نقش آندروژن ها (هورمونهای مردانه) در خانمهای یائسه

خانم ها نیز مثل مردان دارای هورمون های مردانه می باشند. هورمونهای مردانه هم در خانم های جوان و هم در خانم های یائسه نقش عمده در عملکرد جنسی طبیعی و کیفیت زندگی خوب دارند. در خانم های یائسه کمبود هورمون مردانه ممکن است همراه با احساس خستگی، کمبود انرژی و کاهش میل جنسی باشد. تشخیص صحیح کمبود هورمونهای مردانه و درمان مناسب آن سبب بهبود قابل ملاحظه کیفیت زندگی این زنان می شود.
آندروژن ها یا هورمون های مردانه که سردسته آنها هورمون تستوسترون می باشد، مختص مردان نیستند بلکه خانمها نیز دارای انواع مختلف هورمون های مردانه می باشند. منشاء هورمونهای مردانه در خانمها سه مورد زیر هستند:
• تخمدان ها
• بافت چربی
• غدد فوق کلیه
اینکه هر کدام از موارد فوق چه نوع هورمون مردانه و به چه میزان تولید می کنند در مطلبی جداگانه به آن پرداخته شده است ولی در این نوشتار نیز به اختصار توضیح داده خواهد شد. هورمونهای مردانه هم در خانمهای جوان و هم در خانمهای یائسه دارای نقش مهم می باشند. خانمهای یائسه از یک عده علائم یائسگی مثل کاهش انرژی و کاهش میل جنسی شاکی هستند. در خانمهای یائسه گاها پزشک معالج تصمیم می گیرد که برای بهبود علائم یائسگی به بیمار هورمون زنانه مثل استروژن تجویز کند. بعضا دیده می شود که علی رغم درمان کافی با هورمونهای زنانه، خانمهای یائسه هنوز دارای احساس کاهش انرژی و کاهش میل جنسی هستند. علت آن کمبود هورمونهای مردانه است.
دو هورمون مردانه اصلی موجود در گردش خون خانمها، آندروستندیون و تستوسترون هستند. پنجاه درصد آندروستندیون توسط تخمدانها و 50 درصد بقیه توسط غدد فوق کلیه ترشح می شوند. موضوع جالب این است که میزان هورمون آندروستندیون موجود در گردش خون در خانمهایی که هنوز یائسه نشده اند به همان میزان مردان است. هورمون تستوسترون در خانمها داری سه منشاء است:
• 25 درصد از تخمدانها ترشح می شود.
• 40 درصد از غدد فوق کلیه ترشح می شود
• 35 درصد از تبدیل آندروستندیون به هورمون تستوسترون تولید می شود.
میزان هورمون تستوسترون در خانمهای غیر یائسه یک دهم مردان می باشد. همیکه خانم وارد فاز یائسگی می شود، از تولید آندروستندیون توسط تخمدانها 50 درصد کم می شود. اگر خانمی در سن قبل از یائسگی تخمدانهای خود را با جراحی خارج کند باز همین اتفاق می افتد. ولی میزان هورمون تستوسترون در دوران یائسگی فقط مختصری کاهش می یابد. علاوه از آن بعد از سن 30 سالگی در خانمها میزان هورمون تستوسترون بتدریج کم می شود.
بررسیها نشانداده اند که اگر در خانمهای یائسه هورمون استروژن همراه با هورمون تستوسترون تجویز شود، بهبود تراکم استخوانی بهتر خواهد بود. تجویز هورمون تستوسترون در خانمهای یائسه دارای اثرات مثبت در میل جنسی و عملکرد جنسی می باشد. علاوه از آن تجویز هورمون تستوسترون در این خانمها سبب بهبود کیفیت زندگی نیز می شود.
تستوسترون به شکل فراورده های مختلف در بازار عرضه می شود. تجویز نابجا و نامناسب هورمون تستوسترون در خانمها عوارض زیادی دارد، بنابراین بطور خلاصه در مورد نقش هورمون تستوسترون در خانمهای یائسه می توان موارد زیر را ذکر کرد:
• ابتدا باید ثابت کرد که علائم بیمار (کاهش انرژی و میل جنسی) بعلت کمبود هورمون تستوسترون است.
• تجویز مناسب هورمون تستوسترون سبب افزایش انرژی و بهبود عملکرد جنسی می شود.
• تجویز نامناسب هورمون تستوسترون سبب عوارض ناخواسته می شود.
• تجویز هورمون تستوسترون حتما باید توسط متخصص و تحت نظر وی باشد.
• در خانمها از فراورده های بخصوص هورمون تستوسترون باید استفاده شود.



منبع:
آقای دکتر محمدرضا صفری نژاد، جراح بیماریهای کلیه و مجاری ادراری، استاد دانشگاه