زراعت ذرت علوفه ای

زراعت ذرت علوفه ای



مقدّمه:

درسال های اخیر بعلّت احداث دامداری های متمرکز و گاوداری ها ، سطح زیرکشت ذرّت علوفه ای استان افزوده شده است.درحال حاضرسطح زیرکشت این محصول در استان حدود800هکتار می باشد.که بعلت کمبود چاپروگران بودن آن کشت این محصول توسعه چندانی نیافته است.
ذرت ازجمله گیاهانی است که مورد توجه خاص بوده است.خصوصاًپس از پیدایش ارقام هیبرید با عملکردبالاوکیفیّت مطلوب،بسیاری از مؤسّسه های تحقیقاتی در سراسر دنیا روی این محصول با ارزش سرمایه گذاری وفعّالیّت های مؤثّری انجام داده اند.که به موفقیّت های چشمگیری نیز دست یافته اند.
ذرت بعدازگندم وبرنج سوّمین محصول زراعی دنیا ازنظرسطح زیر کشت و دومین محصول بعدازگندم ازنظرمیزان تولید است.که علاوه بر تامین دانه وعلوفه ی موردن نیاز مرغداری ها ودامداری ها درصنعت غذایی،شیمیایی ودارویی نیز از اهمیّت ویژه ای برخورداراست.
دراستان زنجان به لحاظ توسعه ی دامداری ونیاز مبرم به علوفه،توسعه ی کشت ذرت علوفه ای بایددر کنار افزایش تولید یونجه،جوودیگرنباتات علوف ای مدنظر قرار گیرد.بنابراین راه توسه کشت باید باتولیدارزان وسیله برداشت که مهم ترین عامل بازدارنده کشت وکار این محصول باارزش میباشد،بازگردد.و یا اینکه تسهیلات لازم در اختیارکشاورزان قرار داده شود.
خوشبختانه تسهیلات بانکی کافی دراختیار کشاورزان عزیز قرار میگیرد که این عزیزان باید از این فرصت برای خرید ادوات و دنباله بند های تراکتور مورد نیاز مزرعه ی خود استفاده نمایند.
مشخصات گیاه:
1. ریشه:
ذرّت دارای ریشه افشان می باشد وایریشه ها از هر طرف گسترش یافته و مواد غذایی لازم گیاه را تأمین مینمایند. درغالب واریته ها چهار ریشه از جوانب بذر به اطراف گسترش یافته وتا آخر عمر گیاه فعّال هستند. و بقیه ریشه ها از گره ای که پایین تراز سطح زمین بوجودامده، توسعه می یابند. این ریشه ها بسته به رطوبت زمین ممکن است کوتاه تر و یا اگر زمین خشک باشد طولانی تر به اطراف گسترش یابند. وبعد از آن بطور عمقی درخاک فرو میروند توسعه ریشه در این موقع بستگی زیادی به سبکی یا سنگینی خاک و حاصلخیزی آن دارد و بهر صورت در بعضی از خاک های مناسب، عمق این ریشه ها را تا 5/2 متر دیده اند.
سرعت گسترش ریشه در ذرّت خیلی زیاد است. بطوریکه در مدّت چهارهفته تا 60سانتیمتردراطراف ساقه توسعه می یابد. بدیهی است درخاک های نا مساعد وسنگین توسعه وگسترش ریشه به مقدار زیادی تقلیل می یابد.
2. ساقه:
ساقه ذرّت معمولاًبه ارتفاع 2تا3 متر می رسد ولی در بعضی از انواع زودرس به ارتفاع 90 سانتیمتر و در برخی تا 50 سانتیمتر(پاپ کورن) و کمتر ارتفاع دارد. و درمناطق حارّه ونیمه حارّه امکان دارد بلندی ساقه ذرت تا 6 یا 7 متر و قطر ساقه آن به 3 تا 4 سانتیمتر برسد. ساقه ذرّت بطور معمول 14 گره دارد ولی این گره های ساقه را بعضی اوقات از 8 تا 21 گره هم شمارش کرده اند. میان گره های ذرّت معمولاً در نزدیکی زمین کوتاه و هرچه ارتفاع نبات بیشتر می شود زیاد تر می گردد.
