-
مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
عوامل مؤثر بر سوءمصرف مواد در زنان
عوامل رواني اجتماعي
مواجهه با محيط خانوادگي آشفته، پر از مشاجره و خشونت يا انتظار از فرد كه در دوران كودكي نقش افراد بزرگسال را بپذيرد ، ساير عواملي هستند كه در زنان شروع و شيوع مصرف مواد را پيش بيني ميكنند.
زنان به صورت معني داري تحت تأثير روابط و مصرف مواد در همسر يا افراد مهم زندگي خود قرار مي گيرند. زناني كه وابسته به مواد هستند با احتمال بالاتري همسر مصرف كننده مواد دارند. در مواردي، زنان مصرف مواد همراه با همسر يا شريك زندگي خود را هم چون روشي براي ارتباط يا حفظ رابطه خود درك مي كنند. روابط زنان هم چنين به صورت معني دار بر شروع رفتارهاي پرخطر مصرف مواد هم چون تزريق اثر ميگذارد. داده هاي همه گيرشناسي نشان ميدهند ميزان بيماري هاي روان پزشكي اوليه، از جمله اختلالات خلقي و اضطرابي، در زنان مصرف كننده مواد بيش از مردان است. سابقه وقايع آسيب رسان زندگي يك عامل خطر براي گرايش به مصرف مواد به شمار مي رود. شيوع اختلالات مصرف مواد در طول عمر زناني كه مورد خشونت جنسي قرار گرفته اند، چهار برابر بيشتر از ساير زنان است. به علاوه، زناني كه سابقه تروما هم چون سوءرفتار جنسي در كودكي يا روابط بين فردي دارند، با شيوع بالاتري در جمعيت مصرف كننده مواد ديده مي شود . ميزان بالاي اختلالات هم زمان روان پزشكي با مصرف مواد و ارتباط آن با سابقه سو ءرفتار جنسي در كودكي اين فرض را مطرح مي كند كه هيجان طلبي، افسردگي ، اعتماد به نفس پايين، اختلال استرس پس از سانحه ، انواع اختلالات جنسي، اختلالات خوردن و دشواري در تنظيم خلق ممكن است از جمله عوامل
مساعد كننده مصرف مواد براي زنان با شد. از طرفي سوء مصرف مواد به نوبه خود موجب مي شود كه فرد بيشتر در معرض سوءرفتار جنسي قرار بگيرد.
منبع: راهنماي مديريت وابستگي به مواد در بارداري، زايمان، شيردهي و نوزادي
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي
دفتر سلامت رواني، اجتماعي و اعتياد
اداره پيشگيري، درمان و كاهش آسيب سوءمصرف مواد
تهیه و تنظیم: سایت علمی نخبگان
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
عوامل فرهنگي، اجتماعي
عوامل فرهنگي علاوه بر شكل دادن به الگوهاي مصرف و سوء مصرف، مي توانند در شروع مصرف مواد در زنان مؤثر باشند.فشار اجتماعي بر زنان براي داشتن اندام متناسب ، بيش از مردان است . لذا موادي مثل سيگار ، كوكائين و ساير مواد محرك ، براي كاهش وزن مورد استفاده
قرار مي گيرند. داروهايي مثل بنزوديازپين ها كه قابليت سوءمصرف دارند براي زنان بيش از مردان تجويز مي شود.
بالاخره مصرف مواد در زنان بسيار تحت تأثير مصرف مواد در شركاء جنسي شان است . بيشتر زنان گزارش مي كنند كه همسرشان براي بار اول مصرف و تزريق مواد را به ايشان پيشنهاد كرده است.
برخي معضلات اجتماعي، فرهنگي نقش مهمي نظير فرهنگ زدايي ، تجربه تبعيض و وضعيت اقتصادي اجتماعي عوامل خطر مهم براي شروع مصرف مواد، وضعيت سلامتي، دسترسي به درمان و رفتار تقاضاي درمان زنان به حساب مي آيند.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
عوامل ژنتيكي
براي مقايسه تأثير عوامل ژنتيك و محيطي بر مصرف مواد و اختلالات ناشي از آن در زنان و مردان ، مطالعاتي بر دوقلوها انجام شده است. به طور كلي به نظر ميرسد عوامل محيطي بيش از عوامل ارثي بر مصرف و سوء مصرف مواد اثر مي گذارند. هرچند ژنتيك ميتواند يك عامل مهم خطرزا در زنان باشد، پژوهش ها از تأثير خانواده تركيبي از ژنتيك و اثرات محيطي به عنوان يك عامل خطرزاي مهم حمايت مي كنند. درباره تأثير خانوادگي بر شروع ساير مواد اطلاعات كمتري وجود دارد، اما مصرف الكل در والدين خطر شيوع اختلالات مصرف مواد را در دختران تا 50 درصد افزايش ميدهد. خصوصيات خانواده بعداً نيز دخيل هستند. ديده شده كه تأثير عوامل ارثي برا ي مصرف، سوءمصرف و وابستگي به مواد در مردان بيش از زنان است (ميزان ارثي بودن در مردان 33 % و در زنان 11 % است ). در حالي كه عوامل محيطي در زنان بيش از مردان تأثيرگذار است.
در مصاحبه با كاركنان مركز اختصاصي خدمات كاهش آسيب خانه خورشيد براي زنان در جنوب شهر تهران به مجموعه اي از عوامل نظير آگاهي ناكافي نسبت به درمان، باورهاي مثبت غلط در خصوص مواد، استفاده از مواد براي تسكين دردهاي جسمي نظير شروع دردهاي قاعدگي، تبعيض بين دختران و پسران در محيط خانواده، ازدواج در سن پايين با مردان مصرف كننده مواد و ازدواج اجباري به عنوان عوامل اثرگذار بر شروع مصرف مواد در زنان اشاره شد.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
الگوهاي سوءمصرف مواد در زنان
الگوي سوءمصرف مواد در زنان با مردان متفاوت است . زنان مقادير كمتري از مواد مصرف مي كنند و سريع تر به سمت وابستگي پيش ميروند. مصرف داروهاي تجويزشده داراي پتانسيل سوءمصرف در آنها بيشتر است. زنان وابسته به مواد با تحصيلات پايين تري و منابع مالي محدودتري دارند. ميزانهاي سوء رفتار جنسي و جسمي در آنها بيشتر است.
در مطالعات همه گيري شناسي اخير در كشورهاي مختلف جهان به شش الگوي مختلف در سوءمصرف مواد در زنان اشاره شده است:
1. شكاف جنسيتي از نظر سوءمصرف مواد بين مردان و زنان خصوصاً از نظر مواد جديد مثل محركهاي شبه آمفتاميني در حال كاهش است.
2. زنان با احتمال بيشتري با مواد از طريق روابط مهم خود آشنا شده و آن را شروع مي كنند و تأهل نقش محافظت كننده در اين خصوص ايفا
مي كند.
