پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
درگذشت بهزاد باشی،مترجم و مؤلف مطرح معاصر (1370ش)
بهزاد باشي مترجم و نويسندهاي مبارز بود و بيشتر سالهاي عمر خود را در زندان، تبعيد و فعاليت مطبوعاتي گذراند. وي جوان بود که وارد جريانات سياسي شد و به زندان افتاد. باشي، نزد خود و پدرش و در زندانهاي کودتاي آمريکايي، زبان انگليسي آموخته بود و با موسيقي کلاسيک - که شيفته آن بود - نيز بههمين ترتيب آشنا شده بود. بهزاد باشي در دوران اسارت در زندان بر دانش زباني خود افزود و انگليسي را بهطور کامل آموخت. وي نزديک به سي سال با مطبوعات کشور، راديو، تلويزيون و خبرگزاريها همکاري فعال داشت. وي يکي از معدود مترجماني بود که طي سالهاي فعاليتش، شناخت و دانش خوانندگان و علاقهمندان ايراني را نسبت به هنر کلاسيک افزايش دادند. از بهزاد باشي آثار متعددي باقي مانده است که از آن ميان "تاريخ جامع موسيقي" را ميتوان نام برد. کتاب مذکور در دوره نهم کتاب سال جمهوري اسلامي ايران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بهعنوان کتاب سال برگزيده شد. "تاريخ جامع موسيقي" مجموعهاي است وزين كه به قلم تني چند از برجستهترين مدرسان آكادميهاي شناختهشده موسيقي نوشته شده و از جنبه تعليم و آموزش از قابليت بسياري برخوردار است، با توجه به اينكه معادل واژگان لاتين در زبان فارسي به وفور يافت نميشود و انتخاب آن كار دشواري بوده، كار مترجم كتاب، شايسته و ستودني است. ترجمه کتابهاي "جامعه فئودالي"، "آمريکاي بزرگ و حقوق بشر"، "خنياگري و موسيقي ايراني" و "تاريخ موسيقي خاورزمين" از ديگر آثار بهزاد باشي بهشمار ميروند. وي، ده سال آخر عمر را بر سر ترجمه کتاب پنج جلدي "تاريخ جامع موسيقي" - که حجم آن بيش از چهار هزار صفحه است - بههمراه کتابهاي "تاريخ موسيقي خاورزمين" و "زندگي شومان" گذاشت. بهزاد باشي سرانجام در تاريخ ششم مهرماه سال ۱۳۷۰ هجري شمسي درگذشت.
====================
وفات "مخدوب علي شاه همداني" شاعر و عارفِ مكتب تصوّف(1238 ق)
ميرسيد علي همداني پسر سيدشهابالدين همداني ملقب به علي ثاني يا شاه همدان و معروف به مخدوب علي شاه، از عارفان و شاعران ناميقرن هشتم هجري است. او از شاگردان شيخ تقيالدين علي دوستي سمناني (شاگرد ممتاز شيخ علاءالدوله سمناني) بود كه به راهنمايي دو تن از شاگردان و جانشينانِ شيخ علاءالدوله سمناني، در اواسط قرن هشتم هجري از ايران عازم هندوستان گرديد و در كشمير به تبليغ و نشر مكتب تصوف پرداخت. مرگ مخدوب علي شاه به سال 786 ق در ولايت كبر و سواد هندوستان اتفاق افتاد.
====================
پايان تأليف تفسير مشهور "مجمع البيان" توسط علامه "طبرسي"(536 ق)
تفسير مجمع البيان نوشتهي علامه شيخ طبرسي يكي از مفسرين بزرگ قرآن است. وي از علماي مشهور ايران بود كه به خاطر فضيلت، درستكاري و امانت داري در علوم فقه، حديث و تفسير به امين الاسلام،يعني امانت دار اسلام شهرت يافت. تفسير مجمع البيان كه ازتفاسير مهم قرآن ميباشد،تفسيري مرجع و قابل استفاده براي دانشمندان مسلمان بوده و هست. اين تفسير بارها چاپ شده و ترجمهي فارسي اين تفسير،در سي جلد موجود است.
