نقش اینترنت در توسعه روستاهای ایران

[*FATIMA*]

نقش اینترنت در توسعه روستاهای ایران

قابليت هاي اين فناوري براي رشد و توسعه روستاها بيشتر از ظرفيت هاي آن براي خدمات رساني به شهرها باشد اما متأسفانه در كشور ما توجه چنداني به ظرفيت اينترنت در روستاها نشده و اين در حالي است كه نياز نقاط دوردست و روستاها به اينترنت و كاربردهاي آن، جدي تر و يا همسنگ با شهرهاست. در حقيقت اين روستاها هستند كه بار بخش اقتصاد كشاورزي را بر دوش مي كشند.اگر اطلاعات به آن ها برسد با كيفيت بهتري مراحل كاشت، داشت و برداشت را انجام مي دهند و باعث رشد اقتصاد كشاورزي مي شوند.
با توسعه ICT در روستاها شرايط بهتري در زندگي روستاييان به وجود مي آيد و خانواده هايشان در رفاه و آسايش بيشتري قرار مي گيرند. لذا براي تأمين عدالت اجتماعي، حق و اولويت با روستاييان است تا بتوانند به آموزش، تجارت الكترونيك و دولت الكترونيك دسترسي داشته باشند و از شهرها عقب نباشند.
به اعتقاد كارشناسان اگرچه زيرساخت هاي ارتباطي روستاها در ايران در مقايسه با زيرساخت هاي شهرها فعلا ضعيف است، اما اگر ما توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات را مطابق استانداردهاي امروز جهان در نظر بگيريم، زيرساخت هاي ارتباطي سنتي و قديمي در شهرهايي وجود دارند كه مناسب و كارساز نيستند و بايد كلا با روش هاي جديد مثل فيبر نوري شبكه را به همه جا گسترش دهيم تا زيرساخت مناسب ايجاد شود. اگر برنامه مناسبي براي توسعه زيرساخت ملي داريم بايد روستاها نيز ديده شوند و حداقل بسياري از روستاهاي سر راه شبكه ملي، تحت پوشش قرار گيرند.
به اعتقاد آن ها تمام كاربردهايي كه براي استفاده از ICT در شهرها پيش بيني مي شود، در روستاها نيز قابل استفاده است. مثلا اگر بحث بانك داري الكترونيكي مطرح مي شود بهترين كاربران روستاييان هستند كه به علت دوري راه مجبورند يا حساب بانكي نداشته و يا در شهرها حساب داشته باشند و مجبورند براي استفاده از آن به شهر بيايند.
كارت اعتباري براي روستاها اهميت كمتري از شهرها ندارد. اغلب كشاورزان به علت نبود سيستم اعتباري مجبور هستند توليدات خود را به قيمت نازل پيش فروش كنند، در حالي كه اگر كارت اعتباري داشته باشند مي توانند از خدمات آن استفاده كنند و توليدات خود را به واسطه ها نفروشند. روستاييان مجبورند فرزندان خود را براي تحصيل به شهرها بفرستند. آموزش هاي مجازي، مدارس مجازي و دانشگاه هاي مجازي تا حد زيادي مي تواند اين مشكل را رفع كند.
اصولا يك وب سايت اينترنتي چه كاربردي براي روستاها مي تواند داشته باشد ؟
در هزاره سوم و با حضور فناوري هاي نوين ابزار معرفي كشورها ، شهرها و روستاها تغيير اساسي پيدا كرده و وب سايتها و وبلاگها ابزار معرفي اين مناطق در سراسر جهان دشها ند . با توسعه امكانات زير ساخت فناوري اطلاعات ، پيش بيني مي شود كه نه تنها شهرها و روستاها بلكه در آِنده تقريبا تمام مردم خود يك وب سايت يا وبلاگ داشته باشندتكنولوژي وب 2 كه در حال گسترش است و از هم اكنون مراحل پياده سازي آن شروع شده به كاربران اين اجازه را خواهد داد كه به راحتي بتوانند وب سايت خود را طراحي كرده ويا اگر وب سايتي نداشته باشند وب 2 به صورت خودكار براي آنها سيستم جستجويي را طراحي مي كند كه مانند وب سايت اطلاعات را در اختيار همگان قرار مي دهد. اما اينكه چرا روستاها به دنبال وب سايت هستند زيرا خوشبختانه در كشور ما تعداد دانشجويان و فارغ التحصيلان روستاها زياد شده است و اين جوانان پتانسيل هاي زيادي را در روستاهاي خود مي بينند كه فكر مي كنند با معرفي آن باعث جذب گردشگر يا توجه مسئولين براي سرمايه گذاري در روستاها يا معرفي آداب و رسوم خودشان مي شوند . لذا توسعه وب سايتهاي روستاها طبيعي بوده و در آينده با سرعت بيشتري ادامه مي يابد .