-
"روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
درود بر شما http://forum.iranvij.ir/images/smilies/yahoo/53.gif
از امروز توی این تاپیک روز شمار حیطه ی ادبیات رو خواهیم داشت
هراتقاقی که در سالهای قبل در روز مشخص در بخش ادب و ادبیات ایران
و جهان رخ داده در این تاپیک آورده میشه
تاریخ شروع تاپیک:
29شهریور 1393 خورشیدی
نقل قول:
نوشته اصلی توسط
باستان شناس
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
رویداد مهم این روز 29 شهریور
تولد "توماس اِلْيُوت" نويسنده و اديب معروف انگليسي (1888م) (ر.ك: 5 ژانويه)
تی. اِس. اِلیوت با نام کامل توماس استرنز الیوت (به انگلیسی: Thomas Stearns Eliot) (۲۶ سپتامبر ۱۸۸۸ - ۴ ژانویه ۱۹۶۵) شاعر، نمایشنامهنویس، منتقد ادبی و ویراستار آمریکایی-بریتانیایی بود. او با آثاری چون «سرزمین هرز»(۱۹۲۲) و «چهار کوارتت»(۱۹۴۳)، رهبر جنبش نوسازی شعر و شاعری به شمار میرفت. سبک بیان، سرایش و قافیه پردازی وی، زندگی دوبارهای به شعر انگلیسی بخشید. انتشار «چهار کوارتت» الیوت، او را به عنوان برترین شاعر انگلیسی زبان در قید حیات در زمان خود، شناساند و در سال ۱۹۴۸، نشان «مِریت» و جایزه نوبل ادبیات را از آن خود کرد.
=====================
مرگ "گابريل دانونْزيو" نويسنده و شاعر ايتاليايي (1938م)
گابريل دانونزيو، در سيزدهم مارس 1863م در ايتاليا به دنيا آمد و پس از طي تحصيلات خود، درصدد برآمد تا نويسندگي را پيشه خود سازد. او نخستين ديوان اشعار خود را در 16 سالگي انتشار داد و در سالهاي بعد ديوانها و رمانهاي ديگري منتشر كرد. دانونزيو مدتي نيز به روزنامهنويسي، نقادي هنر و تاريخ نويسي مشغول شد و در زمان جنگ جهاني اول، در مقام فرماندهي يك هنگ هوايى، چندين بار شهر ويِن را بمباران كرد. او همچنين پس از جنگ، براي اولين بار، اساس فاشيسم را كه خواهان برتريجويى ملي يا نژادي، اعمال زور و خشونت، رهبري استبدادي و برخورد شديد با مخالفان است، پي ريزي كرد. با اين حال، دانونزيو در كنار فعاليتهاي اجتماعي، سياسي و نظامي، به كارهاي ادبي هم اشتغال داشت و به شهرت رسيد. مشخصه بخش اعظم زندگي او، جسارت، لجام گسيختگي، احساساتيگري و بينظمي بود. او آينهاي در برابر طبيعت قرار نميدهد و هدف او كلاً زيبايىشناسي است. تمايل وي بيشتر به جلوه گر ساختن زيبايى است تا توصيف زندگي. زيبايى از ديدگاه دانونزيو عبارت است از زيبايى نفساني. او را به عمق احساس يا انديشه، راهي نيست. دانونزيو در نمايشنامهنويسي، هيچ گونه توفيقي نيافته است زيرا نمايشنامههايش عملاً فاقد تحرك و بيش از اندازه ذهني است. با اين حال از وي داستانهاي متعددي برجاي مانده كه او را در شمار نويسندگان بزرگ قرار داده است و برايش شهرتي فراوان به ارمغان آورده است. آثاري همچون سرزمين دست نخورده، هوس و آتش از جمله كارهاي اوست كه شهرتي جهاني دارند. دانونزيو در نوشتههاي خود از نظم و نثر، انديشههاي ضدمذهبي داشت. از لحاظ شيوه نگارش، دانونزيو به كلمه، ارزش زندگي ميدهد، كلمه، شدت و حدّت زندگي را چنان بيان ميكند كه قدرت تخيّل به تنهايى قادر به وصف آن نيست. شخصيت كم نظير او از استعدادهاي گوناگون برخوردار بود، اما به سبب بيپروايى در بيان و گستاخي در اظهار عقايد شخصي، غالباً مورد حمله معاصران قرار ميگرفت. دانونزيو را ميتوان در شمار نويسندگاني قرار داد كه بيش از هر چيز در اين فكر بودند كه زندگي شخصي و خصوصي خود را به صورت شعر و اثري هنري درآورند و از خود قهرماني شگفتانگيز بسازند. گابريل دانونزيو، سرانجام در بيستم سپتامبر 1938م در 75 سالگي در نهايت شهرت جان سپرد.
نقل قول:
نوشته اصلی توسط
باستان شناس
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
رویداد های مهم این روز 30شهریور
کتاب خیالپردازانهٔ "هابیت یا آنجا و بازگشت دوباره "
نوشته جی.آر.آر.تالکین
نویسنده انگلیسی منتشر شد.
زادروز اچ. جی. وِلز رماننویس ، روزنامه نگار و جامعهشناس انگلیسی،
خالق داستانهای علمی-تخیلی «ماشین زمان» و «جنگ دنیاها»
http://upload.wikimedia.org/wikipedi...s_pre_1922.jpg
اچ. جی. ولز
زادروز ۲۱ سپتامبر ۱۸۶۶
مرگ ۱۳ اوت ۱۹۴۶
لندن
هِربرت جورج وِلز (به انگلیسی: Herbert George Wells) (۲۱ سپتامبر ۱۸۶۶ - ۱۳ اوت ۱۹۴۶) روزنامهنگار، جامعهشناس، تاریخنگار و نویسندهٔ سوسیالیست انگلیسی و خالق رمانهای علمی تخیلی است. وی در اواخر قرن نوزدهم و اوائل قرن بیستم زندگی میکرده است. از آثار علمی-تخیلی او میتوان به «ماشین زمان» و «انسان شبیه خدایان» و «جنگ دنیاها» اشاره کرد. اثر تاریخ نگارانه ی هِربرت جورج وِلز در ایران با نام «کلیات تاریخ» انتشار یافته است.
رمان ها
مرد نامرئی
جنگ دنیاها
عصر ماشین
چرخ های بخت
جزیره دکتر مورو
انسان ناپیدا
جنگ آینده
نخستین انسان بر ماه
غذای خدایان
کیپس
جنگ در هوا
تونو-بانگی
آن ورونیکا
سرگذشت آقای پولی
جهان آینده
ژان و کلن
باکتری ربودهشده
زادروز فریدون هویدا
نویسنده، سیاستمدار و نقاش ایرانی و برادر امیرعباس هویدا نخست وزیر پیشین ایران
فریدون هویدا (زادهٔ ۳۰ شهریور ۱۳۰۳ برابر با ۲۱ سپتامبر ۱۹۲۴ در دمشق - درگذشتهٔ ۱۲ آبان ۱۳۸۵ برابر با ۳ نوامبر ۲۰۰۶ در نیویورک) نویسنده، سیاستمدار و نقاش ایرانی بود. وی از ۱۳۴۹ تا انقلاب اسلامی سفیر و نمایندهٔ دائم ایران در سازمان ملل متحد بود.
او برادر امیرعباس هویدا نخستوزیر پیشین ایران است.
فریدون در دمشق به دنیا آمد. در بیروت بزرگ شد، و در همان جا تحصیلات خود را در رشته حقوق آغاز کرد. سپس از دانشگاه سوربن پاریس مدرک دکتری در رشته حقوق بینالملل دریافت کرد.
هویدا در سال ۱۹۴۸ میلادی از جمله تهیهکنندگان متن پیشنویس اعلامیه جهانی حقوق بشر بود و طی سالهای ۱۹۵۲ تا ۱۹۶۲ میلادی در سازمان یونسکو بخش ارتباطات جمعی به کار مشغول بود. در سال ۱۹۵۷ و یک سال پس از آن که برادرش امیرعباس به نخستوزیری ایران رسید، وی به سمت معاون وزیر امور خارجه رسید. طی سالهای پس از انقلاب زندگی هویدا در مسافرت میان پاریس و نیویورک میگذشت. هویدا در فرانسه به دلایلی از جمله بنیان گذاری نشریه سینمایی کایه دو سینما، و هم چنین شناخت مسایل جهان عرب شهرت فراوانی داشت.
فعالیتها
تأسیس مجلهٔ بسیار معتبر کایه دو سینما (به همراه چند تن دیگر)
نماینده رسمی ایران در سازمان ملل از سال ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۵۷
کاردار سازمان ملل متحد از سال ۱۳۵۷ تا زمان مرگ
کتاب ها
قرنطینه
اعراب به چه میاندیشند
سقوط شاه
در زمینی شگفت
تاریخ رمان پلیسی
برفهای سینا
شبهای فئودالی
زادروز لئونارد کوئن شاعر، رماننویس و خواننده و ترانهسرای کانادایی
http://upload.wikimedia.org/wikipedi...187-edited.jpg
لئونارد کوئن (به انگلیسی: Leonard Cohen) (زاده ۲۱ سپتامبر ۱۹۳۴ در مونترآل کبک) شاعر، رماننویس و خواننده و ترانهسرای کانادایی است. شهرتش بیشتر به خاطر موسیقی اوست. کوئن اولین کتاب شعرش را در سال ۱۹۵۶ در مونترال منتشر کرد، اولین رمان او نیز در سال ۱۹۶۳ به کتاب فروشی ها آمد. درون مایه شعرهای او دین، انزوا و روابط میان فردی است. او سال هایی را نیز به تمرین ذن بودایی سپری کرده است.
کوئن در ۱۰ مارس سال ۲۰۰۸ به عنوان عضو جدید تالار مشاهیر راک اند رول معرفی شد.
لئونارد کوئن در سال ۱۹۳۴ در یک خانواده متوسط یهودی در مونترال کانادا زاده شد. پدرش که تاجر پوشاک بود، در نه سالگی لئونارد درگذشت.
او در رشته زبان انگلیسی از دانشگاه مکگیل دانشآموخته شد و در سال ۱۹۵۵ به خاطر نوشتههای خلاقانهاش جایزه ادبی Mc. Naughton را از آن خود کرد.
کوئن شیوه زندگی بسیار آزادی را برگزیده بود که شامل ارتباط با زنان متعدد، آزمودن ال.اس.دی و سفر به دور دنیا میشد.
اولین حضور کوئن در صحنه موسیقی، جشنواره موسیقی مردمی نیوپورت (Newport Folk Festival)، در تابستان ۱۹۶۷ بود. این روند با دو کنسرت در نیویورک و یک حضور برای اجرای اشعارش در تلویزیون سیبیاس دنبال شد.
جوایز و افتخارات
کوئن در سال ۲۰۱۱ به دلیل «مجموعه آثارش که بر سه نسل در سرتاسر جهان تاثیر گذاشتهاست» جایزهٔ ادبی پرنس آستوریاس - یکی از معتبرترین جوایز ادبی اسپانیا - را دریافت کرد. هیئت داوران جایزهٔ پرنس آستوریاس در مورد کوئن گفتند که «او تصویری آفریدهاست که در آن، شعر و موسیقی درهم آمیختهاند و به چیز گران بهای تغییرناپذیری بدل شدهاند».
زادروز استیون کینگ نویسندهٔ آمریکاییِ آفرینندهٔ بیش از ۲۰۰ اثر ادبی در گونههای وحشت و خیالپردازی
http://upload.wikimedia.org/wikipedi...2C_Comicon.jpg
استیون ادوین کینگ (به انگلیسی: Stephen Edwin King) (زاده ۲۱ سپتامبر ۱۹۴۷) نویسنده آمریکایی خالق بیش از ۲۰۰ اثر ادبی در گونههای وحشت و خیالپردازی است.
رمانهای کینگ چنان با گرمی از سوی خوانندگان او روبرو شد که دیری نپایید به سینما نیز راه یافت.
کارگردانان بزرگ از روی بیشتر نوشتههای او برداشتهای سینمایی نیز کردهاند. فهرست برخی از این فیلمها که با بازی درخشان بازیگران نامدار بر پرده رفته، از این قرار است:
ارواح به کارگردانی استن وینستون و بازی مایکل جکسون. (مایکل جکسون و استیون کینگ هر دو با هم داستان این فیلم را نوشتند.)
کری به کارگردانی برایان دیپالما
میزری به کارگردانی راب راینر
۱۴۰۸ به کارگردانی میکائیل هاف استروم
درخشش (Shining) به کارگردانی استنلی کوبریک
رستگاری در شاوشنک به کارگردانی فرانک دارابونت
مسیر سبز به کارگردانی فرانک دارابونت
مه به کارگردانی فرانک دارابونت
ترجمه آثار کینگ در ایران
تاکنون از میان آثار پرشمار کینگ ، تنها چند رمان و البته داستان کوتاه ( به صورت مجموعه در یک کتاب ) ترجمه و به چاپ رسیده است .
هرآنچه دوست داری، از دست خواهی داد - داستان کوتاه
در قتلگاه - داستان کوتاه
مرگ جک همیلتون - داستان کوتاه
احساسی که فقط به زبان فرانسه قابل بیان است - داستان کوتاه
هر چهار داستان در یک کتاب تحت عنوان "هرآنچه دوست داری، از دست خواهی داد" ترجمه ماندانا قهرمانلو
خواهران کوچک ایلوریا - داستان کوتاه و مقدمه ای بر سری برج تاریک
مرد کت شلوار مشکی - داستان کوتاه
هر دو داستان در یک کتاب تحت عنوان "خواهران کوچک ایلوریا و مرد کت شلوار مشکی" ترجمه ماندانا قهرمانلو
مسیر سبز - رمان
ترجمه ماندانا قهرمانلو
رمان تلفن همراه، برگردان به فارسی از انتشارات نگارینه
غبرستان حیوانات خانگی
آتش افروز -رمان
درگذشت ویرژیل شاعر روم باستان و خالق منظومه حماسی و ملی انهاید
http://upload.wikimedia.org/wikipedi...lius_Maro1.jpg
پوبلیوس ورژیلیوس مارو یا ویرژیل (به لاتین: Publius Vergilius Maro، به فرانسوی: Virgile) (۱۵ اکتبر ۷۰ (پیش از میلاد) - ۲۱ سپتامبر ۱۹ (پیش از میلاد)) شاعر کلاسیک روم و نویسنده ترانههای روستایی (گئورکیک)، سرودهای شبانی و انئید واپسین شعر حماسی روم از دوازده کتاب که حماسه ملی امپراتوری روم شد.
نمایش افسانهای ویرژیل راهنمای دانته برای ساخت دوزخ و برزخ در اثر حماسی او کمدی الهی بود.
ویرژیل در گل سیزالپین در شمال ایتالیای کنونی زادهشد. برخی پژوهشگران تبار او را سلتی میدانند.او نخستین آموزشها را هنگامی که پنج سال داشت دید. هنگامی که بزرگتر شد او را به رم فرستادند و او در آنجا علم بدیع، پزشکی و ستارهشناسی آموخت.
در ۴۲ (پیش از میلاد) و با رخدادهای پس از ترور ژولیوس سزار سربازانی که از حالت آمادهباش به در آمده بودند کشتزار پدری ویرژیل را در نزدیکی مانتوا از دست خانواده ویرژیل به درآوردند. در این زمان ویرژیل سرودهای شبانی را سرود که در میانه دهه ۳۰ پیش از میلاد پخششد.
ویرژیل به زودی توانست پشتیبانی اوکتاوین را که سرگرم رزم با مارک آنتونی بود به دست آورد. با پایان سرودهای شبانی ویرژیل سالهای ۳۷ تا ۲۹ (پیش از میلاد) را به سرایش ترانههای روستایی (گئورکیک) پرداخت و این مجموعه را به افتخار پشتیبان ادبیش نگاشت. در ۳۱ (پیش از میلاد) اکتاوین سرانجام مارک آنتونی را در جنگ آکتیوم شکستداد و از سنای روم آوازه آگوستوس را دریافت داشت. در این زمان وی از ویرژیل خواست تا حماسهای در رسای رژیم وی بسراید.
ویرژیل ده سال پایانی زندگیش را به نگارش انئید پرداخت. وی با آگوستوس به یونان رفت. در میان راه وی دچار تب شد و در بندر بروندیسیوم مرد. با مرگ او نگارش انئید ناتمام ماند. ویرژیل سپرده بود که نوشتهاش را بسوزانند ولی آگوستوس فرمان داد که میرابرانش به خواست ویرژیل اعتنانکنند.
آرامگاه او در ۲ مایلی شهر ناپل در ایتالیا جای گرفتهاست.
درگذشت والتر اسکات رماننویس، شاعر، تاریخدان و زندگینامهنویس اسکاتلندی
http://upload.wikimedia.org/wikipedi...Text_18396.jpg
سِر والتر اسکات (به انگلیسی: Sir Walter Scott) (زاده ۱۵ اوت ۱۷۷۱ - درگذشته ۲۱ سپتامبر ۱۸۳۲)، رماننویس، شاعر، تاریخدان و زندگینامهنویس اسکاتلندی است که او را اغلب ابداعکننده و یا پدر رمان تاریخی میدانند، از آنجایی که وی قالبی را برای این سبک از ادبیات داستانی بهکار بست که تا امروز از آن پیروی شدهاست. اشعار و رمانهای معروف به وِیورلی او، به بازگویی وقایع مهیج مربوط به تاریخ موطنش میپردازند و سایر رمانهای وی به بریتانیا و فرانسهٔ دوران قرون وسطی برمیگردند که شخصیتهای آن را شاهان، ملکهها، رجل سیاسی، مزرعهداران، گدایان و راهزنان تشکیل میدهند.
اسکات از برجستهترین چهرههای رمانتیسم بریتانیا محسوب میشود که آثارش هنوز از استقبال بالایی برخوردار است. از آثار معروفش به آیوانهو، راب روی، بانوی دریاچه و ویورلی میتوان اشاره کرد.