====================
درگذشت "آندره بِرتون" شاعر فرانسوي و باني مكتب "سورئاليسم" (1966م)
آندره برتون، شاعر، محقق و منتقد فرانسوي در 16 آوريل 1902م در شهر اورن فرانسه به دنيا آمد. وي در هفده سالگي تحصيلات پزشكي خود را آغاز كرد اما از اين اقدام، چيزي جز كشف اين مطلب كه طب برايش دستاويزي بيش نخواهد بود، عايدش نشد. چرا كه رسالت راستين خود را، شاعري ميدانست. برتون همزمانْ با انجمنهاي ادبي زمان آشنا شد و از شاعران مختلف الگو گرفت. با آغاز جنگ جهاني اول و فراخواني به نظام، وي ناگاه با صورتي از زندگي مواجه شد كه از نظر رواني، ضربهاي تكان دهنده بر او وارد ساخت. برتون در اين زمان ديگر به اصول قرارداديِ اشكالِ ادبي تثبيت شده، با بدبيني مينگريست. وي با ادامه جنگ، خود را بيشتر آماده پذيرش تاثيري نوين يافت كه بر عصيان مطلق عليه هرگونه دعوي هنري و ادبي مبتني بود. از اين رو در جنبش دادائيسم شركت كرد و سعي نمود از نوآوريهاي اين مكتب حمايت و استفاده كند تا از موانعي كه در راه تحول تمام و كمالِ استقلالِ شاعرانهاش بود، رهايى يابد. در اين جنبش كه زاييده اضطراب و هرج و مرج ناشي از جنگ بود، غرض پيروان آن، آزاد ساختن هنر و ادبيات از عقل و منطق و جدا كردن آن از انديشه و زبان است. اما در اين زمان، برتون به اين نتيجه رسيد كه دادائيستها، در عمل، همه نيروهايشان را صرف تخريب، ميكنند. لذا از اين مكتب فاصله گرفت و به ابداع مكتب جديدي پرداخت كه به نام سورئاليسم شهرت يافت. اين مكتب به معني برتر از واقع، شيوهاي است كه برتونْ آن را در سال 1922م در فرانسه ايجاد كرد. شكست سدها و گشودن بندها و نيز عصيان در برابر همه چيز، محرك اصلي و باطني سورئاليسم است. اين مكتب ميكوشد تا از راه شعرْ بر اذهان تسلط پيداكند. زيرا پيشنهاد ميكند كه نويسنده پس از آن كه خود را به رؤيا سپرد، هرچه به ذهنش رسيد، بايد بيتأمل يادداشت نمايد. شاعر سورئاليسم القاكننده اوهام و صورِ آزاد ذهني و جادوي كلام تصويري و عيني است. سورئاليسم زبان قرن بيستم و نابسامانيها و آشفتگيهاي روزگار را بازگو ميكند و لزوماً عقلي و منطقي نيست. در نظم نيز، شعر آزاد برتون، از قوانين عروضي پيروي نميكند و چون، نثري است، دور از هرگونه پيوستگي منطقي. اين نظم تنها به وسيله كشش و جاذبه كلمات است كه هيجان فكري را نشان ميدهد و در عين حالْ از استحكام و قدرت القايى بينظيري برخوردار است. از برتون آثار متعددي بر جاي مانده كه روشني زمين، هواي آب و تپانچه موسفيد، در زمينه نظمْ، از آن جملهاند. همچنين اصول انديشه شخصي برتون در مجموعهاي به نام بيانيههاي سورئاليسم انتشار يافت. در آثار برتون، داستان، تجزيه و تحليل و هذيان و اوهام در هم ميآميزد و اين نظريه كه بسط و نفوذ رؤيا در عالم واقع و تجلي ضمير پنهان را عرضه ميكند، صورتهاي گوناگون مييابد. توجه فراوان برتون به امور غيرمعمول و شگفتانگيز و كنجكاوي او درباره عمق روح و تحليل فعاليت ناهشيارانه مغز، سبك سورئاليسم او را نشان ميدهد. آندره برتون سرانجام در 28 سپتامبر 1966م در 64 سالگي درگذشت.
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
تولد "ابن نَجّار" مورخ، محدث، رجالي و اديب مسلمان(578 ق)
محبُّ الدين محمد بن نجار، مورخ، محدث، رجالي و اديب مسلمان در بغداد به دنيا آمد. دركودكي قرآن را حفظ كرد و در نظاميهي بغداد به تحصيل ادبيات عرب و حديث پرداخت. سپس براي تكميل تحصيلات خود به حجاز، شام و عراق سفر كرد. ابن نجار به همين منظور درنخستين سالهاي قرن هفتم هجري به بسياري از شهرهاي ايران سفر كرد و در حوزههاي علمي از محضر عالمان بزرگ، كسب فيض نمود. پس از حملهي مغولان به ايران و عراق، ابن نجار به شام و سپس به مصر رفت و به تدريس وبيان حديث پرداخت. او در طول سفرهايش كه حدود بيست سال طول كشيد، براي شنيدن حديث و فرا گرفتن علوم و معارف اسلامي و شعر و ادب از محضر حدود سه هزار استاد بهره گرفت. تحقيق و اتقان ابن نجار در حديث، رجال و تاريخ، مورد تاييد بسياري از عالمان و محدثان قرار گرفته است. او همچنين از محضر مشايخ عرفاي بزرگ عصر خود همچون محيالدين عربي و شيخ شهاب الدين سهروردي بهره برده است. تاريخ مدينه، ازهار در شعر، شافي در طب، عقد فائق در تاريخ و قمر منير در حديث از جمله آثار ابن نجار ميباشند.
====================
درگذشت "كريستين هِبِل" اديب و منتقد برجسته آلماني (1863م)
كريستين فريدريش هِبِل، شاعر، منتقد و نمايشنامه نويس آلماني در 12 مارس 1813م در خانوادهاي تهيدست به دنيا آمد. وي از نوجواني به دليل مرگ پدر، براي تأمين معاش به شغلي در مطبوعات اشتغال يافت و پس از مطالعه بسيار و اندوختن معلومات خود، به نوشتن پرداخت. هبل در بيست سالگي نوشتههايش را براي نشر به مجلههاي ادبي هامْبورگ آلمان فرستاد و سپس به تحصيل روي آورد. وي در سالهاي پس از آن ضمن ادامه تحصيل، كارهاي ادبي خود را ادامه داد و با نگارش نمايشنامههايى همچون يوديت، ماريا ماگدالِنا، هرود و ماريا مِنِه و گوگِس و انگشتري او و... به شهرت فراواني رسيد. آثار نمايشي هبل شامل نمايش انديشهها و احساسهاي بدبينانه و نامطبوع زندگي است كه روح تيره و تنهايى و شكست را نمايان ميسازد. در نظر هِبِل صحنههاي غمانگيز، نتيجه و محصول اجتنابناپذير تلاش فردي است. قدرت و برجستگي فردْ پيوسته با كشمكش و مبارزه همراه است و دستخوش قوانين ماوراي جهان مادي است. فرد ميكوشد كه خود را از فرسودگي اموري كه با آن روبرو ميشود برهاند، اما ارادهاش در برابر قدرت اصلي كه مافوق همه چيز است، خُرد ميشود. هبل موضوع نمايشنامههايش را از تاريخ قديم و جديد زندگي معاصر بيرون ميكشد و بناي نمايشنامهها را بر عصرهاي تحول و چهارراههاي تاريخ قرار ميدهد. او در عين حال، وجود خود را در وراي آثارش مينماياند و همدردي خود با فرد در برابر نظام و قوانين خردكننده را نشان ميدهد. نمايشنامههاي نخستين هبل به صورت نثر به نگارش درآمده و نمايشنامههاي بعدي در شعر آزاد ساخته شده است. علاوه بر آثار نمايشي، از هِبل، تعداد فراواني نوشته در نقد و نظريههاي مربوط به تئاتر و نامهها و يادداشتهاي بسيار سودمند بر جاي مانده است. نامههاي هبل نه تنها به سبب گيرايى، بلكه به علت اهميتي كه از نظر تاريخ و نقد ادبي دارد، بسيار جلب توجه كرده و جزو نوشتههاي رسمي آلمان درآمده است. محروميتهاي دوره كودكي و جواني بر جسم هِبل اثر گذاشت و بيماري مهره پشت، او را به سوي مرگي زودرس كشاند تا اينكه كريستين فريدريش هِبِل در 29 سپتامبر 1863م در پنجاه سالگي درگذشت.
====================
رگذشت "اميل زولا" نويسنده و داستانسراي شهير فرانسوي (1902م)
اميل ادوارد شارل آنتوان زولا، داستانسراي شهير فرانسوي در دوم آوريل 1840م در پاريس به دنيا آمد. وي در ابتدا داراي زندگي فقيرانهاي بود و با تنگدستي روزگار ميگذرانيد اما پس از اشتغال در يك كتابفروشي، اوقات فراغت خود را صرف نويسندگي نمود و پس از انتشار چند اثر خود، مورد توجه جامعه ادبي فرانسه قرار گرفت. زولا طرفدار سرسخت و يكي از پايهگذاران سبك ناتوراليسم و مبلغ اين مكتب بود كه بر اساس آن، داستان بايد بر تفكر علمي و توصيف دقيق استوار باشد. زولا ابتكار واقعي هنري را در رها كردن سنتها و تابع زندگي زمان شدن ميدانست و اعتقاد راسخ داشت كه روش علمي، بهترين روش براي نزديك شدن به حقيقت است. وي معتقد بود كه زندگي را چنان كه هست بايد ديد از اين رو، زولا براي تصوير دقيق زندگي عصر خود، توصيف جزئيات را به سرحد كمال رساند و در اين راه، چيزي او را متوقف نكرد. او در آثار خود، واقعيات را با تلخترين و خشنترين جنبههاي آن تشريح ميكرد. زولا از دريچه يك دانشمند دقيق و ريزه كار به زندگي مينگريست و با دقت خسته كنندهاي، آن را نقاشي ميكرد. زولا در اواخر عمر مورد توجه شديد مردم قرار گرفت و آكادمي فرانسه او را به عضويت قبول كرد ولي زولا دعوت آكادمي را نپذيرفت. داستانهاي زولا، بيشتر حاوي بررسيهاي دقيق در شناسايى مردم و خوي و نژاد و طبيعت آنهاست. زولا از مصلحان اجتماعي زمان خود نيز به شمار ميرفت و با كليساداران كاتوليك به مخالفت پرداخت. زولا در هنر رمان نويسي، ابتكارهاي جالب توجهي به كار برده و در تصوير اجتماع، استعدادي بينظير و استثنايى نشان داده است. در نظر او، همچنانكه جراح، جسم بيمار را ميشكافَد تا بر آن تغييرات لازم را انجام دهد، رماننويس نيز بايد تغييرات عميق جسمي قهرمانان كتاب خود را مورد بررسي دقيق علمي قرار دهد. زولا به قهرمانان آثار خود، برجستگي و واقعيت پرجاذبهاي ميبخشد، چنانكه خواننده در پشت چهرههاي داستاني، اشخاص واقعي را به خوبي ميبيند. آثار زولا با آن كه بر جنبههاي علمي زيستشناسي و مسئله توارث و جبر علمي متكي است، از جنبههاي شاعرانه و تغزّلي و صور ذهني خارقالعاده نيز سرشار است. نفوذ زولا و مكتب ناتوراليسمِ او در نويسندگان ملل مختلف قرن بيستم، انكارناپذير است. دكّه ميفروش، نانا، ژرمينال، سه شهر، خطاي كشيش، انسان وحشي و قلب پاريس از جمله آثار مهم او ميباشند. اميل زولا سرانجام در بيست و نهم سپتامبر سال 1902م در شصت و دو سالگي در پاريس درگذشت.