3. برگ:
تعداد برگ های ذرّت 8 تا 48 عدد است که حدّ متوسّط آن را بین 12 تا 18 می گیرند. انواع زود رس آن برگ های کم تری دارند. در صورتی که انواع دیر رس دارای برگ های بیشتری هستند. طول برگ های آن از 30 سانتیمتر تا 150 سانتیمتر و عرض آن نیز تا 15 سانتیمتر رسیده است. در بعضی واریته ها استعداد زیادی برای روییدن جوانه های جانبی دارد و وضع رویش آن ها هم بستگی به واریته ذرّت دارد.
4. گل و تلقیح:
ذرّت به علّت بی مانند بودن گل آذین در میان تمام غلّات مشخّص و متمایز است.
گل آذین انتهایی ذرّت ذرّت در انتهای ساقه قرار دارد و کاملاً شاخه شاخه و به آسانی قبل گل کردن تشخیص داده می شود و گل آذین نر ذرّت تا 5 میلیون گرده (بسته به گونه ی ذرّت) برای تلقیح به وجود می آورد. گل آذین ماده از لابلای برگ- هایی که بعداً بلال در میان آن به وجود می آید بیرون آمده و به صورت یک دسته رشته های ابریشمین مرطوب و چسبنده می باشند که گرده های نر از قسمت بالا به علّت تکان خوردن یا وزش باد و یا سنگینی وزن خود بر روی آن می ریزد و به علّت چسبندگی در همان جا قرار گرفته دانه های بلال را بارور کرده و تشکیل دانه می دهند.رطوبت کافی چه در هوا وچه در خاک برای گیاه در این موقع حسّاس است و خشک بودن زمین دوره نگهداری گل آذین را کم کرده و نیز دانه بستن را در بلال تقلیل میدهد. همچنین اگر رطوبت نسبی هوا خشک باشد همین خطر را دارد و این دو آمل اگر همزمان با هم باشند اثرات نامطلوبی در دانه بستن وتولید محصول خواهند داشت. واگر گرمای هوا در این موقع در حدود 32 درجه سانتیگراد یا بالا تر باشد وضع نامساعدی به وجود می آید که دانه بندی ذرّت را خیلی پایین می آورد.
اکولوژی ذرّت:
1. حرارت : ذرّت یک گیاه گرم سیری است که در طول دوره رشد احتیاج زیادی به حرارت دارد. درموقع جوانه زنی درجه حرارت خاک بخصوصقسمت سطحی (5سانتی متری نزدیک سطح زمین)باید حدود 10درجه سانتی گراد باشد.
مناسب ترین درجه حرارت در طول دوره رشد ذرّت 30-20درجه سانتی گراد است.افزایش درجه حرارت محیط بیش از 35درجه سانتی گراد،چنانچه مصادف با زمان گل دادن باشد موجب عدم تلقیح می شود.
2. طول روز و فتوپریود : پراکنش تشعشع در داخل اجتماع گیاهی با قابلیت عبور نور از برگ ، وضع قرار گرفتن برگها ( زاویه برگها با ساقه ) تراکم و ارتفاع گیاهان و نیز زاویه تابش نور خورشید مرتبط می باشد.
با افزایش سن برگ ، قابلیت عبور نور از آن به مقدار کمی کاهش میابد.
3. رطوبت : ذزت در دوران زندگی خود به آب نسبتا زیادی نیاز دارد. کمبود آب یکی از عوامل محدود کننده کشت گیاه بشمار می رود. بطور کلی در طول 45 روز اول رشد ذزت بین صفر تا 8/3 میلی‌متر و در طول گرده افشانی 9 میلی‌متر در روز ، بعد از گرده افشانی 13 میلی‌متر در روز مصرف آب دارد.
آب مورد نیاز ذرت 600-400 میلی‌متر در کل دوره رشد و نمو است.
4. خاک : ذرت در اراضی با خاکهای لومی که بحد کافی نرم ، عمیق ، بدون زه و وغنی از آهک و هوموس باشد ، بهترین رشد را دارد. PH بین 5/7-5/6 برای ذرت مناسب می باشد. زمینهای خیلی سبک و خیلی سنگین برای کشت ذرت مناسب نیستند.
