♋واژهــ نامه نجومــی "دو"♋

[تووت فرنگی]

اَبَرخوشه:مجموعه ایی از خوشه های کهکشانی.
ابر غولـــ:ستاره بسیار سنگین که سوخت هیدروژنی خود را به مصرف رسانده و شروع به تورم و سرد شدن مینماید.
ابر نواختر:ستاره ای ابر غول انفجاری.
اجرام عمقی اسمان:گروه هایی از ستارگان (مانند خوشه های ستاره ای و کهکشان ها)یا اجرام غیر ستاره ای(مانند سحابی ها)موجود در ماوراء منظومه شمسی.
اعتدالین:دو روز از سال کــه طول مدت شب و روز برابر میشوند،یکی نماینده اعتدال بهاری در نیمکره شمالی و دیگری نشان دهنده روز اول پاییــز است.
بقایای ابر نواختری:آوارهای به جا مانده از انفجار یک ابرنواختر در فضــا.
چگالی بحرانی:هنگامی که ابرهای گاز وغباری موجود در فضا به مرحله ای میرسند که گرانش دو طرفه و متقابل آنهــآ بسیار زیاد شده و در نتیجه یکدیگر را به طرف خود میکشند.
چندتایی یا جفت های نوری:یک جفت ستاره یا گروهی از ستارگــان که در خط دید ناظر به نظر میرسد خیلی بهم نزدیک اند ولی از نظر فیزیکی ارتباطی بهم ندارند .
حرکت تقدیمی زمین:دَوَر آن ملایم محور زمین در فضا که ظرف 26000 سال یک دور میزند.
حفره سیاه:میدان های فوق العاده شدید گرانشی در مرکز بعضی از کهکشان ها که به لحاظ قوی بودن،نور هم میتواند از آن جاذبه ها فرار کند.
خوشه های ستاره ای:گروهی از ستارگان که از نظر گرانشی مربوط و به لحاظ ساختارشان از یک ابر بین ستاره ای به طور همزمان به وجود امده و با هم شبیه و همسن هستنــد.اینها بر حسب مورد در طبقه بندی به صورت خوشه ای باز یا کروی تقسیم بندی میگردند.
خوشه کهکشانی:گروهی از کهکشان ها.
دایره البروج:صفحه مربوط به مدار گردش زمین و نواری از آسمــان که به نظر میرسد خورشید،ماه و سیارات بر روی ان در حرکت اند.
ستارگان چند گانه:ستارگانی که دارای یک یا چند همدم هستند و بر حسب اپتیکی (نوری)،اسپکتروسکپی و جفتی های گرفتی یا چند گانه تقسم بندی میشوند.
ستارگان قطبــی:ستارگانی که قطبین شمال و جنوب را نشان میدهند و در امتداد خط شمال به جنوب زمین و یا در حقیقت محور زمین قرار دارند.
ستارگان متغیر:ستارگان تکی که نور خروجی آنها تغییر پیدا میکند.درطبقه بندی به تپ اختر،فورانی و متغیر چرخشی تقسیم میشوند.
ستاره های رشته اصلی:ستارگانی که با تبدیل هیدروژن به هلیم انرژی تولید میکند.
ستاره الفآ:بایر،حرف یونانی آلفا را معمولاً به درخشنده ترین ستاره هر صورت فلکی داد.
سرسو:نقطه ایی که دقیقا بالای سر هر ناظر قرار میگیرد.
صورتک:بخش کوچکی از درون یک صورت فلکی را گویند،مانند قسمت آبگردان یا یغلاوی که جزئی از صورت فلکی دب اکبر یا خرس بزرگــ است.
صورت فلکی های نوین:صورت های فلکی که در قرون 17 و 18 میلادی شناخته شدند و اغلب در نیمکره جنوبی آسمان واقع اند.
طبقه بندی ستاره ای:طبقه بندی بر اسا نوع طیف یک ستاره و توجه به طبقه بندی تابندگی آن.
گروه محلی:خوشه کوچکی از کهکشان ها که کهشان راه شیری ما هم متعلق به آن استــــ.
منطقه البروج:پهنه ای از اسمان که در بالا و پایین دایره البروج قرار گرفته و شامل 12 صورت فلکی مشهور است.
کوتوله سفیـــد:ستاره ایی بسیار متراکم و داغ که پس از فرافکنی پوسته،از خود یک غول سرخ به جا میگذارد.
فهرست مسیه:فهرست عمومیــــ اجرام عمقی آسمان که با حرف mویک بعد از آن نشان میدهند.
صورت های فلکی باستانی:چهــل و هشت صورت فلکی اولیه ای است که بطلمیوس در کتاب محبسطی در قرن دوّم میلادی آنها را فهرست نموده است.
فهرست عمومی جدیــد:فهرست عمومی اجرام عمقی آسمان که با حرف ngc به همراه یک عدد نشان داده میشوند.
غول ســــرخ:ستاره ای که سوخت هیدروژن خود را به پایان رساندهــ و شروع به تورم مینماید.پوسته آن سرد میشود و اتمسفر بیرونی خود را ازدیست میدهد.
قدر ظاهری:میزان درخشندگی هر ستاره که از زمین دیده شود.هرستاره قدر اول روشن و درخشنده است و ستارگانی که درخشنده تر باشند،عدد آنهـــآ را با علامت منفی نشان میدهند.کم فروغ ترین ستاره هایی که با چشم دید همیشوند دارای قدر ششم هستند باید توجه داشت که نورتابی واقعی هرستاره بنام قدرمطلق یا ذاتی است.
گونه های طیفی:نوعیــ از طبقه بندی ستارگان با در نظر گرفتن قدرت و موقعیت خطوط جذبی در طیفشان و در نتیجه براساس رنگـ و درجه حرارت آنها.
علامت شناسایی بایر:سامانه ای که در آن هر ستارهـــ بایکی از حروفــ الفبای یونانی و خلاصه ای از نام صورت فلکیــ مربوطه مشخص میشود.
ستاره نوترونیــ:هسته ستاره که پس از انفجار ابر نواختری به جا میماند.یعنی ستاره ای کوچک که به سرعت به دور خود میچرخد و از خود پرتوهای نور و امواج رادیویی گسیل میدارد.اینها به تپ اختر یا پالسار هم نامیده میشوند.

منبـــع:سایـت علمی نخبگانـــ جوان