب ناشتايي انجام مي گردد. جهت انجام ابتدا GH بازال را اندازه گيري نموده و سپس به بيمار توصيه مي شود تا مدت 20 دقيقه با انجام حركات بدني از قبيل بنشين وپاشو ، آفتاب مهتاب ، كلاغ پر ، دويدن با سرعت قابل توجه ، حركت در جا با زانوي بالا به ورزش بپردازد . درست پس از طي 20 دقيقه نمونه مجدد از وي اخذ مي گردد .

· تست ديناميك GH Stimulation Test with Clonidine

ازاين تست جهت بررسي كفايت هيپوفيز در ترشح هورمون رشد در افراد كوتاه قد استفاده مي گردد .

طريقه انجام تست بدين شكل است كه به دنبال يك شب ناشتايي از بيمار در زمانهاي 0 ، 30 دقيقه ، 60 دقيقه ، 90 دقيقه و 120 دقيقه پس از مصرف داروي خوراكي كلونيدين خونگيري بعمل آمده و هورمون GH برروي آنها اندازه گيري مي گردد .

توجه داشته باشيد كه هر قرص كلونيدين معمولا 200 ميكرو گرم بوده وبيمار پس از مصرف قرص معمولا دچار افت فشار خون وضعيتي و خواب آلودگي مي گردد. در اين گونه موارد ضمن پرهيز از مصرف هر گونه مواد غذايي در طول مدت آزمايش مي بايست در صورت لزوم به وي آب داده وتمام مدت مراقب وي بود .

· تست ديناميك GH Stimulation Test with L – Dopa + Propanolol

از اين تست جهت بررسي كفايت هيپوفيز در ترشح هورمون رشد در افراد كوتاه قد استفاده مي گردد .

طريقه انجام تست بدين شكل است كه بدنبال يك شب ناشتايي ابتدا 2 ساعت قبل از مصرف خوراكي قرص L - Dopa تجويز خوراكي قرص پروپانولول به مقدار يك ميليگرم به ازاي هر كيلو گرم وزن بدن (حداكثر 40 ميليگرم ) صورت مي گيرد. سپس از بيمار خون گرفته وتجويز خوراكي قرص L – Dopa به ميزان 10 ميليگرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن (حداكثر 500 ميليگرم )

توجه داشته باشيد كه هر قرص L- Dopa معمولا 500 ميليگرم مي باشد . لازم بذكر است كه بجاي قرص مزبور قرص (L Doram- C ) Levodopa - C در داروخانه ها موجود مي باشد كه هر قرص آن 100 ميليگرم مي باشد .

اندازه گيري هورمون رشد در زمانهاي 0 ، 1 ساعت ،2 ساعت و 3 ساعت پس از مصرف قرص L-Dopa صورت مي گيرد .

بيمارپس از مصرف قرص L – Dopa ممكن است دچار عوارضي نظير سر گيجه ، سر درد خفيف ، تهوع واستفراغ گردد . در بيماران قلبي مصرف L – Dopa با احتياط زياد وتحت نظر پزشك انجام مي گردد . ازاين رو انجام اين تست جهت بيماران قلبي در آزمايشگاه امكان پذير نمي باشد .

· تست ديناميك Long Acting ACTH Test

از اين تست جهت تشخيص نارسايي آدرنال وافتراق نارسايي اوليه از ثانويه استفاده مي گردد .

طريقه انجام تست بدين شكل است كه ابتدا صبح در حالت ناشتا از بيمار خون گرفته وسپس داروي tetracosectide به وي تزريق مي گردد . اندازه گيري هورمون كورتيزول در زمانهاي 0 ، 1 ساعت ، 2 ساعت ، 4 ساعت ، 8 ساعت و 24 ساعت پس از تزريق دارو صورت مي گيرد .

· تست ديناميك Low Dose Dexametason Suppression Test

از اين تست جهت تشخيص سندرم كوشينگ استفاده مي گردد .

طريقه انجام تست بدين شكل است كه ابتدا آزمايش كورتيزول AM وكراتينين وكورتيزول ادرار 24 ساعته براي بيمار انجام مي گردد . سپس به دستور پزشك ، بيمار بمدت دو روز داروي دگزامتازون مصرف مي نمايد. از روز دوم مصرف دارو ، جمع آوري ادرار 24 ساعته جهت اندازه گيري مجدد كراتينين و كورتيزول انجام مي گردد . درست 6 ساعت پس از آخرين دز دگزامتازون اندازه گيري كورتيزول سرم انجام مي گردد .

· تست ديناميك High Dose Dexametason Suppression Test

از اين تست جهت افتراق Cushing Disease از ديگر علل Cushing Syndrom استفاده مي گردد .

طريقه انجام تست همانند تست Low Dose مي باشد با اين تفاوت كه دز مصرف داروي دگزامتازون تجويز شده از سوي پزشك بيشتر است .

· تست ديناميك Over Night High Dose Dexametason Suppression Test

از اين تست جهت افتراق Cushing Disease از ديگر علل Cushing Syndrom استفاده مي گردد .

طريقه انجام تست بدين شكل است كه ابتدا كورتيزول AM براي بيمار انجام وسپس تجويز خوراكي دگزامتازون در ساعت 11 تا 12 شب صورت گرفته وروز بعد اندازه گيري مجدد كورتيزول AM (حدود 8 ساعت پس از مصرف دارو ) صورت مي گيرد.