5. مراحل فنولوژی رشد : عملکرد یک گیاه توسط فتوسنتز و رشد و نمو آن شکل می گیرد. اثر عوامل دیگر مثل عناصر معدنی و رژیم آبیاری به مقدار تاثیر آن بر فرایندهای فیزیولوژیکی بستگی دارد. حصول عملکرد بالا به سطح مطلوبی از عوامل مختلف تکنیکی و فنی کشاورزی و دسترسی به هیبریدهائی پرمحصول ، زمانبندی و بکارگیری صحیح نهاده‌ها بستگی دارد.
تناوب زراعی :
اصولا کشت متوالی یک گیاه موجب کاهش محصول می گردد. ذرت نیز از این شرایط مستثنی نیست و برای دستیابی به عملکرد مطلوب نیاز به برنامه ریزی صحیح و اصولی در امر تناوب می باشد. گیاهانی که در تناوب با ذرت قرار می گیرند باید ضمن تامین نمودن حاصلخیزی خاک ، در کنترل و یا حداقل جلوگیری از افزایش آفات ، بیماری ها و علفهای هرز نیز موثر باشند. گردش های زراعی زیر برای تولید ذرت مناسب هستند :
1. چغندر قند ، ذرت ، غلات ( گندم یا جو ) .
2. پنبه ، ذرت ، غلات ( گندم یا جو ) در مناطقی که کشت پنبه معمول است.
3. یونجه 3 تا 5 ساله ، ذرت ، گندم یا جو در مناطقی که دامپروری وجود داشته باشد.
تهیه زمین :
عملیات تهیه زمین شامل شخم ، دیسک ، درصورت نیاز استفاده از لولر ( ماله ) ، کودپاش و نهرکن است که زمان و نحوه اجرای آن بستگی به محصول قبل از کشت ذرت و نوع کشت فعلی ( بهاره یا تابستانه ) دارد. چنانچه نوع کشت تابستانه بعد از برداشت گندم و جو باشد ، فرصت زمانی برای تهیه زمین خصوصا در قطعات مربوط به برداشت گندم در مناطق سرد و معتدل استان ( به جز طارم ) که امکان سرمای زودرس پاییزه وجود دارد محدود است و هرگونه تاخیر در تهیه زمین امکان مواجه شدن با سرما و خسارت وارده زیاد می شود. بعد از آماده کردن یک بستر نرم و مناسب ، باید بذر ذرت با تراکم موردنیاز در عمق مناسب قرار گیرد. بذرکارهای پنوماتیک که با نیروی مکش کار می کنند نسبت به سایر بذرکارهای موجود موفق تر عمل می کنند و قادرند با کشت یکنواخت و منظم بذرها بر اساس فواصل تنظیم شده ، فضای رویش کافی را برای هر بذر فراهم سازند.
تاریخ کاشت :
دمای مناسب برای جوانه زدن بذر ذرت 18 درجه سانتیگراد است و در دمای پایین تر از 8/12 درجه سانتیگراد جوانه زدن بذر به کندی صورت می گیرد و حداقل درجه حرارت برای جوانه زدن بین 9 تا 10 درجه سانتیگراد است. همچنین درجه حرارت در زمان گرده افشانی باید کمتر از 35 درجه سانتیگراد باشد. در استان زنجان بعد از 15 اردیبهشت می توان کشت ذرت را شروع کرد ( در طارم کشت ذرت علوفه‌ای مرسوم نمی باشد ).
نیاز غذایی :
الف : کودهای شیمیایی :
ذرت در خاکهای آهکی با بافت لومی ، عمق کافی ، نفوذ پذیری مناسب و دارای مواد آلی کافی ( 1 تا 2 درصد ) بیشترین عملکرد را دارد. خاکهای خیلی سنگین برای کشت ذرت مناسب نیستند. این نوع زمینها را برای کشت ذرت باید بوسیله کودهای حیوانی و سبز اصلاح کرد. زمینهای رسی و آهکی و نیز زمینهای رسی شنی که عمق کافی داشته باشند برای کشت این گیاه مناسب اند. ذرت در خاکهایی که PH آنها بین 6 تا 7 باشد بخوبی رشد و نمو می کند و محصول قابل توجهی عاید می گردد.
مصرف مواد غذایی بویژه ازت و فسفر بوسیله گیاه ذرت در مقایسه با سایر گیاهان زراعی در سطح بالاتری قرار دارد. زراعت ذرت در زمینهای حالخیز و پرقوت محصول مناسبی می دهد. درحالی که در اراضی فقیر و پست موفقیت چندانی ندارد ، لذا این نکته در انتخاب محل کشت ذرت باید مورد توجه قرار گیرد. متوسط برداشت ازت ( N ) ، فسفر ( ) و پتاسیم ( ) از خاک توسط این محصول بترتیب 200 ، 80 و 160 کیلوگرم در هکتار است.
