تاپیک تخصصی ..::مار ها::..

[بهـمن]

سرم ضد مار گزيدگي





سرم ضد مار گزيدگي به مواردي اطلاق مي شود كه خاصيت خنثي كننده سم مار را داشته باشد . اين سرم كم و بيش هترولوگ است (Heterologous) و با ايمن سازي حيوان (اسب حيوان انتخابي) بر ضد سموم مار تهيه مي گردد . تزريقات سم به اسب از مقدار كم شروع و بتدريج افزايش مي يابد . پس از اينكه مقدار كافي پادتن تهيه شد از حيوان خونگيري به عمل مي آيد . پلاسماي خون را جدا مي كنند و با استفاده از روش انزيماتيك يا هضم با پپسين و فراكسيونه كردن با سولفات آمونيوم (NH4)2SO4 پلاسما طبق دياگرام يا نمودار شماره 2 تصفيه و تغليظ مي گردد (لطيفي 1978). سرم‌هاي درماني بايد از نظر شيميايي و بيولوژيكي آزمايش شوند . سرم داراي اندكي فنل است و به صورت پلي والان (چند ظرفيتي) يا منووالان (اختصاصي) در آمپولهاي ده ميلي ليتري به نام سرم پلي والان ضد مار گزيدگي (Polyvalent antivenom) يا سرم منو والان ضد مار گزيدگي Monovalent antivenom يا Species – Specific antivenom تقسيم مي كنند و همراه دستورالعمل و تاريخ مصرف به صورت مايع يا ليوفيليزه عرضه مي شود . سرم پلي والان ضد مار گزيدگي ساخت انستيتو رازي بر ضد سم پنج نوع افعي (گرزه مار ، مار شاخدار ،‌مار جعفري ، افعي زنجاني ، افعي قفقازي) و يك نوع كبراي ايران يا كفچه است . سرم‌هاي منو والان يا اختصاصي كه بر ضد زهر هر يك از انواع مارهاي ياد شده تهيه مي شود فقط در انستيتو رازي موجود است و تنها در موارد ضروري و فوري به درخواست كننده عرضه مي گردد .
ارزش درماني هر يك از سرمها بستگي به ميزان قدرت خنثي كننده سم هر ميلي ليتر سرم و ساير خصوصيات آن دارد . بعضي از خصوصيات سرم ضد مار گزيدگي در جدول شماره 14 نشان داده مي شود . براي سنجش عيار زهر و پاد زهر از رقتهاي مختلف زهر يا مخلوطي از سم و سرم در حجم 5/0 ميلي ليتر استفاده مي شود كه به داخل رگ موش به وزن 20-18 گرم تزريق مي گردد . مقدار زهر خنثي شده در هر ميلي ليتر از سرمهاي منووالان و پلي والان ضد مار گزيدگي در جدول شماره 15 مشخص مي باشد . همچنين جدول شماره 16 اثر اختصاصي و غير اختصاصي سرم را در برابر سموم مارهاي ايران نشان مي دهد .




مارهای ایران

[بهـمن]

چرا گاهی اوقات مار ها غذا نمی خورند



غذا نخوردن مار ها می تواند علت بیماری یا غیر از آن باشد . اگر شرایط محیط زیست جانور از قبیل دما ، درصد رطوبت و مقدار روشنایی از حد معمول لازم برای زندگی تغییر کند ، طبیعتا تغذیه مار مختل می شود ، بنابراین در مواردی که مار از خوردن امتناع می ورزد ، ابتدا باید عوامل محیطی را مورد بررسی قرار داد . دمای محیط نگهداری مار در روز بین 25 تا 30 درجه سانتیگراد است و در شب نباید از 20 درجه کمتر باشد.
مار ها از محیط پر جنب و جوش و پر سر و صدا گریزانند و به طور طبیعی خود را از معرض دید پنهان نگه می دارند . برای تعبیه محیط امن برای آنها می توان شیشه قفس را از کف تا ارتفاع 30 سانتیمتر با رنگ سیاه تیره کرد تا مار در پشت آن پناه گیرد . برخی از مارها در شب تغذیه می کنند و برخی در روز .
ضمنا مارها بر حسب نوع از رژیم غذایی ویژه ای پیروی می کنند . برخی تخم خوار هستند ، برخی از دیگر خزندگان یا جوندگان و برخی هم از غورباقه یا ماهی تغذیه می کنند. انواعی هم به علت کوچکی دهان و نوع اتصال استخوانی آن از کرم و حشرات استفاده می کنندکه باید در امر تغذیه مورد توجه قرار گیرد.
معمولا پس از مناسب شدن شرایط محیط زیست ، مار شروع به کار تغذیه می کند ولی اگر مدت غذا نخوردن طولانی باشد به طوری که مقدار زیادی از وزن و اب بدن را از دست بدهد ، خود جانور قادر به تغذیه نخواهد بود و باید به اجبار تغذیه شود .

مارهای ایران

[بهـمن]

انواع مارهای ایران - دکتر محمود لطیفی





تا آنجایی كه مشاهده و مطالعه شده است، مارهای بزرگ ایران در حدود 2متر هستند و مارهای كوچك از چند سانتیمتر تجاوز نمی‏كنند. در ایران بیش از 21گونه مار سمی ونیمه سمی و 35گونه مار غیر سمی و بیش از 5گونه مار دریایی وجود دارد. مارهای ایران به اسامی مختلفی از جمله موارد زیر نامیده می‏شوند: افعی البرزی، افعی پلنگی، طلحه مار، یله مار، تیرمار، آلوسر، كورمار، مارشتری، مار درفشی، مار پلنگی، گرگ مار، گوند مار، لوس مار، سیاه سوجه، مار آتشی، قمچه مار، مار قیطانی، مار خالدار، كك مار، افعی زنجانی، افعی دماوندی، افعی تكابی، افعی آذربایجانی، كوتوله مار، مارگورخری، مارخاكی .

در ایران چهار گروه مار سمی به شرح زیر وجود دارد كه ممكن است گزش آنها عوارض نامطلوبی به بار آورد:

.1گروه افعی‏ها (مانند افعی و گرزه مار) .2گروه مارهای كبرا (مانند كبرا و كفچه مار) .3گروه مارهای دریایی .4گروه مارهای نیمه سمی .

لازم به ذكر است كه معمولا مارهای غیر سمی سهم بیشتری در به وجود آوردن حوادث مارگزیدگی دارند. گزشهای خطرناك مارگزیدگی در ایران بیشتر مربوط به گروه افعی‏ها و به خصوص گزش گرزه مار یا افعی است كه غالبا در چراگاهها و مناطق كشاورزی اتفاق می‏افتد.

شایع‏ترین نقاط بدن كه توسط مارها مورد گزش قرار می‏گیرند، دستها و پاها هستند. بر حسب گونه مار، علایم و نشانه‏های بالینی مارگزیدگی متفاوت است. حجم مار، سن مار، مقدار تزریق سم، قدرت كشندگی سم، محل تزریق سم در بدن و فاكتورهای متفاوت دیگر در بروز تظاهرات بالینی مارگزیدگی مؤثرند. با توجه به این عوامل بسیاری از افرادی كه توسط مارهای سمی گزیده می‏شوند دچار مسمومیت خفیف شده و تظاهرات بالینی قابل توجهی از خود نشان نمی‏دهند. لازم به ذكر است كه بسیاری از تظاهرات بالینی مارگزیدگی ارتباطی به آثار اختصاصی سم تزریق شده توسط مار ندارد. به طوری كه تهاجم مار و فروشدن دندانها در بدن، باعث ترس و وحشت فرد مارگزیده خواهد شد و علاوه بر آن انجام بعضی از اقدامات و كمكهای اولیه ممكن است باعث تپش قلب، لرزش، برافروختگی، تعریق، احساس سنگینی، درد قفسه سینه، نفس زدن، گیجی، غش، گرفتگی و بی حسی دست و پا، بی حالی و كرختی شود، یا به عنوان مثال بستن محكم عضو مورد گزش توسط بند و غیره می‏تواند باعث تورم و تغییر رنگ عضو شود. مصرف بعضی داروهای سنتی نیز می‏تواند باعث تهوع و استفراغ شود.
به طور كلی، آثار مسمومیت با سم مار شامل:

آثار موضعی مانند: تورم، التهاب، سیاه شدن موضع گزیده شده، تاول و...

آثار عمومی مانند: تهوع، استفراغ، سر درد، فلج اعصاب، اختلالات خونی، فلج تنفس، مشكلات عضلانی، قلبی، كلیوی، و غیره است. این علایم معمولا در ظرف مدت چند دقیقه تا چند ساعت و روز اتفاق می‏افتد .

ولی گاهی ممكن است به علت واكنشهای حساسیتی نسبت به سم مار در طی مدت زمان كوتاهی اختلال هشیاری، استفراغ، دردهای شكمی، و خس خس سینه بروز كند.

توپوگرافى مارها






یكى از عوامل تشخیص مارها شكل و مشخصات ظاهرى آنها است. در اندام مارها سه ناحیه وجود دارد ( سر ، شكم و دم ). فاصله بین انتهاى سر و قلب را گردن مى نامند. شكل مارها متفاوت و اكثرا استوانه اى شكل و قابل انبساط است. دم مارها معمولا مدور و گرد است مگر در مارهاى دریایى كه داراى دمى مسطح و پهن هستند. بعضى مارها خیلى بزرك مانند بوآ و برخى كوچك كه با كرمها قابل اشتباه اند. بدن مارها از پولك هایى پوشیده شده است كه در قسمتهاى مختلف بدن به نامهاى مختلفى موسوم اند. دانستن تعداد ، شكل و قرار گرفتن این پولكها روى بدن ، از نظر شناسایى مارها بسیار حائز اهمیت است. این پولك ها در ناحیه سر نامهاى مختلفى دارند.

پولك ها در ناحیه بدن در قسمت بالایى بنام پولك هاى پشتى كه ممكنست صاف یا تیغه دار باشند و در قسمت پائینى بنام پولك هاى شكمى و در انتهاى بدن و در انتهاى دم بنام پولك هاى سطح زیرین دم موسوم اند.


در شكل زیر روش شمارش پولكهاى سطح پشتى نشان داده شده است.


به طور كلى طرز قرار گرفتن پولك هاى ناحیه سر و بدن ، شكل مردمك چشم یعنى گرد یا بیضى یا عمودى بودن ، رفتار ، زیستگاه و منطقه پراكندگى مارها حائز اهمیت است. طول بدن مار با اندازه گیرى فاصله مابین نوك پوزه یا قسمت قدامى دهان تا انتهاى دم و طول دم از ابتداى آنال یا پولك مخرج تا انتهاى دم به حساب مى آید.

مارهاى بزرگ ایرانى تا آنجایى كه مشاهده و مطالعه شده است در حدود دو مترند و مارهاى كوچك از چند سانتیمتر تجاوز نمى كنند. دم مارهاى سمى معمولا كوتاه است ولى گاهى ممكن است كه بلند باشد . به طور كلى مى توان نشانى هاى مارها سمى چنین خلاصه نمود:

در گروه افعیها سر مثلثى شكل یا گوشه دار و از پولك هاى كوچك پوشیده شده است ، مردمك چشم عمودى و دم كوتاه است و داراى گردن مشخص هستند. در گروه الاپیده یا مارهاى كبرى معمولا سر مار به اندازه بدن و در امتداد آن قرار دارد و از پولك هاى مشخص یا قرینه كه با شكل پولك هاى بدن متفاوت است پوشیده مى باشد. در حالت طبیعى ناحیه گردن كاملا مشخص نیست . مردمك چشم گرد یا بیضى و دم نستا بلند است.
تغذیه این مارها متناسب با اندازه و نوع زیستگاهشان متفاوت است، مارهای آبی که زیستگاهشان منحصرا آب نیست- از قورباغه، ماهی و حیوانات کوچکی که در مناطق جنگلی و مرطوب شمال یافت می شوند تغذیه میکنند، مارکوتوله معمولی، عمدتا حشرات را شکار میکند و مارهای بزرگتر، جوندگان، پرندگان کوچک، سوسمارها و مارهای دیگر را شکار می کنند، مار آبی طعمه را با دهان می گیرد، گرگ مار با مهارت دور شکار خود حلقه میزند که از دست نرود، در حالی که حلقه بستن ماردرختی و گونه مار به دورشکار به منظور انقباض و خفه کردن آن است. هشت گونه از مارهای خانواده کلو بریده سمی و بقیه غیر سمی اند، سم نیش خلفی هشت گونه از این مارها، هنگام شروع به بلعیدن طعمه و جهت بی جان کردن آن موثر واقع می شود، نیش خلفی بیشتر جهت محکم گرفتن شکار اختصاص یافته و معمولا برای کار دفاعی مورد استفاده قرار نمی گیرد.

زهر آلود شدن انسان توسط این مارها بسیار نادر است و معمولا زمانی روی می دهد که در موقع دستگیری یا اسارت با بی احتیاطی با آنها رفتار شود، البته گزش این مارها دردناک است ولی خطر مرگ ندارد.

رفتار بعضی ازمارهای این گروه از دید رفتارشناسی نیز درخور توجه است، طلحه مار با بلند کردن سرو پهن کردن پوست گردن حرکات کبری را تقلید می کند، شتر مار (که سمی نیست) درمواردی که احساس خطر میکند، ادای مارجعفری را درمی آورد، حتی از لحاظ تقلید صدای جزجزآن و با جدیت تمام، مانند افعی ها سر را برای گاز گرفتن به جلو می اندازد، واکنش مار موشخور خاوری که غیر سمی و بی آزاد است در مقابل تجاوز، بسیار کمیاب است، چون پس از برخاستن ، به طور تهدید آمیزی، خود را با جهش از هوا به طرف متجاوز پرتاب میکند.

[بهـمن]

واکنش های رفتاری مارها





در مار ها ، رفتار های فردی مثل انگیزه های گرسنگی ، جفت طلبی ، جفتگیری ، انحراف جنسی ، دفاع و تهاجم ، مسکن گزینی ، تغییر مکان و نیز ساعت زیست شناختی دیده می شود .
مار به هنگام گرسنگی در طلب طعمه و صید به حرکت در می آید و به محض شناسایی طعمه بی حرکت بر جای می ماند . تشخیص طعمه به وسیله ی زبان است . تغییر مکان و یا تغییر جهت طعمه را هم به کمک زبان ردیابی می کند . اگر طعمه قصد دور شدن داشته باشد ، مار به آرامی طوری به سوی او می خزد که طعمه متوجه حرکت او نمی شود . پس از آنکه طعمه را در شرایط مناسب یافت ، با حمله ای فوق العاده سریع و برق آسا که به ندرت به خطا می رود به دور شکار می پیچد و یا آن را در دهان می گیرد.
مار های سمی با تزریق مقداری سم به طعمه و مار های غیر سمی با فشار به صید از تحرکش می کاهند و آن را برای بلع آماده می سازند.

اغلب مار ها در هنگام گرسنگی ، برای صید شکار ولع زیادی از خود نشان می دهند و اگر طعمه کوچک باشد ، چندین طعمه را می بلعند . اما مار ها وقتی که سیر باشند به فکر ذخیره سازی غذا و جمع آوری طعمه نیستند.
چه بسا دیده شده که موشی از سر و کول مار سیر در قفس بالا و پایین می رود ، بدون آنکه طعمه ی آن شود .
مار ها در حضور عوامل محرک از قبیل صدا و نور از صید و خوردن طعمه خودداری می کنند.
مار های پرنده خوار برای صید شکار خود را در حالت عمودی به شکل شاخه درخت در می آورند . پرنده کوچک به هنگام نشستن بر روی این شاخه ی دروغین بلعیده می شود .







مارهای ایران

[بهـمن]

چرا زبان مارها چنگال‌مانند است؟





هزاران سال است که زبان چنگال‌مانند مارها توجه مردم را به خود جلب کرده و به پیشنهاد فرضیه‌های گوناگونی پیرامون آن انجامیده است. در بسیاری از فرهنگ‌ها و آیین‌ها، زبان چنگال‌مانند نمادی از بدجنسی و فریبکاری است. ارسطو، نخستین پژوهشگری است که در مورد اهمیت کارکردی زبان چنگال‌مانند مارها نظر داده است.

به نظر او، این ویژگی باعث دو برابر شدن لذت احساس چشایی می‌شود. ۱۹ قرن پس از او، هودیرنا بیان کرد که زبان چنگال‌مانند برای پاک کردن ذر ه‌های خاک از سوراخ‌های بینی به کار گرفته می‌شود؛ زیرا مارها همیشه روی زمین می‌خزند یا در سوراخ‌ها و غارچه‌های زیرزمینی پیش می‌روند. نظریه‌‌های دیگری نیز بیان شد. از جمله، مارها با چالاکی حشر ه‌های کوچک را بین نوک‌های زبان چنگال‌مانندشان به دام می‌اندازند. در آغاز قرن بیستم نیز برخی بر این باور بودند که زبان مار یک اندام لامسه است که جانور آن را برای ضربه زدن به زمین به کار می‌گیرد (درست مانند کاری که یک نابینا با عصایش انجام می‌دهد.)

از میان این خیال‌پردازی‌ها، نظر ارسطو به واقعیت نزدیک‌تر است. امروزه ما می‌دانیم که مارها از زبانشان برای دریافت پیام‌های شیمیایی بهره می‌گیرند. اما، بر خلاف نظر ارسطو، این اندام به احتمال زیاد در حس چشایی دخالتی ندارد.