نقل قول:
نوشته اصلی توسط
باستان شناس
"درود بر باستان شناس
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
رویداد مهم این روز 31 شهریور 93
درگذشت "آگوست كُنْتْ" نويسنده و فيلسوف بزرگ فرانسوي (1857م)
ايزودور آگوست ماري فرانسواكُنْتْ معروف به آگوست كُنت، فيلسوف و رياضيدانِ معروف فرانسوي در 15 مارس 1798م در فرانسه به دنيا آمد. وي در هجده سالگي در رياضيات به استادي رسيد و به تدريس و تحقيق پرداخت. تحقيقات آگوست كنت در 28 سالگيِ وي، چنان عميق و قابل توجه بود كه عدهاي از دانشمندانِ بزرگ در مجلس درسِ او حاضر ميشدند. كنت در ابتدا ميكوشيد نشان دهد فلسفه در علوم ديگر تحليل رفته است اما بعدها به نظام علمي - فلسفي خود نام تازهاي داد و آن، فلسفه اثباتي يا تحقّقي يعني پوزيتيويسم بود. فلسفه تحقّقي آگوست كُنت مبتني بر مشاهده و تفكر است. او اعلام داشت كه تنها از راه نگريستن به زندگي از اين دو نقطه نظر است كه ما ميتوانيم به حقيقت نزديك گرديم. به نظر كنت، از لحاظ تاريخي، ساختمان علوم مثبت بر پايه رياضيات شروع ميشود و رفته رفته به صورت علوم پيچيدهتر و كاملتر تكامل مييابد تا سرانجام بر علم جامعهشناسي كه نقطه اوج و كمال است ميرسد. در اين سير تكاملي، هر علمي بر پايه علم پيشين استوار است و جامعهشناسي كه واپسين آنهاست نتيجه همه دانشهاي بر هم انباشته آدمي در طول تاريخ است. بر اثر تحقيقات وسيع آگوست كنت در جامعهشناسي، وي را واضع اين علم ميدانند چرا كه او نخستين كسي است كه جامعهشناسي را به صورت يك علم منظم با مسائل و قوانين خاص و روش خاص آن درآورده است. وي پس از مواجه شدن با ناملايمات در زندگي خود، به اين نتيجه رسيد كه بايد به عنوان قرباني سرنوشت بيرحم، نسبت به يكديگر مهربان بود، چرا كه دنيا ترقي و پيشرفت ميكند و بايد بر اساس تعليم و تربيت منظم به آن رسيد. فلسفه انسان دوستي آگوست كنت بر همسايهدوستي و امنيت همگاني مبتني بود. بر اين اساس بود كه كليساهاي انسان دوستي شكل گرفت، اما همچون ساير مرامها، عقايد وي نيز آرام آرام دچار دگرگوني و فراموشي گرديد. در نتيجه انتشارِ عقايد وي، فلسفه و علم از شكل تخيّل به تجربه و مشاهده متمايل گرديد. آگوست كنت درتاريخ فلسفه نيز مقام ارجمندي دارد و نظرياتي نيز ارائه كرده است. وي در اواخر زندگي، مكتبي به نام ديانت انساني ايجاد كرد كه جمعي نيز به آن گرويدند. آيين آگوست كنتْ كوششي اجتماعي براي تحقق بخشيدن به ميل غريزي انسان جهت خدمت به هم نوع است. كنت براي آنكه آيين خويش را به پيروانش بقبولاند، نظامي سرشار از آداب و تشريفات ديني و اذكار و ادعيه ايجاد نمود و تقويمي تهيه كرد كه روزهاي مقدس آن، روزهايي بود كه در آنها ترقيات بشر صورت گرفته است. كتاب دوره فلسفه اثباتي در 6 جلد مهمترين اثر كنت ميباشد. آگوست كنت سرانجام در 22 سپتامبر 1857م در 59 سالگي درگذشت.
=====================
تولد علامه "تفتازاني" دانشمند و اديب شافعي(722 ق)
سعدالدين مسعود بن عمر بن عبداللَّه خراساني هِرَوي معروف به ملاسعدتفتازاني، در فقه، اصول، تفسير، كلام، منطق و تمامي فنون ادبي و اكثر علوم متداول زمان، استاد كل ويگانهي روزگار خود بود. وي مدتي از عمر خود را به سفر به شهرهاي خراسان و آسياي مركزي براي كسب علم گذراند. علامه تفتازاني به خاطر نبوغ و احاطهي علميش، تاليف و نگارش را بسيار زود و در شانزده سالگي آغاز كرد. كتابهاي بسياري از خود به جاي گذاشت كه برخي از آنها هنوز جزو كتابهاي درسي حوزههاي علميه هستند. ازكتابهاي تفتازاني ميتوان به المطوّل، الارشاد و مختصر المعاني اشاره نمود. تفتازاني، 20 سال آخر عمر را به دعوت امير تيمور گوركاني در شهر سمرقند گذراند و شاگردان بسياري تربيت كرد. علامه تفتازاني در سال 792 ق در هفتاد سالگي در اين شهر وفات يافت.
نقل قول:
نوشته اصلی توسط
باستان شناس
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
رویداد مهم این روز 1 مهر 93
درگذشت "والنتين كونرار" نويسنده و اديب معروف فرانسوي (1675م)
والنتين كونرار نويسنده و اديب فرانسوي در 25 ژوئن 1603م در خانوادهاي ادب دوست متولد شد. به همين دليل در نوجواني به ادبيات علاقهمند گرديد، به تدريج نويسندگي را آغاز كرد. در پي شهرت يافتن كونرار، صدراعظم وقت فرانسه در سال 1635م به اين اديب فرانسوي پيشنهاد كرد تا محفل ادبي را كه در منزل وي تشكيل ميشد، به انجمني براي توسعه ادبيات فرانسه تبديل كند. اين انجمن ادبي پس از مرگ كونرار نيز به فعاليت خود ادامه داد و به صورت يكي از انجمنهاي معتبر ادبي درآمد. والنتين كونرار سرانجام در 23 سپتامبر 1675م در 72 سالگي درگذشت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
یکم مهر ماه:
درگذشت "ميرزا شرف جهان قزوينی" شاعر ايراني(968 ق)
«شرف جهان قزوینی» از فضلا ، دانشمندان و شاعران معروف دوره صفوی است. وی در سال 902 هجری قمری در قزوین به دنیا آمد و پس از اتمام تحصیلات خود در قزوین به شیراز رفت و از محضر علامه «غیاث الدین منصور دشتکی» استفاده های شایان کرد.سپس به قزوین بازگشت و مورد توجه شاه طهماست صفوی قرار گرفت و مدت 15 سال مقام وزارت و منصب صدرالصدوری را بر عهده داشت ، تا اینکه در اثر سعایت و سخن چینی حاسدان ، مورد بی مهری شاه قرار گرفت و از کار بر کنار شد. وی پس از دست شستن از خدمات دولتی ، اوقات خود را به مصاحبت با سخنوران ، ادبا و اهل ذوق می گذراند.
====================
درگذشت "والنتين كونرار" نويسنده و اديب معروف فرانسوي (1675م)
والنتين كونرار نويسنده و اديب فرانسوي در 25 ژوئن 1603م در خانوادهاي ادب دوست متولد شد. به همين دليل در نوجواني به ادبيات علاقهمند گرديد، به تدريج نويسندگي را آغاز كرد. در پي شهرت يافتن كونرار، صدراعظم وقت فرانسه در سال 1635م به اين اديب فرانسوي پيشنهاد كرد تا محفل ادبي را كه در منزل وي تشكيل ميشد، به انجمني براي توسعه ادبيات فرانسه تبديل كند. اين انجمن ادبي پس از مرگ كونرار نيز به فعاليت خود ادامه داد و به صورت يكي از انجمنهاي معتبر ادبي درآمد. والنتين كونرار سرانجام در 23 سپتامبر 1675م در 72 سالگي درگذشت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
دوم مهرماه:
درگذشت استاد "علي اكبر خوشدل تهراني" شاعر معاصر (1365 ش)
استاد علي اكبر خوشدل تهراني در سال 1293 در تهران به دنيا آمد. او پس از اتمام تحصيلات متوسطه، به فراگيري علوم قديمه پرداخت و صرف، نحو، فقه، اصول، معاني، بيان، بديع، حكمت و منطق را آموخت. خوشدل سپس به سير و سياحت روي آورد و به مدت سي سالِ تمام، ايران، عراق، مصر، تركيه، حجاز، افغانستان، پاكستان و هندوستان را به پاي شوق طي نمود و چهار بار به زيارت خانه خدا رفت. وي از آن پس در تهران ماندگار شد و به شعر و شاعري پرداخت. علي اكبر خوشدل، در غزل و قصيده و قطعه و مثنوي، شعر ميسرود و در غزل به شيوه صائب معتقد بود. خوشدل بيشتر به عنوان يك شاعر مذهبي و مديحهسرا شناخته شده است. چنان كه مدايح و مراثي فراواني كه در حق اهل بيت(ع) سروده، معروف است و در محافل و مجالس مذهبي خوانده ميشوند. خوشدل سعي بر آن داشت كه در زمينه مديحه سرايي و مرثيه گويي، نوآوريهايي داشته باشد و نوحه را تبديل به سرود مذهبي نمايد. در اين ميان مرثيه معروف فلسفه بزرگ نهضت حسين از معروفترين آثار اوست. همچنين علاوه بر ديوان كامل وي كه چند روز قبل از فوتش منتشر شد؛ گلشن خوشدل، عمدةالاسرار و ديوان غزليات از جمله آثار اوست. وي سرانجام در دوم مهرماه 1365 ش در 72 سالگي درگذشت و در آستانه شيخ صدوق در ري مدفون شد.
====================
تولد "خيام نيشابوري" شاعر، فيلسوف، پزشك و رياضيدانِ شهير ايراني(439 ق)
شهرت حكيم ابوالفتوح عمر بن ابراهيم خيام نيشابوري بيشتر در حكمت، طب، نجوم و رياضيات بود، ولي در اين دوران، بيشتر او را به سبب رباعيات لطيفش ميشناسند. اين رباعيها بسيار ساده و بيآرايش و به دور از تصنع و تكلف و در كمال فصاحت و بلاغت، در معاني عالي سروده شدهاند. در اين اشعار، خيام، افكار فلسفيِ خود راكه غالباً در مطالبي از قبيل تحيّر يك متفكّر در برابر اسرار خلقت و تاثّر از ناپيدايي سرنوشت آدميان و كوتاهي حيات و مصائب آن است، بيان ميكند.
====================
درگذشت اديب برجسته ابوالقاسم، حسين بن محمد، معروف به "راغب اصفهاني" (502 ق)
راغب اصفهاني از بزرگان علماي اهل سنت ميباشد كه در لغت، حديث، كتابت، كلام، حكمت، اخلاق و علوم و فنون ادبي و عربي و شعر شهرهي آفاق و مراتب فضل و كمال وي مسلم ميباشد. وي را شيعه نيز گفتهاند. افانين البلاغه، جامع التفسير و مفردات القرآن از جمله تاليفات اوست.
====================
مرگ "جوزوئه كاردوتچي" شاعر و منتقد ادبي ايتاليايي (1907م)
جوزوئه كاردوتْچي، شاعر و منتقد ادبي ايتاليايى در 23 اوت 1835م به دنيا آمد و پس از طي تحصيلات خود، در بيست سالگي اولين اثر خود را با عنوان چنگ توده مردم انتشار داد و از همان آغاز كار، عقيده ضدمذهبي و ضد رمانتيك و تمايل به شعر و ادب يونان و روم باستان را آشكار ساخت. كاردوتچي يگانه اميد را در تجديد حيات فكري، معنوي، ادبي و سياسي عهد باستان ميدانست، از اين رو، اشعاري تحت تاثير شاعران يونان باستان سرود. وي نويسندگان و شاعران عهد باستان را نه تنها استاداني بزرگ ميشمرد، بلكه آنان را تجسمي از كمال مطلوب بشري نيرومند ميدانست كه با طبيعت و دنيا هماهنگي داشت. كاردوتچي در عالم سياست به اصول جمهوريخواهي و دموكراسي كه رنگي ضد كاتوليكي داشت معتقد بود هرچند بعدها به سلطنت گرايش يافت. وي همچنين در برخي آثار خود، در وصف اوضاع سياسي زمان و به اقتضاي وقايع خاص از لحن تند و تلخ و نيشدار يا تحريكآميز استفاده كرده كه روح پرخاشگري شديد كاردوتچي را نمايان ميسازد. كاردوتچي با سرودن منظومه سرود به شيطان كه عليه روحانيان مذهبي منتشر كرد، به سختي مورد انتقاد قرار گرفت و اشعار او را هرزگي فكري خواندند. وي به موازات فعاليتهايش در زمينه شعر، آثار فراواني نيز در نثر انتشار داد كه شامل خطابههاي رسمي و پرارزش اوست. كاردوتچي با وجود آثار فراوان منثوري كه درباره مظاهر اجتماعي و سياسي و در معرفي انديشه عصر خويش منتشر ساخته و در همه آنها، خود را نويسندهاي با انديشه نوين معرفي كرده است، به عنوان شاعر بزرگ ايتاليايى شناخته شد و در سال 1906م به دريافت جايزه ادبي نوبل، نائل آمد. آثار شاعرانه كاردوتچي، مدت پنجاه سال ادبيات ايتاليا را مسخّر كرد و بر روي هم، در نيمه دوم قرن نوزدهم آثاري بديع به شمار آمد. همچنين كمال قالب شعري و شور و تاثير و هيجان فراواني كه سراسر آثار وي وجود داشت، كاردوتچي را شاعر رسمي ايتالياي عصر نوين ساخت. جوزوئه كاردوتچي در سال 1899م به اولين حمله سكته ناقص دچار شد تا اينكه سرانجام در 24 سپتامبر 1907م در 97 سالگي درگذشت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
سوم مهرماه
درگذشت "غمام همداني" شاعر معاصر ايراني (1321 ش)
محمد يوسفزاده معروف به غَمام همداني در سال 1253 ش در نجف اشرف به دنيا آمد و تحصيلات مقدماتي را تا سيزده سالگي در آن شهر گذرانيد. وي سپس به ايران آمد و در همدان، ادبيات فارسي و عربي و فقه را از استادان آن ديار فراگرفت. غمام همداني در منطق، فلسفه اسلامي و ادبيات به ويژه شعر فارسي و نيز سرودن غزل، از دانش و مهارتي بسيار برخوردار بود. وي علاوه بر كار ادبي از مبارزان پرشور نهضت مشروطه نيز بود و در آن دوران به تأسيس انجمن اتحاد و انتشار روزنامههاي اتحاد و الفت همت گماشت. اما هنگامي كه انقلاب مشروطه بر اثر نفوذ غربزدگان و حضور عوامل استبداد به انحراف كشيده شد، از سياست كناره گرفت و به نشر تعاليم اجتماعي و فعاليت ادبي پرداخت. تنها اثر باقي مانده از غَمام همداني، ديوان اشعار اوست كه كمتر از يك سوم سرودههاي وي را در بر ميگيرد. اين روزنامهنگار و شاعر ايراني سرانجام در چنين روزي در سال 1321 ش در 68 سالگي در تهران درگذشت و در همدان به خاك سپرده شد.
====================
مرگ "راجر بيكُن" فيلسوف، شيميدان، نويسنده و كشيش انگليسي (1294م)
راجر بيكُن، فيلسوف و مدرس معروف انگليسي در 11 آوريل سال 1214م در انگلستان به دنيا آمد. او سپس در دانشگاههاي آكْسْفورد انگلستان و پاريس به تحصيل و سپس تدريس پرداخت. بيكن از آن پس به عنوان كشيش به خدمت مشغول گرديد. او در اين زمان در زمينه علم كيميا مطالعاتي نمود و دريافت كه چگونه ميتوان باروت ساخت. موفقيت بيكن در كارهاي علمي حسادت همكارانش را برانگيخت. از اين رو او را به جادوگري متهم كردند و به ده سال زندان محكوم شد. بيكن در زندان، يك تقويم اصلاح شده و صحيح تهيه كرد و پس از اتمام دوران زندان، بار ديگر به كارهاي علمي روي آورد. وي در اين زمان دايرةالمعارف تصنيف عظيم را كه شامل علوم طبيعي، منطق، فيزيك، رياضيات، فلسفه و زبانشناسي بود نوشت و بار ديگر به اتهام نگارش كتب ضالّه به مدت دوازده سال به زندان افتاد. بيكن پس از آزادي از زندان، مطالعات خود را از سر گرفت و كتب متعددي نگاشت. بيكن به علوم طبيعي و تجربه و مشاهده مستقيم اهميت ميداد و به همين جهت او را از پيشروان روش تازه علمي شمردهاند. وي معتقد بود كه علم، مكمّل دين است نه مخالف آن. اهميت فلسفه راجر بيكُن در شمول آن بر افكار مبتكرانه و جديد نيست. زيرا وي به بسياري از افكار خرافي آن زمان همچون كيميا و علم احكام نجوم اعتقاد داشت. سهم عمده وي در دانش جديد، اصرار وي در به كار بردن روش علمي در مطالعه فلسفه است. وي علت جهل و ناداني را چهار چيز ميدانست: اتكا به اسناد و مآخذ غيرموثق، پيروي كوركورانه از آداب و رسوم، تقليد كوركورانه از بالا دست و عادت به تبعيت از عامه جاهل و پنهان داشتن حماقتها با تظاهر به دانايي. بيكن بر اين عقيده بود كه براي به دست آوردن دانش و حكمت، دو راه وجود دارد: تجربه و عقل، و بايد براي رسيدن به حقيقت، انديشههاي خود را بر پايه دانستهها قرار داد. بيكُن همچنين يكي از بزرگترين دانشمندان قرون وسطي به شمار ميرود كه به شدت، روشهاي فلسفي عهد خود را مورد انتقاد قرار داده است. راجر بيكن سرانجام در 25 سپتامبر 1294م در هشتاد سالگي درگذشت.
