گیاهان کره ای یا باترورت که یکی از نامتعارف ترین گیاهان حشره خوار هستند ، متعلق به خانواده Lentibulariaceae می باشند . گیاهان این خانواده دارای یک جنس به نام Pinguicula می باشند ، که این جنس در طبیعت گونه های متعددی به صورت طبیعی و یا هیبرید دارد . گیاهان جنس Pinguicula بر روی شکاف سنگ ها و صخره ها می رویند و تعداد بسیار زیادی از گونه های این گیاهان در سراسر دنیا دیده می شوند .
Pinguicula از دو کلمه Pinguic و ula که در لاتین به ترتیب به معنای چربی و کوچک است ، تشکیل شده است . چربی موجود بر روی برگ ها به علت ترشح مواد لزج مانند ، از تارهای کوچک و ظریف روی آنها ، که تمام سطح بالایی برگ ها را پوشانده است ، می باشد ، از این رو به دلیل وجود این سطح چرب و کره ای به این گیاهان باترورت گفته می شود . هنگامی که برگ گیاهان جنس Pinguicula با دست لمس شوند ، چربی محسوس روی برگ ها ، بر روی انگشتان به خوبی حس می شوند .
برگ های این گیاهان به صورت مجموعه 3 تا 6 تایی می باشند و همچنین در بیشتر گونه ها برگ ها بر روی سطح زمین می رویند . با بررسی بسیار دقیق می توان دریافت که برگ ها در گیاهان باترورت دارای دو نوع غده ترشحی می باشند :
1/ غدد برآمده ای که کار نرشح ماده ی چسبناک و کره مانند را بر عهده دارند
2/ غدد کوتاهی که کار ترشح مواد هضم و جذب کننده را بر عهده دارند
غده های ترشح کننده در باترورت ها کاملاً کوتاه و چسبیده به برگ ها هستند و درخشندگی خاصی به آنها می دهند . به گونه ای که در ظاهر به نظر نمی رسد که باترورت ها جزو گیاهان گوشتخوار باشند .
این دو غده قادرند رایحه ای ایجاد نمایند که مگس ها ، شته ها و شش پایان را به تله چسبناک برگ جذب کنند . تلاش و تقلای حشره ی به دام افتاده برای رهایی ، سبب ترشح شیره هضم کننده می گردد . سپس برگ ها به آهستگی لوله می شوند و حشره را هضم و جذب می نمایند . همچنین گیاه توسط لوله کردن پهنک برگ در هنگام بارندگی ( برای جلوگیری از بیرون افتادن حشره از روی سطح برگ ) و یا تشکیل یک فرورفتگی کوچک در زیر حشره به دام افتاده ، به تجمع آنزیم ها و در نتیجه هضم سریع تر شکار کمک می کند .
در حقیقت برگ های گیاهان باترورت همانند تله های زرد بیولوژیکی که در گلخانه ها برای جذب مگس سفید و حشرات نصب می شوند ، حشرات را به سمت خود جذب می کنند .
در گیاهان باترورت ، برگ های رزت مانند و مسطح می باشند و اکثراً چندین سانتیمتر قطر دارد . رنگ برگ های این گیاهان از سبز لیمویی تا رنگ برنزه متفاوت می باشد . در گیاهان گوشخوار باترورت ، تله ها از نوع فلای پیپیرز می باشد و همان طور که گفته شد بر اساس ماده ترشحی چسبناک از غدد برگ ها عمل می کنند .
گیاهان باترورت گل های ظریف و زیبایی دارند که عموماً به رنگ بنفش ، آبی و صورتی می باشند . گل های این گیاهان در ماه های آخر بهار شکوفا می شوند .
ساقه ها در باترورت ها به رنگ سبز کمرنگ تا زرد می باشند . هر ساقه دارای یک گل می باشد ، که لبه پایینی هر گل را 3 گلبرگ تشکیل می دهند . پایه گلبرگ ها یا جام گل ، در انتها به یک مهمیز ختم می شود .
بیشتر باترورت ها در خاک های شنی و مرطوب زندگی می کنند . اگر چه یکی از گونه های گیاهان جنس Pinguicula در کناره های نهر ها که در تماس با آب می باشند ، زندگی می کنند .
در ادامه به معرفی گونه های این جنس می پردازیم ...
منبع : گیاهان گوشخوار و شگفتی های گیاهان
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان
