دوری از سوءتفاهم، با چند سوال ساده
شاید اذعان به این مطلب داشته باشید که گاهی به موجب عدم پرسش گری مناسب، در هر گونه از تعاملات اجتماعی خود، دچار سوء تفاهم و سوء برداشت شده و متعاقب آن به لحاظ کژ فهمی های خود راجع به آن گفتگو و مصاحبت، متحمل مشکلات و آلام عدیده ای می شویم.
لازم است بدانید پرسش گری جزء مهارت های اصلی تعامل اجتماعی است و روان شناسان از آن به عنوان یكی از رایج ترین و در عین حال یكی از ساده ترین مهارت ها یاد می کنند. پرسش به عنوان یك مهارت در تمامی سطوح تعامل اجتماعی مورد نیاز است. نگاهی به کودکان اطرافتان بیندازید، خواهید دریافت که آنان در جهت کشف یک محیط جدید، به گونه ای خودکار و خود به خود، با پرسش های بی امان و کنجکاوانه ی خود، یا به دیگر سخن با پرسش هائی که به ذهن شان خطور می كند و متعاقب آن در پی یافتن پاسخی برای پرسش های روز افزون و معنا بخشیدن به دنیای اطراف خود، والدین شان را بمباران سوالاتی و اطلاعاتی می کنند تا بدین طریق کسب اطلاعات و دریافت دانش نمایند ؛ لذا با اتکاء به این مطلب می توان با قطعیت اظهار نمود که این مهم، نقش مبرهن و کتمان ناپذیر مهارت پرسشگری را در یادگیری و فرایند رشد دانش و کسب اطلاعات ،چه اطلاعات حقیقی و چه انواع دیگر اطلاعات، آشکار و عیان می سازد.
اگر اظهار نظر فوق را اغراق و مبالغه آمیز نپندارید ، بی شک با اطمینان و یقین هر چه بیشتر خواهید دانست که تجسم گفتگو بدون پرسش و پاسخ، امری دشوار، حتی محال است . روان شناسان در این باب معتقدند که مهمترین شكل تعامل انسانی، ارتباطی است كه بر مبنای پرسش و پاسخ پی ریزی شده باشد؛ در حقیقت پرسش نوعی مطالبه اطلاعات محسوب می شود که گاها حتی، نقطه عطف یک مکالمه نیز منظور می گردد و می تواند باعث تداوم و ادامه دار شدن بهینه یک بحث و گفتمان شود؛ پس مهارت پرسش کردن از همان بدو برقراری یک ارتباط ،حایز اهمیت می باشد. لازم به ذکر است که پرسش و پاسخ، نه تنها راهی برای شروع گفتگو می باشند بلکه انجام یک گفتکوی صادقانه را بسیار آسان تر می سازند و اهداف مختلف مرتبط با آن گفتگو را نیز برآورده می سازند.
شاید این سوال به ذهن تان خطور کند که مهمترین کارکردهای اصلی پرسش چیست؟
بسیاری از کارشناسان ، کارکردهای متفاوتی را برای هنر پرسش گری بیان داشته اند که مهمترین آنها عبارتند از:
* كسب اطلاعات
* كنترل تعامل
* ایجاد علاقه و كنجكاوی
* تشخیص مشكلات طرف مقابل
* ابراز علاقه به طرف مقابل
* تعیین نگرش ها، احساسات و عقاید طرف مقابل
* تشویق تفكر انتقادی و ارزیابی
به گفتگوی ذیل توجه نمائید تا اهمیت کارکردهای گفته شده را در گفتگویی که تواما پرسش و پاسخ در آن انجام می گیرد،دریابید:
مرد: جمعه ی این هفته خونه ی مامانم نمیریم!؟
زن: نه
مرد: چرا! علت نرفتنمون چیه!( كسب اطلاعات)
زن: قراره عمه خانم بیاد خونمون.
مرد: پس چرا به من نگفته بودی! ( كسب اطلاعات)
زن: درست میگی، من واقعا معذرت می خواهم ، فراموش کرده بودم به شما اطلاع بدهم.
مرد: چرا با من تنظیم نکردی؟ (کنترل تعامل)
زن: گفتم که فراموش کرده بودم.
مرد: من به مادرم قول داده بودم روز جمعه کمک حالش باشم.
http://img.tebyan.net/big/1391/04/25...2225190115.gif
زن: از دست من ناراحت شدی؟( تعیین احساسات) می دونم، کار درستی نکردم ولی به خاطر مشکل بیماری مادرم ذهنم آشفته بود و مشکل مدرسه ی بهرام هم از یک طرف دیگر، باعث شد پاک همه چیز فراموشم بشود، خودتو جای من بگذار، فکر نمی کنی شاید مثل من فراموشت می شد؟!( تشویق تفکر ارزیابی)
مرد: آخه خاطرت باشه، من همین دیشب هم به تو گفتم که به مامان قول دادم، چرا آن موقع چیزی نگفتی؟(تشخیص مشكلات طرف مقابل )
زن: مریضی مامانم و حرف های دکتر فکرم را بدجور مشغول خودش کرده است؛ الان از این که برنامه روز جمعه ات را ناخواسته به هم ریختم، خیلی دلخوری؟ (تعیین احساسات)
زن: به چی داری ، فکری می کنی؟ (تعیین نگرش ها و عقاید طرف مقابل)
دلم می خواد قبول کنی که قصد و غرضی نبوده، ولی اگر باز مطلبی هست، دوست دارم بشنوم،....
مرد:....... سکوت مرد
زن: چرا چیزی نمی گی؟ (تشویق تفكر انتقادی)
مرد: یادته، چند وقت پیش، من هم بهانه ای مثل تو، برای نیامدن به خانه ی مادرت آوردم! الان که تلافی نمی کنی!( تعیین نگرش و عقاید طرف مقابل )
زن: قطعا من و تو، بعد این همه سال زندگی، می دونیم لجبازی فایده ای نداره، من همون روز تو رو بخشیدم. راستی تو چرا چنین فکری کردی؟ (کنجکاوی و تعیین نگرش)
مرد: یه دفعه به ذهنم خطور کرد که نکنه.... ول کن بگذریم ، حال مامانت چطوره؟ دکتر چی گفت؟ (ایجاد علاقه )، من خیلی نگران حال و روز تو و مادرت هستم، کمکی از دست من برمی آید؟ (ابراز علاقه)
حال، دیگر روی این مکالمه را از نظر بگذارنید:
مرد: جمعه ی این هفته خونه ی مامانم نمیریم!؟
زن: نه
مرد: چرا! علت نرفتنمون چیه!( كسب اطلاعات)
زن: قراره عمه خانم بیاد خونمون.
مرد: پس چرا به من نگفته بودی! ( كسب اطلاعات)
زن: درست میگی، فراموش کرده بودم به شما اطلاع بدهم.
مرد: چرا با من تنظیم نکردی؟ (کنترل تعامل)
زن: گفتم که فراموش کرده بودم.
مرد: من به مادرم قول داده بودم روز جمعه کمک حالش باشم.
زن: حالا میگی که چی؟ (تعیین نگرش و عقاید طرف مقابل) یادم رفته بود گناه که نکرده ام!
مرد: یعنی چی! بار اول و دومت نیست! هر کاری دلت می خواهد انجام میدهی، بعد با یک کلمه فراموش کردم، سر و ته ماجرا را سرهم بندی می کنی! چرا این کار میکنی؟( تشخیص مشكلات طرف مقابل) من از این که برنامه هاتو با من تنظیم نمی کنی دلخور می شوم.
http://img.tebyan.net/big/1391/04/32...8712678195.gif
زن: گفتم فراموشم شده بود، این قدر این ماجرا را کش نده، تمومش کن بره، اصلا هر هفته ما خونه مادرت می ریم، این هفته نریم چه می شه؟آسمون به زمین می یاد؟!(تشویق تفكر انتقادی)
مرد: این چه طرز حرف زدنه، من قول و قرار گذاشتم ، مادرم رو حرف من حساب باز کرده، برای چی به من نگقتی مهمون داریم؟ (کسب اطلاعات)
زن: حال و حوصله ندارم ، تو هم گیر سه پیچ دادی!
مرد: تو کی حوصله داشتی که الان داشته باشی.
زن: با من یک به دو نکن، آن روز فراموشم شده بود، نگفتم، الان میگم: آقای محترم جمعه مهمان داریم، عمه خانم قراره، تشریف بیارن!
مرد: حالا که این جوریه، من جمعه خونه نمی مونم و میرم خونه ی مامانم ، تا تو بفهمی که منم آدمم و تو باید برنامه های خونه را با من هم تنظیم کنی.
زن: تو این کار نمی کنی، میخوای آبروی منو ببری!
و....
شکل سالم و ناسالم یک ارتباط را ملاحضه نمودید، آنچه از حضورتان گذشت، تنها بخشی از مشکلات ارتباطی هر یک از ماست، با اندک تاملی، به یقین شما نیز به این نتیجه خواهید رسید که عدم پرسش گری مناسب و متقابلا پاسخگویی مرتبط با آن، می تواند سیر پیشبرنده یک مکالمه ی سالم را مختل نماید و به سمت قهقراء و نزاع سوق دهد، از سوی دیگر، همچنین قطعا متوجه شده اید که چگونه می توانید با کاربرد پرسش های مناسب و استفاده از کارکردهای بهینه آن، مکالمات خود را سر و سامان ببخشد. فقط کافی است بدانید که شما می توانید با اندک تامل در بیان گفته ها بالخص سوالات خود از شخص مقابل تان، چرخ هدایت گفتمان را به درستی بچرخانید و در جهت رضایت بخشی حرکت نمائید و نتایج دلخواه را نصیب خود و مخاطب تان نمائید.
و این یادداشت نیز، به شما نوید می بخشد که بی هیچ تعارفی، اگر سعی کنیم ، متعاقب هر بحث، سوالاتی را که در ذهن مان نقش می بندد را بیان و از علت، چگونگی و چرایی آن آگاهی یابیم و نقاط کور و روشن آن را نه تنها برای خود بلکه برای مخاطب خودمان نیز روشن نمائیم، قطعا خواهیم توانست از در صد مشکلات و اختلافات بسیاری، اعم از خانوادگی، شخصی، شغلی، اجتماعی و...، که شاید نشات گرفته از ناآگاهی و بی اطلاعی و یا برداشت غلط ما باشند بکاهیم و به موجب آن ارتباطات اجتماعی خود را ارتقاء داده و از کنار هم بودن و بالخص از مصاحبت با یکدیگر نهایت استفاده و لذت را ببریم.
منبع:تبيان
