آنچه از كدكس غذایی باید بدانیم
كدكس عبارت است از جمع آوری وتطبیق بین المللی استاندارد های مواد غذایی و ارایه آن به شكل واحد.
●تعریف كدكس
كدكس در لغت بمعنای آیین نامه،مقررات،نشانه و آلیمانتاریوس به معنای مواد غذایی می باشد.
كدكس عبارت است از جمع آوری وتطبیق بین المللی استاندارد های مواد غذایی و ارایه آن به شكل واحد.
●تاریخچه تشكیل كمیسون كدكس غذایی
در یازدهمین كنفرانس FAOدر ۱۹۶۱ و شانزدهمین اجلاس جهانی WHOدر ۱۹۶۳تشكیلات جدیدی تحت عنوان كمیسیمو آیین نامه مواد غذاییCodex Alimentarius Commission
به منظور اجرای استانداردهای مشترك FAO/WHOدر زمینه مواد غذایی به وجود آمد در حال حاضر ۱۷۲ كشور عضو كدكس می باشند.
●اهداف كمیسیون كدكس غذایی
. حفظ منافع و بهداشت مصرف كنندگان
▪تسهیل روابط تجاری و هماهنگ شدن اقدامات انجام شده در زمینه مواد غذایی
▪هماهنگ نمودن كلیه فعالیتهای استاندارد مواد غذایی در بخشهای دولتی و غیر دولتی
▪ تعیین اولویت و ارائه راهنماییهای لارم در زمینه پیش نویسهای استاندارد با كمحك سازمانهای ذینفع
▪نهایی نمودن استانداردها و انتشار آنها به صورت مقررات و یا codexدر قالب استانداردهای منطقه ای یا بین المللی و تكمیل و اصلاح استانداردها پس از بررسی های مناسب و لازم
●روش تدوین استانداردهای كدكس
۱ـ روش معمولی:دارای ۸ مرحله (step)است كه كشور های عضو در مراحل ۳،۶ و ۸ نظرات خود را اعلام می نمایند.
۲ـ روش سریع: دارای ۵ مرحله است كه كشورهای عضو نظرات خود را در مراحل ۳ و ۵ اعلام می نمایند.
●چهارچوب استانداردهای كدكس مواد غذایی
۱ـ نام استاندارد ۲ـ دامنه كاربرد ۳ـ تعریف ۴ـ تركیبات اصلیتشكیل دهنده و عوامل كیفیتی ۵ـ افزودنی ها ۶ـ آلاینده ها ۷ـ ویژگیهای بهداشتی ۸ـ وزن و اندازه ۹ـ برچسب گذاری ۱۰ـ روش آزمون و نمونه گیری
●ساختار تشكیلات كدكس بین المللی
كمیسیون كدكس مواد غذاییC.A.Cشامل(دبیر خانه و كمیته اجرایی)و كمیته اجرایی شامل(كمیته های منطقه ای،كمیته های اجرایی بین دولتی،كمیته محصولات مواد غذایی،كمیته موضوعات عمومی
●كمیته موضوعات عمومی)۹ كمیته فنی( :
۱ـ باقیمانده آفت كشها ۲ـ سیستم بازرسی و صدور گواهینامه برای مواد غذایی وارداتی و صادراتی ۳ـ باقیمانده داروهای دامی ۴ـ تغذیه و رژیمهای ویژه غذایی ۵ـ برچسب گذتری مواد غذایی ۶ـ روشهای آزمون و نمونه برداری ۷ـ اصول كلی ۸ـ افزودنیها و آلاینده های مواد غذایی ۹ـ بهداشت مواد غذایی