در سال ۱۹۲۰، برومن نظریه‌ای پیشنهاد کرد که به نظر می رسید از پختگی زیادی برخوردار است: هنگامی که مار زبانش را به درون دهانش می‌کشد، نوک‌های زبان چنگال‌مانندش را درون دو سوراخ ریز در دو سوی سقف دهانش می‌گذارد. از این راه، مواد شیمیایی محرکی که در اثر تماس نوک‌های زبان با زمین یا چیزهای گوناگون، گردآوری شده است، از راه آن سوراخ‌ها به اندام‌های بویایی ویژه‌ای به نام اندام‌های جاکوبسون یا ومرونازال(VNO) می‌رسند

. این اندام‌ها در مارها، سوسمارها و بیش‌تر پستاندارن به‌خوبی توسعه پیدا کرده‌اند. آن‌ها دستگاه‌های بویایی ثانویه هستند که به طور ویژه برای شناسایی فرومون‌ها، یعنی مواد شیمیایی که جانور به عنوان پیغام برای دیگر جانوران هم گونه‌اش می‌فرستد، تکامل یافته‌اند. اما در دهه‌ی ۱۹۸۰ میلادی، شواهد آزمایشگاهی و مقایسه‌ای، نظریه‌ی برومن را با پرسش‌های مهمی روبه‌رو کردند
:
۱) تهیه‌ی فیلم با کمک پرتوهای ایکس نشان داد که وقتی زبان به درون دهان کشیده می‌شود، پیش از بسته شدن دهان، در غلاف ویژه‌ی خود قرار می‌گیرد. در حقیقت، نوک‌های زبان به سوراخ‌های VNO وارد نمی‌شوند. در عوض، مولکول‌های شیمیایی روی یک جفت برآمدگی بالشتک ‌مانند در کف دهان جای می‌گیرند. بسته شدن دهان، این بالشتک‌ها را به سوی سوراخ‌های VNO می‌راند و از این راه مولکول‌های محرک به این اندام‌ها راه می‌یاب
ند.
۲) هر چند اندام‌های VNO در بسیاری از خزندگان از جمله سوسمارها به‌خوبی توسعه یافته‌اند، اما شمار اندکی از آن‌ها دارای زبان چنگال‌مانند هستند. به‌ علاوه، در بیش‌تر خزندگان زبان تنها مقدار اندکی شکافته شده است. روشن است که نوک‌های این گونه زبان‌ها نمی‌توانند به سوراخ‌های اندام‌های VNO وارد شوند. با وجود این، چنین گونه‌هایی به نحو کارآمدی مواد شیمیایی را در اختیار این اندام‌ها می‌گذارند
.
اگر زبان برای جایگیری در اندام‌های VNO چنگال‌مانند نشده است، چه نقشی را برای شکل چنگال‌مانند آن می‌توان در نظر گرفت ؟

در سال ۱۹۹۴، شوینگ پاسخ مستندی را برای این پرسش فراهم کرد. به نظر او زبان چنگال‌مانند به مار توان درک محرک‌های شیمیایی موجود در دو نقطه را به طور همزمان می‌دهد. بدین خاطر مار می‌تواند شیبی از مواد شیمیایی محرک را دنبال کند. به دست آوردن دو برداشت همزمان، توانایی مار را در دنبال کردن دقیق‌تر مسیر فرمون‌ها افزایش می‌دهد. این توانایی در جست و جوی شکار و جفت از اهمیت زیادی برخوردار است. این درک شیمیایی فضایی، شبیه دیگر دستگاه‌های درک فضایی است که بر اساس تحریک همزمان دو اندام حسی جدا از هم کار می‌کنند. برای نمونه، فاصله‌ی زمانی بین ورود صدا به یک گوش و به گوش دیگر و اختلاف شدت صداهای رسیده به دو گوش، توانایی تعیین دقیق جهت صدا را به ما می‌دهد.

شواهد زیادی از نظریه‌ی شوینگ پشتیبانی می‌کنند
:
۱)مارها و سوسمارهایی که زبان آن‌ها چنگال مانند است، با مهارت بسیار زیاد مسیرهای بودار را دنبال می‌کنند، اما سوسمارهایی که زبان آن‌ها تنها اندکی شکاف دارد، این مسسیرها را پیگیری نمی‌کنند
.
۲) مارها و سوسمارهای با زبان چنگال‌مانند، وقتی با مواد بودار روبه‌رو می‌شوند، نوک‌های زبانشان را از هم دور می‌کنند تا با این کار فاصله بین نقطه‌های نمونه‌برداری را افزایش دهند و شیب ماده‌ی شیمیایی را بهتر درک کنند.
۳) بریدن بخش چنگال‌مانند زبان باعث می ‌شود جانور نتواند مسیرهای بودار را دنبال کند. با وجود این، آزمایش‌ها نشان می‌دهند که در این حالت اندام‌های VNO مواد شیمیایی را دریافت می‌کنند و بروز پیام‌های عصبی در آن‌ها دیده است.