طی پژوهش های وسیع انجام شده در کشور مشخص شده است که در طول 25 روز اول رشد گیاه ، تنها 8 درصد ازت مورد نیاز برداشت می شود. 35 درصد ازت در فاصله 26 تا 50 روزگی و 31 درصد در فاصله 51 تا 75 روزگی ، 20 درصد در فاصله 76 تا 100 روزگی و بالاخره 6 درصد بعد از این مدت قابل استفاده است. بنابراین مقدار مصرف کود ارته با توجه به میزان نیاز هر مرحله زمانی تعیین می گردد. متوسط کود ازته برای ذرت علوفه ای 400 کیلوگرم است. بدیهی است تعیین مقدار دقیق مصرف باید براساس تجزیه خاک باشد. باتوجه به اینکه مصرف ازت بوسیله گیاه بتدریج صورت می گیرد بنابراین کودهای ازته را باید در دو یا چند نوبت ، بخشی از آن قبل از کاشت و بقیه بصورت سرک به خاک اضافه گردد. در خاکهای سبک و شنی تعداد این دفعات بیشتر از سایر خاکها میباشد. بعلاوه نحوه آبیاری مزرعه موثرترین عامل در راندمان کودهای ازته است.
میزان توصیه کود نیترات آمونیوم ( کیلوگرم در هکتار ) براساس آزمون خاک :

میزان کربن آلی خاک O.C % میزان کود نیترات آمونیوم مورد نیاز ذرت
2 < - - - - - - - - - - 600
2 > - - - - - - - - - - 450

نیاز ذرت به فسفر کمتر از ازت و تقریبا یک پنجم آن است. کود فسفره باید همراه با کاشت مصرف شود و بهترین شیوه مصرف کود فسفره در زراعت ذرت ، در زیر و کنار دانه های کاشته شده است. با توجه به اینکه کود سوپر فسفات تریپل ارزانتر از فسفات آمونیم است ، پیشنهاد می شود از سوپر فسفات تریپل استفاده شود. مقدار مصرف سوپر فسفات تریپل و یا فسفات آمونیم در زنجان طبق جدول زیر میباشد :
میزان توصیه کود سوپرفسفات تریپل ( کیلوگرم در هکتار ) بر اساس آزمون خاک :

میزان فسفر قابل جذب ( میلی گرم در کیلوگرم ) میزان کود سوپر فسفات تریپل مورد نیاز ذرت
5-0 - - - - - - - - - - - - 200
10-6 - - - - - - - - - - - - 150
15-11 - - - - - - - - - - - - 100
15 > - - - - - - - - - - - - 50

میزان توصیه کود سولفات پتاسیم ( کیلوگرم در هکتار ) بر اساس آزمون خاک :

میزان پتاسیم قابل جذب ( میلی گرم در کیلوگرم ) میزان کود سولفات پتاسیم مورد نیاز ذرت
100-0 - - - - - - - - - - - - 250
200-101 - - - - - - - - - - - - 200
250-200 - - - - - - - - - - - - 150
300-250 - - - - - - - - - - - - 100
350-300 - - - - - - - - - - - - 50
350 > - - - - - - - - - - - - -

مصرف کود پتاسه بصورت سرک به جز در خاکهای نسبتا سبک توصیه نمی شود. در اینگونه خاکها میتوان کود پتاسه مورد نیاز و برآورد شده را تقسیط نمود.
ذرت علاوه بر N.P.K به مقادیر کافی از مواد غذایی ثانویه ( کلسیم ، منیزیم ، گوگرد ) و ریز مغذی های Cl ، Mn ، FeCu ، B ، Zn نیاز دارد که براساس تجزیه خاک و نیاز گیاه تعیین می گردد.