====================
تولد "میگل د سروانتس" شاعر و نويسنده بزرگ اسپانيايي (1547م) (ر.ك: 23 آوريل)
دون میگل د سِروانتِس ساآودرا (Don Miguel de Cervantes Saavedra) (۱۵۴۷- ۱۶۱۶) رماننویس، شاعر، نقاش و نمایشنامهنویس اسپانیایی بود. رمان مشهور دون کیشوت- که از پایههای ادبیات کلاسیک اروپا بهشمار میآید و بسیاری از منتقدان از آن به عنوان اولین رمان مدرن و یکی از بهترین آثار ادبی جهان یاد میکنند -اثر اوست. به وی لقب شاهزادهٔ نبوغ دادهاند. پدر وی حکیم(پزشک) بود. در سال ۱۵۵۱ پدرش به همراه خانواده به والادولید مهاجرت کرد. اما میگل در سال ۱۵۵۶ به کوردوبارفت. دربارهٔ تحصیلات ابتدایی میگل ابهاماتی وجود داردو اما بدون شک تحصیلات وی در سطح دانشگاهی نبودهاند. وی در سال ۱۵۵۶ در مادرید مستقر شد. وی در سال ۱۵۶۹ به دستور فلیپه دوم پادشاه وقت اسپانیا برای شرکت در جنگ به ایتالیا سفر کرد. وی به مطالعه برخی از آثار ادبی در آنجا پرداخت و تحت تاثیر هنر ایتالیایی قرار گرفت. سروانتس در جنگ لپانتو شرکت داشتهاست. دست چپ او در این جنگ به دلیل صدمهای که به اعصاب دستش وارد شد از کار افتاد. او همیشه از شرکت در این جنگ با افتخار یاد میکردهاست. او در سال ۱۵۷۲ به زندگی نظامی خود پایان داد و زندگی عادی خود را از سر گرفت
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
روز بزرگداشت مولانا جلالالدين محمد بن بهاء الدين معروف به مولوی
جلال الدين محمد بن بهاء الدين محمد، معروف به مولانا، مولوي، ملاي روم و جلال الدين رومي، در سال 604ق در بلخ به دنيا آمد. در كودكي با پدرش بهاءالدين محمد معروف به بهاء ولد، مقارن حمله مغول به آسياي صغير (تركيه امروزي) رفت و با خاندانش در قونيه مستقر شد. مولوي پس از فراگيري علوم از پدر و ديگر استادان قونيه و شام به تدريس پرداخت. وي بعدها با عارفي واصل و بزرگ به نام شمس الدين محمد تبريزي در قونيه ملاقات كرد و از نَفَسِ گرم او چنان به تاب و تب افتاد كه ديگر تا دم واپسين، سردي نيافت و هيچگاه از ارشاد سالكان و افاضه حقايق الهيه باز نايستاد. از اين دوره پرشور كه سي سال از پايان حيات مولوي را شامل ميشود، آثار بينظيري از اين استاد بزرگ به وجود آمد. در مثنوي معنوي كه آن را بهحق بايد يكي از بهترين نتايج انديشه و ذوق فرزندانِ آدم و چراغ فروزانِ راه عرفان دانست، مولوي، مسائل مهم عرفاني، ديني و اخلاقي را مطرح كرده و هنگام توضيح، به بيان آيات و احاديث و امثال مبادرت ميجويد. غير از مثنوي، غزلهاي مولوي به منزله درياي جوشاني از عواطفِ حاد و انديشههاي بلند شاعر است كه با نشيب و فراز همراه است. همچنين كتبِ فيه ما فيه، مكاتيب و مجالس سبعه از جمله آثار منثور مولانا است. مولانا جلال الدين رومي، سرانجام در سال 672 ق در 68 سالگي به وصال معبود شتافت و پس از تشييع و نمازي با شكوه، در قونيه به خاك سپرده شد. مزار او در تركيه، زيارتگاه دوستداران ادب پارسي و عرفان اسلامي است
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
نهم مهر ماه:
رحلت عالم رباني و حكيم الهي آيت اللَّه "سيد محمد حسيني" معروف به "آقانجفي همداني"
