معروف شدن فهیمه رحیمی با یک انشا

بانوی قصه های پرفروش. این، شاید مناسب ترین تعبیر برای فهیمه رحیمی باشد. نویسنده ای که با رمان های عاشقانه اش پرطرفدار شد. به اوج شهرت رسید و سرانجام قصه سرطان، کتاب زندگی اش را ه پس از ۲۲ سال داستان نویسی در ۲۸ خرداد ۱۳۹۱ بست.

رحیمی در تمام این سال ها تنها ۳ بار حاضر به گفتگوی مفصل با رسانه ها شد که اولی با شماره ۳۷ مجله زنان در سال ۱۳۷۶، دومی با روزنامه کارگزاران در ۱۳۸۵ و سومی مصاحبه ای بود که یوسف علیخانی به بهانه انتشار کتاب «معجون عشق» در سال ۱۳۸۹ با او انجام داد. هرچند یک بار در گفتگوی کوتاهی با هفته نامه «همشهری جوان» گفت که در تمام آن مصاحبه ها دست برده شده است.



آثار فهیمه رحیمی گرچه مخاطبان بسیاری به ویژه در میان جوانان و مخصوصا دختران در دو دهه اخیر داشته، اما همواره با وصف «ادبیات عامه پسند» شناخته می شده و بیشتر چهره های ادبی حتی تمایلی به اظهارنظر درباره این آثار نداشته اند.



نسرین ثامنی، رجبعلی اعتمادی با نام مستعار «ر. اعتمادی»، نازی صفوی و سیدمرتضی مودب پور با نام مستعار «م. مودب پور» دیگر چهره های مطرح ادبیات عامه پسند فارسی هستند؛ گرچه ر. اعتمادی لقب عامه پسند را نوعی تحقیر این نوع ادبیات می داند.



انشایی که معروف ترین رمان نویس ایران را ساخت

یکی از معدود عکس هایی که از فهیمه رحیمی موجود است. عکس یادگاری با کتابهایش. چند روز پیش از مرگ.



آغاز ماجرا؛ انشایی در ۹ سالگی



آغاز نوشتن فهیمه رحیمی را می توان یک انشا با عنوان «دلم برای پروانه می سوزد» دانست که به گفته خود او با تشویق مادر و معلم او مواجه شده و انگیزه اش برای نوشتن را جدی کرده است.



در ۱۳ سالگی «جنگ و صلح» را خواند که یکی از شاهکارهای ادبیات کلاسیک جهان است. نویسندگان محبوب او «بزرگ علوی»، «ارنست همینگوی»، «رومن رولان» و «خواهران برونته» بوده اند. به اشعار سهراب سپهری و احمد شاملو از میان شاعران ایرانی بیشتر علاقه داشته است.



رحیمی در ۱۷ سالگی ازدواج کرد، صاحب دو فرزند شد و تجربه دو بار تحصیل ناتمام را در دانشگاه و حوزه از سر گذراند. تحصیل در رشته ادبیات فارسی در دانشگاه را آنچنان که در گفتگو با مجله زنان گفته، به دلیل بارداری اش و آنچنان که در گفتگو با روزنامه کارگزاران گفته، به دلیل مخالفت همسرش با جو نامناسب دانشگاه ها پیش از انقلاب کنار گذاشت. پس از آن ۳ سال در حوزه علمیه «آب منگل» تهران مشغول به تحصیل شد که این دوره هم به دلیل نقل مکان به کرج نیمه کاره ماند.



او در ۱۷ سالگی خبرنگار مجله «زن روز» می شود و چند سال به صورت ناپیوسته خبرنگار ورزشی بوده است. او همچنین گزارش هایی از زندگی خصوصی زنان شکست خورده برای «زن روز» تهیه می کرده که احتمالا سوژه های اولین داستان های او را ساخته اند.




اولین رمان؛ کوهی از نامه های مخاطبان



اولین رمان او «بازگشت به خوشبختی» در سال ۱۳۶۹ منتشر شد. فهیمه رحیمی برای چاپاین رمان از ناشران بسیاری جواب منفی شنید اما برادران شهبازی که مدیران نشر پگاه و چکاوک بودند، کتاب او را چاپ کردند.



فهیمه رحیمی در خاطره ای واکنش خوانندگان به چاپ اولین کتاب خود را اینگونه شرح می دهد: «رفتم بالا و دیدم پشت یک میز یک چیزی مثل کوه نامه است. گفتم اینها مال من است؟ نامه ها را بغل کردم. من گریه می کردم و با گریه من برادران شهبازی هم گریه می کردند.»