====================
تولد "ويليام فاكنر" اديب و نويسنده برجسته امريكايي(1897م)
ويليام فالْكنرْ، رماننويس امريكايي در 25 سپتامبر 1897م در ايالت ميسيسيپي امريكا به دنيا آمد. وي در مدرسه، شاگرد متوسطي بود، اما به خواندن آثار نويسندگان شوق فراوان نشان ميداد. ولي تحصيلات خود را در سطوح بالا ادامه نداد و براي امرار معاش به شغلهاي گوناگون پرداخت. با اين وجود، در حالي كه به كارهاي معمولي اشتغال داشت چندين رمان منتشر كرد اما موفقيتي نصيبش نگرديد. فاكنر در عين حال از خصوصيتهاي اخلاقي افراد و دستههاي گوناگون براي خلق قهرمانانش استفاده ميكند، پرده نقاشي بزرگي نيز از جامعهپيش چشم ميگسترد و درد خود را همهجا در آثارش عرضه ميكند. فاكنر در سالهاي بعد زمان متعددي را انتشار داد تا اينكه به شهرت و ثروت دست يافت. وي پيوسته تحت تأثير مسائل نژادي بود و بردگي را گناهي بزرگ ميدانست. در آثار فاكنر، پيرمردان و كودكان، پاك و عفيفند و نوجوانان، فاسد و ناتوان و غيرعادي و منحط. در شيوه نگارش فاكنر، داستانها بيشتر به صورت ادامه يك زندگي است كه گاه با كندي و گاه با شتاب پيش ميرود و گاه با عبارتهاي پرقدرت و سنگين و به صورتي شاعرانه و با زواياي پنهاني. فاكنر به سبب ژرفبيني در مسائل عاطفي و محروميتهاي افراد انسان در درجههاي گوناگون فكري، و به سبب تجزيه و تحليل دقيق گمراهيها و انحرافها در جامعه پوسيده و منحط، با شيوه نگارش خاص، مشهورترين رماننويس در ادبيات معاصر امريكا شناخته شده است. فاكنر تا آخرين ماههاي عمر به نويسندگي مشغول بود و آثار متعددي نگاشت كه تسخيرناپذير، دهكده، آمرزش براي يك راهبه، تمثيل و محراب از جمله اين رمان هاست. فاكنر در سال 1950م به دريافت جايزه ادبي نوبل و در سال 1954م به دريافت جايزه پوليتزِر نايل آمد. ويليام فاكنر سرانجام در ششم ژوئيه 1963م بر اثر حمله قلبي در 67 سالگي درگذشت.
====================
درگذشت "جورج سانْتايانا" فيلسوف و نويسنده معروف اسپانيايي (1953م) (ر.ك: 16 دسامبر)
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
رویداد های مهم چهارم مهر ماه:
درگذشت استاد "رضا مافي" خطاط صاحب سبك و نقاش برجسته معاصر (1361 ش)
استاد رضا مافي در سال 1322 ش در مشهد به دنيا آمد. از كودكي به هنر گرايش داشت. اولين استاد وي در زمينه هنر خطاطي، استاد اعتضادي بود كه در آن زمان، كتب خطي موزه آستان قدس رضوي را مرمت ميكرد. بعدها نزد استاد حسين ميرخاني در تهران شاگردي نمود و از شيوه ميرزا غلامرضا اصفهاني هنرمند قرن سيزدهم تأثير ميپذيرفت. او سپس به خط نقاشي روي آورد و نستعليق را وارد خط نقاشي كرد. استاد مافي نخستين هنرمند خطاطي بود كه خط و نقاشي را به صورت تابلو عرضه كرد و خط نستعليق را به شكل نقاشي - خطاطي ترسيم نمود. اين هنرمند خطاط، بيش از هشتصد تابلو خلق كرد و تعدادي نمايشگاه از آثار خود، در داخل و خارج از ايران، برپا نمود. پس از پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1358 نمايشگاهي با عنوان شهيدان راه آزادي شامل آخرين كارهايش را برپا كرد و درآمد اين نمايشگاه را براي نوشتن سنگ نبشتهاي براي شهداي انقلاب اسلامي در نظر گرفت. رضا مافي در 39 سالگي بر اثر سانحهاي درگذشت و در حرم عبدالعظيم دفن شد.
====================
درگذشت "ابوعلی قیروانی" شاعر و ادیب(456 ق)
ابوعلی قیروانی شاعر،ادیب و منتقد مراکشی در سال390 ق در مراکش به دنیا آمد. از کودکی به فراگیری شعر و ادب و دیگر علوم رایج زمان خود پرداخت. پس از آن به منظور شرکت در مجالس درس دانشمندان برجسته، به قیروان، واقع در جنوب تونس که در آن زمان مهد تمدن اسلامی در شمال آفریقا و اندلس به حساب میآمد، رفت و مهارت خاصی در عرصهی شعر و ادب به دست آورد. اشعار قیروانی که بیشتر در معانی، مدح، وصف و غزل است، تصویری از مراحل مختلف زندگی اجتماعی و ادبی او را ترسیم میکند. او شیوهی تازهای در نقد آثار ادبی به وجود آورد به طوری که نقد را که تا پیش از آن در حد مقدمه و توضیح بود تا حد مکتبی معتبر و قابل توجه اعتبار بخشید. از قیروانی آثاری به صورت خطی و چاپی بر جای مانده است که از آن میان میتوان به کتبی دربارهی شناخت صنایع شعری و شاعران قیروان اشاره کرد. ابوعلی قیروانی به هنگام مرگ 66 سال داشت.
====================
اختراع زبان بينالمللي "اسپرانتو" توسط "لودويك زامنهوف" لغت شناس روسي (1887م)
اسپرانْتو، زباني بين المللي است كه در 26 سپتامبر 1887م به وسيله جزوهاي با نام "يك زبان جهاني" كه مؤلف آن، امضاي مستعار اِسْپِرانْتو را براي خود انتخاب كرده بود، معرفي گرديد. اين اسم مستعار كه در زبان جديد به معني اميد است را يك پزشك لهستاني به نام لوْدويك زامِنْهوف انتخاب كرده بود و همين نام بعدها به خود زبان مزبور، اطلاق شد. اين زبان داراي دستور زبان بسيار آسان است و تنها 16 قاعده دارد. زبان اسپرانتو، زبان تفاهم بينالمللي است كه برخلاف زبانهاي ديگر به هيچ گروه، فرقه يا ملتي تعلق ندارد. اين زبان طبق آخرين روشهاي كُدگذاري علمي ساخته شده است تا همه مردم جهان، حتي افراد كم هوش يا نابينايان و ناشنوايان نيز بتوانند آن را به آساني ياد بگيرند و با هم تفاهم برقرار كنند. امروزه متوجه شدهاند كه اسپرانتو، بهترين زبان براي كار كامپيوترها و ماشينهاي ترجمه است و سريعترين، ارزانترين و مطمئنترين وسيله انتقال اطلاعات علمي به سراسر جهان به ويژه براي كشورهاي كم درآمد و كمتر توسعه يافته است. اين كشف و ابداع مانند هر اكتشاف و ابداع علمي ديگري، در طولبيش از صد سال گذشته، توسط صدها زبانشناس، شاعر و نويسنده از كشورهاي مختلف جهان تكميل شده است. اين زبان داراي 29 حرف الفباي اسپرانتو است كه از لاتين گرفته شده و به صورت استاندارد درآمدهاند. هر حرف فقط يك صدا دارد و هر چه نوشته شود، همانْ با تلفظِ استاندارد خوانده ميشود. حرفي كه نوشته شود و خوانده نشود در اسپرانتو وجود ندارد و هر قاعده اين زبان، داراي يك علامت يا كُدشناسي در خود كلمه است. همچنين فراگيري اين زبان را دهبار آسانتر از زبانهاي ديگر ميدانند. مركزجهاني اسپرانتو در بندر روتِرْدام هلند قرار دارد و داراي بيش از 3500 شعبه در يكصد و ده كشور جهان است. همچنين بالغ بر 22 برنامه راديويي از خاور دور گرفته تا اروپاي شرقي، غربي و امريكاي جنوبي، مرتباً به زبان اسپرانتو پخش ميشود. با وجود استقبال ملل دنيا از زبان اسپرانتو، به علت مخالفت دولتهاي استعمارگر انگليسي زبان، زبان اسپرانتو بينالمللي نشد
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
رویداد های پنجم مهر ماه:
در این روز؛ در حیطه ی ادبیات رویدادی رخ نداده است
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
درگذشت بهزاد باشی،مترجم و مؤلف مطرح معاصر (1370ش)
بهزاد باشي مترجم و نويسندهاي مبارز بود و بيشتر سالهاي عمر خود را در زندان، تبعيد و فعاليت مطبوعاتي گذراند. وي جوان بود که وارد جريانات سياسي شد و به زندان افتاد. باشي، نزد خود و پدرش و در زندانهاي کودتاي آمريکايي، زبان انگليسي آموخته بود و با موسيقي کلاسيک - که شيفته آن بود - نيز بههمين ترتيب آشنا شده بود. بهزاد باشي در دوران اسارت در زندان بر دانش زباني خود افزود و انگليسي را بهطور کامل آموخت. وي نزديک به سي سال با مطبوعات کشور، راديو، تلويزيون و خبرگزاريها همکاري فعال داشت. وي يکي از معدود مترجماني بود که طي سالهاي فعاليتش، شناخت و دانش خوانندگان و علاقهمندان ايراني را نسبت به هنر کلاسيک افزايش دادند. از بهزاد باشي آثار متعددي باقي مانده است که از آن ميان "تاريخ جامع موسيقي" را ميتوان نام برد. کتاب مذکور در دوره نهم کتاب سال جمهوري اسلامي ايران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بهعنوان کتاب سال برگزيده شد. "تاريخ جامع موسيقي" مجموعهاي است وزين كه به قلم تني چند از برجستهترين مدرسان آكادميهاي شناختهشده موسيقي نوشته شده و از جنبه تعليم و آموزش از قابليت بسياري برخوردار است، با توجه به اينكه معادل واژگان لاتين در زبان فارسي به وفور يافت نميشود و انتخاب آن كار دشواري بوده، كار مترجم كتاب، شايسته و ستودني است. ترجمه کتابهاي "جامعه فئودالي"، "آمريکاي بزرگ و حقوق بشر"، "خنياگري و موسيقي ايراني" و "تاريخ موسيقي خاورزمين" از ديگر آثار بهزاد باشي بهشمار ميروند. وي، ده سال آخر عمر را بر سر ترجمه کتاب پنج جلدي "تاريخ جامع موسيقي" - که حجم آن بيش از چهار هزار صفحه است - بههمراه کتابهاي "تاريخ موسيقي خاورزمين" و "زندگي شومان" گذاشت. بهزاد باشي سرانجام در تاريخ ششم مهرماه سال ۱۳۷۰ هجري شمسي درگذشت.
====================
وفات "مخدوب علي شاه همداني" شاعر و عارفِ مكتب تصوّف(1238 ق)
ميرسيد علي همداني پسر سيدشهابالدين همداني ملقب به علي ثاني يا شاه همدان و معروف به مخدوب علي شاه، از عارفان و شاعران ناميقرن هشتم هجري است. او از شاگردان شيخ تقيالدين علي دوستي سمناني (شاگرد ممتاز شيخ علاءالدوله سمناني) بود كه به راهنمايي دو تن از شاگردان و جانشينانِ شيخ علاءالدوله سمناني، در اواسط قرن هشتم هجري از ايران عازم هندوستان گرديد و در كشمير به تبليغ و نشر مكتب تصوف پرداخت. مرگ مخدوب علي شاه به سال 786 ق در ولايت كبر و سواد هندوستان اتفاق افتاد.
====================
پايان تأليف تفسير مشهور "مجمع البيان" توسط علامه "طبرسي"(536 ق)
تفسير مجمع البيان نوشتهي علامه شيخ طبرسي يكي از مفسرين بزرگ قرآن است. وي از علماي مشهور ايران بود كه به خاطر فضيلت، درستكاري و امانت داري در علوم فقه، حديث و تفسير به امين الاسلام،يعني امانت دار اسلام شهرت يافت. تفسير مجمع البيان كه ازتفاسير مهم قرآن ميباشد،تفسيري مرجع و قابل استفاده براي دانشمندان مسلمان بوده و هست. اين تفسير بارها چاپ شده و ترجمهي فارسي اين تفسير،در سي جلد موجود است.
====================
درگذشت "آندره بِرتون" شاعر فرانسوي و باني مكتب "سورئاليسم" (1966م)
آندره برتون، شاعر، محقق و منتقد فرانسوي در 16 آوريل 1902م در شهر اورن فرانسه به دنيا آمد. وي در هفده سالگي تحصيلات پزشكي خود را آغاز كرد اما از اين اقدام، چيزي جز كشف اين مطلب كه طب برايش دستاويزي بيش نخواهد بود، عايدش نشد. چرا كه رسالت راستين خود را، شاعري ميدانست. برتون همزمانْ با انجمنهاي ادبي زمان آشنا شد و از شاعران مختلف الگو گرفت. با آغاز جنگ جهاني اول و فراخواني به نظام، وي ناگاه با صورتي از زندگي مواجه شد كه از نظر رواني، ضربهاي تكان دهنده بر او وارد ساخت. برتون در اين زمان ديگر به اصول قرارداديِ اشكالِ ادبي تثبيت شده، با بدبيني مينگريست. وي با ادامه جنگ، خود را بيشتر آماده پذيرش تاثيري نوين يافت كه بر عصيان مطلق عليه هرگونه دعوي هنري و ادبي مبتني بود. از اين رو در جنبش دادائيسم شركت كرد و سعي نمود از نوآوريهاي اين مكتب حمايت و استفاده كند تا از موانعي كه در راه تحول تمام و كمالِ استقلالِ شاعرانهاش بود، رهايى يابد. در اين جنبش كه زاييده اضطراب و هرج و مرج ناشي از جنگ بود، غرض پيروان آن، آزاد ساختن هنر و ادبيات از عقل و منطق و جدا كردن آن از انديشه و زبان است. اما در اين زمان، برتون به اين نتيجه رسيد كه دادائيستها، در عمل، همه نيروهايشان را صرف تخريب، ميكنند. لذا از اين مكتب فاصله گرفت و به ابداع مكتب جديدي پرداخت كه به نام سورئاليسم شهرت يافت. اين مكتب به معني برتر از واقع، شيوهاي است كه برتونْ آن را در سال 1922م در فرانسه ايجاد كرد. شكست سدها و گشودن بندها و نيز عصيان در برابر همه چيز، محرك اصلي و باطني سورئاليسم است. اين مكتب ميكوشد تا از راه شعرْ بر اذهان تسلط پيداكند. زيرا پيشنهاد ميكند كه نويسنده پس از آن كه خود را به رؤيا سپرد، هرچه به ذهنش رسيد، بايد بيتأمل يادداشت نمايد. شاعر سورئاليسم القاكننده اوهام و صورِ آزاد ذهني و جادوي كلام تصويري و عيني است. سورئاليسم زبان قرن بيستم و نابسامانيها و آشفتگيهاي روزگار را بازگو ميكند و لزوماً عقلي و منطقي نيست. در نظم نيز، شعر آزاد برتون، از قوانين عروضي پيروي نميكند و چون، نثري است، دور از هرگونه پيوستگي منطقي. اين نظم تنها به وسيله كشش و جاذبه كلمات است كه هيجان فكري را نشان ميدهد و در عين حالْ از استحكام و قدرت القايى بينظيري برخوردار است. از برتون آثار متعددي بر جاي مانده كه روشني زمين، هواي آب و تپانچه موسفيد، در زمينه نظمْ، از آن جملهاند. همچنين اصول انديشه شخصي برتون در مجموعهاي به نام بيانيههاي سورئاليسم انتشار يافت. در آثار برتون، داستان، تجزيه و تحليل و هذيان و اوهام در هم ميآميزد و اين نظريه كه بسط و نفوذ رؤيا در عالم واقع و تجلي ضمير پنهان را عرضه ميكند، صورتهاي گوناگون مييابد. توجه فراوان برتون به امور غيرمعمول و شگفتانگيز و كنجكاوي او درباره عمق روح و تحليل فعاليت ناهشيارانه مغز، سبك سورئاليسم او را نشان ميدهد. آندره برتون سرانجام در 28 سپتامبر 1966م در 64 سالگي درگذشت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
تولد "ابن نَجّار" مورخ، محدث، رجالي و اديب مسلمان(578 ق)
محبُّ الدين محمد بن نجار، مورخ، محدث، رجالي و اديب مسلمان در بغداد به دنيا آمد. دركودكي قرآن را حفظ كرد و در نظاميهي بغداد به تحصيل ادبيات عرب و حديث پرداخت. سپس براي تكميل تحصيلات خود به حجاز، شام و عراق سفر كرد. ابن نجار به همين منظور درنخستين سالهاي قرن هفتم هجري به بسياري از شهرهاي ايران سفر كرد و در حوزههاي علمي از محضر عالمان بزرگ، كسب فيض نمود. پس از حملهي مغولان به ايران و عراق، ابن نجار به شام و سپس به مصر رفت و به تدريس وبيان حديث پرداخت. او در طول سفرهايش كه حدود بيست سال طول كشيد، براي شنيدن حديث و فرا گرفتن علوم و معارف اسلامي و شعر و ادب از محضر حدود سه هزار استاد بهره گرفت. تحقيق و اتقان ابن نجار در حديث، رجال و تاريخ، مورد تاييد بسياري از عالمان و محدثان قرار گرفته است. او همچنين از محضر مشايخ عرفاي بزرگ عصر خود همچون محيالدين عربي و شيخ شهاب الدين سهروردي بهره برده است. تاريخ مدينه، ازهار در شعر، شافي در طب، عقد فائق در تاريخ و قمر منير در حديث از جمله آثار ابن نجار ميباشند.