آيتاللَّه سيد محمد حسيني همداني معروف به آقانجفي همداني از اعاظم حُكما و عرفاي معاصر، در سال 1283 ش (1322 ق) در بيت علم و تقوا در نجف اشرف به دنيا آمد. وي در كودكي به همراه پدر به همدان رفت و در 21 سالگي براي ادامه دروس، رهسپار حوزه علميه نجف شد. آيتاللَّه همداني در نجف از محضر عالمان نامآوري همچون ميرزاي ناييني، محمد حسين غروي اصفهاني، سيد حسين بادكوبهاي، ميرزا علي آقا قاضي طباطبايي و ميرزا عبدالغفار مازندراني، فقه، اصول، كلام و فلسفه را فراگرفت و در اين درسها با آيات عظام: سيد ابوالقاسم خويي، سيد محمدهادي ميلاني و علامه سيدمحمدحسين طباطبايي و... مباحثه ميكرد. اين عالم رباني به قدري از لحاظ علمي و فقهي مورد توجه ميرزاي ناييني واقع شد كه به ايشان گواهي اجتهاد داد و آقانجفي نيز به شرف دامادي آن مرجع بزرگ نائل شد. آيتاللَّه همداني پس از اخذ اجازات متعدد اجتهاد از علماي بزرگ نجف، قصد وطن نمود و پس از اقامت 22 ساله در نجف راهي همدان گرديد. از آن پس به تدريس و تأليف و ارشاد مردم پرداخت و در همدان ماندگار شد. آقا نجفي همداني پايبندي خاصي به انجام مستحبات و پرهيز از مكروهات داشت و از آوازهگري و شهرت و رياست، به شدت احتياط ميكرد. ايشان با توجه به اينكه، علاوه بر فقه و اصول، فلسفه نيز خوانده بود، انديشه استدلالي و علمي داشت و به شبهات و مشكلات فكري روز توجه مينمود. از آيتاللَّه همداني آثار متعددي به يادگار مانده است كه انوار درخشان در تفسير قرآن در 18 جلد، درخشان پرتوي از اصول كافي در 6 جلد و معاد جسماني و روحاني از آن جملهاند. سرانجام آن فقيه بزرگ در سحرگاه نهم مهر 1375 ش برابر با پانزدهم جمادي الاول 1417 ق در نودوسه سالگي بدرود حيات گفت و پس از تشييع باشكوهي در همدان و مشهد، در جوار مرقد شيخ بهايي در حرم مطهر امام رضا(ع) به خاك سپرده شد.
====================
درگذشت "پيركورني" نويسنده و نمايشنامهنويس شهير فرانسوي (1684م)
پيركورني، نويسنده معروف فرانسوي، در 10 مارس سال 1606م در شهر رُوان فرانسه به دنيا آمد. او تحصيلات خود را در يك مدرسه مذهبي انجام داد و در طول تحصيل در اين مدرسه، صفات عالي انساندوستي و خويشتنداري و زهد و پارسايى را در وجودش تثبيت كرد. كورني تحصيلات عالي خود را در رشته حقوق در 18 سالگي به پايان رساند و از آن پس به مدت چهار سال، در دادگستري به وكالت دعاوي پرداخت. ولي به زودي به تئاتر و نمايشنامهنويسي روي آورد و بر اثر نوشتن نمايشنامههاي بسيار، به شهرت فراگيري رسيد. كورني بنيانگذار حقيقيِ هنر كلاسيك تئاتر فرانسه به شمار ميرود. قهرمانان داستانهاي كورني، انسان دوست، شجاع و داراي صفات عالي هستند كه موانع هدف خود را پيروزمندانه از ميان برميدارند. براي تصوير قيافه و خصايص اين قهرمانهاي شريف و بزرگوار، كورني زباني جسورانه و ساده به كار برده است به طوري كه بسياري از اشعارش زبانزد مردم گشته و شكل پند و امثال به خود گرفتهاند. وي از معدود نويسندگاني است كه بر حوادث تاريخي و تحليل وقايع، بسيار چيره دست و با مطالعه بود. در حقيقتْ، تابلوهايى كه از رخدادهاي تاريخي در آثار كورني مشاهده ميكنيم، همراه با بياني شاعرانه و پرداختهاي دراماتيك است كه در زمره به ياد ماندنيترين آثار اين دست نمايشنامهها به شمار ميرود. كورني به سبب خلق شخصيتهاي بزرگ و خصوصيتهاي عالي تراژدي و به سبب عظمت سبك انشا، شخصيتي برجسته و ممتاز به شمار ميآيد. وي به جاي توجه صرف به صورت خارجي و اعمال و حركات بشر، در پي توصيف روح آدمي بود و بدين طريق نمايش روح بشر را جانشين نمايش ظواهر و افعال كرد. كورني در نمايشنامههايش به جاي زاري و اظهار ناتواني و سستي در برابر سرنوشت كه خاص تراژديهاي يونان بود، آزادي بشر و قدرت اراده او را ميستايد تا جايى كه آدمي يا سرنوشت خود را خود ميسازد يا ما فوق آن جاي ميگيرد و بدين طريق قهرمانان كورني هميشه به مقام انسان برتر اعتلا مييابند. سبك انشاي كورني، بسيار عالي و با شكوه است و از استحكام و متانت و روشني و فصاحت برخوردار ميباشد. مكالمهها بسيار درخشان و گاه به شدت هيجانانگيز ميگردد. همچنين ابتكار و مهارت كورني در انتخاب كلام و قدرت تشخيص وي در بيان نمايشي، باعث خلق تراژديهاي ارزندهاي توسط او گرديد. آثاري همچون سيدْ، هوراس، آتيلا، كمدي دروغگو و ميدان سلطنتي از جمله برترين كارهاي كورني به شمار ميروند. پيِر كورني كه به عنوان بزرگترين درامنويس روزگار خويش و نيز خداوند شعر فرانسه و پدر تئاتر اين كشور معروف است، سرانجام در اول اكتبر 1684 در 78 سالگي درگذشت