●كمیته محصولات مواد غذایی)۱۱ كمیته فنی(:
۱ـ میوه ها و سبزیهای فراوری شده ۲ـ میوه ها و سبزیجات تازه ۳ـ چربیها و روغنها ۴ـ فراورده های كاكائو و شكلات ۵ـ شكر ۶ـ شیر و فراورده های آن ۷ـ آبهای معدنی طبیعی ۸ـ ماهی و فراورده های شیلاتی ۹ـ بهداشت گوشت ۱۰ـ غلات ،حبوبات وبقولات ۱1ـ پروتینهای گیاهی
●كمیته های اجرایی بین دولتی )۳ كمیته فنی(:
۱ـ غذاهای حاصل از بیوتكنولوژی(ژاپن) ۲ـ خوراك دام)دانمارك) ۳ـ آبمیوه ها و سبزیها(برزیل)
●كمیته های منطقه ای(۶ كمیته فنی)
۱ـ آسیا(كره( ۲ـ آفریقا)مراكش( ۳ـ اروپا)جمهوری اسلواكی( ۴ـ خاور نزدیك(اردن) ۵ـ آمریكای لاتین(آرژانتین) ۶ـ آمریكای شمالی و اقیانوسیه(ساموآ)
●تعداد استانداردها و آئین كارهای تدوین شده توسط كمیسیون كدكس:
▪استانداردهای محصولات غذایی
▪استانداردهای عمومی و راهنماهای بر چسب گذاری
▪راهنماها و آیین كارهای محصولات غذایی
▪حدمجاز آفت كشها
▪آیین كارها و راهنمای كلی بهداشت مواد غذایی
▪تعیین حد افزودنیهای مواد غذایی
▪تعیین حد افزودنیهای مواد غذایی
▪راه های ارزیابی خطر
▪راهنماهاو توصیه های نحوه اجرای بازرسی وصدور گواهینامه
▪استانداردها و راهنماهاو آیین كارهای آلاینده ها
●قوانین و مقررات كدكس
▪ قوانین كدكس هر ساله در كتاب روش اجرائی (procedure manual) تدوین و منتشر میگردد.
▪ قانون كدكس دارای ۱۰ اصل ((article می باشد كه درآن نحوه فعالیتها ، چگونگی پذیرش اعضا،عملكرد آنها و تدوین استانداردها ، تشریح گردیده است.
●تاریخچه كدكس غذایی در ایران
▪نخستین طرح شورای كدكس در سال ۱۳۶۳ از سوی مدیریت غذایی و كشاورزی تهیه و منتشر گردید.
▪در سال ۱۳۶۶ اولین اساسنامه آن تدوین شد
. ▪در سال ۱۳۶۸ از سوی مدیریت وقت موسسه مكاتباتی با وزارت امور خارجه و وزارت كشاورزی جهت استقرار دبیرخانه و مكانی برای تشكیل جلسات و سایر موارد انجام شد
▪در طول سالهای فوق ۲۷ نشست در ۱۶ گروه مختلف برگزار گردید كه از سوی مدیر اجرایی كدكس بعنوان اولین كمیته ملی كدكس در آسیا مورد تشویق قرار گرفت.
▪سرانجام با توجه به بحث WHOو مسایل ایجاد شده ار سوی اتحادیه اروپا برای كشور ،مجدداَ در سال ۱۳۷۷ اساسنامه جدیدی تدوین شد.
▪در یكصدو یكمین اجلاس شورای عالی استاندارد ،اساسنامه ای تحت عنوان دستور العمل شورای هماهنگی كدكس غذایی ایران به تصویب رسید.
