تاریخچه و جایگاه طب سنتی ایران و جهان و طب اسلامی
طب سنتی جهان
به علت نیاز بشریت به درمان و سلامتی و علاقه انسان به طول عمر، طب ( پزشکی و داروسازی ) از اولین علوم بشری و همراه همیشگی وی بوده‌است . در گذشته‌های دور ، زمانی که خط و کتاب وجود نداشت و علوم به صورت کلامی انتقال می‌یافت ، جهت درمان بیماران و استفاده از تجربیات افراد ، بیماران را در کنار مسیرهای اصلی شهر قرار داده و از افراد رهگذر در خصوص راه‌های معالجه این نوع بیماری راهنمایی می‌خواستند ، هر کسی با توجه به اطلاعات و تجربیات خود ، توصیه‌ای می‌نمود و می‌رفت . با گذشت زمان کسانی به این موضوع علاقه پیدا کرده و به جمع‌آوری این اطلاعات و تحقیق و گسترش آنها روی آوردند ، بدین صورت نخستین علوم در طب شکل گرفت . مردم کشورهای چین و ژاپن معتقدند که تاریخچه طب در سرزمین آنها به چند هزار سال قبل از میلاد حضرت مسیح (ع) بر می‌گردد . در هند نیز پزشکی سابقه دیرینه ولی آغشته به اوراد خرافی دارد . به همین ترتیب علم طب به صورت پراکنده و بعضاً فراموش شده در ایران ، مصر ، هند ، ژاپن ، چین و سایر نقاط جهان از هزاران سال قبل وجود داشته است . سپس سقراط و جالینوس در یونان ، حنین بن اسحاق مسیحی در عراق و ایران با ترجمه کتب یونانی و محمد زکریای رازی و ابن سینا در ایران نقش اساسی در فرآیند تکوین طب سنتی در جهان داشته‌اند . در قرن شانزدهم پاراسلیوس در اروپا کتاب‌های جالینوس و ابوعلی سینا را رد کرد و آنها را به آتش کشید و آغاز دوران طب نوین را اعلام نمود . سازمان بهداشت جهانی در بیانیه‌ای طب سنتی را این گونه تعریف کرد : مجموعه تمامی علوم نظری و عملی که در تشخیص طبی ، پیشگیری و درمان بیماری‌های جسمی ، ذهنی یا ناهنجاری‌های اجتماعی به کار رفته و به صورت گفتاری یا نوشتاری از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته باشد .
طب سنتی ایران
علم طب در ایران ، سابقه‌ای بس کهن دارد ، دوره‌های تکوین فرآیند طب سنتی ایران را می‌توان در سه قسمت ، بررسی نمود :
1-. دوره هخامنشیان : از حدود 2500 سال پیش و در زمان حکومت هخامنشیان که ایران از نظر قدرت نظامی در اوج می‌درخشید ، طب نیز با تأکید بر بهداشت و همچنین در کتاب‌های زرتشتیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود.
2- دوره ساسانیان : در این دوران اولین دانشکده طب و اولین بیمارستان با نام جندی شاپور تأسیس شد . همچنین ارتباط بین پزشکان ایران و روم در این دوران به اوج خود رسید.
3- دوران بعد از ورود اسلام : این دوران را می‌توان به واسطه خدمات متقابل طب سنتی و اسلامی به یکدیگر ، نقطه اوج علم طب سنتی ایران و جهان در طول تاریخ بشریت دانست . به نحوی که مرکز جهانی علم طب به شهرهای اسلامی مخصوصاً بغداد منتقل شده و اکثر کتب برجسته طب جهان در این دوران و به زبان عربی و توسط دانشمندان مسلمان نگاشته و سالها مورد استفاده قرار گرفت . از جمله دانشمندان طب سنتی ایران پس از ورود اسلام می‌توان به ابوعلی سینا ، اسماعیل جرجانی ، ابن راشد ، علی ابن عباس ، محمد زکریای رازی ، سعید اسماعیل ، حکیم محمد مؤمن ، ابن الکبیر ، ابن اباذر اسپانیایی و ایلاقی اشاره نمود .
البته این مطلب به معنی یکسان بودن طب اسلامی با طب سنتی ایران و جهان نیست ، در مقام مقایسه آنها می‌توان به نکات ذیل اشاره نمود :
1- پایه و اساس : طب مدرن بر مبنای تحقیقات عقلانی و عینی ، طب سنتی بر اساس طب یونانی و هندی و طب اسلامی بر مبنای وحی و نقل تشکیل شده‌است . دانشمندان طب سنتی در کتب خود به کرات به منابع یونانی و هندی و غیره اشاره کرده‌اند . طب مدرن دو طب دیگر را رد می‌کند . طب سنتی تنه به تنه طب اسلامی زده اما ریشه‌هایشان متفاوت است .