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
دهم مهر ماه:
تولد علامه "تفتازاني" دانشمند و اديب شافعي(722 ق)
سعدالدين مسعود بن عمر بن عبداللَّه خراساني هِرَوي معروف به ملاسعدتفتازاني، در فقه، اصول، تفسير، كلام، منطق و تمامي فنون ادبي و اكثر علوم متداول زمان، استاد كل ويگانهي روزگار خود بود. وي مدتي از عمر خود را به سفر به شهرهاي خراسان و آسياي مركزي براي كسب علم گذراند. علامه تفتازاني به خاطر نبوغ و احاطهي علميش، تاليف و نگارش را بسيار زود و در شانزده سالگي آغاز كرد. كتابهاي بسياري از خود به جاي گذاشت كه برخي از آنها هنوز جزو كتابهاي درسي حوزههاي علميه هستند. ازكتابهاي تفتازاني ميتوان به المطوّل، الارشاد و مختصر المعاني اشاره نمود. تفتازاني، 20 سال آخر عمر را به دعوت امير تيمور گوركاني در شهر سمرقند گذراند و شاگردان بسياري تربيت كرد. علامه تفتازاني در سال 792 ق در هفتاد سالگي در اين شهر وفات يافت
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
رویدادهای یازدهم مهرماه:
تولد "لويي آراگون" شاعر و رماننويس بلند آوازه فرانسوي (1898م)
لويى آراگون، شاعر و اديب معروف فرانسوي در سوم اكتبر سال 1898م در پاريس به دنيا آمد. وي كودكي گستاخ و خارقالعاده بود و در جواني به نهضت پرهياهوي دادائيسم كه ثمره نااميدي و هرجومرجطلبي ناشي از جنگ جهاني اول بود، كشيده شد. با اين حال پس از چندي از اين مكتب دست كشيد و با انتخاب سبك سورئاليسم، كه مبتني بر بيان احساس و ارائه تخيلات و انديشههاي آزاد و عدم پايبندي به قيود اخلاقي و زيبايىشناسي بود، به شهرت دست يافت. آراگون در طي سالهاي بعد از رهبران اين سبك در فرانسه گرديد. با اين حال از سال 1931م كه به مسائل اجتماعي و سياسي علاقهمند شد، همه آثارش نشاني از انديشههاي اجتماعي پيدا كردند و طرزي واقع بينانه به خود گرفتند. اين تغيير دادگاه، در نتيجه سفر به مسكو بود كه پس از آن با صراحت بسيار، خود را طرفدار كمونيسم و علاقهمند به مسائل مربوط به انقلاب روسيه معرفي كرد و هر نوع ادعاي تغيير مشي زندگي را تنها از اين راه مورد تاييد قرار داد. از اين زمان بود كه از سورئاليست نيز گريخت. آراگون در آثاربعدي خود كه در زمينه مخالفت با سياست فرانسه قبل از جنگ جهاني اول نوشته شده است، همه چيز را از نقطه نظر عقايد ماركسيستي مورد توجه قرار داده است. وي در اين آثار، از فساد سرمايهدار سخن گفته و سرنوشت فرد را مطيعِ حوادث غمانگيز تاريخ دانسته است. آراگون از سال 1949 تا 1951م چندين كتاب با عنوان كمونيستها انتشار داد و در اين آثار، به دنياي واقعي و اشتراك منافع انساني بازگشته است، چه در خط سير انقلابي، چه در افكار و الهامات عاشقانه. وي در سالهاي بعد به عنوان يكي از درخشانترين چهرههاي ادبي فرانسه و اروپا در قرن بيستم و نيز سمبل شعر كشور فرانسه در اين قرن شناخته شد و آثار معروفي به وجود آورد. مجموعه اشعار معروفش مربوط به زمان مقاومت و اشغال فرانسه در جريان جنگ جهاني دوم است و در كنار آن، دلآزردگي، شكسته دل و چشمان اِلْزا از ديگر آثار اوست. لويي آراگون سرانجام در سال 1982م در 84 سالگي درگذشت. يكي از اعضاي جامعه روشنفكران فرانسه در مورد وي گفته است: با مرگ آراگون، فرانسه بزرگترين شاعر و يك نويسنده نابغه را از دست داد
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
.
