تاپيك هاي ماندگار " منتخبی از قابوسنامه؛ اثری ماندگار از کیکاوس بن اسکندر عنصر المعالی "
يكي از تاپيك هاي ماندگاري كه با مشاركت 4 نفر از كاربران عزيز شكل گرفت را مي توان تاپيك " منتخبی از قابوسنامه؛ اثری ماندگار از کیکاوس بن اسکندر عنصر المعالی " ناميد. اين تاپيك در مرداد ماه 1392 و با حضور چهار تن از كاربران سايت سركار خانم ها Outta_Breathe1020، diana3، Sa.n وsetayesh7777 شكل گرفت و با پست گذاري منظم توسط اين عزيزان، تا شهريور ماه 1392 ادامه پيدا كرد.
قابوسنامه کتابی است پندی در آیین زندگی، تألیف امیر عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر بن قابوس بن وُشمگیر بن زیار و تألیف آن به سال ۴۷۵ قمری است، ولی دکتر عبدالمجید بدوی بهدلایلی سال تألیف آن را میان ۴۵۷ - ۴۶۲ هجری قمری میداند. این کتاب مکرر به طبع رسیده، از جمله در ایران هفت بار منتشر شده که چاپ پنجم توسط استاد سعید نفیسی به سال ۱۳۱۲ طبع و چاپ ششم به اهتمام دکتر عبدالمجید بدوی در تهران به سال ۱۳۳۵ انتشار یافته و همچنین در انگلستان جزو انتشارات اوقاف گیب بهاهتمام «روبن لوی» به سال ۱۹۵۱ منتشر شده و نیز چند بار در هند انتشار یافتهاست. امّا بهترین تصحیح قابوسنامه به کوشش غلامحسین یوسفی در سال ۱۳۴۵ منتشر شدهاست.
نام قابوسنامه از نام مؤلف که در تواریخ به نام قابوس دوم معروف است، گرفته شده است. وی این کتاب را به نام فرزندش گیلان شاه در ۴۴ فصل نوشته، به این قصد که اگر وی پس از او حکومت را حفظ کند یا به رتق و فتق کارهای دیگر بپردازد، بداند چگونه وظایف خود را انجام دهد و همچنین به منظور تربیت فرزند، رسوم لشکرکشی، مملکتداری، آداب اجتماعی و دانش و فنون متداول را مورد بحث قرار دادهاست. سبک نگارش کتاب نثر مُرسَل یا همان نثر ساده و بیپیرایه معمول ِ قرنهای چهارم و پنجم هجری قمری به سبک بلعمی و بیهقی است.
با سپاس از اين كاربران عزيز و آرزوي موفقيت براي ايشان در تمامي مراحل زندگي.
پاسخ : تاپيك هاي ماندگار " منتخبی از قابوسنامه؛ اثری ماندگار از کیکاوس بن اسکندر عنصر المعالی "
کیکاوس بن اسکندر ملقب به عنصر المعالی از امرا و پادشاهان آل زیار است که یک چند نیز بر قسمتی از کوهستانهای فراخ مازندران حکمرانی میکرده است. وی نوه شمسالمعالی قابوس بن وشمگیر حاکم بزرگ آل زیار بود و در کودکی و نوجوانی علوم و فنون زمان خود را در دربار پدر و پدربزرگ فراگرفت و طبق رسوم آن روز آداب حکومت و ملکداری را نیز آموخت.
کیکاوس ظاهرا اطلاعات عمیقی در ادبیات فارسی و عربی، منطق و حکمت، فلسفه و آئین حکومت واخلاق داشتهاست و در دوران حکومت خود بر بخشی از متصرفات دولت آل زیار، رعایت عدل و انصاف را سرلوحه اعمال خود قرار داده بود. امیرکیکاوس عنصرالمعالی در جوانی به سیر و سیاحت پرداخت و یک چند نیز در دستگاه سلطنت دوره دوم غزنویان، سلطان مودود غزنوی به سر برد و با این سلطان در جنگهای هند شرکت کرد. وی همچنین در جنگهای مسلمانان با رومیان نیز حضور یافت و به سفر حج رفت.
این سفرها به همراه مطالعات عمیق علمی و ادبی و آشنایی با شیوه ملکداری و حکومت وی را بر آن داشت تا در اواخر عمر کتاب بزرگی به نام (قابوس نامه) را در اخلاق و رفتار و طریق رفتار با دیگران و... به رشته تحریر درآورد که این کتاب از لحاظ سبک نگارش و تنوع موضوعات در نوع خود بینظیر است.
حکیم کیکاوس قابوس نامه را در پند و اندرز و خطاب به فرزند عزیزش گیلان شاه نوشت و نصایح گوناگونیرا که حاصل یک عمر تجربه وی بود در اختیار پسرش نهاد. در قابوس نامه، امیر عنصرالمعالی به ▪ نکات اخلاقی مختلفی نظیر: رعایت حقوق و احترام پدر ومادر، نحوه خوردن و آشامیدن اغذیه واشربه گوناگون، عشق و محبت، شکار، ورزش (چوگان بازی) نحوه مدیریت، رعایت حق و حقوق مردم، لزوم فراگیری دانشهای روز و... اشاره کرده است. بیان جزئیات در مسائلی چون طب قدیم وجدید، نجوم و ستارهشناسی، بردگان، طبقات مختلف مردم، چگونگی تجارت و خرید و فروش وغیره حکایت از وسعت دید و دانش نویسنده دارد و رنج او را در فراهم آوردن این اطلاعات نشانمیدهد. عنصرالمعالی در پندنامه بزرگ خود به صراحت از اشتباهات و خطاهای خود که در جوانی و بر اثر بیتجربگی انجام داده اظهار ندامت کرده و خواهان پند گرفتن خوانندگان از این خطاها شده است; لذادر بخش پایانی کتاب خود آورده است: (آنچه به خویشتن پسندیدم، اکنون تو را همان خواستم و آموختم. اگر تو بهتر از این خصلتی وعادتی همی داری، چنان باش که بهتر بود وگرنه این پندهای من به گوش دل شنو و کار بند).
کتاب قابوس نامه که به سبب نصایح و اندرزهای فراوان آن به نصیحت نامه و پندنامه نیز معروف گشته است همواره محبت را اصل اساسی در ارتباط با دیگران دانسته است و نویسنده در اکثر فرازهای کتاب خطاب به فرزند خود مثالهایی از تاریخ گذشته ایران و در گذشتگان را ذکر کرده که هریک جنبه عبرت آموزی دارد و به حق حتی هم اکنون نیز خوانندگان خود را به تأملی عمیق واداشته و آنها را تحت تأثیر قرار میدهد. حکیم عنصرالمعالی در کتاب قابوس نامه، علاوه بر پند و اندرزهای فراوان، گذشته پرشکوه ایرانقبل و بعد از اسلام را نیز ورق زده و در هر بخش و فصل حکایت و مثالی از تاریخ ایران پیش از عصر خود را ذکر نموده است.
متن روان و شیوای قابوس نامه نشان دهنده پختگی قلم نویسنده و پیشرفت ادبی ایران در قرن پنجم هجری است به گونهای که این کتاب از لحاظ محتوا و عمق بینش با بسیاری از کتب ادبی فعلی قابل مقایسه بوده و حتی برتر شمرده میشود. امیر عنصرالمعالی در اواخر قرن پنجم هجری و ظاهرا چندی پس از تألیف کتاب بزرگ خود درگذشته است. وی یکی از ستارههای بزرگ فرهنگ و هنر میهن کهنسال ما به شمار میرود که برگ زرین دیگری بر افتخارات ایران زمین اضافه نموده است.