ب : کودهای آلی :
کودهای آلی ( حیوانی و کمپوست ) باعث اصلاح خواص فیزیکی ، شیمیایی و بهبود فعالیت بیولوژیکی خاک می شود. این دسته از کودها در کوتاه مدت بخشی از مواد غذایی مورد نیاز ذرت را تامین می کنند و در دراز مدت باعث بهبود ساختمان خاک ، تهویه خاک و همچنین افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک میشوند. بنابراین مصرف 30 تا 40 تن کود حیوانی پوسیده یا کمپوست در هکتار قبل از کاشت ، 2 تا 3 سال یک بار برای افزایش عملکرد ذرت توصیه می شود.
تهیه زمین :
برای این کار پس از پخش کود حیوانی در پاییز زمین را به عمق 30-25 سانتیمتر شخم می زنند. این عمل علاوه بر مخلوط شدن کود دامی با خاک ، باعث نفوذ باران ، پوک شدن خاک ، جذب ازت و درنتیجه بالا رفتن حاصلخیزی خاک ، زیر خاک نمودن و پوسیدن علفهای هرز و بقایای گیاهان سال قبل و از بین رفتن آفات و امراض خواهد شد. پس از آن در بهار به محض مساعد شدن هوا ، یک بار دیگر زمین را در جهت عمود بر جهت اول شخم ، و سپس دیسک می زنند تا کلوخه ها خرد و نرم شده و با ماله زمین را تسطیح می کنند. نهایتا پس از گرم شدن هوا ( در زنجان 15 اردیبهشت به بعد ) اقدام به کاشت بذر می نمایند.
انتخاب بذر :
برای یک زراعت موفق ، وجودبذر مناسب ضروری است. برای این منظور باید با توجه به شرایط محیطی از میان بذور اصلاح شده بذر مناسب را انتخاب نمود.
با توجه به طول دوره زندگی و زمان رسیدن ، بذور ذرت رابه سه گروه تقسیم می کنند :
1. بذرهای زودرس : این بذور مخصوص مناطق سردسیر هستند و بعلت کوتاه بودن دوره رشد آنها ، زود محصول می دهند. زمان کاشت تا برداشت آنها 110-100 روز طول می کشد.
2. بذرهای میان رس : این بذور در اکثر نقاط ایران قابل کشت بوده و طول دوره رشد آنها 125-100 روز می باشد.
3. بذرهای دیر رس : این نوع بذور برای کشت در مناطق گرمسیری استفاده می شود که طول دوره رشد در این ارقام 140-135 روز می باشد.
ارقام ذرت :
1. سینگل کراس 704 : این هیبرید دو منظوره از گروه دیر رس با قدرت سازگاری بسیار خوب است و در سطح وسیعی از شرایط آب و هوایی کشت می گردد. فرم دانه آن دتدان اسبی ، رنگ دانه زرد و تراکم بونه مورد نیاز در واحدسطح بمنظود برداشت دانه 70-65 هزار بوته در هکتار و برای برداشت علوفه 80-75 هزار بوته است. طول دوره رشد این رقم از زمان کاشت تا رسیدن فیزیولوژیک در مناطق مختلف بین 140-130 روز است که به استثنای شهرستان طارم برای سایر مناطق بای کشت دوم بعد از برداشت غلات توصیه نمی گردد. زیرا امکان مواجه شدن با سرمای زودرس پاییزه قبل از رسیدن محصول و ایجاد خسارت ، خصوصا کاشت بمنظور برداشت دانه آن ، در برخی سالها وجود دارد بنابر این به غیر از شهرستان فوق الذکر در سایر مناطق استان برای کشت دوم بهتر است که از ارقام زودرس تر استفاده شود. در حال حاضر قسمت عمده سطح زیرکشت ذرت علوفه‌ای در استان زنجان را این رقم به خود اختصاص داده است و در بررسی های بعمل آمده از نظر عکس العمل ارقام نسبت به سیاهک معمولی ذرت نسبت به سایر ارقام کمترین میزان آلودگی را داشته است.