●ساختار كدكس صنایع غذایی ایران
شورای هماهنگی كدكس صنایع غذایی ایران شامل كمیسیون ملی غذای ایران N.C.C شامل دبیرخانه كمیسیون ملی كدكس ، كمیته های فنی ، امور مالی
●اعضا شورا :
▪وزیر محترم جهاد كشاورزی ▪ وزیر محترم بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی ▪وزیر محترم بازرگانی▪وزیر محترم صنایع و معادن , وزیر محترم علوم ، تحقیقات و فناوری ▪رئیس موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
●سازمانهای مسئول تشكیل كمیته های فنی :
▪وزارت جهاد كشاورزی ۱۰كمیته▪وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی ۲ كمیته ▪ وزارت بازرگانی ۱ كمیته ▪انستیتو علوم تغذیه و صنایع مواد غذایی ۱كمیته ▪موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ۸كمیته ▪ وزارت صنایع و معادن ۱كمیته
●كمیته های فنی وزارت جهاد كشاورزی:
▪باقیمانده داروهای دامی ▪غلات، حبوبات و بقولات ▪شیر و فراورده های آن ▪ماهی و فراورده های شیلاتی ▪بقیمانده آفت كش ها▪بهداشت گوشت و فراورده های گوشتی ▪میوه ها و سبزیهای تازه و خشك ▪ مواد غذایی حاصل از فراوری زیستی ▪ خوراك دام و طیور
●كمیته های فنی موسسه استاندارد :
▪ آبمیوه و سایر نوشیدنیها ▪ روغنها و چربیها ▪آلاینده های مواد غذایی▪ برچسب گذاری مواد غذایی ▪ بازرسی و صدور گواهینامه ▪ نمونه برداری و روش آزمون ▪ اصول كلی▪كمیته اجرایی
●سایر كمیته های فنی :
▪ شكر،شكلات و فراورده های كاكائو وزارت بازرگانی ▪افزودنیی های مواد غذایی وزارت بهداشت ▪بهداشت مواد غذایی وزارت بهداشت ▪ تغذیه و رژیم های ویژه غذایی انستیتو علوم تغذیه▪ میوه ها و سبزیهای فرآیند شده وزارت صنایع
●چگونگی ارتباط كمیسیون كدكس غذایی در كشورها
▪از طریق contact point
▪موسسهٔ استاندارد عامل ارتباطی كمیسیون كدكس غذایی در ایران است. ▪ دبیرخانه شورای هماهنگی كدكس در موسسه و در مدیریت غذایی و كشاورزی مستقر می باشد. ▪رییس موسسه، نائب رییس شورا و رییس كمیسیون ملی كدكس غذایی ایران میباشد.
●اهم اقدامات انجام شده كدكس غذایی ایران
▪تشكیل چهار جلسه برای شورای هماهنگی كدكس و پنج جلسه جهت كمیسیون ملی كدكس ▪ایجاد هماهنگی در اعزام هیئت های نمایندگی به اجلاس های كدكس▪ تهیه و تصویب شش آیین نامه و روش اجرایی كدكس ▪ تشكیل ۲۱ كمیته فنی▪ تشكیل كمیته منطقه ای خاور نزدیك و كمیته اجرایی در سطح ملی▪ارسال نظرات و پیشنهادات كارشناسی كمیته های فنی به كمیسیون كدكس▪واگذاری پیشنویس تعیین حد مجاز آفلاتوكسین در مغزهای درختی (پسته) به ایران▪تدوین پیش نویس استاندارد بین المللی ، دوغ- مشاركت در تدوین پیش نویس رسمی صدور گواهینامه بازرسی فراورده های غذایی پیشنهاد تكمیل پیش نویس راهنمای تجزیه و تحلیل ارزیابی خطر▪پیشنهاد طرح تخصیص بودجه كدكس جهت انجام بهینه امور در سطح كشور و پیگیری آن از سازمان مدیریت و برنامه ریزی ▪ صدوراحكام برای رئوسا و دبیران و اعضای كمیته فنی ▪ایجاد هماهنگی استفاده از امكانات مالی و فنی صندوق مشتركFAO/WHO trust fund بمنظور شركت در اجلاسهای كدكس. ▪ تهیه ۵ فصلنامه داخلی كدكس غذایی ایران▪ایجاد وب سایتهای كدكس غذایی ایران جهت تعاملات و اطلاعات كمیته های فنی با آدرس اینترنتی
www.isiri-codex.ir
▪پیشنهاد تدوین استراتژی ملی كدكس با توجه به درخواست كمیته ها و اعلام نظر از سازمانها در این رابطه . ▪تهیه فراخوان كدكس مبنی بر جذب متخصصان و كارشناسان برای عضویت در كمیته های فنی كه بالغ بر ۱۶۵ نفر اعلام آمادگی نموده اند.
منبع:nano.ir