3. رفتارهاي پرخطر مصرف مواد مثل تزريق و استفاده از وسايل تزريق غيراستريل و درگيري در رفتارهاي جنسي محافظت نشده تحت تأثير
مستقيم روابط مهم فرد قرار دارد.
4. تجربه مصرف مواد در سنين پايين تر با خطر افزايش يافته وابستگي و اعتياد مرتبط است.
5. زنان با احتمال بيشتري ممكن است تحت تأثير وظايف و نقش هاي خود در خانواده، الگوي مصرف خود را تغيير دهند.
6. زنان سريع تر از مردان در اثر مصرف مواد دچار پيامدها و عوارض جانبي ناشي از مصرف ميشوند.
علاوه بر اين زنان به صورت معني داري بيش از مردان داروهاي تجويزشده مثل ضددردهاي مخدر (كدئين، ترامادول ) و داروهاي ضداضطراب (آلپر ازولام، لورازپام) را سوءمصرف ميكنند.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
موانع درمان سوءمصرف مواد در زنان
عليرغم در نظرگرفتن شيوع بيشتر مصرف مواد در مردان، هم چنان به نظر ميرسد زنان كمتر از مردان تحت پ وشش خدمات درمان سوء مصرف هستند . اين امر مي تواند نشان دهنده اين واقعيت باشد كه زنان نسبت به مردان با موانع بيشتري براي دسترسي به درمان مواجه هستند . در بين زناني كه به درمان دسترسي پيدا مي كنند ميزان ماندگاري در درمان نيز كمتر است، چرا كه زنان براي ادامه درمان هم با مشكلات بيشتري روبه رو هستند.
از جمله مشكلاتي كه موجب كاهش دسترسي و ماندگاري در درمان سوء مصرف مواد در زنان مي شوند، ميتوان به موارد زير اشاره كرد:
• افراد سوء مصرف كننده مواد با انگ اجتماعي، فرهنگي و فردي مواجه اند. براي زنان، خصوصاً حين بارداري، احساس گناه و شرم از مصرف مواد به انگ مصرف مواد افزوده مي شود. اين امر مي تواند مانع از مراجعه زنان به مراكز درماني شود.
• اغلب زنان معتاد يا به تنهايي سرپرستي كودكان شان را بر عهده دارند يا با همسراني زندگي مي كنند كه خود نيز مصرف كننده هستند. به همين خاطر مشكلات مربوط به نگهداري از كودكان در زمان مراجعه به مركز درمان و تأمين هز ينه هاي درمان از جمله موانع دسترسي به درمان محسوب مي شود.
• احتمال ابتلا به اختلالات روان پزشكي همبود ، وجود خشونت خانگي و سوءرفتار هيجاني ، جسمي و جنسي در زنان معتاد بيشتر است . اين عوامل نيز باعث مي شوند كه دسترسي زنان به درمان سخت تر شود.
• روابط زنان مي تواند مانعي براي ورود آ ن ها به درمان، ماندگاري در آن و دست يابي به اهداف درماني باشد.
• زنان براي گروه درماني نياز به گروه هاي تك جنسيتي دارند، زيرا شركت در گروه درماني در كنار مردان براي آنها دشوار است.
• زنان ميزان هاي افزايش يافته آزار جنسي از طرف كاركنان در مان مرد را گزارش ميكنند.
عليرغم همه موارد فوق، در صورت پيش بيني حمايت هاي رواني ، اجتماعي كافي در برنامه درمان زنان، ماندگاري در درمان بهتر خواهد شد.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
اثرات سوءمصرف مواد در زنان
ميزان مرگ و مير در بيماران وابسته به مواد افيوني به 15-17 برابر از جمعيت عمومي بالاتر است . مرگ و مير در مردان اندكي از زنان بيشتر است .
شيوع اختلالات روان پزشكي همبود خصوصاً اختلالات خلقي و اضطرابي در زنان مصرف كننده مواد بيش از مردان ديده مي شود، در حالي كه سوءمصرف چندگانه مواد هم چون سوءمصرف الكل در بيماران وابسته به مواد افيوني در مردان بيشتر است. اثرات، سير وابستگي و نحوه پاسخ به درمان سوءمصرف مواد در زنان داراي ويژگيهاي خاصي است كه در زير مورد بررسي قرار ميگيرند.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
اثرات فارماكولوژيك
تراكم گيرنده هاي اُپيوئيدي مو و كاپا در زنان سنين باروري از مردان بيشتر است. ميزان تهوع و اثرات ضددرد ناشي از مصرف حاد مواد افيوني در زنان بيش از مردان است . به نظر مي رسد واكنش متقابل بين گيرنده هاي افيوني و گيرنده هاي هورمون هاي جنسي ممكن است در تفاوت هاي جنسيتي مربوط به شّدت و قدرت تأثير پاسخ به مواد افيوني دخيل باشند. هم چنين نشان داده شده كه نيمه عمر متادون در زنان طولاني تر از مردان است . بررسيهاي پيش بالينينشانگر تفاوت هاي جنسيتي در مورد تأثير مواد افيون ي بر سيستم قلبي ، عروقي است.
بررسيها نشان مي دهد سوء مصرف مواد ا فيوني، مواد محرك و داروهاي آرام بخش و خواب آور بدون تجويز پزشك بر روي دوره هاي قاعدگي و
دستگاه هاي گوارشي، عصبي عضلاني و دستگاه قلبي اثر منفي مي گذارد . مصرف الكل در زنان عوارض جسمي بيشتري از مردان ايجاد مي كند كه شامل مشكلات قلبي، عروقي، عواض باروري، استئ وپروز، نقايص شناختي و عصبي، سرطان سينه افزايش حساسيت به عفونت هاي هم چون اچ آي وي و هپاتيت سي ميشود. مصرف سيگار در زنان خطر سرطان ريه را افزايش ميدهد. ساير عوارض مصرف سيگار شامل افزايش خطر زخم معده، بيماري كرونر، كمبود استروژن، سكته و آترواسكلروزيس مي شود . زنان سيگاري با احتمال بالاتري دچار بيماري انسدادي مزمن ريوي يا بيماري كرونر قلب مي شوند.
مطالعات نشان مي دهد مواد محرك هم چون م ت آمفتامين اثرات تغيير دهنده خلق شديدتري در مرحله فوليكولار دارد و نوسانات در سط وح پروژسترون تا حدي مي تواند علت اين تفاوت جنسيتي مشاهده شده باشد . برخي عوارض مصرف مت آمفتامينها هم چون قفل شدن فك، خشكي دهان، و كم اشتهايي يا بي اشتهايي در زنان از مردان شايعتر است.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
سير وابستگي به مواد افيوني
زنان سريع تر از مردان متعاقب تجربه مصرف مواد دچار اختلالات مصرف مواد ميشوند. مصرف مواد افيوني به خصوص هروئين و كراك در زنان اغلب به شكل تدخيني است . زناني كه مواد را به روش تزريقي مصرف مي كنند، اغلب همسران يا شركاي جنسي معتاد تزريقي دارند.