۴) اگر یکی از سوراخ‌های VNO را ببندیم، جانور نمی‌تواند مسیرهای بودار را دنبال کند و در عوض به سوی سوراخ بسته نشده گردش می‌کند.

۵) بررسی دستگاه عصبی نشان می‌دهد که هر یک از نوک‌های زبان با یک هسته‌ی عصبی در سوی دیگر مغز مرتبط است و دو هسته از راه دو نیمکره‌ی مغز با هم در ارتباط هستند. این آرایش همانند وضعیت مرکزهای شنوایی در پستانداران و پرندگان است که اجازه تعیین موقعیت صدا را به آن‌ها می‌دهد
.
۶) در سوسمارها بین میزان چنگال بودن زبان و روش جست و جوی شکار رابطه معنی‌داری وجود دارد. دسته‌ای از سوسمارها در کمین شکار می‌نشیند و نیازی به دنبال کردن آن ندارند. در حالی که گروه دیگر، با تکاپوی گسترده در محیط به شکار خود دست می‌یابند. توانایی دنبال‌کردن دقیق مسیری که به منبع غذا می‌رسد، برای جانوری که بخش زیادی از انرژی‌اش را در راه جست و جوی شکار هزینه می ‌کند، از اهمیت زیادی برخوردار است. زبان چنگال مانند در این گروه به خوبی توسعه یافته است.

در راسته‌های دیگر نیز گیرنده‌های شیمیایی دوتایی برای هدایت جانور به سوی شکار یا جفت تکامل یافته‌اند. برای نمونه، شب‌پره‌های کولی نر (Porthetria dispar) دارای دو آنتن بزرگ، ظریف و حساس به مواد شیمیایی هستند که با کمک آن‌ها جفت‌شان را در مسافت‌های بسیار دور هم شناسایی می‌کنند. یک نوع سوسک حشره‌خوار هم با کمک یک جفت آنتن قاشق ‌مانند که از دو سوی سرش بیرون زده‌اند، مسیر فرمون‌های مورچه‌ها را دنبال و آن‌ها را شکار می‌کند.
مارهای ایران

[بهـمن]

مواد سازنده ی سم مار ها



سم مار مایعی است روغنی شکل و بر حسب نوع مار به رنگ سفید تا زرد پررنگ ، شفاف یا کدر و اندکی اسیدی می باشد. سم مار مخلوطی است از مواد پیچیده پروتئینی با خواص سمی و آنزیمی و مواد غیر پروتئینی از قبیل انواع لیپید ها ، کربوهیدرات ها ، نمک های مختلف فلزی و شبه فلزی ، ریبوفلاوین و آب. سم ماده ایست سرشار از آنزیم . در حدود 26 نوع آنزیم در سم مارها وجود دارد. در حدود 90 تا 92 درصد از وزن خشک سم را مواد پروتئینی تشکیل می دهند ، که برخی از آنها روی دستگاه عصبی تاثیر می گذارند ، برخی تراوایی غشای یاخته را تغییر می دهند و بعضی دیگر موجب تخریب تار های ماهیچه ای می شوند.
همچنین سم مار حاوی مواد غیر پروتئینی می باشد شامل :
یون های مختلف فلزی ، چربیها ، کربوهیدرات ها و مواد رنگین ، چربی ها به صورت کلسترول و لسیتین ...
همچنین در سم چند نوع مار گالاکتوز و گلوکز تشخیص داده شده است.

مارهای ایران

[بهـمن]

نقش مذهبی مار ها در دنیا





مارها در گذشته به عنوان قدرتی ماورای طبیعت در مذهب رایج زمان نمودار شده و مورد پرستش بوده اند .
تقدیس و پرستش مار را " افیولاتری " می نامند ، برخی از پژوهندگان از بررسی آثار به دست آمده در مورد پرستش مار به این نتیجه رسیده اند که منشا این پرستش از خاور نزدیک بوده و از آنجا به سایر جاها رفته است . در حالی که برخی دیگر گذشته های دور و پرستش و احترام مار در آن رایج بوده و این سنت کم و بیش تاکنون باقی مانده است .
این احترام و پرستش به حدی است که گفته می شود معتقدین ، اغلی مار کبری را به عنوان نیکوکاری ، از معرکه گیر ها و درویشها می خرند و آن را آزاد می سازند .