====================
درگذشت "كريستين هِبِل" اديب و منتقد برجسته آلماني (1863م)
كريستين فريدريش هِبِل، شاعر، منتقد و نمايشنامه نويس آلماني در 12 مارس 1813م در خانوادهاي تهيدست به دنيا آمد. وي از نوجواني به دليل مرگ پدر، براي تأمين معاش به شغلي در مطبوعات اشتغال يافت و پس از مطالعه بسيار و اندوختن معلومات خود، به نوشتن پرداخت. هبل در بيست سالگي نوشتههايش را براي نشر به مجلههاي ادبي هامْبورگ آلمان فرستاد و سپس به تحصيل روي آورد. وي در سالهاي پس از آن ضمن ادامه تحصيل، كارهاي ادبي خود را ادامه داد و با نگارش نمايشنامههايى همچون يوديت، ماريا ماگدالِنا، هرود و ماريا مِنِه و گوگِس و انگشتري او و... به شهرت فراواني رسيد. آثار نمايشي هبل شامل نمايش انديشهها و احساسهاي بدبينانه و نامطبوع زندگي است كه روح تيره و تنهايى و شكست را نمايان ميسازد. در نظر هِبِل صحنههاي غمانگيز، نتيجه و محصول اجتنابناپذير تلاش فردي است. قدرت و برجستگي فردْ پيوسته با كشمكش و مبارزه همراه است و دستخوش قوانين ماوراي جهان مادي است. فرد ميكوشد كه خود را از فرسودگي اموري كه با آن روبرو ميشود برهاند، اما ارادهاش در برابر قدرت اصلي كه مافوق همه چيز است، خُرد ميشود. هبل موضوع نمايشنامههايش را از تاريخ قديم و جديد زندگي معاصر بيرون ميكشد و بناي نمايشنامهها را بر عصرهاي تحول و چهارراههاي تاريخ قرار ميدهد. او در عين حال، وجود خود را در وراي آثارش مينماياند و همدردي خود با فرد در برابر نظام و قوانين خردكننده را نشان ميدهد. نمايشنامههاي نخستين هبل به صورت نثر به نگارش درآمده و نمايشنامههاي بعدي در شعر آزاد ساخته شده است. علاوه بر آثار نمايشي، از هِبل، تعداد فراواني نوشته در نقد و نظريههاي مربوط به تئاتر و نامهها و يادداشتهاي بسيار سودمند بر جاي مانده است. نامههاي هبل نه تنها به سبب گيرايى، بلكه به علت اهميتي كه از نظر تاريخ و نقد ادبي دارد، بسيار جلب توجه كرده و جزو نوشتههاي رسمي آلمان درآمده است. محروميتهاي دوره كودكي و جواني بر جسم هِبل اثر گذاشت و بيماري مهره پشت، او را به سوي مرگي زودرس كشاند تا اينكه كريستين فريدريش هِبِل در 29 سپتامبر 1863م در پنجاه سالگي درگذشت.
====================
رگذشت "اميل زولا" نويسنده و داستانسراي شهير فرانسوي (1902م)
اميل ادوارد شارل آنتوان زولا، داستانسراي شهير فرانسوي در دوم آوريل 1840م در پاريس به دنيا آمد. وي در ابتدا داراي زندگي فقيرانهاي بود و با تنگدستي روزگار ميگذرانيد اما پس از اشتغال در يك كتابفروشي، اوقات فراغت خود را صرف نويسندگي نمود و پس از انتشار چند اثر خود، مورد توجه جامعه ادبي فرانسه قرار گرفت. زولا طرفدار سرسخت و يكي از پايهگذاران سبك ناتوراليسم و مبلغ اين مكتب بود كه بر اساس آن، داستان بايد بر تفكر علمي و توصيف دقيق استوار باشد. زولا ابتكار واقعي هنري را در رها كردن سنتها و تابع زندگي زمان شدن ميدانست و اعتقاد راسخ داشت كه روش علمي، بهترين روش براي نزديك شدن به حقيقت است. وي معتقد بود كه زندگي را چنان كه هست بايد ديد از اين رو، زولا براي تصوير دقيق زندگي عصر خود، توصيف جزئيات را به سرحد كمال رساند و در اين راه، چيزي او را متوقف نكرد. او در آثار خود، واقعيات را با تلخترين و خشنترين جنبههاي آن تشريح ميكرد. زولا از دريچه يك دانشمند دقيق و ريزه كار به زندگي مينگريست و با دقت خسته كنندهاي، آن را نقاشي ميكرد. زولا در اواخر عمر مورد توجه شديد مردم قرار گرفت و آكادمي فرانسه او را به عضويت قبول كرد ولي زولا دعوت آكادمي را نپذيرفت. داستانهاي زولا، بيشتر حاوي بررسيهاي دقيق در شناسايى مردم و خوي و نژاد و طبيعت آنهاست. زولا از مصلحان اجتماعي زمان خود نيز به شمار ميرفت و با كليساداران كاتوليك به مخالفت پرداخت. زولا در هنر رمان نويسي، ابتكارهاي جالب توجهي به كار برده و در تصوير اجتماع، استعدادي بينظير و استثنايى نشان داده است. در نظر او، همچنانكه جراح، جسم بيمار را ميشكافَد تا بر آن تغييرات لازم را انجام دهد، رماننويس نيز بايد تغييرات عميق جسمي قهرمانان كتاب خود را مورد بررسي دقيق علمي قرار دهد. زولا به قهرمانان آثار خود، برجستگي و واقعيت پرجاذبهاي ميبخشد، چنانكه خواننده در پشت چهرههاي داستاني، اشخاص واقعي را به خوبي ميبيند. آثار زولا با آن كه بر جنبههاي علمي زيستشناسي و مسئله توارث و جبر علمي متكي است، از جنبههاي شاعرانه و تغزّلي و صور ذهني خارقالعاده نيز سرشار است. نفوذ زولا و مكتب ناتوراليسمِ او در نويسندگان ملل مختلف قرن بيستم، انكارناپذير است. دكّه ميفروش، نانا، ژرمينال، سه شهر، خطاي كشيش، انسان وحشي و قلب پاريس از جمله آثار مهم او ميباشند. اميل زولا سرانجام در بيست و نهم سپتامبر سال 1902م در شصت و دو سالگي در پاريس درگذشت.
====================
تولد "میگل د سروانتس" شاعر و نويسنده بزرگ اسپانيايي (1547م) (ر.ك: 23 آوريل)
دون میگل د سِروانتِس ساآودرا (Don Miguel de Cervantes Saavedra) (۱۵۴۷- ۱۶۱۶) رماننویس، شاعر، نقاش و نمایشنامهنویس اسپانیایی بود. رمان مشهور دون کیشوت- که از پایههای ادبیات کلاسیک اروپا بهشمار میآید و بسیاری از منتقدان از آن به عنوان اولین رمان مدرن و یکی از بهترین آثار ادبی جهان یاد میکنند -اثر اوست. به وی لقب شاهزادهٔ نبوغ دادهاند. پدر وی حکیم(پزشک) بود. در سال ۱۵۵۱ پدرش به همراه خانواده به والادولید مهاجرت کرد. اما میگل در سال ۱۵۵۶ به کوردوبارفت. دربارهٔ تحصیلات ابتدایی میگل ابهاماتی وجود داردو اما بدون شک تحصیلات وی در سطح دانشگاهی نبودهاند. وی در سال ۱۵۵۶ در مادرید مستقر شد. وی در سال ۱۵۶۹ به دستور فلیپه دوم پادشاه وقت اسپانیا برای شرکت در جنگ به ایتالیا سفر کرد. وی به مطالعه برخی از آثار ادبی در آنجا پرداخت و تحت تاثیر هنر ایتالیایی قرار گرفت. سروانتس در جنگ لپانتو شرکت داشتهاست. دست چپ او در این جنگ به دلیل صدمهای که به اعصاب دستش وارد شد از کار افتاد. او همیشه از شرکت در این جنگ با افتخار یاد میکردهاست. او در سال ۱۵۷۲ به زندگی نظامی خود پایان داد و زندگی عادی خود را از سر گرفت
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
روز بزرگداشت مولانا جلالالدين محمد بن بهاء الدين معروف به مولوی
جلال الدين محمد بن بهاء الدين محمد، معروف به مولانا، مولوي، ملاي روم و جلال الدين رومي، در سال 604ق در بلخ به دنيا آمد. در كودكي با پدرش بهاءالدين محمد معروف به بهاء ولد، مقارن حمله مغول به آسياي صغير (تركيه امروزي) رفت و با خاندانش در قونيه مستقر شد. مولوي پس از فراگيري علوم از پدر و ديگر استادان قونيه و شام به تدريس پرداخت. وي بعدها با عارفي واصل و بزرگ به نام شمس الدين محمد تبريزي در قونيه ملاقات كرد و از نَفَسِ گرم او چنان به تاب و تب افتاد كه ديگر تا دم واپسين، سردي نيافت و هيچگاه از ارشاد سالكان و افاضه حقايق الهيه باز نايستاد. از اين دوره پرشور كه سي سال از پايان حيات مولوي را شامل ميشود، آثار بينظيري از اين استاد بزرگ به وجود آمد. در مثنوي معنوي كه آن را بهحق بايد يكي از بهترين نتايج انديشه و ذوق فرزندانِ آدم و چراغ فروزانِ راه عرفان دانست، مولوي، مسائل مهم عرفاني، ديني و اخلاقي را مطرح كرده و هنگام توضيح، به بيان آيات و احاديث و امثال مبادرت ميجويد. غير از مثنوي، غزلهاي مولوي به منزله درياي جوشاني از عواطفِ حاد و انديشههاي بلند شاعر است كه با نشيب و فراز همراه است. همچنين كتبِ فيه ما فيه، مكاتيب و مجالس سبعه از جمله آثار منثور مولانا است. مولانا جلال الدين رومي، سرانجام در سال 672 ق در 68 سالگي به وصال معبود شتافت و پس از تشييع و نمازي با شكوه، در قونيه به خاك سپرده شد. مزار او در تركيه، زيارتگاه دوستداران ادب پارسي و عرفان اسلامي است
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
نهم مهر ماه:
رحلت عالم رباني و حكيم الهي آيت اللَّه "سيد محمد حسيني" معروف به "آقانجفي همداني"
آيتاللَّه سيد محمد حسيني همداني معروف به آقانجفي همداني از اعاظم حُكما و عرفاي معاصر، در سال 1283 ش (1322 ق) در بيت علم و تقوا در نجف اشرف به دنيا آمد. وي در كودكي به همراه پدر به همدان رفت و در 21 سالگي براي ادامه دروس، رهسپار حوزه علميه نجف شد. آيتاللَّه همداني در نجف از محضر عالمان نامآوري همچون ميرزاي ناييني، محمد حسين غروي اصفهاني، سيد حسين بادكوبهاي، ميرزا علي آقا قاضي طباطبايي و ميرزا عبدالغفار مازندراني، فقه، اصول، كلام و فلسفه را فراگرفت و در اين درسها با آيات عظام: سيد ابوالقاسم خويي، سيد محمدهادي ميلاني و علامه سيدمحمدحسين طباطبايي و... مباحثه ميكرد. اين عالم رباني به قدري از لحاظ علمي و فقهي مورد توجه ميرزاي ناييني واقع شد كه به ايشان گواهي اجتهاد داد و آقانجفي نيز به شرف دامادي آن مرجع بزرگ نائل شد. آيتاللَّه همداني پس از اخذ اجازات متعدد اجتهاد از علماي بزرگ نجف، قصد وطن نمود و پس از اقامت 22 ساله در نجف راهي همدان گرديد. از آن پس به تدريس و تأليف و ارشاد مردم پرداخت و در همدان ماندگار شد. آقا نجفي همداني پايبندي خاصي به انجام مستحبات و پرهيز از مكروهات داشت و از آوازهگري و شهرت و رياست، به شدت احتياط ميكرد. ايشان با توجه به اينكه، علاوه بر فقه و اصول، فلسفه نيز خوانده بود، انديشه استدلالي و علمي داشت و به شبهات و مشكلات فكري روز توجه مينمود. از آيتاللَّه همداني آثار متعددي به يادگار مانده است كه انوار درخشان در تفسير قرآن در 18 جلد، درخشان پرتوي از اصول كافي در 6 جلد و معاد جسماني و روحاني از آن جملهاند. سرانجام آن فقيه بزرگ در سحرگاه نهم مهر 1375 ش برابر با پانزدهم جمادي الاول 1417 ق در نودوسه سالگي بدرود حيات گفت و پس از تشييع باشكوهي در همدان و مشهد، در جوار مرقد شيخ بهايي در حرم مطهر امام رضا(ع) به خاك سپرده شد.
====================
درگذشت "پيركورني" نويسنده و نمايشنامهنويس شهير فرانسوي (1684م)
پيركورني، نويسنده معروف فرانسوي، در 10 مارس سال 1606م در شهر رُوان فرانسه به دنيا آمد. او تحصيلات خود را در يك مدرسه مذهبي انجام داد و در طول تحصيل در اين مدرسه، صفات عالي انساندوستي و خويشتنداري و زهد و پارسايى را در وجودش تثبيت كرد. كورني تحصيلات عالي خود را در رشته حقوق در 18 سالگي به پايان رساند و از آن پس به مدت چهار سال، در دادگستري به وكالت دعاوي پرداخت. ولي به زودي به تئاتر و نمايشنامهنويسي روي آورد و بر اثر نوشتن نمايشنامههاي بسيار، به شهرت فراگيري رسيد. كورني بنيانگذار حقيقيِ هنر كلاسيك تئاتر فرانسه به شمار ميرود. قهرمانان داستانهاي كورني، انسان دوست، شجاع و داراي صفات عالي هستند كه موانع هدف خود را پيروزمندانه از ميان برميدارند. براي تصوير قيافه و خصايص اين قهرمانهاي شريف و بزرگوار، كورني زباني جسورانه و ساده به كار برده است به طوري كه بسياري از اشعارش زبانزد مردم گشته و شكل پند و امثال به خود گرفتهاند. وي از معدود نويسندگاني است كه بر حوادث تاريخي و تحليل وقايع، بسيار چيره دست و با مطالعه بود. در حقيقتْ، تابلوهايى كه از رخدادهاي تاريخي در آثار كورني مشاهده ميكنيم، همراه با بياني شاعرانه و پرداختهاي دراماتيك است كه در زمره به ياد ماندنيترين آثار اين دست نمايشنامهها به شمار ميرود. كورني به سبب خلق شخصيتهاي بزرگ و خصوصيتهاي عالي تراژدي و به سبب عظمت سبك انشا، شخصيتي برجسته و ممتاز به شمار ميآيد. وي به جاي توجه صرف به صورت خارجي و اعمال و حركات بشر، در پي توصيف روح آدمي بود و بدين طريق نمايش روح بشر را جانشين نمايش ظواهر و افعال كرد. كورني در نمايشنامههايش به جاي زاري و اظهار ناتواني و سستي در برابر سرنوشت كه خاص تراژديهاي يونان بود، آزادي بشر و قدرت اراده او را ميستايد تا جايى كه آدمي يا سرنوشت خود را خود ميسازد يا ما فوق آن جاي ميگيرد و بدين طريق قهرمانان كورني هميشه به مقام انسان برتر اعتلا مييابند. سبك انشاي كورني، بسيار عالي و با شكوه است و از استحكام و متانت و روشني و فصاحت برخوردار ميباشد. مكالمهها بسيار درخشان و گاه به شدت هيجانانگيز ميگردد. همچنين ابتكار و مهارت كورني در انتخاب كلام و قدرت تشخيص وي در بيان نمايشي، باعث خلق تراژديهاي ارزندهاي توسط او گرديد. آثاري همچون سيدْ، هوراس، آتيلا، كمدي دروغگو و ميدان سلطنتي از جمله برترين كارهاي كورني به شمار ميروند. پيِر كورني كه به عنوان بزرگترين درامنويس روزگار خويش و نيز خداوند شعر فرانسه و پدر تئاتر اين كشور معروف است، سرانجام در اول اكتبر 1684 در 78 سالگي درگذشت
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
دهم مهر ماه:
تولد علامه "تفتازاني" دانشمند و اديب شافعي(722 ق)
سعدالدين مسعود بن عمر بن عبداللَّه خراساني هِرَوي معروف به ملاسعدتفتازاني، در فقه، اصول، تفسير، كلام، منطق و تمامي فنون ادبي و اكثر علوم متداول زمان، استاد كل ويگانهي روزگار خود بود. وي مدتي از عمر خود را به سفر به شهرهاي خراسان و آسياي مركزي براي كسب علم گذراند. علامه تفتازاني به خاطر نبوغ و احاطهي علميش، تاليف و نگارش را بسيار زود و در شانزده سالگي آغاز كرد. كتابهاي بسياري از خود به جاي گذاشت كه برخي از آنها هنوز جزو كتابهاي درسي حوزههاي علميه هستند. ازكتابهاي تفتازاني ميتوان به المطوّل، الارشاد و مختصر المعاني اشاره نمود. تفتازاني، 20 سال آخر عمر را به دعوت امير تيمور گوركاني در شهر سمرقند گذراند و شاگردان بسياري تربيت كرد. علامه تفتازاني در سال 792 ق در هفتاد سالگي در اين شهر وفات يافت
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
رویدادهای یازدهم مهرماه:
تولد "لويي آراگون" شاعر و رماننويس بلند آوازه فرانسوي (1898م)
لويى آراگون، شاعر و اديب معروف فرانسوي در سوم اكتبر سال 1898م در پاريس به دنيا آمد. وي كودكي گستاخ و خارقالعاده بود و در جواني به نهضت پرهياهوي دادائيسم كه ثمره نااميدي و هرجومرجطلبي ناشي از جنگ جهاني اول بود، كشيده شد. با اين حال پس از چندي از اين مكتب دست كشيد و با انتخاب سبك سورئاليسم، كه مبتني بر بيان احساس و ارائه تخيلات و انديشههاي آزاد و عدم پايبندي به قيود اخلاقي و زيبايىشناسي بود، به شهرت دست يافت. آراگون در طي سالهاي بعد از رهبران اين سبك در فرانسه گرديد. با اين حال از سال 1931م كه به مسائل اجتماعي و سياسي علاقهمند شد، همه آثارش نشاني از انديشههاي اجتماعي پيدا كردند و طرزي واقع بينانه به خود گرفتند. اين تغيير دادگاه، در نتيجه سفر به مسكو بود كه پس از آن با صراحت بسيار، خود را طرفدار كمونيسم و علاقهمند به مسائل مربوط به انقلاب روسيه معرفي كرد و هر نوع ادعاي تغيير مشي زندگي را تنها از اين راه مورد تاييد قرار داد. از اين زمان بود كه از سورئاليست نيز گريخت. آراگون در آثاربعدي خود كه در زمينه مخالفت با سياست فرانسه قبل از جنگ جهاني اول نوشته شده است، همه چيز را از نقطه نظر عقايد ماركسيستي مورد توجه قرار داده است. وي در اين آثار، از فساد سرمايهدار سخن گفته و سرنوشت فرد را مطيعِ حوادث غمانگيز تاريخ دانسته است. آراگون از سال 1949 تا 1951م چندين كتاب با عنوان كمونيستها انتشار داد و در اين آثار، به دنياي واقعي و اشتراك منافع انساني بازگشته است، چه در خط سير انقلابي، چه در افكار و الهامات عاشقانه. وي در سالهاي بعد به عنوان يكي از درخشانترين چهرههاي ادبي فرانسه و اروپا در قرن بيستم و نيز سمبل شعر كشور فرانسه در اين قرن شناخته شد و آثار معروفي به وجود آورد. مجموعه اشعار معروفش مربوط به زمان مقاومت و اشغال فرانسه در جريان جنگ جهاني دوم است و در كنار آن، دلآزردگي، شكسته دل و چشمان اِلْزا از ديگر آثار اوست. لويي آراگون سرانجام در سال 1982م در 84 سالگي درگذشت. يكي از اعضاي جامعه روشنفكران فرانسه در مورد وي گفته است: با مرگ آراگون، فرانسه بزرگترين شاعر و يك نويسنده نابغه را از دست داد
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
.