2- اصالت و صحت : با توجه به اینکه ریشه طب اسلامی وحی و حدیث صحیح است ، احتمال هیچ گونه خطا و اشتباه در آن وجود ندارد . در مقابل ، طب‌های دیگر از علوم و عقل بشری استفاده کرده‌اند و ممکن است خطا کنند . متأسفانه امروزه طب سنتی برای برملا نشدن ایرادات خود پشت سر نام طب اسلامی مخفی شده و برخی افراد سودجو به عنوان اطبای سنتی با استفاده از تقدس طب اسلامی به کسب درآمد می‌پردازند که این موضوع خود از آفت‌های اصلی طب سنتی می‌باشد که در این دوران ، به این طب آسیب‌های فراوانی وارد نموده‌است .
3- آمیخته شدن با طب عوام : طب سنتی ایران و جهان در طول هزاران سال با خرافات و طب عوام folk medicine آمیخته شده‌است.
4- عدم تکامل : هم طب اسلامی و هم طب سنتی چیز جدیدی تولید نمی‌کنند ، هر چه دارند از قدیم مشخص است و فقط باید گسترش یابد.
5- ابزار درمان : طب اسلامی فقط با ابزار حلال درمان می‌کند . حضرت امام صادق (ع) می‌فرمایند : « ان الله لم یجعل فی شیء مما حرم شفاء و لا دواء » . بدین مضمون که خداوند در چیزهایی که حرام کرده ، شفا و دوا قرار نداده است . طب سنتی در برخی موارد برای درمان بیماری‌ها از محرمات بهره می‌برد. مثل استفاده از شراب برای درمان برخی بیماری‌ها در کتاب ذخیره خوارزمشاهی و کتاب حفظ الحصه ناصری و استفاده از حیوانات حرام گوشت و خوردن استخوان انسان که همگی حرام هستند .
6- عوارض : درمان با طب اسلامی منطبق با فطرت و وجود انسان و قطعاً بدون هر گونه عارضه‌ای برای روح و جسم است .
7- درمانگر : در طب اسلامی شروع درمان با نام خدا و شفا هم از جانب خداست ولی در طب سنتی ایران و جهان ، طبیب درمان می‌کند .
8- نوع درمان : درمان طب سنتی همه جانبه ( روح و جسم ) ، کامل ، قطعی ، بدون عارضه و به معنای واقعی کلمه ، درمان است نه درمان علامتی مثل آن چیزی که طب سنتی جهان و طب نوین انجام می‌دهند.
9- روش درمان : طب سنتی و اسلامی هر دو بر شناخت و اصلاح مزاج‌ها تأکید دارند ولی طب مدرن خیر . طب اسلامی بیشتر از درمان بر پیشگیری استوار است.
10- یکنواختی : در طب سنتی و مدرن ممکن است دو نسخه متفاوت و یا متضاد برای یک بیماری تجویز شود ولی در طب اسلامی خیر .
11- مصادیق درمان : طب اسلامی گل بنفشه را در تابستان سرد و در زمستان گرم می‌داند ولی طب سنتی گل بنفشه را کلاً سرد می‌داند .
12- نوع تحقیق و پژوهش : تحقیق و پژوهش در طب سنتی و مدرن بر اساس قیاس عقلانی و تجربی و در طب اسلامی با اجتهاد است . نقش تجربه در طب اسلامی برای اثبات نیست بلکه برای کاربردی نمودن است .
تقسیم‌بندی طب سنتی
طب سنتی دو بخش اصلی شامل طب نظری و طب عملی دارد . در طب نظری مسائلی همچون بررسی چگونگی عملکرد بدن و تغییرات آن و نحوه تشخیص بیماری‌ها بررسی شده و خود به سه بخش تقسیم می‌گردد :
الف) امور طبیعیه : اموری که هستی و سلامتی بدن انسان بر آنها استوار است .
ب) اسباب و علل : علت ایجاد تغییرات در بدن انسان و چگونگی بروز بیماری .
ج) دلائل و علائم : بررسی نشانه‌ها و علائم بیماری‌ها مثل نبض و …
در طب عملی روش‌هایی برای حفظ و بازگرداندن سلامتی انسان تجویز می‌گردد . علم طب عملی هم خود به سه بخش تقسیم می‌شود :
الف) تدابیر : اصلاح رفتار و تعذیه انسان
ب) دارو درمانی : تجویز انواع داروهای گیاهی و معدنی
ج) اعمال یداوی : انجام ماساژ درمانی ، حجامت و …
( برگرفته از کتاب کلیات طب سنتی و گیاهان دارویی تالیف دکتر علیرضا رستمی و دکتر اصغر فتائی )
http://sporttoa.ir/%D8%B9%D9%84%D9%8...%D9%86-%D9%88/
http://upload.tehran98.com/upme/uplo...6c514bb002.jpg
