Ah-1z وایپر : تولد افعی از کبرا

AH-1Z وایپر : تولد افعی از کبرا


کبرا ، بالگردی نام اشنا در جهان است و بسیاری نام این بالگرد افسانه ای را شنیده اند حتی اگر اطلاعات کمی در مورد هوانوردی یا امور نظامی داشته باشند . این بالگرد امریکایی برای اولین بار در سال 1965 پرواز کرد و خدمت در ارتش بیش از 15 کشور را در کارنامه دارد . بیش از 2300 فروند از انواع این بالگرد ساخته شده که نشان از محبوبیت ، کارایی و موفقیت ان دارد . به خاطر همین عملکرد خوب سپاه تفنگداران امریکا تصمیم گرفت تا کبرا را برای سالهای بعد از 2020 نیز به خدمت گیرد و ان را توسط برنامه ارتقای H-1 عملی کرد و این گونه بود که AH-1Z VIPER افعی متولد شد .


AH-1Z بالگردی دو موتوره بر پایه AH-1W سوپر کبرا است که برای سپاه تفنگداران امریکا ساخته شد .



AH-1Z از 4 پره ، چرخانه اصلی کامپوزیتی ، سامانه مخابراتی ارتقا یافته و سیستم هدف یابی جدید بهره می برد . سیستم چرخانه اصلی در اوایل سال 1980 بر روی بل Bell-403 به طور موفقیت امیزی ازمایش شد . به خاطر عملکرد فوق العاده این چرخانه سپاه تفنگداران دریایی امریکا تصمیم گرفت تا انرا به بالگرد جدید خود یعنی AH-1Z اضافه کند . سازندگان این سیستم منحصر به فرد اعلام کردند که سیستم مزبور می تواند چابکی بی سابقه ، افزایش قابل ملاحضه سرعت ، پرواز نرم و قابلیت اطمینان عالی را ارائه کند .


تاریخچه :
ظاهر کلی AH-1Z شبیه به بل Bell-249 1979 است که در اصل همان AH-1S با 4 پره بل Bell-412 بود . این بالگرد در نمایشگاه فارنبرو سال 1980 شرکت کرد و نام کبرا 2 بر روی بدنه ان نقش بست . کبرا 2 مجهز به موشکهای هلفایر و سیستم هدفیابی جدید و موتورهای بهبود یافته بود . بعدها کبرا 2000 معرفی شد که از موتور T700 جنرال الکتریک و چرخانه 4 پره بهره می برد . سپاه تفنگداران دریایی از این طرح بسیار خشنود بود اما بودجه کافی در ان زمان موجود نبود . در سال 1993 بل بالگرد جدیدی بر گرفته از AH-1W برای برنامه بالگرد تهاجمی انگلستان معرفی کرد که به زهر کبرا معروف بود . زهر کبرا دارای کابین دیجیتال پیشرفته بود و می توانست موشکهای تاو ، هلفایر و برینستون را حمل نماید . با این حال این طرح در رقابت با AH-64D آپاچی شکست خورد .



برنامه ارتقا H-1:
در سال 1996 سپاه تفنگداران دریایی امریکا ، برنامه ارتقا H-1 را با امضا قراردادی با شرکت بل اغاز کرد تا 180 فروند AH-1W و 100فروند UH-1N را به مدل های پیشرفته AH-1Z و UH-1Y ارتقا دهد . این برنامه باعث تولید بالگردهای تهاجمی و کمک رسانی جدید و پیشرفته میشد که از قطعات و امکانات مشابه و پیشرفته میشد که از قطعات و امکانات مشابه استفاده می کردند . این امر همچنین باعث کاهش قیمت نگهداری و عملیاتی کردن انها می گردید . AH-1Z و UH-1Y هر دو از دم ، موتور ، چرخانه ، ایونیک ، نرم افزار ، کنترل کننده ها و نمایشگرهای مشابه استفاده می کنند که 84% قطعات انها شبیه به هم است . برنامه ارتقا از سال 1996 نا سال 2003 به دلیل تحقیقات به صورت کندی ادامه داشت . چرخانه دو پره موجود باید با مدل 4 پره مشخصه های AH-1Z از جمله سرعت ، محموله قابل حمل ، سرعت اوج گیری و پایداری را افزایش می داد و باعث کم شدن تکان های شدید چرخانه می گردید .