دوازدهم مهر ماه:
زادروز فرانسوا شاتوبريان،مؤسس مكتب رمانتيك در ادبیات فرانسوا رنه شاتوبريان نويسنده معروف فرانسوي در چهارم اکتبر سال ۱۷۶۸ميلادي در شهر سنمالو در فرانسه بهدنيا آمد و پس از طي تحصيلات خود، وارد ارتش گرديد. وي طي سالهاي بعد وارد فعاليتهاي سياسي گرديد و مدتي با ناپلئون بناپارت همكاري كرد اما اين ارتباط ديري نپاييد و به دلايل سياسي، با ناپلئون به دشمني پرداخت. شاتوبريان پس از آنكه سفري به كشورهاي يونان، سوريه، مصر، تونس و اسپانيا انجام داد، بار ديگر به فرانسه بازگشت و به مقامهاي سفارت و وزارت خارجه دست يافت. با اين حال از سال ۱۸۳۰م فعاليتهاي سياسي را ترك كرد و باقي عمرش را به نويسندگي مشغول شد. از مهمترين آثار ادبي شاتوبريان كه در ادبيات فرانسه تأثير خاصي داشته، يكي "داستان آتالا" و ديگري "حكايت رنه" است كه هر دو، مظهر احساسات شخصي اوست و با نگارش اين آثار، در شمار مهمترين نويسندگان فرانسوي زمان خود قرار گرفت. شاتوبريان را مؤسس واقعي مكتب رمانتيك يا مكتب ادبي و داستاني در فرانسه ميدانند كه براساس آن، هنرمند بايد بدون هيچ قيدي، به بيان احساسات خود بپردازد. نثر شاتوبريان، زبان فرانسوي را غني ساخت. شرح سفرهايش اگرچه اقتباساتي از آثار ديگران دارد و تا حدي هم خيالي است ولي جاندار و مهيج است. آثار او آميخته از سبك كلاسيك و رمانتيك است و در همه آنها، لطايف، احساس قوي، ظرافت هنري و دلشكستگي و نوميدي به چشم ميخورد. او در پانزده سال آخر عمر كتاب "خاطرات پس از مرگ" را نگاشت و به يك ناشر داد تا پس از مرگش آن را منتشر سازد ولي ناشر به عهد خود وفا نكرد و آن را قبل از مرگ شاتوبريان منتشر نمود. "جلال و روح مسيحيت" و "شهيدان" از ديگر آثار اوست. شاتوبريان بهسبب نفوذ فراواني كه در نويسندگان رمانتيك باقي گذاشت، در ادبيات جهاني مقامي شامخ يافت. عواطف، ملالها و احساسها كه در آثار او به وصف زيبايىهاي طبيعت ميآميخت، سرمشق نويسندگان بزرگي قرار گرفت و در آنان تأثير نهاد. گفته ميشود مضامين تمام نوشتههاي وي بيش از سه موضوع نيست؛ اول، طبيعت، كه وي آرمش را در آن جستوجو ميكرد و ستايشگر زيبايى آن بود. دوم، مسيحيت، كه مبتني بر زيبايىشناسي ميدانست. درواقع دلبستگي چنداني به تقدس و پارسايى، عقيده و ايمان نداشت و صرفاً ديدگاه هنري نسبت به مذهب ارائه ميكرد. سوم، درباره خود، مضموني كه بيش از هر چيز شيفته آن بود. وي در كتاب "خاطرات پس از مرگ"، گزارش كاملي از زندگي خود را بازگو ميكند و البته تصويري از خود ارائه مينمايد كه مورد پسند دنياست. بهطور كلي نوشتههاي شاتوبريان، سرشار از لطف و گيرايي است و انديشههاي وي گرچه چندان فوقالعاده نيست، اما قدرت ديد، تخيل، شور و هيجان او در عاليترين رتبه او قرار دارد. مرگ فرانسوا رنه شاتوبريان سرانجام در ۴ ژوئيه ۱۸۴۸م در سن هشتاد سالگي به وقوع پيوست
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
رویداد های مهم سیزدهم مهر ماه:
تولد "دنيس ديدِرو" مؤلف اولين دائرة المعارف جهان (1713م)
دنيس ديدِرو فيلسوف و دانشمند فرانسوي در 5 اکتبر سال 1713 در شهر لانگِر فرانسه به دنيا آمد. وي بيآنكه تحصيلاتي در رشته مشخصي داشته باشد، بر اثر همت و پشتكار خود، به زبانهاي لاتين، انگليسي، ايتاليايى و علم رياضيات تسلط يافت و در فلسفه، هنر و ادبياتْ صاحب نظر گرديد. وي در قوت بيان وسرعت انتقال و درك مسائل مشكل و دريافتن مطالب تازه، كمتر نظير داشت و از جواني با پژوهش و تحقيق آشنايى يافت. ديدرو در جواني به جرم نگارش مقالاتي درباره تكامل، كه حدود يك قرن بعد توسط چارلز داروين، طبيعيدان انگليسي كامل و اثبات شد، محكوم به زندان گرديد و پس از آزادي از حبس، تصميم گرفت با همكاري عدهاي از نويسندگان فرانسوي، دايرةالمعارفي را بنگارد. غرض او و ساير نويسندگان اين كتاب، بيش از همه، آشنا كردن عامه به معارف عمومي و تربيت افكار و اذهان ايشان بود. هرچند ديدرو در مسائل مذهبي، از عقايد عامه تجاوز نميكرد، ليكن در تقرير مسائل علمي و اجتماعي، مقالات را طوري ترتيب ميداد كه راه بحث و نظر بر عموم خوانندگان در خصوص اوضاع زمان باز باشد و اساس تقليد كوركورانه، تزلزل پذيرد. به منظور آنكه دايرةالمعارف مزبور شامل مطالب واقعي با جنبههاي متعدد باشد، قسمتهاي عمدهاي از انديشههاي فلسفي كه مخالف رهبران كليسا بود در آن چاپ شد كه پس از انتشار جلد اول آن، چاپ مجدد و ادامه كار آن ممنوع گرديد. با اين حالْ ديدِرو با سختي و زحمت و به تنهايى به مدت بيست سال به تكميل اين دايرةالمعارف پرداخت و آن را به طور پنهاني چاپ و منتشر ساخت. دايرةالمعارف ديدرو به عنوان اولين دايرةالمعارف جهان، آكنده از آزادي خواهي و مخالفت با زيادهرويهاي مقامات كليسا، دستگاه قضايى و حكومت وقت بود و نويد استقلال، آزادي، مشروطيت و حقوق ميداد. انتشار دايرةالمعارف ديدرو در ايجاد افكار آزادي خواهانه نقشي اساسي و ارزشمند ايفا كرد، به طوري كه آن را از علل بروز انقلاب كبير فرانسه در سال 1789م دانستهاند. اما دنيس ديدرو پنج سال قبل از بُروز انقلاب، در 30 ژوئیه1784م در 71 سالگي درگذشت. ديدرو در تفكرات فلسفي خود، بيشتر از نظريات شكاكانه در باب حيات پيروي ميكرد نه عقايد جزمي. وي بر اين عقيده بود كه هيچ چيز را براي هميشه نميتوان حقيقت مطلق انگاشت. دنيا دائماً در حال تغيير است و دريچه ذهن ما بايد به روي همه وجوه مختلف اين تغييرات باز باشد. پس بايد پايبند عقل و استدلال نشد و در مورد ايمان خويش نيز به احتياط عمل كرد. دنيس ديدِرو به سبب قدرت خلاقه شگرف و انديشههاي بديع و افكار علمي و فلسفي تازه و نو، يكي از نوابغ عالم ادب به شمار ميرود. وي همچنين پديد آورنده نقد هنري است.
====================
مرگ "گوتفريد بورْگِر" شاعر معروف قرن هجدهم آلمان (1794م)
گوتفريد آگوسْتْ بورْگِر، شاعر معروف آلماني، در 19 مارس 1747م در آلمان به دنيا آمد. بورگر از همان دوران جواني با انواع مصائب و حوادث دست به گريبان بود و اين ناكاميها كه تا آخر عمر دامنش را رها نكرد، تاثيري مستقيم در آثار او و در نتيجه در ادبيات آلمان قرن هجدهم بر جاي گذاشت، به طوري كه بورگر در ادبيات آلمان به عنوان شاعر محنت كشيده و تلخكام معروف شده است. وي در سالهاي پاياني عمر خود در عرصه ادبيات آلمان مقامي رفيع به دست آورد، به طوري كه پيش از آنكه يوهان گوته، شاعر شهير آلمان قدم به صحنه ادب آلمان گذارَد، بورگر بزرگترين غزلسراي آلمان به شمار ميرفت. از بورگر آثار منظوم متعددي برجاي مانده كه يك قطعه شعر او به نام لئونور، از زمان خود او تا به امروز از معروفترين و عاليترين آثار شاعرانه زبان آلماني به شمار ميرود. همچنين چند قطعه ديگر او به نام شكارچي وحشي و ترانه مرد دلير و... نام بورگر را براي هميشه در زمره بزرگان ادب آلمان ثبت كرده است. گوتفريد بورگر سرانجام در 5 اكتبر 1794م در 47 سالگي درگذشت
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
چهاردهم مهر ماه:
در این روز رویداد ادبی اتفاق نیفتاده است
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
پانزدهم مهر ماه:
درگذشت "جان كيتْسْ" شاعر و اديب برجسته انگليسي (1821م)
جان كيتْسْ، شاعر انگليسي در دوازدهم اكتبر 1795م در لندن به دنيا آمد. وي در نوجواني پدر و مادرش را از دست داد، از اين رو تحصيل را رها كرد و به كار پرداخت. با اين حال پس از فراگيري جراحي، به كار طبابت روي آورد و پس از چندي، با رها كردن پزشكي، يكسره به شعر و شاعري مشغول شد. كيتس در ابتدا يك مجموعه شعري از خود انتشار داد و پس از چاپ چندين اثر، با انتشار كتاب اودْها، به شهرت رسيد. اين اثر يكي از آثار ادبي بزرگ زمان به شمار رفت و استادي اين شاعر جوان را به اثبات ميرساند. اشعار اين كتاب به سبب ايجاز و انتخاب دقيق و بسيار متناسب كلمهها و مفاهيم بسيار زيبا و شاعرانه، در رديف زيباترين اشعار تغزلي انگلستان جاي گرفته است. علاوه بر اشعار، مجموعه نامههاي كيتْسْ هم از جهت بينش شعري و فلسفي در خور توجه هستند و قدرت نويسندگي او را نمايان ميسازد. جان كيتس يكي از سه شاعر بزرگ رمانتيسم انگلستان به شمار ميرود و با اينكه درجواني درگذشت، با اين حال در همين مدت كوتاه توانست عاليترين گنجينه ادبي رومانتيسم انگلستان را پديد آورد. از جان كيتس قطعات معروفي بر جاي ماندهاند كه شب زندهداري، نغمهها و گلدان ريحان از آن جمله است. جان كيتس كه از بيماري سل رنج ميبُرد، در سال 1820م، براي درمان و استفاده از آفتاب، راهي ايتاليا شد اما هيچ چيز قادر نبود به بهبودي او كمك كند تا اينكه يك سال بعد در هفتم اكتبر 1821م در 26 سالگي در ايتاليا درگذشت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
شانزدهم مهر ماه:
درگذشت "طنطاوي جوهري" عالم و شاعر مصري(1358 ق)
استاد طنطاوي جوهري عالم و شاعر مسلمان مصريِ قرن چهاردهم هجري، در علوم متداول عصر، مهارت داشت و از استادان لغت به شمار ميرفت. طنطاوي حافظ قرآن بود وبه تفسير و تحليل آن نيز ميپرداخت. اين حكيم فرزانه به زبان انگليسي نيز تسلط كامل داشت و همواره به تعليم و تدريس علوم اسلامي مشغول بود. ميزان الجواهر، تفسيرقرآن و جمالُ العلمِ از جمله آثار اين دانشمندِ مسلمانِ مصري به شمار ميرود.
====================
روز فرهنگ و ادبيات ارمني
شنبه شانزدهم مهر ماه مصادف با هشتم اکتبر 2010 میلادی در تقویم ارمنی " روز فرهنگ ارمنی " و از امروز به مدت یک هفته " هفتهء فرهنگ ارمنی " نام گذاری شده است . در روز فرهنگ ارمنی ، مدارس ارامنه به خاطر ادای احترام به بانی خط ارمنی یعنی مسروپ ماشتوس و یا مسروپ مقدس ، تعطیل است .
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
هفدهم مهر ماه:
تولد "خاقاني شرواني" شاعر بزرگ ايراني(520 ق)
افضل الدين بديل بن علي خاقاني شرواني، معروف به حَسّانُ العَجَم از بزرگترين شاعران قصيده گوي و از اركان مسلّم شعر فارسي به شمار ميرود. وي نزد عمويش، كافي الدينعمر بن عثمان، و پسر عمَّش، وحيدالدين عثمان، علوم ادبي و حكمت را فرا گرفت و مدتي در خدمت ابوالعلاء گنجوي، دانشمند مشهور آن زمان، تلمذ كرد و به دامادي او درآمد. او سالياني در خدمت منوچهر شِروانشاه و پسرش بود و مدح ايشان ميگفت. مرگ فرزند و حبس و ديگر مصايب بر او روي نمود و در اواخر عمر به عُزلت نشست. قوت انديشه و مهارت او در تركيب الفاظ و خلق معاني، ابتكار مضامين جديد، استفاده از راههاي خاص در توصيف و تشبيه و آوردن رديفهاي مشكل از خواص شعري او محسوب ميشوند. تركيبات او غالباً با خيالات بديع همراه و با استعارات وكناياتِ عجيب آميخته است و معاني خاصي را كه تا عهد او سابقه نداشته، در بردارد. خاقاني بر اثر احاطه به غالب علوم و اطلاعاتِ عهدِ خود و قدرت خارق العادهاي كه در استفاده از آن اطلاعات در كلام داشته، توانسته است مضامين علمي بيسابقه در شعر ايجاد كند. خاقاني در 595 ق در 75 سالگي در تبريز وفات يافت و در مقبرةالشعراي سرخاب مدفون شد.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
هجدهم مهر ماه:
درگذشت استاد "سيدكريم اميري فيروز كوهي" شاعر و اديب معاصر (1363 ش)
استاد سيدكريم اميري فيروزكوهي متخلّص به امير، در سال 1288 ش در دهكده فرح آباد فيروزكوه به دنيا آمد. وي علاوه بر تحصيلات كلاسيك، به فراگيري زبان عربي، ادبيات، منطق، كلام، حكمت و فقه و اصول همت گماشت و توانست به عربي هم شعر بگويد. آثار قلمي او حاشيه و تعليقه بر كتب فلسفي، كلامي، رجالي و ادبي فراوان ميباشد. همچنين در اغلب قالبهاي شعري از قبيل قصيده، غزل، مثنوي و... به استواري شعر گفته است. زمينه اصلي كار او غزل و قصيده و از حاميان و پيروان سبك هندي بود. غزليات امير در عين حال كه داراي استحكام آثار استادان كهن است، لطافت شعر دوره صفوي و سبك هندي و مضامين بكر و خاص انديشه اين استاد را به همراه دارد. از جمله آثار اميري فيروزكوهي ميتوان به تصحيح ديوان صائب و مقدمهاي بر آن و نيز ترجمهاي از نفس المهموم شيخ عباس قمي و ترجمه مكاتيب نهجالبلاغه اشاره كرد. استاد اميري فيروزكوهي در مهرماه 1363 ش در 75 سالگي در تهران دار فاني را وداع گفت و در حرم حضرت عبدالعظيم حسني در ري مدفون گرديد.