نكته جالب تر اينكه از هم اكنون شاهديم با توسعه دفاتر ICT روستايي حداقل 5 روستاي كشو خدمات فروش الكترونيك براي محصولات خود را ايجاد كرده اند و 150 روستا نيز بانكداري الكترونيك را از طريق اينترنت تجربه كرد هاند و در برخي استانها مثل استان گلستان ، 220 روستا صاحب دفاتر ICT روستايي هستند كه از اين ميان 50 روستاي استان گلستان مجهز با بانكداري الكترونيك هستند
وضعيت توسعه اينترنت در توسعه روستاهاي ايران چگونه است ؟
خوشبختانه توسعه فناروي اطلاعات و ارتباطات روستايي نسبته به توسعه اين تكنولوژي ها در شهرهاي ايران از جايگاه مناسبي برخوردار است به گونه اي كه در سطح دنيا وضعيت ICT روستايي به عنوان نماد و نشانه ترقي ايران مطرح مي شود و حتي در آخرين برررسي انجام شده در مرداد ماه سال 86 توسط يونسكو و سازمان AFACT در تايلند ؛ پروژه ICT روستاي قرن آباد گلستان توانست رتبه اول منطقه آسيا و اقيانوسيه در زمينه خلاقيت و نوآوري را كسب كند .البته مسوولين وزارت ارتباطات ايران توجهي به اين پروژه نداشته و اين گونه پروژه ها در كشور به فراموشي سپرده شد اند .کما اینکه بعد از کسب این جایزه پهنای باند مرکز آِ سی تی این روستا که قبلا 2 مگابیت در ثانیه بود به 64 کیلو بیت در ثانیه کاهش یافت
من فكر مي كنم دليلش هم اين است كه آنها اعتقادي به IT از ICT ندارند و عاشق تلفن همراه و تلفن ثابت هستند . اگر امروز پروژه هايي مثل ثبت نام اينترنتي كنكور يا كارت هوشمند سوخت و امثال آن را مي بينيم ، اينها هيچ ربطي به وزارت ارتباطات ندارد و توسط سازمانها و دستگاه هاي ديگري اجرا شده است .
ايجاد وب سايتهاي روستايي تا چه مي تواند در جذب گردشگر داخلي وخارجي به اين مناطق نقش داشته باشد و آيا سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در اين زمينه اقداماتي انجام داده است ؟
بله قطعا ايجاد و راه اندازي وب سايت مي تواند باعث جذب توريستها شود . ما مناطق پر جاذبه متعددي در روستاهاي ايران داريم . برخي روستاها مانند ماسوله و كندوان شهرت جهاني دارند و از طريق جذب گردشگر مي توان ميليونها دلار درآمد زايي كرد . يكي از مواردي كه در باره روستاي قرن آباد ما فكرش را هم نمي كرديم جذب گردشگر به اين روستا بود . به طوري كه توانسته به طور متوسط در تابستان بيش از 400 گردشگر را به منطقه جذب كند. حتي مديران سازمانهاي مختلف براي بازديد هاي نوبه اي به اين روستا مي آيند و از پروژه بازديد مي كنند .طبيعتا سازمان ميراث فرهنگي هم مي تواند در راستاي ماموريتها و اهداف خود در اين زمينه برنامه ريزي كند و راه اندازي وب سايت يا پرتال روستاهاي ايران نقشي اساسي در معرفي توانمندي هاي روستاهاي ايران ايفا خواهد كرد .
و چه منطقه ای در ایران دارای مقام اول روستاهای اینترنتی است؟
به طور قطع استان گلستان در این زمینه مقام اول را دارد.