تأثير بر عملكرد جنسي و باروري
وابستگي مزمن به مواد افيوني خصوصاً مواد افيوني كوتاه اثر نظير هروئين به طور شايعي باعث نقائص اندوكرين مي شود. اين نقائص شامل آمنوره، عدم تخمكگذاري، ناباروري، كاهش ميل جنسي و افت كاركرد آن مي شو د. اين علايم احتمالاً به سركوب acth ، عملكرد آدرنال و تخمك گذاري و سطوح كاهشيافته هورمون هاي استراديول و پروژسترون در اين زنان قابل انتساب است .
زناني كه تحت درم ان نگهدارنده با متادون قرار مي گيرند قاعدگي و تخمك گذاري منظم پيدا ميكنند و به طور عادي باردار مي شوند.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
پاسخ به درمان
مطالعات مقايسه اي بر روي مردان و زنان تحت درمان با متادون نشان مي دهند كه در ابتداي درمان، زنان نسبت به مردان داراي خانواده هاي ناكارآمدتر و مشكلات طبي و روان پزشكي قبلي و فعلي بيشتري هستند. گرچه بارداري مي تواند براي شروع درمان انگيزه ايجاد كند اما تعيين كننده ماندگاري در درمان نيست . عواملي كه ترغيب كننده زنان به تداوم درمان است شامل درمان حمايت گرانه، ارتباط درماني مناسب، دسترسي به خدمات مراقبت كودك در مركز درماني و خدمات درماني جامع هستند. برخي خصوصيات دموگرافيك هم چون سن بالاتر، تحصيلات بيشتر و حمايت خانوادگي از درمان پيش بيني كننده ماندگاري بهتر در درمان است.
زنان شركت كننده در درمان هاي نگهدارنده با داروهاي آگونيست سابقه مصرف مواد كوتاه تري در مقايسه با مردان دارند . اين موضوع نشان مي دهد زنان زودتر از مردان براي درمان وابستگي به مواد افيوني مراجعه مي كنند، با اين وجود هم چنان به نظر مي رسد بازنمايي زنان در جمعيت افراد متقاضي درمان كمتر از ميزان واقعي است.
زنان رفتارهاي پرخطر بيشتري براي ابتلا به اچ آيوي دارند، اما مشكلات قانوني آنها از مردان كمتر است . هرچند گزارش مركز اختصاصي كاهش آسيب زنان در جنوب شهر تهران نشان مي دهد مشكلات قانوني در مراجعان اين مركز بسيار شايع است . جنسيت پيش بيني كننده برآيندهاي درمان نيست . براي مثال در زنان ميزان هاي آزمايش منفي و تكميل دوره درمان مشابه مردان است. با اين وجود از برخي جنبه ها زنان برآيندهاي درمان بهتري دارند كه شامل بازداشت كمتر و ميزانهاي اشتغال بالاتر مي شود. گرچه ميزان لغزش و عود در درمان زنان و مردان مشابه است اما عوامل خطر و شروع كننده عود و پاسخ رفتاري و هيجاني آن ها در حين و پس از عود متفاوت است. زنان بيش از مردان مشكلات بين فردي، و خلق منفي را به عنوان عوامل شروع كننده عود گزارش مي كنند. آن ها مهارتهاي مقابله ضعيف تري دارند و در يافتن دوست هاي جديد غيرمصرف كننده مشكل دارند . برعكس زناني كه عود ميكنند با احتمال بيشتري متقاضي كمك شده و دوره هاي عود كوتاهتري دارند.
پيشرفت در درمان در هر دوجنس با كاهش ارتكاب جرم و ساير عوامل خطرآفرين براي سلامت همراه است . زنان نياز به مداخلات بيشتر درباره مسائل و بحران هاي روانشناختي، اشتغال و ارجاعات طبي دارند و پس از ترخيص بيشتر به دنبال درمان هاي تكميلي هستند. در يك مطالعه نشان داده شد كه كاهش خطر اچ آي وي به دنبال مصرف متادون در زنان به طور قابل ملاحظه اي كمتر از مردان وابسته به مواد افيوني است . اين امر نشان مي دهد كه لازم است مداخلات تخصصي بيشتري براي زنان مصرف كننده مواد افيوني انجام شود.
28
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
درمان اختلالات سوءمصرف مواد در زنان
در حالي كه تحقيقات در زمينه درمان اختلالات سوءمصرف مواد در زنان هنوز ناقص است ولي برخي اصول كلي درمان اعتياد در زنان به شرح زير است:
1. در زناني كه درمان را آغاز مي كنند افكار خودكشي يا اقدام به آن بيشتر است و اين امر احتمالاً به علت علايم افسردگي يا ويژگي هاي تكانشي شخصيت آن ها است. ارزيابي دقيق خطر خودكشي و اختلال افسردگي جهت ارائه درمان هاي تخصصي ضروري است . با توجه به خطر بالقوه استفاده از مواد براي خودكشي، بايد در تجويز دارو به اين بيماران محتاط بود. بنابراين پزشك بايد داروها را به مقدار كم تجويز كرده، بيمار را
تشويق كند تا به طور منظم مراجعه نمايد . حين تجويز دارو تداخل هاي دارويي بايد در نظر گرفته شود.
2. ممكن است در زنان وابسته به مواد اختلالات شخصيت از اختلالات روان پزشكي محور يك شايع تر باشند . اين واقعيت به خودي خود موجب
ضعيف شدن پيشآگهي درمان نمي شود ، ولي در اين موارد ارجاع به روان پزشك جهت ارزيابيهاي بيشتر و درمان لازم است.
3. انگ اجتماعي اعتياد مانع از مراجعه زنان به مراكز خدمات درماني و تداوم درمان مي شو د، لذا برخورد غيرقضاوت گرانه حين درمان مي تواند
دسترسي به درمان را تسهيل و به ماندگاري در درمان كمك كند.
4. غربال گري از نظر اچ آي وي، هپاتيت بي و سي، سيفيليس و ساير بيماري هاي منتقل شونده از راه جنسي بخش مهمي از ارزيابي هاي زنان وابسته به مواد را تشكيل ميدهد.
5. زناني كه وارد درمان مي شوند ممكن است نگران اضافه وزن خود باشند . در اين موارد مشاوره درباره تغذيه مناسب و ورزش مي تواند راهگشا
باشد.گاهي مشاوره با تمركز بر تصور ذهني فرد از بدن خود لازم است.
6. در مواردي كه سابقه سوء رفتار جنسي وجود دارد، توصيه مي شو د از مشاوره هاي تخصصي استفاده شود.
برخي موضوعات كه بايد در مديريت درمان زنان باردار به طور خاص مورد توجه قرار گيرد عبارتند از روابط بين فردي، ت أثيرات خانواده، نقش سوءمصرف مواد در ارتباط جنسي، تاريخچه فرد و خشونت و اختلالات روان پزشكي همبود هستند.