· برخي نكات قابل توجه در بخش هورمون

· FTI يا FT4I (Free Thyroxine Index ) يك ايندكس محاسبه اي است كه براساس رابطه FTI = T4xT3 uptake /100 مقدار آن محاسبه ميگردد . بنابراين جهت محاسبه اين ايندكس دانستن مقادير مربوط به T4 و T3 uptake الزامي است . چنانچه پزشك درخواست FTI داشته باشد وليكن آزمايش T4 ويا T3 uptake را درخواست ننموده باشد مي بايست بطور آزاد آن را پذيرش نمود.

· تست Unconjugated Estriol (UE3) همراه تستهاي BHCG Titer , AFP در مورد خانمهاي بارداردر زمان 14 تا 20 هفتگي تحت عنوان " Triple Marker " يا " Triple Test " انجام مي گردد .

· آزمايش Free BHCG بهمراه PAPP-A تحت عنوان Double Marker آزمايش جديدي است كه جهت بررسي سلامت جنين از نظر برخي بيماريهاي سيستم عصبي نظير سندرم داون و NTD در مورد خانمهاي باردار در زمان 8 تا 12 هفتگي انجام مي گردد .

· به هنگام در خواست آزمايش Double Marker و يا Triple Marker تكميل فرم مربوطه ( فرم شماره F-211 ) توسط افراد ذيصلاح الزاميست و علاوه بر فرم مزبور كپي جديدترين گزارش سونوگرافي جنين را ارسال نماييد . از آنجائيكه علاوه بر نتيجه آزمايشات مذكور برخي از اطلاعات داخل فرم در ميزان ريسك فاكتورها از اهميت فوق العاده اي برخوردارند خواهشمند است فرم مورد نظر با دقت بسيار و بصورت كامل و با خطي خوانا تكميل گردد .

· آزمايش BHCG در پاره اي از موارد جهت تشخيص يا پيگيري درمان تومورهاي بيضه در مردان انجام مي گردد .

· در بخش هورمون چنانچه آزمايشي نياز به تكرار داشته باشد اگر بصورت "Automation" باشد در همان روز وچنانچه بصورت " Manual " انجام گردد در نوبت بعدي تكرار مي شود .

· به غير از تست T3 uptake كليه كيت هاي مصرفي در بخش هورمون وارداتي مي باشند . بديهي است در صورت اتمام كيت ها وعدم واردات به موقع ، به ناچار نمونه ها تا زمان تحويل كيت جديد ذخيره مي گردند .

· به جهت اهميت تست هاي هورموني لطفا نمونه هاي سرم ويا پلاسماي بيمار را به مقدار كافي درون لوله هاي پلاستيكي شفاف نو بادرب پلاستيكي (ونه پارافيلم ) ارسال نماييد . لطفا از ارسال نمونه هاي با حجم كم ويا داخل ويالهاي كدر متفرقه چند بار مصرف شده جدا خودداري نماييد .

· جهت انجام تست هاي هورموني تيروييدي وهمچنين هورمونهاي استروييدي ويا پلي پپتيدي مندرج در قسمت اول و دوم صفحه 1 از 6 فرم F-110 در آزمايشگاه نياز به نمونه سرم ويا پلاسما EDTA) يا هپارين ) وجود دارد .

· به جهت اهميت دانستن جنس و سن بيمار براي كنترل نتايج بخش هورمون خواهشمند است اين دو مورد را بصورت كاملا واضح وخوانا در فرمهاي مربوطه قيد نماييد. بخصوص در مورد اسامي كه جنسيت را نمي توان به درستي از روي آنها تشخيص داد لطفا جنسيت بيمار را حتما ذكر نماييد .

· جهت جمع آوري ادرار 24 ساعته براي اندازه گيري هورمون كورتيزول لازم است تا داخل ظرف مقدار20 گرم پودر اسيد بوريك بعنوان ماده محافظ ريخته وبه بيمار توصيه نماييد ظرف ادرار را در طول مدت 24 ساعت درصورت امكان داخل يخچال ويا حداقل در خنك ترين قسمت منزل قرار دهد.

· جهت آزمايش ACTH لازمست تا از بيمار هنگام صبح به مقدار 3 تا 5 ميلي ليتر خون گرفته و داخل يك ويال پلاستيكي حاوي EDTA بريزيد . بدليل ناپايداري شديد اين هورمون در خون كامل لازمست تا بسرعت نمونه خون كامل را سانتريفوژ كرده وپلاسماي آن را داخل ويال پلاستيكي ريخته ومجددا آنرا با دور بالا سانتريفوژ نماييد . نهايتا پلاسماي رويي را داخل ويال پلاستيكي ريخته وپس از گذاشتن درب ، آن را داخل فريزر قرار دهيد . لازم بذكر است كه اين هورمون به ظروف شيشه اي چسبيده و به هيچ وجه نبايد در طي اين مراحل از ويالهاي شيشه اي استفاده نمود.

· جهت آزمايش Insulin لازمست تا از بيمار در حالت ناشتا خونگيري انجام شود . اين آزمايش برروي نمونه سرم ويا پلاسماي EDTA قابل انجام مي باشد . در برخي حالات پزشك از آزمايشگاه در خواست مي نمايد تا ميزان هورمون انسولين در نمونه هاي غير ناشتا نيز اندازه گيري گردد كه در اين گونه موارد بر اساس دستور پزشك عمل مي گردد .