داستان نویس مخاطب گرا



او به همه نامه ها پاسخ می داد و برای خوانندگان کارت پستال ارسال می کرد. آنچنان که خود او گفته، تا سال ۱۳۸۵ به ۶۰ هزار نامه مخاطبان خود پاسخ گفته است.



فهیمه رحیمی را علاوه بر صاحب سبک بودن در ادبیات داستانی ایران، می توان رمان نویس مخاطب گرا نیز دانست؛ چنانکه جز ۳ مصاحبه مفصل، هیچگاه روی خوشی به رسانه ها نشان نداد، اما علاوه بر پاسخ دادن به همه نامه های مخاطبان، ۲ بار به دلیل درخواست خوانندگان خود برای رمان هایش دنباله نوشت تا پایان تلخ آنها را بازسازی کند.



آنچنان که خود رحیمی گفته، مخاطبان او چنان از سرنوشت تلخ شخصیت های رمان «زخم خوردگان تقدیر» افسرده شدند که او رمان «هنگامه» را نوشت. رمان «ماندانا» هم در ادامه «پنجره» محبوب ترین رمان او نوشته شد.





نزدیک به ۱۲ هزار صفحه در ۲۲ سال



مشهورترین چهره ادبیات عامه پسند ایرانی که به گفته خود او صبح زود بعد از نماز صبح شروع به نوشتن می کرده و علاقه ویژه ای به حل جدول در فواصل رمان نوشتن داشته، تا انتهای عمر ۱۱ هزار و ۷۰۰ صفحه داستان نوشت و به طور متوسط هر کدام از رمان های او ۳۹۰ صفحه داشت. پرحجم ترین کتاب او «آریانا» ۶۲۴ صفحه بوده و کم حجم ترین کتابش «بازگشت به خوشبختی»، ۲۰۵ صفحه و اولین اثر او بود.


رحیمی در سال ۱۳۷۸ پرکارترین سال رمان نویسی خود را از سر گذراند. او در آن سال ۴ رمان «آریانا»، «اشک ستاره»، «روزهای سرد برفی» و «هنگامه» را به خوانندگانش تقدیم کرد. آخرین رمان منتشر شده رحیمی، «غوغای بی هیاهو» بوده است.





فهیمه رحیمی چرا پرفروش بود؟



حسن میرعابدینی نویسنده کتاب صد سال داستان نویسی در کتاب خود به تحلیل دلایل پرفروش شدن کتاب های فهیمه رحیمی پرداخته است. «بیان مسائل، ترس ها و آرزوهای زنانه»، «جدایی و پیوستن»، «دست گذاشتن بر احساسات و رویاهای دختران جوان»، «سال های بعد از جنگ و اقبال به ادبیات عامه پسند» و «کم خطر بودن رمان عامه پسند در مقایسه با رمان پیشرو» دلایلی است که در جلد چهارم کتاب صد سال داستان نویسی برای تحلیل چرایی پرفروش بودن آثار فهیمه رحیمی ذکر شده است.



چهره مشهور ادبیات عامه پسند ایران که بسیاری از نویسندگان امروز قدم در راه او گذاشته اند، شعر هم می سرود و شعرهایی که «نظام دشتی» در رمان های «زخم خوردگان تقدیر» و «هنگامه» می گوید، همگی از شعرهای فهیمه رحیمی هستند.



بیشتر منتقدان ادبی و چهره های شاخص ادبیات داستانی در ایران، حتی تمایلی به نام بردن از داستان نویسان عامه پسند ندارند و کلاس های داستان نویسی مملو از طعنه و کنایه هایی است که نثار بازار کتاب عامه پسند می شود، اما با این حال این دسته از نویسندگان روز به روز در حال افزایش هستند و شکاف میان داستان نویسی پیشرو و عامه پسند همچنان در حال عمیق تر شدن است.



فهیمه رحیمی به «دانیل استیل ایران» معروف شده است. دانیل استیل نویسنده ای احساساتی شناخته می شود و تنها زن امریکایی است که تاکنون بیش از ۵۵۰ میلیون نسخه از کتاب های او در سراسر جهان به فروش رفته است. همچنین بیش از ۲۱ رمان دانیل استیل در ساخت سریال های تلویزیونی مورد استفاده قرار گرفته و وقتی درباره رمان ها و شخصیت های داستان هایش حرف می زند، اشک می ریزد.



«دنیل استیل ایران» در پاسخ به این سوال که «چرا فقط عاشقانه می نویسید؟»، گفته است: «چون معتقد هستم خداوند خود عاشق ترین عاشق هاست و بدون عشق زندگی فناست.»