اختلالات روان پزشكي همبود شايع در زنان عبارتند از افسردگي و ساير اختلالات خلقي، اختلالات اضطرابي هم چون اختلال استرس پس از سانحه و اختلالات خوردن.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
كليات سوءمصرف مواد افيوني در بارداري
بر اس اس داده هاي سازمان جهاني بهداشت 5-10 % زن ان در دوران بارداري مواد مصرف مي كنند.
الگوي زندگي زن باردار مصرف كننده مواد براي خود و خانو ادهاش
آسيب رسان است . بيشتر وقت او طي روز، صرف دو فعاليت مي شود: تلاش براي تهيه مواد و سوءمصرف آن. لذا وقت كافي برا ي پرداختن به فعاليت هاي معمول زندگي روزمره را ندارد . اغلب زنان باردار از يك سو به علت الگوي زندگي خاص خود و ترس از فاش شدن سوءمصرف مواد از سويي ديگر ، از خدمات مراقبت بارداري استفاده نمي كنند. وابستگي به مواد نه تنها براي سلامت مادر مضر است، بلكه سلامت جنين و نوزاد را نيز تحت تأثير قرار ميدهد.
برخي زنان وابسته به مواد افيوني نشانه هاي اوليه بارداري شامل خستگي، سردرد، تهوع و استفراغ را به علايم ناشي از پرهيز مواد افيوني نسبت مي دهند . در نتيجه ، شروع بارداري ميتواند باعث شود اين بيماران سوءمصرف مواد افيوني خود را افزايش داده تا علايمي را كه به پرهيز نسبت مي دهند، تخفيف دهند و با اين كار، جنين را در معرض سطوح افزايش يافته اين مواد قرار ميدهند.
سوءمصرف مواد افيوني به طور شايع با مصرف سيگار همراه است . به علاوه سوءمصرف مواد چندگانه هم چون مت آمفتامين، داروهاي خواب آور و آرام بخش و الكل در سوءمصرف كنندگان مواد افيوني غيرشايع نيست . مصرف الكل در دوران بارداري به بروز سندرم جنين الكلي منجر شده كه با تأخير رشد، ناهنجاري هاي دستگاه اعصاب مركزي و عصبي رشدي و ناهنجاري هاي كرانيوفاشيال مشخص ميگردد. مصرف سيگار در بارداري خطر زايمان زودرس، نارسي و وزن كم هنگام تولد را افزايش ميدهد.
زنان باردار مصرف كننده مواد در معرض خطر بالاي سوء تغذيه هستند، اغلب مراقبت بارداري كافي نمي گيرند و در محيط پر از خشونت و استرس زندگي ميكنند. در ميان زنان ، بارداري كه مواد را به صورت تزريقي استفاده مي كنند خطر عوارض پزشكي مثل بيماري هاي عفوني، اندوكارديت، آبسه و بيماري هاي منتقله از راه جنسي افزايش مي يابد. بيش از 50 % زنان باردار همسر يا شريك جنسي مصرف كننده مواد دارند و درمان موفق آن ها در اكثر موا رد فقط زماني مقدور است كه همسر يا شريك جنسيشان نيز درمان را شروع كند.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
تأثير سوءمصرف مواد افيوني بر برآيندهاي بارداري
مصرف اوپيوئيدها حين بارداري باعث كاهش وزن تولد، نارسي و مرگ نوزاد مي شود. اين عوامل به نوبه خود منجر به ايجاد طيف وسيعي از مشكلات براي بارداري و نوزاد مي شوند كه شامل سندرم ديسترس تنفسي، خونريزي داخل جمجمه اي، عقب افتادن رشد داخل رحمي، آسفيكسي نوزادي، آسپيراسيون مكونيوم، جد اشدن زودرس جفت و ساير مشكلات می شود.
بسياري از اين عوارض در دوران بارداري قابل درمان هستند و در صورتي كه مادر باردار براي مراقبت هاي بارداري مراجعه كند، ميتوان به موقع به آن ها رسيدگي كرد.
http://uc-njavan.ir/images/yx2ruv013yq9832jf9x.jpg
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
تأثير سوءمصرف مواد افيوني بر مادر باردار
مادر عوارض طبي مختلفي ايجاد كند كه اين عوارض به نوبه خود بر نتايج بارداري و سلامت جنين و نوزاد تأثير مي گذارند . درصد بالايي از عوارض
سوء مصرف مواد افيوني در زنان باردار مربوط به عفونت هاست به خصوص اگر عفونت در طول بارداري تشخيص داده نشده و درمان نشود . هپاتيت بي و سي، اندوكارديت عفوني ، سپتي سمي، كزاز، سلوليت و عفونت هاي منتقل شونده از راه جنسي در زنان باردار وابسته به مواد افيوني شايع هستند. استفاده از سرنگ و سوزن مشترك و اقدام به تن فروشي براي تأمين هزينه هاي مواد و زندگي، از راه هاي انتقال اين بيماري ها هستند.
زنان باردار وابسته به مواد دچار طيفي از مشكلات تغذيه اي نيز مي شوند. اين مشكلات به علت درگيري زياد براي تهيه مواد و عدم رسيدگي به وضعيت تغذيه اي رخ مي دهد . مكانيسم هاي سركوب كننده مراكز اشتها و گرسنگي در سيستم عصبي مركزي يا تداخل در جذب يا استفاده از مواد غذايي خورده شده نيز موجب مشكلات تغذيه اي مي شوند. جذب غيرطبيعي موادغذايي در افراد وابسته به مصرف مواد ديده مي شود زيرا احتمال وجود ضايعات كبد، روده و پانكراس در اين افراد زياد است.
كمبود آهن، فوليك اسيد، نيكوتينيك اسيد، تيامين، ويتامين ب 6 يا كمبود منيزيم باعث ايجاد تشنج در زنان الكلي و زنان وابسته به مصرف مواد مي شود.
http://uc-njavan.ir/images/hfxq8f425zk4o16zlmx1.jpg
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
تأثير سوءمصرف مواد افيوني بر جنين و نوزاد
به علت كيفيت متغير مواد مخدر خياباني، زنان باردار سوء مصرف كننده، اغلب دچار دوره هاي مكرر محر وميت و بيش مصرف مي شوند. محروميت از مواد مخدر در مادر باعث مرده زايي مي شود. سندرم محروميت شديد در مادر باعث افزايش فعاليت عضلاني، افزايش ميزان سوخت وساز و مصرف اكسيژن مي شود. در همين زمان، فعاليت جنين نيز افزايش مي يابد و به دنبال آن جنين به اكسيژن بيشتري احتياج پيدا مي كند. هم چنين مواد مخدر اغلب به علت منقبض كردن عروق نافي باعث كم شدن خونرساني جنين جفت مي شو ند و اين امر باعث مي شود. اكسيژن مورد نياز جنين به حد كافي ت أمين نشود . اين عارضه جانبي متابوليك باعث مي شود كه دسترسي به اكسيژن كم شود و هايپوكسي و اسيدوز جنيني ايجاد شود . با پيشرفت بارداري نياز جنين به اكسيژن بيشتر مي شو د، لذا بروز علايم محروميت در اواخر بارداري بيش از اوايل بارداري باعث هايپوكسي جنين مي شود. در صورتي كه انقباضات زايمان هم زمان با افزايش نياز به اكسيژن رخ دهد، جنين به اكسيژن كافي دسترسي نخواهد داشت. شواهد آزمايشگاهي فراواني در مورد حيوانات وجود دارد كه نشان مي دهد مواجهه داخل رحمي با هروئين به طور مستقيم باعث تأخير رشد جنين مي شود. اين مشاهدات توسط داده هاي انساني نيز تأييد شده است.