دوازدهم مهر ماه:
زادروز فرانسوا شاتوبريان،مؤسس مكتب رمانتيك در ادبیات فرانسوا رنه شاتوبريان نويسنده معروف فرانسوي در چهارم اکتبر سال ۱۷۶۸ميلادي در شهر سنمالو در فرانسه بهدنيا آمد و پس از طي تحصيلات خود، وارد ارتش گرديد. وي طي سالهاي بعد وارد فعاليتهاي سياسي گرديد و مدتي با ناپلئون بناپارت همكاري كرد اما اين ارتباط ديري نپاييد و به دلايل سياسي، با ناپلئون به دشمني پرداخت. شاتوبريان پس از آنكه سفري به كشورهاي يونان، سوريه، مصر، تونس و اسپانيا انجام داد، بار ديگر به فرانسه بازگشت و به مقامهاي سفارت و وزارت خارجه دست يافت. با اين حال از سال ۱۸۳۰م فعاليتهاي سياسي را ترك كرد و باقي عمرش را به نويسندگي مشغول شد. از مهمترين آثار ادبي شاتوبريان كه در ادبيات فرانسه تأثير خاصي داشته، يكي "داستان آتالا" و ديگري "حكايت رنه" است كه هر دو، مظهر احساسات شخصي اوست و با نگارش اين آثار، در شمار مهمترين نويسندگان فرانسوي زمان خود قرار گرفت. شاتوبريان را مؤسس واقعي مكتب رمانتيك يا مكتب ادبي و داستاني در فرانسه ميدانند كه براساس آن، هنرمند بايد بدون هيچ قيدي، به بيان احساسات خود بپردازد. نثر شاتوبريان، زبان فرانسوي را غني ساخت. شرح سفرهايش اگرچه اقتباساتي از آثار ديگران دارد و تا حدي هم خيالي است ولي جاندار و مهيج است. آثار او آميخته از سبك كلاسيك و رمانتيك است و در همه آنها، لطايف، احساس قوي، ظرافت هنري و دلشكستگي و نوميدي به چشم ميخورد. او در پانزده سال آخر عمر كتاب "خاطرات پس از مرگ" را نگاشت و به يك ناشر داد تا پس از مرگش آن را منتشر سازد ولي ناشر به عهد خود وفا نكرد و آن را قبل از مرگ شاتوبريان منتشر نمود. "جلال و روح مسيحيت" و "شهيدان" از ديگر آثار اوست. شاتوبريان بهسبب نفوذ فراواني كه در نويسندگان رمانتيك باقي گذاشت، در ادبيات جهاني مقامي شامخ يافت. عواطف، ملالها و احساسها كه در آثار او به وصف زيبايىهاي طبيعت ميآميخت، سرمشق نويسندگان بزرگي قرار گرفت و در آنان تأثير نهاد. گفته ميشود مضامين تمام نوشتههاي وي بيش از سه موضوع نيست؛ اول، طبيعت، كه وي آرمش را در آن جستوجو ميكرد و ستايشگر زيبايى آن بود. دوم، مسيحيت، كه مبتني بر زيبايىشناسي ميدانست. درواقع دلبستگي چنداني به تقدس و پارسايى، عقيده و ايمان نداشت و صرفاً ديدگاه هنري نسبت به مذهب ارائه ميكرد. سوم، درباره خود، مضموني كه بيش از هر چيز شيفته آن بود. وي در كتاب "خاطرات پس از مرگ"، گزارش كاملي از زندگي خود را بازگو ميكند و البته تصويري از خود ارائه مينمايد كه مورد پسند دنياست. بهطور كلي نوشتههاي شاتوبريان، سرشار از لطف و گيرايي است و انديشههاي وي گرچه چندان فوقالعاده نيست، اما قدرت ديد، تخيل، شور و هيجان او در عاليترين رتبه او قرار دارد. مرگ فرانسوا رنه شاتوبريان سرانجام در ۴ ژوئيه ۱۸۴۸م در سن هشتاد سالگي به وقوع پيوست
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
رویداد های مهم سیزدهم مهر ماه:
تولد "دنيس ديدِرو" مؤلف اولين دائرة المعارف جهان (1713م)
دنيس ديدِرو فيلسوف و دانشمند فرانسوي در 5 اکتبر سال 1713 در شهر لانگِر فرانسه به دنيا آمد. وي بيآنكه تحصيلاتي در رشته مشخصي داشته باشد، بر اثر همت و پشتكار خود، به زبانهاي لاتين، انگليسي، ايتاليايى و علم رياضيات تسلط يافت و در فلسفه، هنر و ادبياتْ صاحب نظر گرديد. وي در قوت بيان وسرعت انتقال و درك مسائل مشكل و دريافتن مطالب تازه، كمتر نظير داشت و از جواني با پژوهش و تحقيق آشنايى يافت. ديدرو در جواني به جرم نگارش مقالاتي درباره تكامل، كه حدود يك قرن بعد توسط چارلز داروين، طبيعيدان انگليسي كامل و اثبات شد، محكوم به زندان گرديد و پس از آزادي از حبس، تصميم گرفت با همكاري عدهاي از نويسندگان فرانسوي، دايرةالمعارفي را بنگارد. غرض او و ساير نويسندگان اين كتاب، بيش از همه، آشنا كردن عامه به معارف عمومي و تربيت افكار و اذهان ايشان بود. هرچند ديدرو در مسائل مذهبي، از عقايد عامه تجاوز نميكرد، ليكن در تقرير مسائل علمي و اجتماعي، مقالات را طوري ترتيب ميداد كه راه بحث و نظر بر عموم خوانندگان در خصوص اوضاع زمان باز باشد و اساس تقليد كوركورانه، تزلزل پذيرد. به منظور آنكه دايرةالمعارف مزبور شامل مطالب واقعي با جنبههاي متعدد باشد، قسمتهاي عمدهاي از انديشههاي فلسفي كه مخالف رهبران كليسا بود در آن چاپ شد كه پس از انتشار جلد اول آن، چاپ مجدد و ادامه كار آن ممنوع گرديد. با اين حالْ ديدِرو با سختي و زحمت و به تنهايى به مدت بيست سال به تكميل اين دايرةالمعارف پرداخت و آن را به طور پنهاني چاپ و منتشر ساخت. دايرةالمعارف ديدرو به عنوان اولين دايرةالمعارف جهان، آكنده از آزادي خواهي و مخالفت با زيادهرويهاي مقامات كليسا، دستگاه قضايى و حكومت وقت بود و نويد استقلال، آزادي، مشروطيت و حقوق ميداد. انتشار دايرةالمعارف ديدرو در ايجاد افكار آزادي خواهانه نقشي اساسي و ارزشمند ايفا كرد، به طوري كه آن را از علل بروز انقلاب كبير فرانسه در سال 1789م دانستهاند. اما دنيس ديدرو پنج سال قبل از بُروز انقلاب، در 30 ژوئیه1784م در 71 سالگي درگذشت. ديدرو در تفكرات فلسفي خود، بيشتر از نظريات شكاكانه در باب حيات پيروي ميكرد نه عقايد جزمي. وي بر اين عقيده بود كه هيچ چيز را براي هميشه نميتوان حقيقت مطلق انگاشت. دنيا دائماً در حال تغيير است و دريچه ذهن ما بايد به روي همه وجوه مختلف اين تغييرات باز باشد. پس بايد پايبند عقل و استدلال نشد و در مورد ايمان خويش نيز به احتياط عمل كرد. دنيس ديدِرو به سبب قدرت خلاقه شگرف و انديشههاي بديع و افكار علمي و فلسفي تازه و نو، يكي از نوابغ عالم ادب به شمار ميرود. وي همچنين پديد آورنده نقد هنري است.