مار در مذهب هندو مقدس شناخته شده است . هندو هایی که این جانور را مستقیما پرستش نمی کنند نیز ، از کشتن یا آزار آن خودداری می کنند . هندو مذهبان بنگال گویا هنوز " مانازا" را که مظهر ماری یر ضد مار های دیگر بوده مقدس می شمارند .

در ادبیات مذهبی مردمان هند " سشا " مار بزرگ هفت سر مراقب و سایبانی است برای خدای " ویشنو " .
پیکره " شیوا " خدای مخرب هندو ها را مار ها احاطه کرده اند و خود او هم حلقه ای از مار بر سر دارد . 'گفته می شود مردم محلی هنوز هم در روز عید شیوا ، تصویر مار را بر روی دیوار منازل خود می کشند .

معابر هندی که مار در آنها مورد پرستش است ، بیشتر در کنار چشمه های معدنی قرار دارند تا بدین وسیله قدرت شفابخشی این چشمه ها را به مار نسبت دهند .

در پالمیر چشمه مقدسی هست به نام " اوفه آ " ، محافظ این چشمه را یک مار ماده می دانند و معتقدند هنگامی که مار خشمگین شود ، مانع جریان آب می گردد . مار در یونان قدیم و روم باستان هم به عنوان موجودی مقدس مورد احترام و ستایش بوده است .

یونانیها اعتقاد داشته اند که قهرمانان افسانه ای سرزمین کهن ایشان قدرت خود را از این جانور کسب می کرده اند .
در ادبیات مذهبی یونان آمده است که چون هنگام جنگ بین کشور ایران و یونان ، مار معبد " اسکلپیوس" غذای خود را نخورد ، مردم یونان آن را نشانه ای از آن گرفتند که خدایان یونان در مقایل حمله ایرانیها آنها را حفظ نخواهند کرد و در نتیجه شهر ها را تخلیه کردند .


مارهای ایران

[بهـمن]

مارهای عظیم الجثه





بزرگترین گونه مار شناخته شده در جهان که آناکوندا (Anaconda) نام دارد که در آمریکای جنوبی یافت می شود. اولین نمونه از این حیوان که از لحاظ جثه در نوع خود رکوردار است،

این حیوان که از لحاظ جثه در نوع خود رکوردار است، با طولی معادل حدود 11 متر در سال 1944 توسط کاوشگران نفت، در شرق کلمبیا کشف شد.
کلنل پرسی اچ. فاوست (Colonel Percy H. Fawcett) از افسران اسبق ارتش انگلیس که در تاریخ فوق در محل حضور داشته در این باره می گوید :
"ما درون قایق به آرامی مشغول حرکت بودیم، ناگهان یک سر مثلثی شکل و یک بدن مواج به طول چندین متر در مقابل ما پدیدار گشت، من بلافاصله اسلحه ام را در پشت این حیوان قرار دادم و به محض شلیک، مار عظیم الجثه حرکاتی سریع و غیر قابل کنترل را آغاز نمود، به طوری که قایق ما تقریبا در حال واژگون شدن بود."
در ادامه توضیحات فاوست ذکر شده که سرانجام چگونه این جانور عظیم الجثه را متوقف کردند و به بررسی سایز بدنش پرداختند و طول این جانور حدود 19 متر و قطر آن را حدود 31 سانتی متر تخمین زده شد.
آناکوندا که در مواردی مار بزرگ آبی یا هیولای دریاچه نیز نامیده شده، می تواند در آب های روان زندگی کند. مانند گونه های دیگر مارها، آناکوندا نیز گوشتخوار است اما برخلاف اغلب هم نوعانش که از زهر خود برای کشتن یا از پا انداختن طعمه استفاده می کنند، آناکوندا همانند پایتون (python نوعی مار بوا) با اعمال فشار، جان طعمه را می گیرند. در حقیقت پایتون ها به دور حیوانی که قصد شکارش را دارند، می پیچند و با استفاده از ماهیچه های قدرتمند خود طعمه را تا جایی که دیگر قادر به نفس کشیدن نباشد، می فشرند.
پایتون ها دسته ای از مارهای غیر سمی و زیرشاخه مارهای بوا یا Pythoninae هستند، وجه تمایز Python ها با مارهای بوا در داشتن دندان در آرواره پایینی است.
آناکونداها در مقایسه با پایتون ها مارهای بزرگتر و سنگین تری هستند و قطرشان نیز بیشتر است. شاید به این دلیل است که آناکونداها به عنوان مارهای آبی بر خلاف پایتون ها برای بالا رفتن از درخت هیچ زحمتی به خود نمی دهند.
آناکوندایی که توسط مردم اسیر شده است. این گونه از مارها از خانواده مارهای بوا به رنگ سبز تیره با خط و خال های دورانی شکل است و عموما در نواحی گرم و مرکزی آمریکای جنوبی سکونت دارد، در مواردی "مار بوای آبی" نیز به آن اطلاق می شود. از آنجائیکه بیشتر وزن این مار غول پیکر را مایعات تشکیل می دهند، آناکونداهایی که داخل آب زندگی کی کنند، نسبت به مارهایی که بر روی درخت ساکنند، رشد بیشتری دارند.
آناکونداهای ساکن آب معمولا برای شکار، به محض اینکه طعمه وارد آب می شود، به سمتش حمله ور شده و او را با فشار در داخل آب خفه می کنند.