2. سینگل کراس 711 : این رقم نیز از گروه دیر رس است که طول دوره رشد و نمو آن بین 155-145 روز می باشد. تراکم بوته مناسب حدود 65 هزار بوته در هکتار ، فاصله خطوط کاشت 75 سانتیمتر ، فاصله بوته ها روی خطوط کاشت 20 سانتیمتر و متوسط عملکرد دانه آن 9-8 تن در هکتار می باشد این رقم بمنظور تولید ذرت علوفه ای با تراکم75 –70 هزار بوته در هکتار در مناطق معتدل استان قابل توصیه می باشد. و از نظر والد مادری با رقم 704 مشترک است. این هیبرید از آزمایشهای مقایسه عملکرد نهایی مناطق مختلف کشور طی سالهای 67-1365 انتخاب و به نام بهار نام گذاری گردید. فرم دانه آن نیمه سخت ، رنگ دانه زرد مایل به نارنجی و سایر خصوصیات آن مشابه رقم 704 است. متوسط عملکرد دانه در مناطق مورد بررسی کمر از رقم 704 بوده ، اما متوسط عملکرد علوفه آن در بررسی انجام شده در ایستگاه کوثر آباد اصفهان بیشتر از رقم 704 گزارش شده است. از نظر میزان آلودگی به سیاهک معمولی ، میزان آلودگی آن از رقم 704 بیشتر ، اما از ارقام 301 و 108 کمتر گزارش شده است.
3. سینگل کراس 604 : این رقم هیبریدی است از گروه متوسط رس که والد مادری آن با ارقام دیر رس 704 و 711 و والد پدری آن با رقم زود رس 301 مشترک است و از آزمایش های مقایسه عملکرد نهایی مناطق مختلف کشور انتخاب شده و به نام زرین نام گذاری شده است.
رنگ وفرم دانه آن مشابه رقم 704 است ، اما تراکم بوته مورد نیاز این رقم 5000 بوته بیشتر از ارقام 704 و 711 است ( حدود 75 هزار بوته در هکتار و فاصله خطوط کاشت 75 سانتیمتر و فاصله بوته روی خطوط کاشت 18 سانتیمتر است ) ، اما از آنجا که این رقم از گروه متوسط رس است و طول دوره رویش آن حدود 10 روز کمتر از ارقام دیر رس می باشد ، امکان مواجه شدن با سرمای زود رس پاییزه و خسارت وارده به این رقم در کشت دوم کمتر از ارقام دیر رس است. از نظر آلودگی به سیاهک معمولی ذرت ، میزان آلودگی این رقم در مناطق مختلف کمتر از ارقام 301 و 108 بوده است. طول دوره رشد و نمو این رقم 135-125 روز است.
4. سینگل کراس 301 ( طلوع ) : این هیبرید از گروه زود رس است و طول دوره رشد و نمو آن 120-110 روز می باشد. فرم دانه آن دندان اسبی ، تراکم بوته مناسب حدود 85000 بوته در هکتار ، فاصله خطوط کاشت 75 سانتیمتر و فاصله بوته روی خطوط کاشت 16 سانتیمتر و متوسط عملکرد دانه آن 5 تا 7 تن در هکتار می باشد. این رقم برای مناطق سرد سیر قابل توصیه می باشد.
5. سینگل کراس 108 : این رقم یک هیبرید خیلی زود رس است که متوسط عملکرد آن از کلیه ارقام موجود پایین تر است اما از محاسن آ کوتاه بودن طول دوره رویش آن است که از زمان کاشت تا رسیدن فیزیولوژیکی حدود 95-85 روز در مناطق مختلف بوده است. بنابر این کاشت آن صرفا بعنوان محصول دوم و در مناطقی که کاشت ذرت با تاخیر زیاد انجام می گیر توصیه می شود.
میزان بذر :
مقدار بذر ذرت به حاصلخیزی خاک ، مقدر رطوبت موجود در خاک ، هدف از کشت ذرت ، واریته مورد نظر و درصد جوانه زدن بستگی دارد. میزان بذر و تراکم بوته در هکتار عامل مهمی در مر تولید محصول می باشد. در زراعت های مکانیزه خطی که کاشت بوسیله بذر پاش انجام می شود ، مقدار بذر مورد نیاز در مورد ذرت دانه ای حدود 18 تا 20 کیلوگرم و در مورد ذرت علوفه ای 20 تا 30 کیلوگرم در هر هکتار می باشد. بذر ارقام انتخابی باید تامین کننده هدف مورد نظر باشد.
اگر منظور از کشت ذرت استفاده از دانه آن است ، حتما باید از ارقامی استفاده شود که عملکرد دانه آن بالا و با شرایط آب و هوایی منطقه سازگار باشد.
روشهای کاشت :
کشت ذرت بصورت ردیفی بوده که با بذر افشان صورت می گیرد. معمولا همراه با بذر افشانی فاروئر نیز جویها را جهت آبیاری ایجاد می کند. عمق جویها بین 15-10 سانتیمتر مناسب می باشد.