====================
مرگ "گوتفريد بورْگِر" شاعر معروف قرن هجدهم آلمان (1794م)
گوتفريد آگوسْتْ بورْگِر، شاعر معروف آلماني، در 19 مارس 1747م در آلمان به دنيا آمد. بورگر از همان دوران جواني با انواع مصائب و حوادث دست به گريبان بود و اين ناكاميها كه تا آخر عمر دامنش را رها نكرد، تاثيري مستقيم در آثار او و در نتيجه در ادبيات آلمان قرن هجدهم بر جاي گذاشت، به طوري كه بورگر در ادبيات آلمان به عنوان شاعر محنت كشيده و تلخكام معروف شده است. وي در سالهاي پاياني عمر خود در عرصه ادبيات آلمان مقامي رفيع به دست آورد، به طوري كه پيش از آنكه يوهان گوته، شاعر شهير آلمان قدم به صحنه ادب آلمان گذارَد، بورگر بزرگترين غزلسراي آلمان به شمار ميرفت. از بورگر آثار منظوم متعددي برجاي مانده كه يك قطعه شعر او به نام لئونور، از زمان خود او تا به امروز از معروفترين و عاليترين آثار شاعرانه زبان آلماني به شمار ميرود. همچنين چند قطعه ديگر او به نام شكارچي وحشي و ترانه مرد دلير و... نام بورگر را براي هميشه در زمره بزرگان ادب آلمان ثبت كرده است. گوتفريد بورگر سرانجام در 5 اكتبر 1794م در 47 سالگي درگذشت
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
چهاردهم مهر ماه:
در این روز رویداد ادبی اتفاق نیفتاده است
پاسخ : "روز شـــمار بخــــش ادبیــــات"
پانزدهم مهر ماه:
درگذشت "جان كيتْسْ" شاعر و اديب برجسته انگليسي (1821م)
جان كيتْسْ، شاعر انگليسي در دوازدهم اكتبر 1795م در لندن به دنيا آمد. وي در نوجواني پدر و مادرش را از دست داد، از اين رو تحصيل را رها كرد و به كار پرداخت. با اين حال پس از فراگيري جراحي، به كار طبابت روي آورد و پس از چندي، با رها كردن پزشكي، يكسره به شعر و شاعري مشغول شد. كيتس در ابتدا يك مجموعه شعري از خود انتشار داد و پس از چاپ چندين اثر، با انتشار كتاب اودْها، به شهرت رسيد. اين اثر يكي از آثار ادبي بزرگ زمان به شمار رفت و استادي اين شاعر جوان را به اثبات ميرساند. اشعار اين كتاب به سبب ايجاز و انتخاب دقيق و بسيار متناسب كلمهها و مفاهيم بسيار زيبا و شاعرانه، در رديف زيباترين اشعار تغزلي انگلستان جاي گرفته است. علاوه بر اشعار، مجموعه نامههاي كيتْسْ هم از جهت بينش شعري و فلسفي در خور توجه هستند و قدرت نويسندگي او را نمايان ميسازد. جان كيتس يكي از سه شاعر بزرگ رمانتيسم انگلستان به شمار ميرود و با اينكه درجواني درگذشت، با اين حال در همين مدت كوتاه توانست عاليترين گنجينه ادبي رومانتيسم انگلستان را پديد آورد. از جان كيتس قطعات معروفي بر جاي ماندهاند كه شب زندهداري، نغمهها و گلدان ريحان از آن جمله است. جان كيتس كه از بيماري سل رنج ميبُرد، در سال 1820م، براي درمان و استفاده از آفتاب، راهي ايتاليا شد اما هيچ چيز قادر نبود به بهبودي او كمك كند تا اينكه يك سال بعد در هفتم اكتبر 1821م در 26 سالگي در ايتاليا درگذشت.