مشکلات سرویکس و نارسایی دهانه رحم
سرویکس چیست؟
دهانه رحم (سرویکس) یک لوله باریک در انتهایی‌ترین نقطه رحم است که به سمت مهبل (واژن) گسترش پیدا می‌کند. ( کلمه سرویکس در لاتین به معنای گردن است، به همین دلیل برخی این واژه را گردنه رحم نیز معنا می‌کنند).
زمانی که باردار نیستید، کانال سرویکس به اندازه بسیار کمی باز است تا ورود اسپرم به رحم و خروج خون قاعدگی به بیرون، انجام شود. در طول بارداری، ترشحات کانال را پر می‌کند و یک سد محافظ به نام پلاگین مخاط ایجاد می‌شود. در دوره حاملگی نرمال، دهانه رحم در حالت طبیعی خود باقی مانده و تا اواخر سه ماهه آخر، بسته می‌ماند. با نزدیک شدن به موعد زایمان گردنه رحم شروع به نرم شدن، از بین رفتن مخاط تولید شده و ترشحات و گشاد شدن می‌کند تا بدن را برای زایمان آماده کند.
نارسایی دهانه رحم برای چیست؟
اگر شما دچار این مسئله شدید منظور این است که دهانه رحم شما قبل از رسیدن موعد زایمان، در حال گشاد شدن و باز شدن است. نارسایی دهانه رحم شاید در سه ماهه دوم یا اوایل سه ماهه سوم اتفاق بیفتد. در این حالت دهانه رحم نرم شده و ضعیف‌تر از حد طبیعی می‌شود یا به صورت غیرطبیعی طول سرویکس کوتاه می‌شود، به دلیل افزایش وزن کودک فشار روی دهانه بیشتر می‌شود و وضعیت را بدتر می‌کند، معمولا هیچ انقباض یا نشانه دیگری مبنی بر این وضعیت وجود ندارد.
نارسایی دهانه رحم (بی کفایتی گردنه رحم) می‌تواند موجب سقط جنین در سه ماهه دوم شود. پارگی زودرس غشاء که قبل از موعد زایمان رخ می‌دهد سبب پاره شدن کیسه آب می‌شود. این مسئله همچنین قبل از هفته 37 بارداری موجب زایمان زودرس می‌شود. زایمان زودرس به زایمان قبل از 32 هفته اطلاق می‌شود و پاره شدن کیسه آب این خطر را افزایش می‌دهد.
پاسخ : مشکلات سرویکس و نارسایی دهانه رحم
چگونه می‌توانم متوجه مشکل دهانه رحم شوم؟
اگر شما در گذشته چند سقط جنین در سه ماهه دوم داشته‌اید یا زایمان زودرس بدون دلیل شناخته شده دیگر، انجام داده‌اید به احتمال زیاد دچار مشکل نارسایی دهانه رحم هستید. هنوز هیچ تشخیص دقیقی برای روشن کردن این مشکل قبل از ورود به دوران بارداری وجود ندارد اما اگر شما در معرض این مسئله هستید، پزشک ممکن است سونوگرافی ترانس واژینال را از شروع هفته 16 تا پایان هفته 20 انجام دهد تا بتواند با اندازه گیری طول دهانه رحم و بررسی نشانه‌های زودهنگام افاسمان سرویکس (کوتاه شدن دهانه) باشد.
اگر پزشک شما تغییرات قابل توجهی را مشاهده کند، شما در معرض خطر زایمان زودرس هستید. کوتاه‌تر شدن دهانه رحم یعنی وجود خطر بیشتر برای زایمان زودهنگام است. تشخیص این مسئله هنوز هم پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و پزشکان هنوز در حال بررسی این موضوع هستند که آیا درمانی برای جلوگیری از سقط جنین یا زایمان زودرس ناشی از این مشکل وجود دارد یا خیر!
چه کسی بیشتر در معرض خطر نارسایی گردنه رحم است؟
- اگر شما دارای یکی از وضعیت‌هایی زیر باشید، بیشتر در معرض خطر نارسایی دهانه رحم هستید:
- اگر سابقه سقط جنین در سه ماهه دوم ( بدون علت شناخته شده) یا زایمان زودرس در حاملگی گذشته خود یا جداشدن زودهنگام جفت داشته‌اید.
- اگر شما سابقه عمل بیوپسی (نمونه برداری از دهانه رحم) یا leep (برداشتن بافت غیرطبیعی دهانه رحم با جریان برق) داشته‌اید.
- مادر شما در زمانی که شما را باردار بوده است از داروهای des (دی.اتیل استیل.بسترول) استفاده کرده باشد؛ پزشکان در گذشته این دارو را برای جلوگیری از سقط جنین تجویز می‌کردند. امروزه این داروها از رده خارج شده‌اند زیرا ثابت شد که آن‌ها بی اثر بوده و سبب اختلالات دستگاه تناسلی در حال شد نوزادان می‌شده است. البته هنوز در برخی کشورها از این داروها استفاده می‌شود. اگر شما در اواخر دهه 30 سالگی یا بالاتر قصد بارداری دارید بهتر است از مادر خود این مسئله را بپرسید که آیا در دوران بارداری این دارو را مصرف کرده است یا خیر.
- دهانه رحم در طی زایمان قبلی آسیب دیده یا گشاد شده باشد. همچنین گاهی اوقات کورتاژ سبب آسیب به گردنه رحم می‌شود یا زایمان طبیعی مکرر داشته‌اید.
- شما به طور غیرطبیعی دهانه دحم کوتاهی داشته باشید.
- در بارداری گذشته‌تان دچار بی‌کفایتی دهانه رحم شده باشید.
پاسخ : مشکلات سرویکس و نارسایی دهانه رحم
آیا می‌توانم درباره مشکل سرویکس کاری انجام دهم؟
اگر از بارداری شما کمتر از 24 هفته می گذرد و سونوگرافی نشان دهد که دهانه رحم شما به شکل غیرطبیعی کوتاه است و شما سایر نشانه‌های خطرناک نارسایی رحم را دارید، پزشک ممکن است سرکلاژ (دوختن دهانه رحم) را تجویز کند. در این روش با استفاده از یک نخ محکم اطراف دهانه رحم را می‌دوزد تا به تقویت و بسته شدن آن کمک کنند. با این حال، در پزشکی بحث بر سر انجام سرکلاژ بسیار است.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد برخی از مشکلات مانند عفونت رحم، پاره غشاء و تحریک رحم می‌تواند موجب انقباض و سقط جنین شود. در واقع می‌توان گفت تعداد کمی از زنان باردار به دلیل مشکل نارسایی رحم دچار زایمان زودرس یا سقط جنین می‌شوند.
متخصصان هنوز در حال بررسی این موضوع هستند که آیا مزایای سرکلاژ از خطرات آن بیشتر است! به نظر می‌رسد عمل سرکلاژ بیشتر برای زنانی مفید بوده است که در بارداری‌های قبلی خود دچار سقط در سه ماهه دوم یا زایمان زودرس شده‌اند. اگر شما نیز در این دسته جای می‌گیرید می‌توانید این عمل را در هفته 13 تا هفته 16 بارداری انجام دهید زیرا در این هفته‌ها دهانه رحم هنوز تغییر نکرده است. این عمل باید در طی زمان گفته شده انجام شود، هر قدر دیرتر این کار انجام شود احتمال خطرات ناشی از سرکلاژ بیشتر است زیرا بعد از هفته 16، دهانه رحم شروع به تغییر خواهد کرد. همچنین اگر سابقه زایمان زودرس در هفته 16 تا هفته 34 داشته‌اید پزشک ممکن است برای‌تان سرکلاژ انجام دهد.
این عمل با یک بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی یا اپیدورال انجام می‌شود. یک روز بعد از این جراحی می‌توانید به خانه بروید، ممکن است کمی خونریزی یا انقباض ماهیچه داشته باشید. بعد از این عمل، نباید رابطه جنسی داشته باشید و احتمال دارد مجبور باشید در کل دوران بارداری‌تان این مسئله را رعایت کنید. پزشک شما بعد از این، به صورت منظم وضعیت سرویکس شما را بررسی خواهد کرد تا نشانه‌های تغییر را بررسی کند و وضعیت بخیه‌ها را چک کند تا در هفته 37 آن‌ها را خارج کند. بعد از این زمان می‌توانید با آرامش منتظر درد زایمان باشید.
برخی از متخصصان به جای سرکلاژ، استراحت مطلق را پیشنهاد می‌کنند اما در واقع هیچ شواهدی مبنی بر اینکه ماندن در رختخواب بتواند مانع زایمان زودرس شود، وجود ندارد و حتی ممکن است اثرات منفی داشته باشد. در عوض ممکن است پزشک پیشنهاد کند که سطح فعالیت خود را کاهش دهید و از ورزش کردن، پیاده روی و مقاربت خودداری کنید.
اگر شما در حال تجربه علائم زایمان زودرس (بعد از هفته 24) هستید و سونوگرافی نیز این موضوع را تایید می‌کند که دهانه رحم‌تان کوتاه است، کودک‌تان شانس زنده ماندن را دارد. در این مواقع پزشک با تجویز استروئید و ترکیب آن با داروهای دیگر می‌تواند خطر زایمان زودرس را متوقف کند. آن‌ها همچنین می‌توانند به رشد کامل ریه نوزاد شما کمک کنند تا اگر نوزادتان زود به دنیا آمد دچار مشکل نشود.