بسياري از عوارضي كه در نوزادان مادران معتاد ديده مي شو د ناشي از وزن پايين حين تولد و نارسي است.
نوزادان كم وزن متولد شده از مادران معتاد بايد از نظر مسائلي مثل آسفيكسي، خون ريزي داخل جمجمه اي، محروميت تغذيه اي، هايپوگليسمي، هايپوكلسمي، سپتي سمي، هايپربيليروبينمي تحت نظر قرار گيرند.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
اثرات ساير مواد
نيكوتين
تخمينها نشان ميدهند بيش از 90 % زنان وابسته به مواد افيوني مصرف كننده سيگار در حد سنگين هستند . نيكوتين از جفت عبور مي كند و
غلظت آن در خون جنين 15 % از غلظت آن در خون مادر فراتر مي رود. عوارض سيگاركشيدن در بارداري شامل جفت هيپوتروفيك، نارسايي جفت، سقط خودبه خودي، تأخير رشد جنيني و وزن تولد كمتر مي شود. اين عوارض با سطوح افزايش يافته مونواكسيدكربن همبسته است . فرزندان سيگاري هاي قهار نشانه هاي سندرم پرهيز نوزادي از خود بروز مي دهند كه به آن « سندرم تنباكوي جنيني » گفته مي شود. اين سندرم خصوصيات باليني مشترك با سندرم پرهيز نوزادي پس از مواج هه داخل رحمي با مواد افيوني دارد اما خفيف تر بوده و مداخله دارويي ندرتاً لازم مي شود. مطالعات رشد و نمو كودكان نشان مي دهد كه سيگاركشيدن در دوره بارداري با عملكرد ضعيف تر درمدرسه و ايجاد اختلال نقض توجه و بيش فعالي در سال هاي بعد مرتبط است . علايمي مثل رشد ناكافي با توجه به سن بارداري از پيامدهاي عدم كفايت جفتي ناشي از مصرف مواد افيوني دانسته مي شوند هرچند مقالات اخير نقش اصلي را در اين خصوص براي مصرف نيكوتين قايل هستند . مطالعات همه گيري شناسي مصرف سيگار در بارداري را يكي از عوامل خطر « سندرم مرگ ناگهاني جنين » معرفي كرده اند.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
حشيش
در كشورهاي غربي، حشيش شايعترين ماده مورد سوءمصرف خصوصاً در زنان جوان در سنين باروري به حساب مي آيد و اكثريت زنان وابسته به مواد افيوني مصرف آن را نيز گزارش مي كند. داده هاي محدود در دسترس شامل يافته هايي دال بر رشد جنيني كاهش يافته است . در يك مطالعه مورد شاهدي بين مصرف حشيش و سندرم مرگ ناگهاني نوزادي رابطه نشان داده شد.
الكل
الكل داراي خواص تراتوژنيك بوده و خصوصاً بر رشد و تكامل دستگاه اعصاب مركزي اثر مي گذارد. الكل به صورت بالقوه پيامدهاي شديد مادام العمر ايجاد مي كند. بنابراين وابستگي بر سوء مصرف الكل در بارداري مي تواند منجر به سندرم الكل جنيني شود . در آمريكا شيوع سندرم الكل جنيني در دامنه بين 0.5 - 2 مورد در هر 1000 تولد زنده است.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
محركهاي شبه آمفتاميني
سوءمصرف آمفتامين ها در طول بارداري با عوارض جنيني بالقوه همراه است زيرا محرك هاي شبه آمفتاميني به سهولت از جفت عبور مي كنند. در يك مطالعه
در نوزادان مواجهه يافته با مت آمفتامين در داخل رحم، حجم ساب كورتيكال كوچكتر و نقايص عصبي شناختي گزارش شد كه مطرح كننده اثر نوروتوكسيك مت آمفتامين بر رشد و تكامل مغز و تغييرات شيميايي و متابوليك آن است.
بنزوديازپينها
عليرغم سابقه 40 س اله مصرف بنزوديازپين ها هنوز داده هاي در خصوص اثرات تراتوژنيك آن ها قطعي نيست. هرچند در مطالعات كوهورت خطر افزايش يافته براي ناهنجاري ديده نشده است، مطالعات مورد شاهدي بين مصرف بنزوديازپين ها و ناهنجاري هاي جنيني همبستگي نشان داده اند . سندرم پرهيز نوزادي در نوزادن متولدشده از مادران داراي مصرف چندگانه مواد افيوني و بنزوديازپينها سير طولانيتري دارد.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
كوكايين
سوءمصرف كوكائين در زنان باردار مي تواند منجر به اثرات تراتوژنيك بر جنين و عوارض تهديدكننده حيات مثل ا يسكميهاي قلبي و مغزي، فشارخون بدخيم، سكته و مرگ ناگهاني در زنان باردار شود . تغييرات فيزيولوژيك در بارداري بر روي متابوليسم كوكائين اثر مستقيم دارد . كولين استراز متابوليسم كوكائين را در زنان باردار به تأخير مي اندازد . كوكائين ليپوفيليك است و به سرعت از جفت عبور مي كند، اين خصوصيات در كنار فعاليت كولين استرازي پايين جنيني غلظت پلاسمايي جنين را افزايش مي دهد . مصرف كوكائين در بارداري با عوارضي هم چون تأخير رشد، نارسي، ناهنجاري هاي مادرزادي و عوارض نوزادي مثل آسفيكسي همراه است . نوزاد ممكن است علايم باليني شبه سندرم پرهيز نوزاد ي مثل تنش بيش از حد عضلاني، لرزش، تحريك پذيري و تهييج بيش از حد نشان دهد.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
در جدول زیر عوارض مصرف مواد مختلف بر برآيندهاي بارداري، نوزادي و برآيندهاي طولاني مدت كودك مواجهه يافته آورده شده است. اين عوارض ممكن است با عوامل ديگري مثل مراقبت بارداري ناكافي، وضعيت اقتصادي اجتماعي پايين و مصرف هم زمان ساير مواد نيز مرتبط باشد.
http://uc-njavan.ir/images/y6la75jtplc3whxy0xj4.jpg
http://uc-njavan.ir/images/p4fvrawfij0a4g4i3886.jpg
http://uc-njavan.ir/images/wa5l11v2rdb09bek5d0t.jpg
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
غربال گري و ارزيابي
لزوم غربال گري مصرف مواد در بارداري
همان گونه كه اشاره شد، مصرف مواد افيوني در دوران بارداري باعث ايجاد عوارض بارداري و بروز مشكلات مختلف در نوزاد مي شود. با تشخيص به موقع و استفاده از راه بردهاي درماني مناسب مي توان از بسياري از اين آسيب ها جلوگيري كرد.
غربال گري مؤثرترين رو ش براي شناسايي به موقع افراد در معرض خطر ناشي از مشكلات سوءمصرف مواد، به شمار ميرود.
به طور ايده آل، زنان وابسته به مواد در سنين باروري بايد قبل از باردار شدن تحت درمان اعتياد قرار گيرند، ولي مراقبت هاي ويژه سوءمصرف مواد در بارداري، در هر زماني كه مادر براي مراقبت بارداري يا حتي انجام زايمان مراجعه مي كند براي مادر و نوزاد مفيد است و از بروز بسياري از عوارض سوءمصرف مواد در هردوي آن ها پيشگيري ميكند.
غربالگري و آموزش زنان باردار باعث بالارفتن ميزان آگاهي ايشان از خطرات ناشي از سوءمصرف مو اد مي شود و ممكن است از احتمال سوءمصرف مواد در حاملگي هاي بعدي جلوگيري كند. حتي در زناني كه مشكل سوءمصرف ندارند، پرسش و آموزش در اين مورد ، فرصت خوبي براي انتقال آموزش هاي پيشگيرانه درباره سوءمصرف مواد است. بايد همواره به يك نكته بسيار مهم توجه داشت كه سوء مصرف مواد در همه سطوح اجتماعي و اقتصادي وجود دارد . زنان سوء مصرف كننده مواد اغلب هيچ مشخصه اجتماعي ويژه اي ندارند و در اكثر موا قع از افشاء اين مسأله مي ترسند .
بنابراين غربالگري مصرف مواد بايد براي كليه مراجعان مراكز مراقبت هاي بارداري انجام شود. يك غربال گري ساختار يافته كه همه مراجعان را تحت پوشش قرار دهد، از سوگيري هاي ناشي از نظرات شخصي پزشك، ماما يا ساير كاركنان مراقبت بارداري در تشخيص سوءمصرف مواد مي كاهد و امكان تشخيص به موقع درگيري با مصرف مواد را در تعداد بيشتري از مراجعي ن فراهم مي نمايد. پرسيدن سؤالهاي غربالگري از همه بيماران از دخالت نظر شخصي افراد در اين خصوص كه از چه كسي در مور د اعتياد بپرسند و از چه كسي سؤال نكنند جلوگيري مي كند.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
انتخاب و استفاده از ابزار غربال گري
بايد توجه داشت كه ابزارهاي غربال گري براي تشخي ص سوءمصرف مواد طراحي نشده اند، بلكه براي شناسايي افراد در معرض خطر سوءمصرف مواد، به كار ميروند تا سپس با كمك متخصص مورد ارزيابي هاي دقيق و كامل قرار گيرد.
ابزارهاي غربال گري مؤثر در مراقبت هاي دوران بارداري بايد داراي ويژگي هاي زير باشند:
• طي مدت كوتاهي قابل انجام باشند.
• به طور معمول براي همه مراجعان انجام شوند و فقط مختص به افراد مشكوك به سوءمصرف مواد نباشند.
• در طول دوره بارداري چندين بار قابل تكرار باشند تا بيمار به تدريج با برقراري اعتماد متقابل با كاركنان سلامت راحت تر مشكل خود را مطرح كنند.
روش هاي مختلفي براي تشخيص سوء مصرف مواد وجود دارند كه تنها برخي از آن ها براي غربال گري سوءمصرف مواد قابل استفاده هستند:
• آزمايش سم شناسي خون و ادرار، فقط مي تواند مصرف اخير مواد را نشان دهد، اما اطلاعاتي در مورد طول مدت مصرف يا دفعات مصرف مواد تأمين نميكند. پس براي كاربرد در غربال گري ايده آل نيستند.
• بررسي عملكرد آنزيمهاي كبدي، آسيبها و اختلالات احتمالي ناشي از مصرف طولاني مدت و مزمن مواد را نشان مي دهد، پس براي غربال گري قابل استفاده نيستند.
• پرسشنامه هاي غربالگري، خطر سوء مصرف مواد را مشخص مي كنند، پس براي غربال گري سوء مصرف مواد مناسب هستند. نمونه هايي از ابزار غربال گري سوء مصرف مواد در دوران بارداري موجود است كه با كمك آن ها ميتوان پرسش هاي لازم را در زماني كوتاه، به طور يكسان از همه مراجعان پرسيد
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
نحوه غربال گري
اصول زير براي نتيجه گيري بهتر از غربال گري توصيه مي شوند:
• غربال گري را بخشي از برنامه معمول مراقبت هاي بارداري در نظر بگيريد.
• خود را براي پاسخ به اين پرسش بيمار كه چرا از وي چنين سؤالي را مي پرسيد، آماده كنيد . قبل از انجام غربال گري به عنوان مقدمه توضيح دهيد كه اين سؤالها را از همه زنان باردار مراجعه كننده به شما مي پرسيد زيرا اين پرسش براي سلامت مراجع و فرزندش مفيد و ضروري است.
• در برخورد با مادر باردار اين پيش فرض را در ذهن داشته باشيم كه هر مادري مي خواهد ف رزندي سالم داشته باشد و براي رسيدن به اين هدف نياز به راهنمايي دارد.
• ابزار مورد استفاده در غربال گري بايد براي همه مراجعان يكسان باشد.
• به خاطر داشته باشيد كه راه واحدي براي پرسش وجود ندارد و براي هر بيمار، با توجه به شرايطش، نحوه پرسش را انتخاب مي كنيم.
• برخورد قضاوتگرانه نداشته باشيد.
تجربه نشان داده در صورتي كه با لحني غيرقضاوتگر در مورد مصرف مواد از افراد پرسش شود، ايشان موضع دفاعي نمي گيرند. هر يك از ما حين برخورد با مراجع نگرش و عقايدي داريم كه ممكن است خواسته يا ناخواسته آن ها را در برخوردمان با مراجع نشان دهيم. بايد سعي كنيم كه نظرها و عقايد شخصي خود را به مراجع منتقل نكنيم و سعي كنيم بدون هيچ قضاوت اخلاقي يا شخصي با وي برخورد كنيم.
برخورد حمايت گر و محترمانه حين مطرح كردن مباحث مربوط به سوء مصرف مواد مي تواند مقدمه ساز تشخيص و درمان بيماران باشد . ايجاد فضايي توأم با احساس امنيت و احترام براي رسيدن به پاسخ هاي صادقانه بيمار الزامي است و از طرفي وجود يك رابطه همدلانه و تخصصي توأم با اعتماد، موجب مي شود مادر باردار براي استفاده از اين خدمات تشويق شوند.
درك اين موضوع مهم است كه براي زنان باردار وابسته به مواد، صحبت كردن در مورد مصرف مواد، مشكل است . ممكن است مادر باردار در دفعات اول مراجعه، مصرف مواد را انكار كند ولي بسته به كيفيت ارتباطش با مراقبت بارداري و نحوه مطرح كردن پرسش توسط ايشان ممكن است به تدريج بتواند در مورد مصرف مواد خود اطلاعاتي بدهد. جملاتي از قبيل « تو که مواد استفاده نمیکنی؟» موجب مي شود كه فرد نتواند مشكل مصرف مواد خود را مطرح كند و اين فكر را القاء مي كند كه ديگر براي پرهيز كردن دير شده و هر اقدامي بي فايده است.
پس از انجام غربال گري و در صورت پ ي بردن به احتمال سوءمصرف مواد، نتيجه غربال گري بايد به شيوه اي غيرقضاوت گرانه براي بيمار توضيح داده شود . اصول زير براي توضيح بهتر نتيجه غربال گري به مادر باردار، توصيه مي شود:
• بايد به احساسات و درك مراجع احترام بگذاريم.
• متعاقب غربال گري بايد فرصتي براي صحبت در مورد سوءمصرف مواد فراهم شود.
• مادر باردار را با خطرات سوءمصرف مواد و فوايد پرهيز از آن آشنا كنيد.
• نحوه مشاوره با مراجعان، اعم از مواردي كه نتيجه غربال گري مثبت يا منفي باشد را ياد بگيريد
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
جايگاه آزمايش غربالگري
استفاده از آزمايش سم شناسي به علت محدوديت هاي آن براي غربال گري همگاني توصيه نمي شود و بايد به عنوان بخشي از برن امه ارزيابي جامع مورد استفاده قرار گيرد. نمونه ادرار و مو ي مادر و ادرا ر، مو و مكونيوم نوزاد مي تواند اطلاعات مفيدي درباره مواجهه با مواد در اختيار ما بگذارد.
آزمايش ادرار مثبت صرفاً نشان دهنده مصرف اخير ماده است و نمي تواند اختلالات مصرف مواد يا وابستگي به آن را تشخيص دهد . تشخيص اختلالات مصرف مواد نظير سوءمصرف يا وابستگي بايد با مصاحبه باليني انجام شود.
استفاده از آزمايش ادرار انديكاسيون هاي متعددي دارد. شواهد نشان مي دهد افزودن آزمايش ادرار به مصاحبه ساختار يافته بارداري مي تواند احتمال شناسايي مصرف مشكل آفرين مواد در بارداري را افزايش دهد . شناسايي مشكل مصرف مواد مجال مداخله زودرس را فراهم ميسازد.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
ارزيابي
تفاوت بين ارزيابي و غربال گري اين است كه ارزيابي نكات مثبت يافته شده در غربال گري را براي رسيدن به يك تشخيص اختلال مصرف مواد مورد بررسي بيشتر قرار مي دهد. به علاوه در ارزيابي ساير حوزه هاي كاركردي مراجع از قبيل اختلالات روان پزشكي همبود نيز مورد ارزيابي قرار مي گيرد تا امكان تدوين يك برنامه مراقبت انفرادي شده براي فرد فراهم گردد. ارزيابي يك فرآيند مداوم است كه در آن مشاور به صورت فزاينده اي تصوير واضح تري از مشكلات مراجع و نحوه تغيير آن در طول زمان فراهم ميكند.
زنان باردار با مشكلات متعددي براي دسترسي به خدمات درمان مواجه اند. نگهداري از فرزندان، فقدان مراكز درماني اختصاصي براي زنان، هزينه هاي درماني و... همگي دسترسي زنان باردار را به خدمات درماني كاهش مي دهند. فرآيند ارزيابي اين مشكلات را شناسايي و به منظور به حداقل رساندن آنها مداخله مي كند.
ايجاد حس اعتماد و برقراري رابطه درماني
زن بارداري كه به مواد افيوني وابسته است و براي درمان مراجعه كرده، اقدام شجاعانه اي انجام داده و بايد بر اين اساس با او رفتار شود . از اولين تماس، هر كاري كه لازم ا ست بايد براي تسهيل ورود زن باردار به درمان انجام شود . كمك به موقع، انعطاف در ويزي تها، همدلي و خوش بيني به تغيير از اجزاء ضروري يك برنامه ارزيابي و درمان هستند . مقاومت به درمان كه به صورت شايع ديده مي شود و انتظار زياد از درمان گر را بايد به عنوان چالش هاي درمان دانست . سرزنش مادر باردار براي رفتارهاي قبلي اش، تغيير رفتار در جهت مثبت را تسهيل نمي كند. براي كاهش ميزا ن ريزش بيمار از درمان، بايد بلافاصله پس از اولين مراجعه براي بيمار پرونده درمان تشكيل داد و ارزيابي را آغاز نمود.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
جمع آوري اطلاعات براي برنامه ريزي مراقبت انفرادي شده
اخذ شرح حال مصرف داروها و تاريخچه درمان اعتياد به تعيين بهترين برنامه درماني كمك زيادي مي كند. برخي بيماراني كه قبل از درمان تحت درمان نگهدارنده با متادون يا بوپرنورفين بودند، ممكن است بعد از بارداري بخواهند درمان خود را ادامه دهند، داروي خود را عوض كنند يا درمان را قطع كنند .
تقاضا براي كاهش و قطع داروي آگونيست اغلب به علت سوءبرداشت از اثرات متادون يا بوپرنورفين بر بارداري ناشي مي شود. منبع اين اطلاعات غلط ممكن است اطرافيان بيمار يا حتي يكي از كاركنان مراقبت بارداري ناآشنا با داروهاي آگونيست باشد. اين افراد بيمار را تشويق مي كنند درمان خود را قطع كنند تا از اثرات دارو بر جنين يا سندرم پرهيز نوزادي بعد از زايمان پيشگيري نمايند. مرور فوايد و خطرات احتمالي درمان نگهدارنده با داروهاي آگونيست در طو ل بارداري و خطرات همراه با پرهيز حمايت شده طبي (سم زدايي) براي مادر و جنين با مادر و در صورت نياز ساير افراد مهم شامل خانواده و كاركنان مراقبت بارداري امكان تصميم گيري كاملاً آگاهانه را براي بيمار فراهم مي نمايد.
ايجاد انگيزه براي درمان
دلايل زيادي براي شروع يا تداوم درمان با داروهاي آگونيست متعاقب مطلع شدن از بارداري وجود دارد . مسئوليت بزرگ كردن كودك و تغييرات فيزيولوژي بدن همراه با بارداري مي توانند انگيزه هاي قوي براي رفتارهاي سالم باشند. عواملي كه بيماران را به طرف درمان سوق مي دهند به عوامل دروني (براي مثال خستگي يا شكست در زندگي حرفه اي يا شخصي ) و بيروني (مثلاً مشكلات قانوني ) طبقه بندي مي شوند. عوامل انگيزه دهنده در زنان باردار مشابه جمعيت عمومي مصرف كننده مواد است و نشان مي دهد كه شدت مشكل مواد به خودي خود و مشكلات سلامت همراه با آن قوي ترين عوامل پيش گويي كننده آمادگي براي درمان است.
