90هزار حلقه چاه غیر مجاز در کمین سفره های آب
نزدیک به سه دهه است که هزاران چاه غیرمجاز در کشور حفر شده و تا امروز تعداد چاه‌های غیرمجاز کشور به 90 هزار حلقه می‌رسد. این چاه‌ها لحظه به لحظه آب سفره‌های زیرزمینی را می‌مکند و سطح آب‌های زیرزمینی را پایین می‌کشند تا روزبه‌روز از دسترس کشاورزان خارج شده و خاک‌های کشاورزی را شور و غیرقابل کشت سازد.
این مسئله از یک سو امکان کشت بسیاری محصولات کشاورزی را محدود کرده، هزینه‌های تمام‌شده را بالا برده، درآمدها را پایین می‌آورد. از دیگر سو پایین بودن درآمد روستاییان در شرایطی که دولت با قانون‌های مختلف سعی در مهاجرت معکوس روستاییان و شهرهای کوچک است، انگیزه آنان را برای مهاجرت به شهرهای بزرگ تقویت می‌کند.
فقر آب‌های زیرزمینی موجب خشک شدن آب تالاب‌ها و مرداب‌ها شده است. اکوسیستم را تأثیر قرار داده و نیز منابع طبیعی و پوشش‌های گیاهی را به‌شدت تخریب می‌کند.
طبق آمار موجود، سطح آب‌های زیرزمینی نسبت به دهه‌های گذشته 14 متر پایین آمده و همه‌ساله در کشور ما یک متر پایین‌تر می‌رود. با وجود هشدارهایی که مسئولان جهاد کشاورزی و نیرو همواره در زمینه بحران آب و فقیر بودن آب سفره‌های زیرزمینی دارند، هنوز نظارت کافی بر آب کشاورزی ناکافی به‌نظر می‌رسد.
مجلس سال گذشته مصوبه‌ای در زمینه صدور مجوز برای چاه‌های غیرمجاز تصویب کرد و به نوعی پوشش دادن به نظارت‌های ناکافی وزارت نیرو در سال‌های اخیر نام گرفت. زیرا هرکس در هر جایی که دلش خواسته، چاه غیرمجاز زده و دولت اگر بخواهد مجوز دادگاه برای همه این چاه‌ها بگیرد و برای پر کردن آنها اقدام کند، نیازمند هزینه بسیار هنگفتی خواهد بود.
طبق این مصوبه، در چاه‌هایی که محدودیت آب وجود نداشته باشد، یعنی بیلان آب منفی نباشد، وزارت نیرو برای چاه‌های غیرمجاز و به شرطی که آب مطمئنه داشته باشد، مجوز صادر می‌کند.
در شرایطی که آب سفره‌های زیرزمینی شرایط قهقرایی دارد، این مصوبه می‌تواند خطرات زیادی برای کشاورزان داشته باشد. با مصرف زیاد آب‌های زیرزمینی، خاک‌ها شورتر شده و آب کشاورزی از دسترس خارج می‌شود. در عین حال استحصال بیشتر از آب‌های زیرزمینی موجب خشک شدن تالاب‌ها و مرداب‌ها شده و بر اکوسیستم تأثیر منفی دارد. چه اینکه کشاورزانی که برای چنین چاه‌هایی پروانه بهره‌برداری می‌گیرند، ملزم می‌شوند زمین‌های کشاورزی را مجهز به سیستم آبیاری تحت فشار کنند.
در این میان به‌دلیل یکپارچه نبودن زمین‌های کشاورزی، اجرای آبیاری تحت فشار به‌ویژه شاتگان در کشور ناموفق بوده است. به‌دلیل پیشرفت‌های زیادی که اخیراً در علم آبیاری تحت فشار صورت گرفته، اجرای این طرح با موفقیت‌های فراوانی همراه شده است و اجرای این طرح در مساحت یک هکتار هم امکان‌پذیر است.
باید دانست اجرای آبیاری تحت فشار موانع زیادی دارد. مثلاً همه چاه‌ها در مسیر برق نیستند، استفاده از موتور آب هم مشکلات زیادی دارد. البته شرایط جغرافیایی منطقه، یکپارچه نبودن زمین‌ها، وجود بادهای موسمی، نداشتن آب کافی و عدم تطبیق کشاورزان سنتی با روش‌های مکانیزه از مشکلات عمده اجرایی کردن این طرح است.
در قانون توزیع عادلانه آب و استفاده از سفره‌های زیرزمینی آمده است: اگر چاهی 25 مترمکعب در روز آب استحصال کند، نیاز به مجوز پروانه بهره‌برداری دارد.
مصوبه پروانه‌دار کردن چاه‌های فاقد پروانه هرچند می‌تواند نظارت دولت را در برداشت آب متمرکز کند، اما به دلایلی که هنوز برای کمیسیون کشاورزی مشخص نیست، به مرحله اجرا نرسیده است. هرچند جلسات مشترکی برای تدوین آیین نامه اجرایی آن برداشته شده است. مجلس انتظار دارد هرچه سریع‌تر این مصوبه که با مدیریت آب چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق و کنترل سفره‌های زیرزمینی همراه است، به مرحله اجرا درآید