====================
درگذشت دكتر "مصطفي مقرّبي" اديب و زبان شناس معاصر (1377 ش)
دكتر مصطفي مقرّبي در سال 1293 ش در تهران به دنيا آمد. وي پس از پشت سرگذاشتن دوران ابتدايي، وارد دانشسراي عالي شد و در 1315 ش ليسانس زبان و ادب فارسي گرفت. ايشان سپس همگام با تدريس به ادامه تحصيل پرداخت و موفق به اخذ دكتراي زبان فارسي شد. دكتر مقربي از آن پس علاوه بر همكاري با سازمان كتابهاي درسي، در تأليف و تدوين دايرة المعارف فارسي فعاليت داشت و به عنوان عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي برگزيده شد. از اين اديب معاصر آثار قلمي فراواني بر جاي مانده كه ترجمه تاريخ جهان براي خردسالان، سقوط قسطنطنيه و تأليف هجده گفتار از آن جملهاند. همچنين مقالات زيادي از رشحات قلم و فكر استاد مقربي در مطبوعات كشور به جاي مانده كه ميتوان به مقالاتي كه در زمينههاي دستور زبان فارسي، زبانشناسي و حافظ پژوهشي و... اشاره نمود. سرانجام اين اديب فرزانه پس از سالها پژوهش و تحقيق در مهرماه 1377 در 86 سالگي در تهران درگذشت و در قطعه فرهيختگان بهشت زهرا به خاك سپرده شد.
====================
باشگاه انجمن ایران و آلمان شب های شعر را برپا کرد(1356ش)
====================
درگذشت "فريدريش نُواليس" شاعر برجسته آلماني (1801م)
فريدريش لئوپولْدْ فون هارْدِنْبِرْگْ، با نام مستعار نُواليس، اديب معروف آلماني در دوم مارس 1772م در خانوادهاي اصيل در آلمان به دنيا آمد. وي در جريان تحصيلات دانشگاهي خود با اساتيد ادب و فلسفه زمان خود آشنايى يافت و از آنان تأثير فراواني پذيرفت. نواليس پس ازپايان تحصيلاتش در رشته ادب و حقوق قضا، به كار مشغول شد. در همين دوره بود كه انديشه نوشتن در مغز او راه يافت، اما فعاليت ادبي در نظر نواليس، تنها وسيلهاي براي شكل دادن شخصيت خويش بود. وي عالم عيني را ساخته تخيل و تصورات ذهني ميپنداشت و كشف و شهود معنوي را وسيله دست يافتن به واقعيتِ اصلي. در نظر نواليس، رؤيا از قدرتي برخوردار بود كه هر گونه حال و وضع خارجي را ميتوانست تغيير دهد. خدايى كه او در جستجوي آن بود، خدايى بود كه پيوسته در كُنه وجود بشر جاي دارد و تنها هدف عالي زندگي، نزديكتر شدن به اين مركز الهيِ روح است. بنابراين عشقهاي زميني آدميان وسيلهاي هستند براي راه يافتن به عالم الوهيت. نواليس در سالهاي پاياني قرن هجدهم ميلادي، منظومه معروف سرودهاي شب را منتشر كرد. در اين منظومه، شبْ، تعبير و تفسيري شاعرانه بود از سعادت ابدي و احساس رهايى از عالم هستي و استغراق در جذبه الهي كه عشق محبوب با نوعي عشق الهي در ميآميزد. شاعر خود را به عالم وحدت مافوق بشري ميسپارد، ابديت را در وجود خود ميبيند و به مبدأ اصلي باز ميگردد. نواليس درسالهاي بعد، رمان هاينريش فون را نگاشت و قطعاتي به نظم سرود. با اين حال عمر او دوام چنداني نيافت و سرانجام در 10 اكتبر 1801م در 29 سالگي درگذشت. نواليس از بزرگترين شاعران غنايى و از هنرمندترين نويسندگان رمانتيك آلمان است. علاقه به كشف اسرار طبيعت، عشقي كه جز عشق الهي رنگي نپذيرفت، حسرت بهشت مفقوده، عقيده به وحدت عالم وجود و ابديت بخشيدن به عالم پس از مرگ، موجب شده است كه آثار نواليس از بياني در عاليترين نوع رمانتيسم برخوردار گردد. شعر نواليس به صورتي انكارناپذير از خوشآهنگترين اشعار ادبيات آلمان است. نواليس، موسيقي را هنري عالي ميدانست كه بدون واسطه عالم عيني، درون ما را آشكار ميسازد. سرودهاي شب اثر نواليس، بعدها به عنوان سرود رسمي كليساي پروتستان آلمان قرار گرفت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
نوزدهم مهر ماه:
درگذشت "ژان كوكتو" اديب و نويسنده برجسته فرانسوي (1963م)
ژان كوكتو، شاعر و نويسنده معروف فرانسوي، در سوم ژوئيه 1889م در اين كشور به دنيا آمد. وي از ابتدا از استعداد و هوشمندي فراوان برخوردار بود و به ويژه در تجددخواهي ادبي و هنري، ذوق بسيار داشت. همين استعداد و قريحه، در نهضتهاي نوين ادبي و هنري دوران جنگ اول و دوم جهاني از او شخصيتي پيشرو ساخته بود. كوكتو از اين كه ثمرههاي عميق ذهن خود را در لباسهاي عجيب و غريب آوَرَد، لذت ميبرد و هرگز از اشاعه زيبايىهاي هنري باب روز احساس خستگي نميكرد، چه، اين زيبايىها به هنر موسيقيدانان و نقاشان و نويسندگان ديگر ارتباط مييافت، چه تفسير و بياني بود، از انديشه و ادراك زيبايى شخص او بود. كوكتو در جستجوي بشر جاوداني بود با همه خصوصياتهاي روحي مانند عشق، گريز، راز، جادوگري و مرگ. وي در مسير زندگي، شلاقزنان اسب خود را از راهي به راه ديگر ميراند و در خلق همه انواع هنري، از شعر و داستان و نمايشنامه و مقالههاي تحليلي و انتقادي تا نقاشي و آرايش صحنه يا ديوار به نوعي استعداد خود را ميآزمود. كوكتو با هنرمندان مختلف مصاحبت داشت و در آثار گوناگون خود، همه اين هنرها را منعكس ميكرد. از جمله آثار اين اديب فرانسوي ميتوان به كودكان عجيب، ديوان دماغه اميدنيك، توماي حيله گر و نمايشنامه اورفه اشاره كرد. كوكتو به موازات تئاتر، در قلمرو سينما نيز طراح و استادي زبردست بود و داستانهاي خصوصي و تخيلات شخصي را در يك سلسله فيلم بسيار مهيج بيان نمود و بسياري از آنها را خود كارگرداني كرد. ژان كوكتو در برخي اشعارش، خود را شاعري عجيب و غريب معرفي ميكرد و اصلا به محبوبيت خود يا قابل فهم بودن اشعارش نزد مردم اعتنايي نداشت. ژان كوكتو سرانجام در يازدهم اكتبر 1963م در 74 سالگي درگذشت.
====================
تولد "فرانسوا مورْياك" نويسنده و اديب مشهور فرانسوي (1885م)
فرانسوا مورياك، شاعر و نويسنده فرانسوي در 11 اكتبر 1885م در خانوادهاي ثروتمند در بُردو در كشور فرانسه به دنيا آمد. وي همزمان با تحصيل، به نويسندگي پرداخت و پس از اتمام دوره دانشگاهي خود، در پاريس به سرودن شعر و نقد آن روي آورد. در اين زمان بود كه نخستين ديوان خود را با عنوان دست در دست منتشر كرد. مورياك سپس به نگارش رمانهاي تخيلي پرداخت و اولين موفقيت خود را با اثر بوسه برجذامي به دست آورد. اما در سال 1925م به خاطر تحرير داستان معروف صحراي عشق، شهرتي فراوان يافت و يك سال بعد به اخذ جايزه آكادمي فرانسه نائل گشت. مورياك به عنوان يكي از برجستهترين نويسندگان كاتوليك، مقالات و رسالههايى منتشر كرد كه در آنها افكار و عقايد كاتوليكي منعكس بود. وي همچنين پس از جنگ جهاني دوم، بيشتر وقت خود را به نگارش موضوعات سياسي اختصاص داد تا اينكه در سال 1952م به اخذ جايزه نوبل ادبيات نائل آمد. مورياك به مدت 15 سال بر ضد كمونيسم و محافظهكاران مرتجع و به طرفداري از نهضتهاي استقلال طلبانه قلم زد و دنيايى عادلانه را به عنوان نياز معنوي خود در نظر گرفت. وي كه در محيطي مذهبي پرورش يافته بود، در آثار خود، مسئله گناه و رستگاري را مطرح نموده است. همچنين با تجزيه و تحليل رواني از زندگي دروني و ايمان مذهبي، به مبارزهاي تبآلود ميان جاذبههاي زندگي مادي و عشق دنيوي با ايمان واقعي و مسيحيت پرداخته است. مورياك از يك طرف نميتواند موجودي آرام و مطيع باقي بماند و از سوي ديگر قادر به گسستن از همه چيز نيست. گاه به سوي خدا ميرود و گاه از او دور ميشود و ميكوشد كه فرار كند اما موفق نميشود. مورياك همواره قدرت شر را ميبيند كه بر غريزه تقوا پيروز ميشود و گناه را مينگرد كه روحهاي ضعيف و شخصيتهاي سست را تباه ميسازد. از نظر او، تنها ايمان واقعي و دنياي معنوي است كه به طور معجزهآسا ميتواند نجات بخش بشر باشد و سازش ميان زهد و تقوا و دلبستگي به عالم مادي هرگز امكانپذير نيست. مورياك به اين طريق، رمان مذهبي را احياء كرده است، اما او نميخواهد اوليا و معصومان را وصف كند. مورياك رنجها و دردهاي زندگي را تا اعماق مغز و قلب و استخوان خواننده رسوخ ميدهد. آثار مورياك از جريان احساسها و انديشههاي خود او جدا نيست و جنبه هنرمندي او هرگز راضي نميشود كه واقعيت در برابر آرزوهاي اخلاقي و پيش انديشيده سر فرود آورد. مورياك با نگارش آثاري درباره مسيحيت، نفوذ خود را در جامعه كاتوليك و عموم مردم، استوار كرده است، با اين حال، نفوذ وسيع و اصلي مورياك به رمانها و آثار داستاني او بستگي دارد. از اين نويسنده عصبي، بذلهگو، پركار و دقيق آثار فراواني بر جاي مانده كه شعر نارنج، پايان شب، يادداشت روزانه در پنج جلد، گمشده و كودكي در زنجير از آن جملهاند. فرانسوا مورياك سرانجام در سال 1970م در 85 سالگي درگذشت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیستم مهر ماه:
روز بزرگداشت حافظ
خواجه شمسالدين محمد حافظ شيرازي در حدود سال 726 ق در شيراز به دنيا آمد. وي پس از فراگرفتن دانشهاي متداول عصر خود، ديوان شعراي گذشته و معاصر خود را به دقت مطالعه كرد و نخست معنا را از لفظ جدا نمود و لفظ را به دور افكند. آنگاه معنا را در كوره ذهن فروزنده خود ريخت و از آن زيوري گوهر آگين ساخت. كمال هنر حافظ در اين است كه از همان عناصر در دسترس همگان، معجوني شفابخش و مفرّح تهيه كرده و استادانه و سِحرآفرينانه، آنها را به خدمتِ ابلاغ پيام خود در آورده است. او تفسير قرآن، حكمت و ادبيات عرب را به خوبي ميدانست و چون قرآن را با چند روايت و قرائت حفظ كرده بود، به حافظ شهرت يافت. حافظ با الهام گرفتن از آموزههاي اسلامي و مفاهيم قرآني و بكارگيري استعارات و كنايات منحصر به فرد، توانست نابترين غزلهاي تاريخ ادبيات ايران را بسرايد. اهميت حافظ در آن است كه توانست مضامين عرفاني و عشقي را به نحوي در هم آميزد كه از دو شيوه غزل عارفانه و عاشقانه، سبك واحد و جديدي به وجود آيد. اين شاعر استاد، افكار خود را با الفاظ بسيار زيبا و با توجه به صنايع لفظي بيان كرده و بر اثر قدرت فراوان خود در سخنوري، غالباً مضامين عالي و معاني بسيار در ابيات كوتاه گنجانيده است. تركيباتي كه حافظ در اشعار خود آورده، غالباً تازه، بديع و بيسابقه است و حافظ در ساختن اين تركيبات، نهايت قدرت و كمال ذوق و لطافتِ طبع خود را نشان داده كه كمتر شاعري از اين حيث با او قابل مقايسه است. شعر حافظ در فضاي اسلامي غوطهور است و ديوان حافظ مملو از الفاظ و تعابير قرآني ميباشد. علاوه بر اين، در اشعار او، اصطلاحات مربوط به تصوف، عرفان، فلسفه، كلام، تفسير، حديث و فقه و... به مقدار فراوان به چشم ميخورَد.
====================
تولد "جان كيتْسْ" شاعر و اديب برجسته انگليسي (1795م) (ر.ك: 7 اكتبر)
جان کیتس (به انگلیسی: John Keats) (زاده ۳۱ اکتبر ۱۷۹۵ - درگذشته ۲۳ فوریه ۱۸۲۱) یکی از شاعران بزرگ و برجسته مکتب رمانتیسم است. کیتس در کنار بایرون و شلی، یکی از چهرههای شاخص در نسل دوم این مکتب است، علیرغم اینکه آثارش را تنها در مدت چهار سال به چاپ رساند. در طول زندگی کوتاهش، واکنش خوبی توسط منتقدین نسبت به کارهایش صورت نگرفت، اما تاثیر او بعد از مرگ بر شاعرانی نظیر آلفرد تنیسون و ویلفرد اُون چشمگیر بود. شعر کیتس مبتنی بر تصویرسازیهای شهوانی بود، بصورت بارز در مجموعه اُودها (معادل تلفیقی از قصیده و غزل در شعر فارسی)، که در میان محبوب ترین اشعار ادبیات انگلیسی قرار دارند. کارهای کیتس از سوی شاعران انگلیسی بسیار تجلیل شدهاست.
====================
مرگ "آناتولْ فِرانْسْ" داستان سرا، اديب و فيلسوف فرانسوي (1924م) (ر.ك: 16 آوريل)
آناتول فرانس (۱۶ آوریل، ۱۸۴۴ - ۱۲ اکتبر، ۱۹۲۴) تخلص ژاک آناتول فرانسوا تیبو از نویسندگان برجسته فرانسوی است. او در پاریس بدنیا آمد. پدرش کتابفروش بود و زندگی آناتول نیز بیشتر با کتاب گذشت. در ۱۸۹۶ به عضویت فرهنگستان فرانسه درآمد و در ۱۹۲۱ جایزه نوبل ادبیات را گرفت. در دهه ۱۹۲۰ برخی از آثارش در فهرست کتابهای ممنوع فرانسه بودند.
====================
تولد شاعر نامدار ايراني، حكيم "ابوالقاسم فردوسي" در طوس (313 ش)
حكيم ابوالقاسم فردوسي در سال 313 شمسي مصادف با 329 هجري قمري برابر با 940 ميلادي در روستاي "باژ" از ناحيه طابران طوس متولد شد. وي در خانوادهاي مرفه و ممتاز رشد و نمو كرد و در دوران جواني به تحصيل علوم پرداخت. وي همچنين به ادبيات فارسي و تاريخ و ساير علوم رايج زمان خود آشنايي كافي داشت. آنچه كه از متون مختلف مشخص ميشود، او مسلمان و شيعه بوده است و به پيامبر(ص) و اهل بيت(ع) عشق و علاقه وافر داشت. اثر جاويدان فردوسي، شاهنامه نام دارد و در شمار بهترين آثار حماسي عالم است. شاهنامه بر اثر نفوذ شديدي كه در ميان طبقات مختلف ايرانيان يافت، در همه ادوار تاريخي بعد از قرن پنجم هجري مورد توجه بود و همه شاعران حماسه گوي ايراني تا قرن اخير تحت تأثير آن بودهاند. فردوسي در حفظ جانب امانت به هنگام نقل مطالب، به كار بردن نهايت مهارت در وصف مناظر طبيعي و ميدانهاي جنگ و قهرمانان منظومه خود و نظاير اينها و نيز ذكر مواعظ دلپذير كمال توانايي را نشان داده است. حكيم ابوالقاسم فردوسي سرانجام در سال 411 هجري قمري برابر با سال 1020 ميلادي در هشتاد سالگي درگذشت و در طوس به خاك سپرده شد.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و یکم مهر ماه:
درگذشت شاعر بزرگ دوره قاجار استاد "محمدتقي شوريده شيرازي" (1305 ش)
استاد محمدتقي شوريده شيرازي فرزند عباس، در سال 1236 ش در شيراز زاده شد و در هفت سالگي بر اثر آبله، از نعمت بينايي محروم گرديد. وي پس از مرگ پدر در نه سالگي، تحت سرپرستي دايي قرار گرفت و از آنجا كه داراي هوش سرشاري بود، در مدتي كوتاه به وسيله اشعارش بلندآوازه گرديد و شعرش بر زبانها افتاد. محمدتقي پس از آن راهي تهران شد و مورد توجه ناصرالدين شاه قاجار قرار گرفت و لقب فصيحالملك دريافت كرد. محمدتقي شوريده آنگاه به شيراز عزيمت نمود و تا پايان عمر در آنجا بود. شوريده شيرازي در اواخر عمر، توليت افتخاري مقبره سعدي را پذيرفت و در تعمير آن كوشش فراواني كرد. سرانجام اين شاعر شيرازي، در شصت و نه سالگي وفات يافت و در جوار مزار شيخ اجل سعدي شيرازي مدفون گرديد. شوريده شيرازي، در قصيده سرايي، غزل، طنز و مطايبه نبوغي بسزا داشت. او به ويژه در سرودن اشعاري كه متضمن كلمات عاميانه و اصطلاحات اهالي فارس است، مهارت فراواني از خود نشان داده است. از شوريده شيرازي آثاري برجاي مانده است كه ديوان غزليات، آذر، كشف المواد و نامه روشندلان از آن جملهاند.
