کم کاري تيروئيد

[ساناز فرهیدوش]

هر نوع اختلال ساختاري يا کارکردي تيروئيدکه باعث شود هورمن هاي تيروئيدي کمتر از حد لازم ترشح شوند جزو کم کاري تيروئيد يا هيپوتيروئيديسم محسوب مي شوند. به دو صورت اوليه و ثانويه وجود دارند که در انواع اوليه اشکال در خود غده تيروئيد است و در انواع ثانويه، براثر مشکل يا بيماري در نقطه اي ديگر از بدن، اين حالت براي تيروئيد بوجود مي آيد. اکثر موارد اين بيماري اوليه هستند.انواع کم کاري تيروئيد3 دسته مهم وجود دارد. در حالت اول خود غده تيروئيدبه اندازه کافي رشد نکرده است، که به آن آتروفي تيروئيد مي گويند. در حالت دوم، تيروئيد وظيفه خود را انجام مي دهد ولي هورمن هاي درست شده توسط تيروئيد دچار اشکال هستند به دنبال اين حالت تيروئيد بزرگ شده و گواتر بوجود مي آيد، که در اين حالت هم گواتر و هم کم کاري تيروئيد هر 2 وجود دارند. در حالت سوم، غده تيروئيد طبيعي است ولي محرک اصلي براي ساخت هورمون، يعني t.s.h وجود ندارد.در مورد کم کاري مادر زادي تيروئيد، از هر 4 هزار نوزاد که بدنيا مي آيند، يک مورد کم کاري تيروئيد وجود دارد. البته متاسفانه در ايران از هر 950 نوزاد متولد شده، يک نفر مبتلا به کم کاري تيروئيد است.کم کاري اکتسابي معمولاً در بزرگسالان بوجود مي آيد و شيوع آن در 1 تا 2 درصد زنان و 2/. درصد مردان است.کم کاري اوليه تيروئيد و گواتر حدود 95 درصد موارد کم کاري تيروئيد راتشکيل مي دهند. نوعي از کم کاري تيروئيد وجود دارد که پس از درمان پرکاري بايد با جراحي و يا تابش اشعه در راديوتراپي ايجاد مي شود و امروزه يکي از شايع ترين دلايل کم کاري تيروئيد است.مصرف بيش از حد يد سبب جلوگيري از ساخت هورمن ها مي شود. معمولاً يدي که قبل از جراحي به بيمار داده مي شود به صورت قطره لوگول است که 3 مرتبه در روز مصرف مي شود و از ساخت و آزاد شدن هورمن جلوگيري کرده، هم چنين پرخوني تيروئيد را کاهش داده، آنرا براي جراحي آماده مي کند.داروهاي ضدتيروئيد مثل متي مازول و پروپيل تيواوراسيل مي توانند باعث کم کاري تيروئيد شوند. التهاب تيروئيد بر اثر ويروس ها يا پس از زايمان هم مي توانند در نهايت منجر به کم کاري تيروئيد گردند.علائم و نشانه هاي کم کاري تيروئيديکي از مهمترين علائم، خستگي و ضعف مي باشد. عدم تحمل سرما، تنگي نفس هنگام فعاليت، اضافه وزن، اختلال خلق و خو، يبوست، کند شدن تکلم و فرايندهاي ذهني، کاهش ضربان قلب، از مهمترين علائم کم کاري تيروئيد مي باشند.در کم کاري تيروئيد به علت رسوب اسيدهيالورونيک و جذب آب، ظاهر بيمار متورم است. تجمع اين مواد در پلک چشم، زبان، حنجره و پوست دست مي گردد. پوست بيماران خشک بوده و ترشح غدد عرق کاهش مي يابد. از طرف ديگر به علت انقباض عروق پوستي، پوست سرد و رنگ پريده است.از ديگر علائم کاهش ضربان قلب و ريزش مو است. کلسترول در اين افراد بالا مي رود. 10 تا 20 درصد از اين بيماران دچار فشارخون بالا نيز مي شوند. کم اشتهايي و يبوست از ديگر شکايات اين افراد است. در زنان اين حالت باعث اختلال در قاعدگي نيز مي شود و عموماًً با افزايش خونريزي همراه است. در برخورد با بيمار مبتلا به کم کاري تيروئيد هميشه بايد کم کاري غده فوق کليوي و خطر بروز بحران فوق کليوي (آدرنال) را مد نظر قرار داد. تغييرات واضح ناخن همانند پرکاري تيروئيد وجود ندارد. حدود 40 درصد افراد مبتلا به کم کاري تيروئيد، کم خوني دارند.با اندازه گيري t.s.h , t4 , t3، کم کاري تيروئيد مشخص مي شود. براي درمان نيز داروي لووتيروکسين تجويز مي شود. ممکن است در هفته اول مصرف اين دارو افراد دچار ريزش مو، تپش قلب و لرزش شوند. 8-6 هفته بعد از درمان ميزان هورمن ها به حد طبيعي مي رسد ولي t.s.h بعد از 3 ماه به حد طبيعي خود بر مي گردد.طي حاملگي بايد ميزان مصرف داروي فوق را 50 تا 100 درصد افزايش داد. متاسفانه پزشکان متخصص زنان و زايمان توصيه به عدم مصرف هرگونه دارويي در زمان بارداري مي کنند که اين براي جنين خطرناک است. فروس سولفات و بعضي داروهاي کاهنده چربي نبايد همزمان با اين دارو مصرف شوند.

منبع : سلامت