نام علمی : lavandulaاسطوخودوس در بیشتر نقاط دنیا به حالت خودرو می‌روید مخصوصاً در جنوب فرانسه مناطق مدیترانه و در تورنتو به مقدار زیاد وجود دارد.در ایران نیز واریته ها و هیبرید های مختلفی از این گیاه در ناحیه ی رویشی ایران و تورانی وجود دارد.
نام های انگلیسی : lavender-stoechas
نام های دیگر فارسی : خرام-خیردشتی-خرامی-آلاله-گل لاوند-شاه اسپرم رومی
گیاهی است از تیره ی نعناعیان و سرده ی لاواندولا
ساختار شناسی
گیاهی چندین ساله
به ارتفاع حدود نیم متر
با برگ‌های متقابل، باریك، دراز سبز رنگ و پوشیده از كرك‌های سفید پنبه‌ای.
گل‌های آن به رنگ بنفش و به‌صورت سنبله میباشد.
پرکندگی
قسمت مورد استفاده این گیاه، گل‌ها و سرشاخه‌های گل‌دار آن است.كرم‌های معده و روده را از بین می‌برد..
اسطوخودوس بوی بسیار مطبوعی دارد. طعم آن تلخ است و به‌علت بوی مطبوع آن در عطر‌سازی مصرف می‌شود.
اسانس اسطوخودوس كه از تقطیر گل و سرشاخه‌های گل‌دار این گیاه به‌دست می‌آید مایعی است زرد رنگ یا زرد مایل به سبز كه دارای بوی مطبوعی است.
مقاومت های اکولوژیکی
تحمل خوبی به کم ابی و تا حدی به شوری دارند.ولی این گیاه اب ایستادگی پای بوته را تحمل نمیکند.این گیاه به بسیاری از افت ها و بیماری ها و به تشعشع زیاد خورشید نیز مقاوم میباشد.بسته به شرایط محیط و خاک به انواع مختلف ظاهر می شود.
ترکیبات شیمیایی
اسانس اسطوخودوس دارای حدود ۴۰% استات لینالیل است .همچنین در آن تركیباتی نظیر اسید بوتیریك، اسید پروپیونیك و اسید والریك، لینالول آزاد و ژرامبول وجود دارد.
روش تکثیر
مرسوم ترین روش تکثیر این گیاه در ایران,استفاده از قلمه ی ساقه می باشد و بطور معمول در پایان فصل رشد, قلمه هایی به اندازه ی 20 تا 30 سانتی متر از ساقه های علفی تهیه شده و تعدادی برگ بر روی راس ان باقی گذاشته می شود
نحوه ی برداشت
از هر هکتار کشتزار اسطوخودوس,در سال سوم میتوان حدود 17 تن سر شاخه ی گل دار برداشت کرد.مواد حاصله دارای کیفیت مطلوب تری بوده اما برداشت گل بسیار پر هزینه و وقت گیر می باشد.زمان برداشت گل اسطوخدوس,پس از شکفتن و شروع پژمردگی انها است و برداشت در صبح ترجیح داده می شود.با استفاده از قیچی و اره برقی,سرشاخه های گل دار و شاخه های جوان اسطوخدوس را می توان برداشت نمود
اسطوخودوس و درمان سردرد
به اعتقاد درمانگران طب سنتی در جهان نوشیدن عصاره تهیه شده از برگ‌های گیاه لاوندر تاثیر زیادی در بهبود و تسکین سردرد دارد. این نوشیدنی توسط بسیاری از درمانگران شیوه‌های درمانی طب مکمل برای درمان سردرد به ویژه سردردهای میگرنی کاربردی اعجاب‌انگیز دارد. این داروی گیاهی اگر چه طعمی تلخ و گس دارد اما خاصیت و تاثیرگذاری آن چنان زیاد است که بسیاری از بیماران تلخی آن را تحمل می کنند. اما در صورتی که برخی از بیماران قادر نباشند گسی و تلخی عصاره لاوندر را تحمل کنند کافی است این عصاره را رقیق کرده و آن را میل كنند.