====================
درگذشت استاد دكتر "رجبعلي مظلومي" محقق و نويسنده برجسته (1377 ش)
استاد دكتر رجبعلي مظلومي در سال 1306 ش در نيشابور به دنيا آمد. تحصيلات مقدماتي را در زادگاهش و در مشهد مقدس به پايان برد و سپس تحصيلات عالي را در زمينه روانشناسي و ادبيات ادامه داد. مطالعات متنوع و گسترده ايشان در زمينههاي قرآنشناسي، حديثشناسي، حكمت و عرفان، تاريخ و هنر اسلامي و به ويژه امور تربيتي، منجر به نگارش بيش از نود جلد كتاب و پانصد مقاله در طول نزديك به نيم قرن تلاش و پژوهش توسط اين محقق برجسته گرديد. استاد مظلومي ساليان طولاني در دانشگاه هنر، دانشكده هنرهاي زيبا و دانشكده هنرِ تربيت مدرس اشتغال داشت و ضمن اين كه دو مركز تحقيقاتي تأسيس كرد، توسط شوراي علمي كشور به عنوان پژوهشگر نمونه برگزيده شد. برخي از آثار قلمي ايشان بدين قرارند: راه و رسم سخن گفتن، جوان و دين، علي(ع) معيار كمال، زنان با فضيلت، سرگذشت قرآن و فهم قرآن در دو جلد. استاد مظلومي در سال 1374 ش پس از ايراد يك سخنراني در اثر عارضه سكته مغزي در منزل بستري شد و سرانجام در 21 مهر 1377 در 71 سالگي درگذشت و در بهشت زهرا به خاك سپرده شد.
====================
درگذشت دکتر غلامحسین مصاحب، ادیب، نویسنده و صاحب دایرﺓ المعارف مصاحب
غلامحسین مصاحب (زاده ۱۲۸۹ تهران - درگذشتهٔ ۲۱ مهر ۱۳۵۸) ریاضیدان و دانشنامهنویس ایرانی بود. به سبب کوششهای او در راه ترویج ریاضیات جدید در ایران وی را «پدر ریاضیات جدید» در ایران میدانند. غلامحسین مصاحب در سال ۱۲۸۹ در تهران در خانوادهای اهل علم و ادب به دنیا آمد. خاندان مصاحب در نایین از دوران صفویه به این سو شناختهشده هستند و چند تن رجال ادب و هنر از این خاندان برخاستهاند، از جمله ملا مصاحب که در عصر شاه عباس شاعری بنام بود. پدربزرگ او، میرزا غلامعلی، خوشنویس، پدرش طبیب و مادرش شاعر بود. دکتر غلامحسین مصاحب در مهر ۱۳۴۵ مؤسسهٔ ریاضیات را در دانشسرای عالی (بعداً دانشگاه تربیت معلم) با مجوز شورای مرکزی دانشگاهها تأسیس کرد. هدف این مؤسسه تربیت مدرسان ریاضی برای دانشگاههای کشور بود، و با کوششهای مداوم دکتر مصاحب ۷۰ نفر مدرس ریاضی دانشگاهی در آن مؤسسه تربیت شدند، و نیز کتابخانهٔ تخصصی مؤسسهٔ ریاضیات در کشور بینظیر بود. مؤسسهً ریاضیات از سال ۱۳۶۳ با ضوابط جدید به پذیرش دانشجو برای دورههای عالی ریاضی پرداخت، و درسال ۱۳۷۶ مؤسسهٔ ریاضیات به مؤسسه تحقیقات ریاضی دکتر غلامحسین مصاحب تغییر نام یافت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و دوم مهر ماه:
درگذشت دانشمند و شاعر شهير معاصر استاد "سيد محمد علي صفير" (1377 ش)
استاد سيد محمد علي صفير در سال 1294 ش (1333 ق) در كرمانشاه و در خانداني اهل علم به دنيا آمد. وي در ابتدا مقداري از علوم حوزوي را فراگرفت و سپس از دانشكده معقول و منقول دانشگاه تهران فارغالتحصيل شد. استاد صفير از آن پس به تدريس پرداخت و در كنار آن به دفاع از حريم تشيع و پاسخ به شبهات همت گماشت. از جمله فعاليتهاي صفير ميتوان به تأسيس مراكز فرهنگي و ديني از قبيل انجمن تعليمات اسلامي ايران و همكاري در تأسيس بناي حسينيه ارشاد تهران اشاره نمود. استاد صفير داراي طبعي بلند، همتي زياد و مجاهدت و استقامت در راه حق و حقيقت بود و علاوه بر هُنر استادي در انواع شعر، در كارهاي هنري نيز دست داشت. در بسياري از مساجد ايران، آثار طبع هنري او روي كاشيكاري، ثبت و حك شده است. استاد صفير با توجه به علوّ طبع و منش عارفانه خويش، هماره محبوب قلوب خاص و عام بوده و در محافل ادبي براي او و آثارش، ارزش ويژهاي قائل ميباشند. خردنامه، ديوان اشعار، درس دين و تصحيح ديوان اشعار امام علي(ع) به فارسي از جمله آثار اوست. استاد صفير سرانجام در 22 مهر 1377 ش در 77 سالگي در تهران درگذشت و در قطعه هنرمندان و فرهيختگانِ بهشت زهرا به خاك سپرده شد.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و سوم مهر ماه:
درگذشت "جارُاللَّه زمخشري" اديب، مفسر و محدث معروف اهل سُنَّت(538 ق)
جاراللَّه زمخشري استاد تفسير، حديث، علم لغت، اديب و فقيه مسلمان، سالهاي بسياري را در مكه اقامت داشت و از اين رو به جارُاللَّه يعني همسايهي خدا مشهور شد. زمخشري، به جهت علم و دانش بسيار در زمينهي علوم ديني، مورد احترام فضلا و دانشمندان عصر خود بود و آثار بسياري را در زمينهي علوم مختلف اسلامي از خود به يادگار گذاشت. از مهمترين تاليفات زمخشري ميتوان به تفسير كَشّاف و مقدمةُ الادب اشاره كرد.
====================
تولد "پابْليوس ويرژيل" بزرگ ترين شاعر روم باستان (70 ق.م) (ر.ك: 19 مارس)
او را باید بزرگترین شاعر رومی در دنیای قدیم به حساب آورد. علاقه بسیار وی نسبت به زادگاه خود و مردمی که در آن به کشاورزی مشغول بودند، موضوعات اکثر اشعار ویرژیل را تشکیل می دهد. وی در شهر های کرمونا ، میلان و رم به تحصیل پرداخت و در این دوران علاقه وافری به خواندن آثار نویسندگان به خصوص شعرای رومی و یونانی داشت و خود نیز در علم معانی و بیان و فلسفه دانشی فراوان کسب کرد. زندگی ویرژیل بیشتر به شعر و شاعری اختصاص داده شده و مطالعات وی بیشتر در همین زمینه است. وی هیچگاه به کار سیاست و نظام نپرداخت. مهمترین اثر وی آنه اید نام دارد .
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و چهارم مهر ماه:
درگذشت دكتر "عبدالحسين زرين كوب" استاد بنام ادبيات پارسي (1378 ش)
دكتر عبدالحسين زرين كوب، پژوهشگر برجسته ادبيات و تاريخ، در سال 1301 ش در بروجرد به دنيا آمد. وي پس از پشت سرگذاشتن تحصيلات ابتدايي و دبيرستان، به خدمت معارف و فرهنگ درآمد و در سال 1327 ش، با كسب عنوان رتبه اول موفق به دريافت ليسانس و سپس فوق ليسانس و دكترا گرديد. وي در اين دوران از محضر استاداني نظير محمدتقي بهار، عباس اقبال آشتياني، احمد بهمنيار و بديع الزّمان فروزانفر استفاده برد و در خارج از دانشگاه، مدتي چند در خدمت آيت اللَّه ابوالحسن شعراني با مباحث حكمت و فلسفه آشنايي كامل يافت. استاد زرين كوب در سال 1330 ش، در كنار عدهاي از دانشمندان و استادان براي مشاركت در طرح ترجمه مقالات دايرة المعارف بزرگ اسلامي دعوت شد و همكاري شاياني نمود. وي ساليان متمادي در دانشگاه تهران تدريس نمود و مدتي مديريت گروه ادبيات فارسي اين دانشگاه را برعهده داشت. زمينه اصلي پژوهش استاد، مطالعه در تاريخ و فرهنگ اسلامي و نقد ادبي است. ايشان با تبحر در زبان فارسي و تسلط بر زبان و ادبيات عرب و آشنايي با چند زبان اروپايي و مشخصاً انگليسي و فرانسوي، آثار پرارزشي از خود به يادگار گذاشت كه تأليف فلسفه شعر، نقد ادبي در 2 جلد، شعر بيدروغ، از كوچه رندان و نيز ترجمه ادبيات فرانسه در قرون وسطي، متافيزيك و فن شعر و... از آن جملهاند. مجموعه تأليفات و پژوهشهاي استاد زرينكوب كه بيش از پنجاه اثر ميباشند نشان ميدهد كه او زندگاني علمي خود را در ميان تاريخ و ادبيات و فلسفه تقسيم كرده و در واقع پيوندي بين اين رشتهها برقرار ساخته است. استاد زرين كوب كه عضو شوراي مشاوران عالي كتابخانه ملي و عضو شوراي عالي علمي مركز دايرة المعارف بزرگ اسلامي بود و ماههاي آخر عمر خويش را در تدوين آثار درباره زندگي و انديشههاي عطار و سعدي سپري ميكرد، سرانجام در 24 شهريور 1378 ش در 77 سالگي بدرود حيات گفت و در قطعه فرهيختگانِ بهشت زهرا به خاك سپرده شد.
====================
تولد "حكيم ناصر خسرو قبادياني" شاعر مشهور ايراني(394 ق)
ابومعين ناصر بن خسرو قبادياني در بلخ به دنيا آمد. وي از كودكي در محضر اساتيد زمان خود، به تحصيل علم و دانش و حفظ قرآن پرداخت. ناصر خسرو علاوه بر ادبيات فارسي و عربي با بيشتر علوم زمان خود همچون حساب، هندسه، نجوم، طب، داروشناسي و الهيات نيز آشنا شد. ناصرخسرو در ابتدا شغل دبيري در دربار محمود و مسعود غزنوي داشت، اما پس از چندي بر اثر تحولي كه در افكار و انديشههاي او پديد آمد از سياست كنارهگيري كرد و به تحقيق در اصول و عقايد مذاهب مختلف و سير و سفر پرداخت. او در مسافرتي كه به مكه و قاهره كرد، از خليفهي فاطمي، مذهبِ اسماعيلي را پذيرفته و به رياست اسماعيليانِ خراسان برگزيده شد. ناصرخسرو با لقب "حُجّتِ زمين خراسان" به ايران بازگشت، ولي از بيم دشمنان و متعصّبان خراسان، به ناحيهي بَدَخشان در افغانستان امروزي پناه برد و در همان جا بدرود حيات گفت. حاصل سفر هفت سالهي ناصرخسرو، كتاب سفرنامه است كه از نظر تاريخي و جغرافيايى حايز اهميت است. وي افكار و اعتقادات خود و همچنين حكمتها و موعظههاي بسياري را در قالب آثار و اشعارش بيان كرده است. زاد المسافرين، خوان اَخوان و وجه دين از ديگر آثار اين شاعر بزرگ ايراني است. خاصيت عمدهي شعر ناصر خسرو، اشتمالِ آن بر مواعظ و حِكَم بسيار است. همچنين جنبهي دعوتِ مذهبيِ او، به اشعارش رنگ دينيِ آشكاري داده است و ذهن علمي او نيز باعث شد كه در بيان مقاصد خود، به شدت تحت تاثير روش منطقيان قرار گيرد. حكيم ناصر خسرو قبادياني، بيترديد يكي از شاعران بسيار توانا و سخنآور زبان فارسي است كه داراي طبعي نيرومند و سخني استوار و قوي و اسلوبي نادر و خاص خود ميباشد.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و پنجم مهر ماه:
در این روز ؛ رویداد ادبی رخ نداده است
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و ششم مهر ماه:
ولادت ولادت حکیم سنایی غزنوی (1473ق)
12 ذي الحجه 473 - «حكيم ابوالمجد مجدود بن آدم سنايي غزنوي » شاعر پرآوازه ايراني در غزنين متولد شد. اين استاد مسلم شعر فارسي در جواني به سرودن شعر پرداخت و ابتدا رجال و بزرگان را مدح مي گفت اما يكباره تحولي شگرف در او پديد آمد كه راه خانه كعبه را در پيش گرفت و به حجّ رفت. سنايي در مكه قصيده اي در اشتياق ديدار كعبه و مكه معظمه سرود و پس از بازگشت از مكه مدتي در بلخ و شهر هاي ديگر به سر برد. آنچه از سفرهاي سنايي باقيست اشعار و قصايدي است كه او در خراسان و بلخ سروده؛ و به كارنامه بلخ مشهور است. سنايي بعد از اسكان مجدد در غزنين به اتمام مثنوي مشهورش« حَديقَة الحَقيقة» پرداخت. مجموعه« سِرُ العِباد اِلَي المَعاد» كه بيانگر مهارت وي در سبك خراساني است، مثنوي طَريقُ التَحقيق كه بر وزن حديقه است و سنايي آن را در سال 528 هجري قمري به پايان رسانده؛ «عقل نامه؛ عشق نامه و تَجرِبَةُ العِلم» از ديگر آثار ارزشمند اين شاعر خوش قريحه ايراني است.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و هفتم مهر ماه:
مرگ "جاناتان سوئيفْت" نويسنده نامدار انگليسي (1745م)
جاناتان سوئيفْت شاعر و هجوپرداز انگليسي در 22 آوريل 1667م در دوبلين پايتخت ايرلند از پدر و مادري انگليسي به دنيا آمد. دوران كودكي و تحصيلات خويش را در ايرلند به پايان رسانيد. وي مدتها در جنبشي كه مردم ايرلند براي استقلال بر ضد انگلستان به وجود آورده بودند شركت كرد و براي پيروزي ايرلنديها كوشش فراواني از خود نشان داد. سوئيفْت همچنين زماني به فعاليتهاي سياسي و نيز مذهبي در كليسا مشغول بود و در تمام اين مدت، دست از نويسندگي برنداشت. وي از نويسندگان برجسته و از منتقدان نامور روزگار خويش در انگلستان بود كه با لحن استهزا آميز و طنزآلود خود، بسياري از عادات زشت مردم كشورش را نكوهش ميكرد. سوئيفْت داراي نثري فصيح بود كه به كمك اين نيرو و با كمك زبان طنز، از اوضاع زمان انتقاد مينمود. وي را از بزرگترين استادان نثر انگليسي و هجونويسان معروف آنسامان ميدانند كه بعدها، نويسندگان زيادي از سبك او تقليد و استفاده كردند. اثرمعروف سوئيفْت، سفرنامه گاليور نام دارد كه ابتدا به صورت اثري طنزآميز به منظور انتقاد از حماقتها و بلندپروازيهاي مردان روز كشور انتشار يافت اما در عين حال، ماجرايى است هيجانانگيز كه بارها به صورت فيلم به نمايش درآمده است. او كتابها و رسالات زيادي به نگارش درآورد كه همگي ازحيث سادگي و رواني و طنز و هجاي خاص خود، در ادبيات انگليس، شهرت ويژهاي دارند. سوئيفْت از نظر سياسي، شخصيتي متنفّذ بود و دفاع او از حقوق مردم ايرلند و كارهايى كه براي رفاه آنان برعهده گرفت، او را قهرمان ملي ساخته بود. سوئيفْت از راه نوشتههايش بر دستگاه حكومت انگلستان تاثير بسيار گذاشت، چنانكه از راهنمايىها و پيشنهادهايش بهره بسيار برده شد. از نظر ادبي، سوئيفْت استاد نثر هجوآميز قرن خود به شمار ميآمد. آثارش از تازگي و بلندي انديشه برخوردار بود و سبك انشايش از وحدت و تناسب كامل ميان لفظ و معني و غناي كلمه، تخيل، استحكام، نرمي، روشني، فصاحت و دقت بهرهمند بود. زبان شاعرانه سوئيفْت بسيار لطيف بوده و به سبب مهارتش در بيان انديشهاي بديع و عميق و ژرفبيني كامل و نظر صائب، در رأس نويسندگان بزرگ كلاسيك انگلستان در نيمه اول قرن هجدهم جاي گرفته است. از ميان آثار او ميتوان باران شهر، گفتگوي مؤدبانه و نامههاي يك بزّاز را ذكر نمود. جاناتان سوئيفْت سرانجام در 19 اكتبر 1745م در حالي كه به دليل مبارزات استقلال طلبانه ضد انگليسي به شدت محبوب ايرلنديها بود، در 78 سالگي درگذشت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و هشتم مهرماه:
در این تاریخ،رخدادی در حیطه ی ادب و ادبیات روی نداده است
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
بیست و نهم مهر ماه:
درگذشت "جواد قوام پور" اديب و شاعر (1369 ش)
جواد قوام پور مشهور به هاتفی اصفهانی ازشاعران خوش قریحه ایران در77سالگی درگذشت. قوام پور درسمنان بدنیا آمد و بعد ازاتمام تحصیلات عالی، به مطالعه علوم و معارف اسلامی مشغول شد. دوره شاعری شادروان هاتفی اصفهانی را به دو بخش قبل و بعد از انقلاب اسلامی می توان تقسیم کرد. ازهاتفی اصفهانی مجموعه شعری بنام«ندا دل» بجای مانده که در دو جلد چاپ و منتشر شده است.