عملیات کاشت و آماده سازی :
ذرت معمولا در گردش زراعی بعد از گیاهانی قرار می گیرد که این گیاهان بتوانند مواد غذایی کافی در زمین باقی گذاشته و زمین را نرم و قابل نفوذ نمایند. بنابر این ذرترا در تناوب می توان بعد از گیاهانی نظیر یونجه ، شبدر ، سویا ، سیب زمینی و غلات کشت نمود . زمین کشت ذرت را باید بطریقی آماده نمود که ذرات خاک کاملا یکنواخت ، عمق خاک در تمام قسمتهای زمین یکسان و در تمام قشر زراعتی خاک مواد غذایی کافی وجو داشته باشد. برای این منظور پس از برداشت محصول سال قبل زمین را شخم زده ، در پاییز مقدار حداکثر 40-30 تن کود دامی پوسیده در هر هکتار پخش و با شخم متوسط آن را زیر خاک می نمایند. در بهار و در زمان کاشت بذر نیز عملیات تکمیلی تهیه زمین را انجام می دهند. عمق کاشت بستگی کامل و مستقیم به شرایط جوی ( درجه حرارت محیط ) در زمان کاشت ، جنس زمین ، درصد رطوبت زمین و اندازه بذر دارد. در خاکهای سنگین و سرد که نسبت به خاکهای سبک زودتر گرم می شوند باید بذر را در عمق کمتری کشت نمود. بطور کلی عمق کاشت بذر ذرت بین 4 الی 7 سانتیمتر است.
عملیات داشت و مدیریت زراعی :
مبارزه با علفهای هرز : ار آجاییکه ذرت در ابتدا به کندی رشد می نماید ، علفهای هرز موجود در مزرعه می تواند خطر بزرگی برای گیاه ذرت محسوب شوند. چون بوته جوان ذرت به نور فراوان احتیاج داشته و علف هرز با ایجاد سایه از رشد نبات جلوگیری می کند.
برای از بین بردن علفهای هرز می توان از وسایل مکانیکی ، وجین با دست و یا علفکشهای مختلف استفاده کرد. دفع علفهای هرز بطریق مکانیکی در مزارعی که خطی کاشته شده اند بوسیله کولتیواتور انجام می گیرد.
دفع علفهای هرز به طریق شیمیایی به دو صورت انجام می گیرد :
1. مصرف علفکش بعد از کاشت و قبل از سبز شدن ذرت. ( Preemergence ) . مهمترین سمومی که در این روش استفاده می شود آترازین 80 و ارادیکان است.
2. مصرف علفکش بعد از سبز شدن ذرت ( Postemergence ) که معمولا موقعی که گیاه در مرحله 4-3 برگه است ، می توان از سم 46U+ آترازین استفاده نمود. ( یک کیلوگرم سم 46U باضافه 5/1 کیلوگرم آترازین برای هر هکتار. ) در صورتیکه مقدار آترازین بیشتر از 5/1 کیلوگرم در هکتار شود ، برای نبات بعدی محدودیتی از نظر کشت در پی خواهد داشت.
آبیاری : یکی از مسائل مهم و قابل توجه در مورد ذرت تامین آب و مراحل مختلف آبیاری این گیاه است. مقدار آب و مراحل آبیاری به شرایط جوی محیط ، بافت خاک و مقدار رطوبت موجود در خاک بستگی دارد ، و با در نظر گرفتن درجه حرارت محیط ، 7 تا 12 روز یکبار باید ذرت را آبیاری نمود. تشنگی گیاه موجب کاهش عملکرد می گردد.
مهمترین مراحل آبیاری ذرت عبارتند از :
1. مرحله جوانه زدن
2. مرحله ساقه رفتن
3. مرحله پیدایش گل نر
4. مرحله پیدایش گل ماده
5. مرحله تشکیل دانه ها
6. مرحله شیری شدن دانه ها
آفات و بیماری های ذرت :
کرم طوقه بر ( Agrotis. Sp ) : خسارت این آفت در مرحل لاروی است و درصورت حمله بوته ذرت را از محل طوقه یا کمی پایینتر جویده و حفره نسبتا بزرگی در آن ایجاد می کند. و در اثر قطع آوندها تغذیه گیاه مختل می شود و در نتیجه بوته پژمرده شده و می افتد.