دلیل این موضوع چیست ؟
شاید به دلیل فرهنگ سازی كه در این منطقه در زمینه روستاهای اینترنتی صورت گرفته است . شما می دانید كهاولین روستای اینترنتی ایران به نام شاهكوه و اولین پروژه ICT روستایی ایران در قرن آباد در همین استان گلستان اجرا شده است .لذا هر جا فرهنگ سازی صورت گرفته پروژه های مرتب طبعا آن هم رشد یافته است .
عوامل موفقیت توسعه‌ آی‌سی‌تی در روستاها
کارشناسان پس از بررسی علل موفقیت‌ برخی از کشورها در توسعه آی‌سی‌تی در مناطق روستایی متوجه شدند که در این میان عوامل مهمی نقش دارند. این عوامل بنا بر نظر کارشناسان عبارتند از: مشارکت قابل توجه سازمان‌های غیردولتی در ایجاد مراکز فناوری اطلاعات، جلب مشارکت روستاییان، توجه به نیازهای محلی، استفاده از نیروهای بومی، تامین هزینه‌های مراکز از طریق ارائه خدمات و عدم‌وابستگی به بودجه‌های دولتی.
چالش‌های توسعه ICT روستایی
اگر بخواهیم چالش‌های اساسی که توسعه ICT روستایی با آنها مواجه است را مورد بررسی قرار دهیم می‌توانیم به موارد ذیل اشاره نمائیم
1/اطلاعات ناکافی مردم از مزایای فناوری اطلاعات و ارتباطات.
2- کمبود امکانات ارتباطی و عدم دسترسی روستائیان به کامپیوتر و وسایل مورد نیاز ( با توجه به هزینه بالای تهیه این امکانات).
3- مشکل زبان و عدم تطابق زبان کاربر و اکثر سایت‌های شبکه اینترنتی: به غیر از این مشکل، که جنبه عمومی در جهان دارد مشکل بی سوادی و بیگانگی برخی روستائیان حتی با زبان فارسی نیز مطرح می‌گردد. راه حل این مشکل می‌تواند ایجاد شبکه‌هایی به زبان محلی باشد مثل مدل Kothmale یا حتی سوادآموزی و آموزش از طریق شبکه‌های خاص (e-learning). از طریق ایجاد زبانهای تصویری نیز امکان ارتباط بیسوادان به اینترنت را می‌توان فراهم کرد.
4- کمبود نرم افزارهای جامع و مناسب به زبان فارسی.
5- عدم وجود یا کامل نبودن سایت‌های مربوط به ارگانهای دولتی.
6- نبود انگیزه کافی برای استفاده از اینترنت و اطلاعات موجود در شبکه‌های مختلف برای روستائیان (معضل فرهنگی).
7- ارتباط دادن امکانات و اطلاعات موجود با مراکز اینترنتی.
8- قدیمی بودن خطوط ارتباط تلفنی روستاها و مناطق دوردست.
9- نبود نیروی متخصص محلی که بتواند راهنمایی‌های لازم را انجام دهد. در این خصوص از هم اکنون آموزش حضوری و مجازی بعضی از افراد خاص باید در دستور کار دولت باشد و در برنامه توسعه چهارم روی آن سرمایه گذاری شود.
10- کافی نبودن منابع مالی اختصاص یافته و کمبود انگیزة اساسی برای بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها.
مراحل اجرایی
راه حل درست توسعه ICT در روستاها در نظر گرفتن یک روال مناسب است که توسعه فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را برای روستاها به دنبال خواهد داشت و به اجرای عدالت در جامعه کمک می‌کند. تجربیات جهانی می‌تواند در این مرحله برای ما درس مناسبی باشد.
برای مثال در روستای کاتمیل در سریلانکا برای آشنا کردن مردم با اینترنت از رادیوی محلی استفاده کردند. روش دیگر توسعه فرهنگی، برگزاری گروههائی در مکانهایی مثل مدارس روستایی، مساجد یا کتابخانه‌ها برای آشنایی روستائیان به خدمات ICT و جا افتادن این مقوله بوده است.
مراحل اجرای کامل توسعه ICT روستائی می‌تواند همچون توسعه دولت الکترونیکی در 5 مرحله: پیدایش، ارتقاء، تعامل، تراکنش و یکپارچه سازی دیده شود. در اولین قدم باید مرحله پیدایش به دقت انجام شود که تهیه سند راهبردی توسعه ICT روستاهای کشور نیز در این مرحله جای دارد. اما فعلاً با توجه به پروژه‌هایی که در دیگر کشورهای جهان با موفقیت انجام شده است، می‌توان مراحل زیر را پیشنهاد کرد .
دسترسی روستائیان به کامپیوتر و ایجاد شبکه‌های اطلاعاتی محلی در روستاها و آشنا کردن اهالی روستا با این خدمات -
ایجاد یک شبکه ارتباطی مناسب با محل روستا و بکارگیری متخصصین برای انجام مراحل مختلف طراحی و اجرای پروژه ICT روستائی. -
شبکه رادیویی محلی شروع به کار نماید و مزایای اینترنت و سایر کاربردهای ICT را برای روستائیان توضیح دهد و برنامه‌های مورد نیاز مردم را بر اساس تقاضای روستائیان تدوین کند تا شکل واقعی داشته باشد. -
شبکه رادیویی با توجه به نیاز روستائیان یک شبکه اطلاعاتی محلی تشکیل می‌دهد که در توسعه این شبکه مردم روستا کمک خواهند کرد و پیشنهاداتی را در ارتباط با محتوای آن می‌دهند. این امر باعث تعامل مسئولین دولتی با روستائیان شده و روستائیان این پدیده را بهتر می‌پذیرند. -
شبکه رادیویی با کمک مسئولین، مکانهایی برای استفاده عموم از اینترنت تشکیل می‌دهد به این صورت رادیو منطقه‌ای مانند یک مرکز خدمات دهی اینترنت، ISP محلی خواهد بود. -
استفاده از تکنولوژی که ارتباط مناطق روستایی را با نزدیکترین لوپ محلی ارتباطی برقرار می‌کند. -
دولت باید دید ابزاری و اطلاع رسانی به اینترنت داشته باشد نه اینکه از جنبه تجاری به این مسئله توجه کند و به دنبال صرفه اقتصادی آن باشد. -
حمایت دولت باید به این صورت باشد که تا جایی که ممکن است منافع شرکتهای خصوصی را در نظر بگیرد و هرجا که لازم باشد سرمایه گذاریهای لازم را انجام دهد.

[gsrgaga]