====================
تولد "توركواتو تاسو" نويسنده و شاعر بزرگ ايتاليايي (1544م)
توركواتو تاسو نويسنده معروف ايتاليايى در 21 اكتبر 1544م در شهر سورنتو ايتاليا به دنيا آمد. وي پس از طي برخي از دورههاي مذهبي، در نوجواني به طبع شاعري خود پي برد و از آن پس، تمام وقت خود را به ادبيات و شعر گذرانْد. تاسو سالياني در دربار ايتاليا حضور يافت و با بهرهمندي از اين فرصت با فراغ بال به خلق آثار بزرگ پرداخت. مهمترين اثر تاسو منظومه رهايى اورشليم است. اين منظومه كه در بيست بند و 15 هزار بيت به بيان جنگهاي صليبي ميپردازد، از هنگام انتشار به سبب قدرت شاعرانه و انعكاس طبع پرشور شاعر و تازگي شعر، ارزش فراواني يافت و با وجود مخالفتهاي شديد مقامات مذهبي، در شمار برجستهترين آثار شعري قرار گرفت. در زماني كه رمانهاي پهلواني رو به انحطاط ميرفت، اين اثر به سبب خط مشي جديد و بديع و آميختگي خاص، از موضوعهاي جدي و لطيف و پراحساس و كلام زيبا و توجه به صناعت دقيق شعر و استعارههاي ظريف، با روح خوانندگان عصر خودْ سازگار آمد. آنچه بر سراسر اين اثر تسلّط دارد، تنها موضوع تاريخي يا مذهبي نيست، بلكه هيجانها و عواطف انساني و عجز در برابر سرنوشت است كه به وسيله نبوغ تاسو در قالب شعر تغزّلي گنجانده شده است. منظومه رهايى اورشليم با وجود پيروزي و استقبال عظيم از آن، موضوعِ مباحثهها و مشاجرههاي سخت قرار گرفت و اين امر بر روح شاعر تاثير فراوان بر جاي نهاد. در اين ميان، هر چند دادگاه، طي حكمي اثر او را تاييد كرد، اما تاسو هرگز از نگراني و اندوهي كه در آن غرق شده بود، بيرون نيامد، تا اينكه بر اثر ناسزا گفتن به ارباب خود، با او مثل ديوانگان رفتار نمودند و او را در حدود هفت سال در تيمارستان نگاه داشتند. اين دوره از زندگي تاسو در نامههاي فراواني كه مينوشت، منعكس شده است. زندگي آميخته با سرگرداني و روح غمزده تاسو كه سالها با بحرانهاي طولاني جنون همراه بود، در چشم نسل رمانتيك و خيالپرداز پس از او، ارزش اساطيري يافت، درحالي كه اختلال روحي او بر اثر عدم درك نبوغش از طرف جامعه بيعمق زمان، جنون تلقي شد. تاسو جز در دورههاي سرگرداني و خلأ فكري، شاعري پركار بود و آثار فراواني بر جاي گذاشت. چندين هزار، نامه از او بر جاي مانده كه درباره مسايل مربوط به عالم مادي، الهيات، اخلاق و مسايل ادبي است. تاسو از نظر شاعري، همه انواع و موضوعهاي شعري از جمله شعر غنايى، منظومههاي عاشقانه، نمايشنامههاي سياسي و مذهبي و مديحه دوستانه را به كار برده است. اما نبوغ وي در قلمرو منظومههاي حماسي و افسانهاي بود كه قدرت تخيّلش در آنها امكان تجلّي مييافت. زندگينامه تاريخي تاسو، سرنوشت نابغهاي را نشان ميدهد كه قرباني عظمت خود شده است. تاسو را به دليل به نظم كشيدن جنگهاي صليبي، همانند حكيم ابوالقاسم فردوسي در ايران دانستهاند. توركواتو تاسو سرانجام در 21 ژانويه 1595م در 51 سالگي درگذشت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
سی ام مهر ماه:
درگذشت "پول تريستان برنار" نويسنده فكاهي نويس و انتقادی فرانسه (1947م)
پول تريستان برنار، نمايشنامه نويس و رماننويس فرانسوي در هفتم سپتامبر 1866م در شهر برانسون فرانسه به دنيا آمد. وي در پاريس به تحصيلات خود در رشته حقوق ادامه داد و پس از اشتغال به مشاغل گوناگون ديگر، به كار ادبي پرداخت. تريستان پس از موفقيت در انتشار دو رمان، استعداد خود را در نوشتن كمدي به كار انداخت و آثاري در اين زمينه منتشر كرد كه همه، با استقبال كم نظير مردم مواجه گرديد. طنزي كه در برخي نمايشنامههاي تريستان به كار رفته از استادي و جاذبهاي برخوردار است كه خاص اوست. رمانهاي طنزآميز و آميخته با بذلهگويى و مزاح برنار نيز مانند كمديهايش از پيروزي بسيار برخودار شد. برنار از محبوبترين چهرهها در عالم ادب و در جامعه زمان خويش است. نمايشنامههاي كوتاه و فراوان و خندهآور او هم سرگرم كننده است و هم تجزيه و تحليلي است از زندگي طبقه كاسبكار كه با طنزي هوشيارانه و هجوي دلپذير پيش چشم بيننده گذارده ميشود. از مهمترين آثار برنار ميتوان به كافه كوچك، خاطرات جوان سر به راه و دلدادگان و دزدان اشاره كرد. برنار تريستان سرانجام در 22 اكتبر 1947م در 81 سالگي درگذشت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
یکم آبان ماه:
تولد "پير لاروس" اديب و لغتشناس فرانسوي (1817م)
پيِر لاروس اديب و لغت شناس بزرگ فرانسوي در23 اكتبر 1817م در خانوادهاي فقير در شهر پاريس به دنيا آمد. وضع مالي پدرش به قدري بد بود كه قدرت نداشت حتي براي پسرش يك لباس آبرومند خريداري نمايد و پيِر با شلوار پاره و مندرس در دبستان و دبيرستان مورد تمسخر و استهزاء دانشآموزان قرار ميگرفت. او تا 15 سالگي در كارگاه پدرش به عنوان شاگرد آهنگر، اسب را نعل ميكرد. لاروس سپس تحصيلات خود را در ورساي ادامه داد و در اين زمان، كتب منتشر شده در فرانسه و سايرنقاط جهان رامطالعه ميكرد. وي از اين زمان، درصدد تهيه فرهنگي جامع برآمد و با پشتكار فراوان، فرهنگ خود را به نام لاروس تكميل نمود. تا اينكه با اتمام تحصيلات وي، فرهنگ او نيز كامل شد و انتشار يافت. او قبل از آن، تاليفات خود را از كتب لغت و دستور زبان براي تدريس در مدارس و انتشار روزنامه تعليم و تربيت براي دانشآموزان آغاز كرده بود و سپس به تدوين اين دايرةالمعارف بزرگ پرداخت. در اين هنگامْ در فرانسه كسي نبود كه اسم لاروس را نشنيده باشد. پيِر لاروس فقط مبدع دايرهالمعارف نيست بلكه او نخستين كسي است كه كتابهاي تدريسي آموزشگاهها را تدوين و روش آنها را عوض كرده و به صورت امروزي درآورده است. لاروس بر اثر كار مداوم بيمار شد تا اينكه در سوم ژانويه 1875م در58 سالگي درگذشت. اكنون هرساله دايره المعارف وكتب لغت و فرهنگهاي تاريخي و جغرافيايي متعدد به نام لاروس از طرف هيأتهاي علمي فرانسه منتشر ميشود كه نام لاروس را جاودان ساخته است.
==================
مرگ "تئوفيل گوتيه" نويسنده و شاعر معروف فرانسوي (1872م)
تئوفيل گوتيه، شاعر فرانسوي، در 31 اوت 1811م در شهر تارْبْ در فرانسه به دنيا آمد و در سه سالگي به همراه خانوادهاش به پاريس مهاجرت كرد. وي در ابتدا در نقاشي طبع آزمايى كرد ولي پس از چندي به شاعري روي آورد. گوتيه نخستين اثر خود را در 19 سالگي منتشر كرد و از 29 سالگي به ايتاليا، الجزاير و خاور نزديك مسافرت نمود. وي زماني نيز به روزنامهنگاري پرداخت و درباره ادبيات و نقاشي، پاورقيهاي بيشمار و نقدهاي هنري فراواني انتشار داد. گوتيه طي سالهاي بعد، كتابها و سفرنامههاي متعددي نگاشت و به شهرت نسبي رسيد. گوتيه را شاعر آب و رنگ ناميدهاند، زيرا اشعار او همه كار يك نقاش هنرمند است. او علاوه بر اينكه شعر ميسرود، رماننويس و باستان شناس و منتقد هنري و تئاتر نيز بود. گوتيه در ميان ادبا و هنرمندان عصر، بزرگترين طرفدار عقيده هنر براي هنر بود و معتقد بود كه هنرمند جز هنر خود به هيچ اصل اجتماعي و اخلاقي نبايد كار داشته باشد. گوتيه كه اهميت تاريخي خود را در ارائه اين نظريه به دست آورده است، هنر را ذاتاً خالق زيبايى ميداند و همين مستثني كردن هنر از مسائل فلسفي، اجتماعي و مذهبي، شماري از منتقدان را برانگيخته است تا وي را از باب محدوديت ديد و قلّت انديشه به باد انتقاد، بگيرند. از گوتيه آثار متعددي به جاي مانده كه به جز كمدي مرگ و اسپانيا و كاپيتان فراكاس، كتاب بسيار معروف لعابها و سنگهاي نقشدار، شاهكار او به شمار ميرود و با قطعه شعر زيبايى درباره حافظ آغاز ميگردد. اين ديوان، مهمترين و بديعترين اثر شاعرانه گوتيه است كه بيش از ساير آثارش، استادي او را در زيبايى قالب شعر تثبيت ميكند. گوتيه در اين اشعار، با آرايش رنگين صحنهها و چشماندازها چنان در صنعتگري و فنون كلام استادي به كار برده كه گويى به جاي نوشتن با قلم، گوهرهايى در نگين نشانده است. گوتيه را به دليل خلق اين آثار، جادوگر ادبيات فرانسه نيز ناميدهاند. با اين حال سالهاي آخر عمر او با مشكلات مالي مواجه گرديد و ناچار تمام وقت خود را به نوشتن داستان كوتاه، رمان و نقد ادبي براي مجلات اختصاص داد. گوتيه با آنكه از نويسندگان و شاعران درجه اول عصر خود به شمار نرفته و به غير از يكي دو اثر او، خواننده فراواني نداشته است، با اين حال در جريانهاي ادبي زمان، شخصيتي ممتاز به حساب آمده است و الهام بخش شاعران دهه 1850م بوده است. تئوفيل گوتيه سرانجام در 23 اكتبر 1872م در 61 سالگي درگذشت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
دوم آبان ماه:
وفات حكيم و سياستمدار بزرگ "خواجه نصيرالدين طوسي"(672 ق)
پس از حمله ي مغولان به ايران، مقام علمي و ارزش فكري خواجه نصيرالدين طوسي موجب شد تا هلاكوخان مغول، او را در شمار بزرگان خود دانسته، نسبت به حفظ و حراست از جانِ وي كوشا باشد. از آن پس، خواجه، داراي مقام و نفوذ فراواني شده و خدمات بسياري به فرهنگ اسلام و كشورهاي مسلمان روا داشت. جلوگيري از به آتش كشيدن مراكز فرهنگي، كتابخانه ها و مؤسسات علمي، نجات جان دانشمندان و علماي بزرگ زمان كه مورد غضب مغولان بودند، جلوگيري از تهاجم مغولان به كشورهاي اسلامي و نيز احداث و تجهيز رصدخانهي عظيم مراغه وكتابخانهي بزرگ آن، از جمله خدمات ارزنده ي خواجه نصير در دوران وزارت در دستگاه مغولان ميباشند. همچنين محفل درسي خواجه، رونقي فراوان داشته و شاگردان فاضلي در آن تربيت يافتند. علامه حلي، كمال الدين ميثم بحراني، قطب الدين رازي و سيد ركن الدين استرآبادي و... از جمله شاگردان خواجه ميباشند. از اين عالم بزرگ شيعي بيش از 80 كتاب و رساله به جاي مانده كه اخلاق ناصري، اساسُ الاقتباس، اوصاف الاشراف و عِلمُ المثلث از آن جملهاند. اين دانشمند گرانقدر در 75 سالگي ديده از جهان فروبست و در كاظمين عراق مدفون گشت.
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
سوم آبان ماه:
درگذشت فریدون مشیری، شاعر و ترانه سرای نامدار ایران (1379ش)
فریدون مشیری در سی ام شهریور ۱۳۰۵ در تهران به دنیا آمد. سالهای اول و دوم تحصیلات ابتدایی را در تهران انجام داد و سپس به علت مأموریت اداری پدرش به مشهد رفت و بعد از چند سال دوباره به تهران بازگشت و سه سال اول دبیرستان را در دارالفنون گذراند و آنگاه به دبیرستان ادیب رفت.مشیری سرودن شعر را از نوجوانی و تقریباً از پانزده سالگی شروع کرد. اولین مجموعه شعرش با نام تشنه توفان در ۲۸ سالگی او با مقدمه محمدحسین شهریار و علی دشتی در ۱۳۳۴ به چاپ رسید. معروفترین اثر وی شعر «کوچه» نام دارد که در اردیبهشت ۱۳۳۹ در مجله «روشنفکر» چاپ شد. این شعر از زیباترین و عاشقانه ترین شعرهای نو زبان فارسی است. او در سال ۱۳۳۳ با خانم اقبال اخوان ازدواج کرد و اکنون دو فرزند به نامهای بابک و بهار از او به یادگار ماندهاست. مشیری سالها از بیماری رنج میبرد و در بامداد روز جمعه ۳ آبان ماه ۱۳۷۹ خورشیدی در سن ۷۴ سالگی در تهران درگذشت.
====================
درگذشت "اميل اوژيه" اديب و نويسنده برجسته فرانسوي (1889م) (ر.ك: 2 نوامبر)
"امیل اوژیه "تئاترنویس و نویسنده معروف فرانسه در قرن نوزدهم در" والنس "قدم به عرصه وجود گذاشت .وی که در سبک و نگارش رقیب" آلکساندر دوما - پسر "بود ،از 20 سالگی به نویسندگی پرداخت و آثارش حاوی نکات اخلاقی و اجتماعی است .از مهمترین آثار وی که روز 25 اکتبر 1889 میلادی مرد" داماد مسیو پواریه - و ،ماده شیران فقیر "را باید نام برد .
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
چهارم آبان ماه:
هیچ اتفاق ادبی؛در این روز رخ نداده است
-
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
پنجم آبان ماه:
تولد "ابن قَفَطي" نويسنده ي نامدار اسلام(568 ق)
ابوالحسن علي ابن يوسف، معروف به ابن القفطي و قاضي اكرم از مشاهير مورّخين ميباشد و در فقه، حديث، نحو، لغت، اصول، قرائت، منطق، نجوم و هندسه نيز ماهر بوده است. تاريخ آل سلجوق و الرُّد علي النَّصاري از اوست. وي در 88 سالگي در سال 656 ق درگذشت.
================
تولد "دايْلن تامْس" شاعر معروف انگليسي (1953م)
دايْلن تامْسْ، اديب انگليسي در 27 اكتبر 1914م در اين كشور به دنيا آمد و تنها تا دوره دبيرستان تحصيل نمود. در اين زمان، تامس به ادبيات و نگارش روي آورد و از راه بازيگري، بررسي كتاب، نوشتن برنامههاي راديويى و... گذران زندگي ميكرد. تامس نخستين شعرش را در شانزده سالگي به چاپ رساند و اولين مجموعه كوچك شعرش را زماني منتشر كرد كه فقط 19 سال داشت. وي در 24 سالگي جايزه ادبي اسكار را دريافت نمود و از آن پس، بيش از پيش اشعارش را در مجلات انگليسي و امريكايى به چاپ رساند. كارهاي تامس، مدرن و پيشرفته و تا اندازهاي تحت تاثير كتاب مقدس قرار داشت. به نظر تامس، شعر، جرياني موزون و روايى، از ظلمتي پوشيده به مكاشفهاي عريان است. همچنين شعر بايد علل پنهان را به حيطه آشكار روشنايى بكشاند. اشعار تامس به سبب قدرت غنايى، جنبههاي سورئاليستي و ذهني، استعارههاي فشرده زنده و جناسها و الگوهاي پيچيده صدا و معني، اهميت يافتهاند. بيشتر اين اشعار از شيفتگي شاعر به شكوه و عظمت تكوين زندگي و رويش و مرگْ، مايه ميگيرند. نخستين آثار منثور تامس، داستانهاي كوتاهي بود كه در كتابي با عنوان ماجراهاي تجارت پوست، گردآمده است. وي در دهه 1940م، در زمينه فيلم و فيلمنامه هم كار كرد و آثاري مردم پسند و فكاهي، اما درعين حال به نثر شاعرانه نوشت كه بيانگر عشق بسيارش به زندگي بودند. ذوق هنريِ توفان آساي تامس، گزينش خيره كننده اما دقيق القاب و صفات و تحريفهاي به ظاهر تبآلودي كه در واقع حاصل بازسازماندهي بسيار دقيق و سردند، همواره شكوهمند بودهاند. اما از سوي ديگر، كشف بسياري از سطرها كه همچون بهترين شعرها، ترجمه ناپذيرند، باعث شَعَفانگيزيِ آثار تامس شده است. تامس ميگفت به عشق انسان و در ستايش خدا قلم زدهايم. از اين روست كه عشق به انسان و ستايش خدا در شعرهاي او موج ميزنند. شعر تامس غريزي است نه عقلاني و گرچه افراط كار و انباشته از واژه و تصوير است، اما از فضيلت نيز به وفور برخوردار ميباشد. از مهمترين آثار وي ميتوان به نقشه عشق، هجده شعر و خواب روستا اشاره كرد. دايلن تامس سرانجام در نهم نوامبر 1953م در 39 سالگي درگذشت.