کارادرینا ( Spodoptera. Sp ) : از آفات دیگر ذرت می باشد که لاروهای جوان به برگ ذرت حمله نموده و پس از تغذیه آنها را سوراخ می کنند. لاروهای کامل برگها را خورده وساقه ها را باقی می گذارند. از حشره کشها برای مبارزه با این آفات استفاده می شود.
سیاهک ذرت : این بیماری خسارت قابل ملاحظه ای ندارد. درصورت مشاهده سیاهک ذرت برای جلوگیری از آلودگی و اشاعه بیماری ، تناوب زراعی و ضدعفونی بذر می تواند در کاهش خسارت بیماری موثر باشد.
عملیات برداشت :
زمان برداشت دانه هنگامی است که پنجاه درصد بوته های سطح مزرعه ، برگهای پایین بلال خشک و بقیه برگها زرد شده باشند. به عبارتی رسیدن فیزیولوژیکی یک دانه با تشکیل لایه سیاه در محل اتصال دانه به بلال مشخص می شود. در این حالت رطوبت موجود در دانه ها نباید از 30-25 درصد بیشتر باشد. برای استفاده از دانه ، برداشت با دست و یا کمباین صورت می گیرد. اگر برداشت با دست صورت گیرد ، رطوبت نباید کمتر از 25 درصد باشد. و اگر برداشت با کمباین باشد رطوبت باید 20 درصد باشد. برای انبار کردن ذرت دانه ای پس از برداشت مجددا آنها را خشک کرده تا رطوبت دانه ها بیشتر از 14 درصد نباشد. بطور متوسط 7 تا 8 هفته پس از گلدهی بوته ها می توان محصول را برداشت کرد.
زمان برداشت علوفه جهت تهیه سیلو هنگامی است که دانه ها حالت خمیری داشته و ساقه و برگها سبز باشند. در این حالت رطوبت بوته و بلال در حدود 75-70 درصد است که این حالت به لحاظ کمی و کیفی محصول بهترین زمان برداشت ذرت سیلویی است.
برداشت جهت استفاده از علوفه هنگام گل کردن و قبل از تشکیل دانه ها صورت می گیرد ، پس از برداشت علوفه را خرد کرده و مورد استفاده قرار می دهند. رطوبت موجود در گیاه حدود 90-85 درصد است.
برداشت مکانیزه ذرت :
الف : برداشت ذرت برای سیلو : برای این منظور از دستگاهی بنام چاپر استفاده می گردد. این دستگاه قادر است از یک طرف تمام اندامهای هوایی گیاه را از فاصله حدود 12-8 سانتیمتری سطح خاک برداشت کرده و به قطعات کوچک و خرد شده تبدیل و در داخل کامیون یا تریلی بریزد تا سپس در سیلوهای مخصوص برای غذای زمستانی دامها نگهداری شود.
ب : برداشت ذرت برای تولید دانه : برای این منظور از کمباین مخصوص استفاده می شود. این دستگاه ها بلال را برداشت و در داخل دستگاه دانه ها را از چوب بلال جدا نموده و بطور خالص در مخزن جمع آوری می کنند.
توصیه ها :
1. برای موفقیت در تولید محصول با کیفیت و کمیت کاملا مناسب باید هدف از کشت ذرت و نوع استفاده از آن مشخص و بر این اساس از ارقام و هیبریدهای مناسب استفاده گردد.
2. بذر انتخابی تازه و قدرت تولید جوانه زنی آن زیاد باشد.
3. نسبت به زود رسی نسبی گیاه در هر منطقه و تاریخ کاشت مناسب آن توجه کامل بعمل آید.
4. ضدعفونی بذر برای جلوگیری از سرایط بیماری های قارچی انجام گیرد.
5. بذور ذرت هیبرید سینگل کراس 704 ، 711 ، 756 که از گروه ذرت دیر رس می باشند در مناطق معتدل استان بمنظور تولید ذرت علوفه ای استفاده شوند.
6. بمنظور تولید ذرت دانه ای در مناطق معتدل و مستعد کشت ذرت در استان از رقم زرین ( سینگل کراس 604 ) استفاده شود.
7. بمنظور تولید ذرت دانه ای در مناطق سرد استان رقم طلوع ( سینگل کراس 301 ) قابل توصیه می باشد.