تغذیه و مشکلات هضم
اغلب مارهای بزرگ پس از به دام انداختن طعمه، آن را یک جا می بلعند و علیرغم اینکه فک مارها از لحاظ فیزیکی به گونه ای است که می تواند از اتصال جمجمه تا اندازه دلخواه باز شود، قادر است شکارهایی بزرگ تر از قطر خود را نیز ببلعد، در واقع دو فک این حیوان توسط رباطی با خاصیت ارتجاعی به هم متصلند.
زمانی که لاشه حیوانی درون شکم مار قرار دارد، لازم است پیش از اینکه در روده فاسد شود، هضم گردد. اگر مار نتواند قبل از پخش باکتری در بدنش طعمه بلعیده شده را هضم نماید، مجبور به بالا آوردن آن می گردد و در صورتی که امکان چنین کاری نباشد، احتمال دارد مار در اثر مسمویت غذایی از بین برود.
آناکونداهای عظیم الجثه معمولا حیواناتی چون آهو، خوک، ماهی و کروکودیل های کوچک را شکار می کنند. این مار در ابتدا گردن طعمه را به دندان می گیرد و پس از آن با تلاش کل بدن جانور را می بلعد.
هر چند آناکوندا را بزرگترین مار می شناسند، نوعی پایتون در سال 1912 در اندونزی می زیسته که ظاهرا بزرگترین حیوان در گونه خود بوده است. آناکونداهای کلمبیا نیز در زمره عظیم الجثه ترین نمونه های این حیوانات به شمار می روند.
پایتونی که در حال خفه و خرد کردن یک آهو است. حمله به انسان در مورد شکار انسان ها توسط مارهای بزرگی چون پایتون ها و آناکونداها، موارد متعددی گزارش شده از جمله اینکه در سال 1972 یک پایتون در کشور برمه پسر بچه ای 8 ساله را خورد، در سال 1927 نیز شخصی به منظور فرار از بارش باران به زیر درختی پناه می گیرد، دوستانش که پس از مدتی تنها کلاه و کفش های او را یافته بودند با کشتن یک پایتون که در آن حوالی به سر می برد، بدن فرد قربانی را داخل شکم مار پیدا کردند.
عجیب است بدانیم اغلب حملاتی که توسط مارهای بزرگ به انسان ها اتفاق می افتد، بر خلاف تصور ما در جنگل نیست، بلکه در حومه شهرها رخ می دهد. بسیار دیده شده که افرادی پایتون را جزو حیوانات خانگی نگهداری می نمایند، اما باید در نظر داشت که همواره احتمال خطر حمله این حیوان وجود دارد.
در سال 1993 یک نوجوان 15 ساله با وزنی معادل 95 پوند توسط یک پایتون خانگی مورد حمله قرار گرفت. این مار با 11 فوت طول (حدود 3.5 متر ) و 53 پوند وزن، جثه متوسطی داشت اما با تلاش اندکی توانسته بود این پسر را ببلعد. به هر حال مارهای بزرگ علیرغم زیبایی قابل تحسین، می توانند خطرناک باشند و لزوما تنها در جنگلها نیست که به انسان ها آسیب می رسانند.

بزرگترین مار زنده جهان
در روزهای آخر سال 2003، خبر به دام انداختن یک پایتون عظیم الجثه در کشور اندونزی اعلام شد. طبق این گزارشات جانور فوق حدود 15 متر طول و 443 کیلوگرم وزن دارد و در حال حاضر بزرگترین مار زنده جهان محسوب می شود.
مارهای ایران

[مریم6868]

چقدر کامل!
مرسی

[majdifar]

میگم mr/msنخبه مار هیتنوتیزم کننده هم داریم