اولین پرواز AH-1Z در 8 دسامبر 2000 انجام شد و قرار است تا سال 2018 ادامه یابد . در فوریه 2008 نیروی دریایی 40 فروند AH-1Z جدید سفارش داد اما به جای ارتقا AH-1W های قبلی برای انها بدنه جدید در نظر گرفت . در سپتامبر همان سال نیز سفارش های خود را به 247 فروند رساند که 58 فروند از انها دارای بدنه جدید بودند ، از تولید دوباره بدنه انتظار می رفت تا 10000 ساعت به عمر بدنه AH-1Z اضافه کند.



طراحی :
AH-1Z آمیخته ای از فناوری چرخانه جدید با ایونیک نظامی ارتقا یافته ، سامانه تسلیحات و حسگرهای الکترواپتیکی است . وایپر می تواند هدفها را از فاصله دورتر و با مهمات دقیق تر مورد حمله قرار دهد و این عمل احتمال موفقیت ماموریت را افزایش می دهد . سامانه چرخانه جدید AH-1Z بدون لولا بوده و از طرحهای 4 پره قبلی 75 درصد قطعات کمتری دارد که وزن انرا به طور قابل ملاحظه ای کاهش داده است . این سیستم چرخانه پاسخ دهی بسیار سریع تری برای مانور دارد و واضح است که 4 پره از تیغ 2 پره ایرودینامیک بهتری دارد . پره ها از جنس مواد نیمه اتوماتیک هم برای جمع شدن پره ها در حملات دریایی که بالگردها به صورت تنگاتنگ در کنار هم پرک می شوند در ان تعبیه شده .


بالچه های دوباره طراحی شده ان کشیده تر هستند و در نوک انها محلی برای نصب موشکی مانند AIM-9 سایدوایندور تعبیه شده است . هر بال دو جایگاه دیگر برای راکت 70 میلیمتری هیدرا 70 یا موشک AGM-114 هلفایر دارد.


الکترونیک پروازی :
سیستم ایونیک AH-1Z توسط شرکت نورث روپ گرومن تولید شده . این سیستم شامل دو رایانه برای ماموریتها و سیستم اتوماتیک کنترل پرواز است . از مهم ترین مشخصه های AH-1Z استفاده از سیستم اتوماتیک کنترل پرواز یا AFCS است که کمبودهای سیستم پرواز با سیم را رفع کرده است . مهم تر از همه استقامت سیستم کنترل پرواز است که باعث شده تا شلیک گلوله های 20 میلیمتری را به راحتی تحمل کند . AFCS همچنین سیستم 4 گانه افزایش دهنده کنترل پرواز را مدیریت می کند که باعث متعادل شدن حرکت گشت و غلت شده است . خلبان خودکار سیستم کنترل پرواز ایستا بدون دخالت خلبان را اماده می کند که از دشوارترین قسمتهای پرواز برای خلبانان به شمار می رود .



بیشتر سخت افزارهای درون کابین این بالگرد و UH-1Y مشابه است و فقط تفاوتهای ناچیزی مشاهده می شود. در محل هریک از خدمه دو نمایشگر چند منظوره 4*8 اینچی و یک نمایشگر دو منظوره 4.2*4.2 اینچی قرار دارد . سیستم های ناوبری ان شامل یک GPS ، نقشه های دیجیتال و داده های پروازی در سرعت پایین است که در پرواز ایستا کمک شایانی می کند و به Top Owl معروف است . این کلاه ها امکان کار در شب و روز و به طور 24 ساعته را دارا هستند همچنین در انها نمایشگری دو چشمی با میدان دید 40 درجه و سیستم جلونگر فرو سرخ FLIR جاسازی شده است . سیستم کلاه خلبان می تواند داده های هدف یابی و اطلاعات ناوبری را به صورت مستقیم به نمایشگرهای تعبیه شده درون ان منتقل کند .



یکی از نقاطی که زولو کبرا در ان ضعف دارد سامانه ارتباطی ان است . این بالگرد فعلا می تواند داده های صوتی را انتقال دهد اما قرار است در اینده سیستم های جدیدی روی ان نصب شود که می تواند داده های تصویری را هم منتقل کند یا داده های تصویری را از بالگردها یا هواپیماهای دیگر دریافت کند .



تاریخچه عملیاتی :
AH-1Z در ماه مه 2005 پرواز ازمایشی در دریا را به پایان رساند و در 15 اکتبر همان سال سپاه تفنگداران دریایی امریکا ورود اولین AH-1Z را به ناوگان خود جشن گرفت . اما در سال 2008 طی اخرین مرحله ازمایشهای پروازی مشکلاتی در سامانه هدفیابی ان دیده شد . مشکلات این سیستم در پایداری ، وضوح تصویر ، گم شدن هدف با بعضی تغییرات جزیی و در کل رفتار غیر عادی سامانه هدفیابی بود که تا قبل از تولید انبوه ان برطرف گردید . سیستم هدفیابی AH-1Z از نسل سوم سیستم جلونگر فروسرخ بهره می برد و قادر است در شب و روز و در تمامی شرایط جوی کار خود را به خوبی انجام دهد . این مشکلات باعث 18 ماه تاخیر در تولید و در پی ان افزایش 140% قیمت وایپر گشت اما سرانجام در سال 2010 این افعی مرگبار مجوز ورود خود را دریافت کرد و تاکنون 30 فروند از ان وارد خدمت شده است .


پیشرانه :
وایپر پیشرانه های T700-401 موجود در AH-1W را که توان تولید 1250 کیلو وات نیرو داشتند با مدل جدیدتر T700-401C که هر کدام توان تولید 1340 کیلو وات نیرو دارد ، جایگزین کرده است . وقتی پیشرانه ها در سطح دریا نزدیک به 2700 کیلووات نیرو تولید می کند سیستم انتقال دهنده نیرو فقط 1700 کیلووات از ان را منتقل می کند که این خود جای تعجب دارد ، اما وقتی بالگرد در ارتفاع های بالا پرواز می کند نیروی تولیدی با نیروی انتقال یافته برابر می شود . این امر باعث می شود تا بالگرد بتواند در ارتفاع های بالا ( مانند کوه های افغانستان ) به راحتی پرواز ایستا انجام دهد .


تسلیحات :
بسته های تسلیحاتی AH-1Z با نمونه قبلی خود یعنی AH-1W تفاوت چندانی ندارد . وایپر از رگبار 20 میلیمتری ساخت شرکت کنن بهره می برد که می تواند داده های خود را به کلاه خلبان منتقل کند .
در مجموع AH-1Z می تواند مخلوطی از راکتها ، موشکهای AGM-114 هلفایر و AIM-9 سایدوایندر را حمل کند . AH-1Z قادر به حمل 16 موشک هلفایر است که با AH-64D تفاوتی ندارد . در اینده نیز سلاح های افزودنی جدید به این بالگرد اضافه خواهد شد که مهمات کشنده با دقت بالا و موشکهای دنبال کننده از جمله انها هستند .


سایر مشخصات :
خدمه : 2 نفر خلبان و افسر تسلیحات
ظرفیت : 3021 کیلوگرم ( 6661 پاوند )
طول : 17.8 متر ( 58 پا )
ارتفاع : 4.37 متر ( 14 پا )
وزن خالی : 5580 کیلوگرم ( 12300 پاوند )
بیشینه وزن برخاست : 8390 کیلوگرم ( 18500 پاوند )
بیشینه سرعت : 411 کیلومتر بر ساعت ( 160 نات )
برد : 685 کیلومتر ( 370 ناتیکال مایل )
شعاع عملیاتی : 231 کیلومتر با 1130 کیلوگرم محمات ( 125 ناتیکال مایل )
بیشینه ارتفاع پروازی : 20000 پا
سرعت اوج گیری : 2790 پا بر دقیقه


منبع : ماهنامه صنایع هوایی / ش 237 /
اقای محمد باقر مظفری زاده