چای لاوندر، خواب‌آوری طبیعی
نوشیدن چای لاوندر پیش از خواب به افرادی که دچار اختلال خواب هستند و شب ها چندین بار از خواب بیدار می شوند، کمک می کند تا به مرور خوابی آرام و بی دغدغه را تجربه کنند. برای بهره‌مندی از تاثیر این چای کافی است یک ساعت پیش از خواب شبانه یک فنجان چای لاوندر را به صورت ولرم بنوشید. برای تهیه این چای کافی است یک قاشق چای‌خوری برگ خشک شده این گیاه را درون یک فنجان آب جوش بریزید و سر فنجان را با کمک نعلبکی ببندید تا در عرض 10 دقیقه دم بکشد.
اضافه کردن 10 تا 15 قطره از عصاره گیاه لاوندر در وان حمام و دراز کشیدن در آن به مدت 20 تا 30 دقیقه در از بین بردن خستگی و کوفتگی بدن بسیار موثر است. دراز کشیدن در آبی که با این عصاره مخلوط شده باشد علاوه بر آنکه موجب تخلیه استرس‌ها و تنش‌های روزانه می‌شود به بهبود گردش جریان خون کمک کرده و کیفیت خواب افراد را نیز افزایش می‌دهد.
چگونه حافظه خود را تقویت کنید
برای افزایش توان حافظه و عملکرد مغز راهکارهای مختلفی در طب سنتی و دیگر شیوه‌های درمانی طب مکمل وجود دارد. اما یکی از کاربردی ترین آنها استفاده ازعرقیات گیاهی و مصرف میوه‌های طبیعی نظیر کشمش، خرما وانجیر است. به اعتقاد درمانگران نوشیدن یک فنجان عرق لاوندر هر شب پیش از خواب و به مدت 30 تا 40 روز می‌تواند تاثیر زیادی در افزایش توان مغز، بهبود عملکرد آن و تقویت حافظه داشته باشد.
دیگر خواص دارویی اسطوقدوس
گرفتگی‌ها را باز می‌كند.
مقوی معده است.
معرق است و تب را پائین می‌آورد.
ضد تشنج است
بیماری‌های سینه و سرفه را برطرف می‌كند[eynaki]
برای رفع بیماری‌های مجاری و ادرار مفید است.
برای رفع بی‌خوابی یك قطره از روغن اسطوخودوس را روی یك تكه پنبه بچكانید و آن را داخل بالش خود قرار دهید خواب مطبوعی برای شما می‌آورد.
برای برطرف كردن غم و اندوه هر روز دم‌كرده اسطوخودوس بنوشید
زردی را برطرف می‌كند.
برای رفع حالت تهوع و سرگیجه مفید است.
آسم را برطرف می‌كند
طرز استفاده
ـ دم كرده اسطوخودوس: حدود ۵ گرم سرشاخه گل‌دار و یا گل این گیاه را در یك لیتر آبجوش ریخته و به مدت ۱۰ دقیقه دم كنید. مقدار مصرف این دم‌كرده ۴-۳ فنجان در روز است.
ـ كمپرس اسطوخودوس: ۳۰ گرم گل و یا سرشاخه گل‌دار این گیاه را با یك لیتر آبجوش مخلوط كرده و به مدت ۱۰ دقیقه دم كنید.
ـ اسانس و روغن اسطوخودوس: می‌توانید از فروشگاه‌های گیاهان داروئی و یا برخی از داروخانه‌ها تهیه كنید برای مصرف یك قطره از آن را با یك قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط كرده و برای ماساژ استفاده كنید. و یا یك قطره آن را روی یك حبه قند و یا یك قاشق عسل مخلوط كرده بخورید.
اسطوخودوس گیاهی است بی‌ضرر كه همه می‌توانند از آن استفاده كنند. فقط برای اشخاص صفراوی مزاج خوب نست و باعث آشفتگی می‌شود. این‌گونه اشخاص باید آن را با سكنجبین یا كتیرا بخورند.
