زكام عفوني – كريزاي عفوني Infectious Corzyza
بيماري زكام عفوني بيماري حادتنفسي ماكيان با انتشار سريع مي باشد كه بطور انفرادي در قرقاول و مرغ شاخدار نيز گزارش شده است .اين بيماري درتمام دنيا منتشر بوده و دردرمانگاه طيور دانشكده دامپزشكي تهران به كرات مشاهده شده است .
عامل بيماري
باكتري هموفيلوس گالينارم (Haemophilus gallinarum) كه گرم منفي، متغيرالشكل، غير متحرك و به اندازه 3-1 ميكرن است عامل بيماري شناخته شده است .سابقاً فكر مي كردند كه اين باكتري براي رشد خود به دو عامل X ياهمين (Hemin) كه در خون موجود است و V يا نيكوتيناميد آدنين دي نوكلوئيد (Nicotinamid Ademin Dinucleotide) كه در سرم مرغ و گوسفند، زرده تخم مرغ، عصاره تازه مخمرها، قارچها و بعضي از باكتري ها بخصوص استافيلوكوك ها موجود است احتياج دارد . ولي اخيراً نشان داده شده است كه فاكتور V جهت رشد كافي است و دركشتهاي آلوده با استافيلوكوكها رشد باكتري دراطراف كشت استافيلوكوك به شكل پرگنه هاي مجزا بهتر است .همچنين فشار كم اكسيژن يا محيط بيهوازي و يا محيط اكسيد و كربن براي رشد اين باكتري لازم است .مدت زنده ماندن اين باكتري در محيط خارج بدن كوتاه بوده و در لاشه در عرض 24 ساعت در حرارت 37 درجه از بين مي رود .
طرز انتقال
معمولاً بيماري با انتقال طيور حساس به محلي كه سابقه بيماري درآن وجود داشته و يا ورود طيور ناقل به گله شروع مي شود .در يك گله عامل بيماري توسط آب آشاميدني كه با ترشحات بيني مرغان آلوده آلوده شده باشد انتقال مي يابد درصورتيكه دريك مرغداري سنين مختلف نگهداشته مي شوند معمولاً 6-1 هفته طول ميكشد كه اولين علائم در مرغان تازه وارد كه در مجاورت مرغان مسن قرار مي گيرند ظاهر گردد .باد يكي ديگر از عوامل انتقال بيماري است و مي تواند باكتري را تا بيشتر از يك كيلومتر منتقل نمايد .
نشانيهاي كلينيكي
اگرچه ماكيان در تمام سنين حساس مي باشند ولي بيماري طبيعي بندرت در طيور در دوره رشد ديده مي شود و معمولاً مقاومت آنها از پرندگان بالغ نسبت به بيماري بيشتر است .بيماري در فصول پائيز و زمستان و شرايط بد تهويه و درجه حرارت بيشتر ظاهرمي شود .دوره نهفته بيماري كوتاه معمولاً 48-24 ساعت مي باشد .مهمترين علامت بيماري ترشحات سروزي چركي ازبيني و تورم سينوسهاي صورت است كه اغلب بعلت اينكه طيور بيني خود را با پرهاي بال تميز مي كنند اين پرها كثيف و خاك آلوده مي باشند . تورم ملتحمه چشم همراه با ريزش اشك از چشم وتجمع مواد چركي پنيري در حفره چشم و ادم بافت صورت و بوي زننده از ترشحات چشم و بيني بخصوص در حالات مزمن از نشانيهاي بيماري نيز مي باشند .گاهي اوقات در قسمت تحتاني دستگاه تنفس نيز آلودگي وارد شده و توليد صداهاي تنفسي مي نمايد .بي اشتهائي، كاهش مصرف آب، اسهال و كاهش ميزان تخمگذاري از 40-10 درصد در اين بيماري مشاهده مي گردد و تلفات در اين بيماري زياد نيست ولي ميزان مرغان وازده در گله افزايش مي يابند .بيماري معمولاً يك هفته طول مي كشد ولي اگر با عوامل ثانوي مخلوط شود حتي تا يكماه در گله باقي مي ماند .
جراحات كالبد گشائي
سينوسهاي صورت محتوي اكسوداي موكوئيدي تا چرك پنيري سفت شده بوده و در غشاءآنها نقاط خونريزي ديده مي شود .ادم تحت زير جلدي صورت و ريش و مقدار كم اكسوداي موكوئيدي درداخل ناي نيزوجود دارد .
تشخيص بيماري
تشخيص براساس نشانيهاي بيماري و انتشار سريع و تورم صورت و جدا كردن و مشخص كردن عامل بيماري است .مي توان از وارد كردن ترشحات سينوسهاي مرغ آلوده در داخل سيونوسهاي 3-2 مرغ سالم و ايجاد بيماري در آنها بعد از يك تا دو روز به تشخيص كمك نمود .اين بيماري را بايد از بيماري هائي كه علائم مشابه دارند مثل وباي مزمن، مايكو پلاسموز، كمبود ويتامين A و آبله تميز داد .
پيشگيري
بعلت اينكه طيور درمان شده بصورت منبع آلودگي باقي مي مانند بنابراين بايستي از نگهداري طيور جديد در نزديكي اينگونه مرغان جلوگيري بعمل آيد .رعايت دقيق اصول بهداشتي و كنترل رفت و آمدها در مرغداري، ضد عفوني و خالي نگهداشتن مرغدان آلوده بمدت حداقل يكهفته در پيشگيري و كنترل بيماري موثر است .
واكسني كه حاوي باكترين حاصله از كشتن 3-2 سويه باكتري توسط فرمالين است براي پيشگيري ازبيماري بكار مي رود كه قبل از شروع تخمگذاري درسن 4 ماهگي بمرغان تزريق مي شود استفاده از اين واكسن در ايران هنوز معمول نيست .مخلوط باكترين هموفيلوس و مايكوپلاسما نيز ازاين بيماري ها پيشگيري نموده است .
درمان
سولفاتيازول به نسبت 5 گرم در هركيلو دان بمدت 10-5 روز در درمان بيماري بطور موفقيت آميز بكار رفته است .سولفاديميدين، سولفاكلوپيريدازين، مخلوط سولفاميدها با استرپتومايسين، تتراسيكلين، اريترومايسين و اسپكتينومايسين نيز در درمان بكارمي روند طبق تجربه درمانگاهي و آزمايشگاهي درمانگاه طيور دانشكده دامپزشكي تهران تزريق تركيبات تريمتوپريم در مرغاني كه بيماري در آنها پيشرفت نموده است و خوراندن همزمان اين تركيبات در آب بطور رضايت بخشي در درمان اين بيماري موثر بوده است .
منبع: http://fars.ivo.ir/Portal/Home/ShowP...3-2f6a9cfd6058