ابزارهاي ارزيابي
اين ارزيابي ها بر روي وضعيت بارداري، تغذيه، كاركرد اجتماعي، وضعيت طبي و روانپزشكي متمركز است .براي ارزيابي جامع بيمار مي توان از برخي پرسشنامه هاي طراحي شده نظير اندكس شدت اعتياد يا پروفايل اعتياد مادزلي استفاده كرد. اين ابزارها حوزه هاي مختلف كاركرد را كه به طور معمول از مصرف مواد متأثر مي شوند شامل تاريخچه مصرف مواد، سابقه درمان اعتياد، وضعيت طبي و روانپزشكي، رفتارهاي پرخطر، وضعيت خانوادگي و اجتماعي را ارزيابي كرده، اطلاعات لازم براي برنامه ريزي درمان را تأمين مي كنند. علاوه بر كمك به برنامه ريزي اوليه درمان، نتايج ارز يابيهاي دوره اي به ارزيابي پيش رفت درمان و پرداختن به پيشگيري از عود در صورت وقوع كمك ميكند.
مصاحبه باليني
با كمك مصاحبه باليني و با استفاده از معيارهاي تشخيصي موجود جهت تشخيص وابستگي و سوءمصرف مي توان مشكلات و اختلالات همبود اوليه يا القاءشده توسط مواد را تشخيص داد.
55
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
مراقبت هاي پيش از تولد
ورود به برنامه هاي مراقبت
اولين تماس مادر باردار با سيستم سلامت، به هر شك ل و در هر جايي كه رخ دهد (شامل اورژانس يا حتي اتاق زايمان )، فرصت مناسبي است ك ه زن باردار و خانوادهاش را به سيستم مراقبت وارد كرد تا اين مراقبت قبل، حين و پس از زايمان ادامه يابد. ورود به سيستم مراقبت پيشنياز دريافت خدمات است. از آنجا كه بين مراقبت هاي بارداري و سلامت نوزاد ارتباط مستقيمي وجود دارد پس مراجعه ديرهنگام حين حاملگي ممكن است احتمال بروز سندرم محروميت را در نوزاد افزايش دهد.
پزشك درمان گر اعتياد بايد ارجاع به مراكز بهداشتي درمان ارايه كننده خدمات مراقبت مادر و كودك را براي زنان باردار مراجعه كننده با مشكلات مصرف مواد انجام دهد. در طول بارداري حداقل هفتهاي يك بار بيمار را ويزيت و علاوه بر ساير ارزيابي ها، آزمايش ادرار ر ا از نظر مصرف مواد مختلف انجام دهيد . بارداري پايش نزديك تر در درمان را الزامي مي كند. پس از اخذ رضايت بيمار براي در ميا ن گذاشتن اطلاعات ضروري با ساير تأمينكنندگان خدمات سلامت مستقيماً با متخصص زنان و زايمان، كاركنان مركز ارايه كننده مراقبت هاي مادر وكودك، بيمارستان يا زايشگاه و متخصص اطفال كه بعداً ضرورت مراقبت نوزاد را بر عهده داشته باشد در تماس باشيد.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
در ويزيتهاي هفتگي توجه به نكات زير مهم است:
• غربالگري ادرار از نظر مصرف مواد
• ارزيابي علايم و نشانه هاي محروميت
• ارزيابي ميزان پيروي از برنامه درمان اعتياد
• آزمايش ادرار از نظر مورفين، مت آمفتامين و در صورت لزوم مواد ديگر
، • ارزيابي ميزان پيروي از مراقبت هاي بارداري (ويزيت ماهانه تا هفته 28، ويزيت 2 هفته يك بار در 28-36 هفتگي و ويزيت هفتگي بعد از هفته 36 )
• تجويز دوز بيمار
بين هفته هاي 24-32 ارجاعهاي زير را انجام دهيد:
• ويزيت متخصص اطفال بيمارستاني كه قرار است زايمان در آنجا انجام شود به منظور آشنايي با وضعيت مادر باردار و برنامه ريزي براي درمان سندرم پرهيز نوزادي در صورت نياز
• مشاور بيهوشي براي برنامه مديريت درد
هفته هاي 36-40 : برنامه ريزي زايمان و دوره پس از زايمان
• زمان و مقدار آخرين دوز دريافت ي بيمار را به اطلاع متخصص زنان و زايمان برسانيد.
• به اصلاع متخصص زنان و بيهوشي برسانيد تجويز داروهايي نالبوفين و بوتروفانول در بيماران به علت القاي علايم محروميت ممنوع است.
• آموزش در خصوص اهميت و لزوم شيردهي.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
ارزيابي جامع و برنامه ريزي براي درمان
اگر در روند غربال گري به اين نتيجه برسيم كه مادر در معرض خطر مصرف مواد قرار دارد، لازم است ارزيابي كامل صورت پذيرد. در قدم اول:
• خطرهاي ناشي از تداوم مصرف مواد طي بارداري را به فرد اطلاع دهيم.
• در مورد وابستگي زن باردار به مصرف مواد مطمئن شويم.
• در مورد مراقبت هاي تخصصي، روش هاي مختلف مشاوره و درمان سوءمصرف مواد به زن باردار آموزش دهيم.
اگر ممكن است و در صورتي كه به ارتباط بين كاركنان و مراجع لطمه وارد نشود، مطالب فوق در جلسه اول عنوان شوند . در شرايطي كه اين امر امكان پذير نباشد، مثلاً در مورادي كه زن باردار دچار علايم مسموميت يا محروميت مصرف مواد است. ارزيابي كامل را مي توان در جلسه بعد انجام داد.
ارزيابي رواني، اجتماعي
ارزيابي رواني اجتماعي بايد از مراجعه اول بيمار صورت پذيرد . اين ارزيابي شامل موارد زير مي باشد:
• مسائل مالي
• نداشتن يا نامناسب بودن مسكن
• خشونت خانگي
• سوءرفتار جنسي و تهاجم
• ارتباطات بين فردي
• مسائل قانوني
• سابقه سوءمصرف مواد
اختلالات روان پزشكي همبود با سوءمصرف مواد
كليه كاركنان مراقبت سلامت كه مراقبت هاي بارداري را ارائه مي كنند بايد علايم مشكلات جدي روان پزشكي خصوصاً موارد زير را بشناسند.
• اضطراب و افسردگي
• روانپريشي (شامل هذيان و توهم)
• افكار جدي يا نقشه خودكشي و آسيب به خود
• فكر آسيب رساندن به جنين، نوزاد يا فردي ديگر.
در چنين مواردي كاركنان مراقبت سلامت بايد:
• بيمار را فوراً به روان پزشك ارجاع نمايند.
• در مواردي كه ارجاع اورژانس امكا ن پذير نيست (مثل مناطق دوردست ) سعي كنند از فرد متخصص مشاوره تلفني بگيرند.
• داروهاي روان پزشكي مورد مصرف (مثل داروهاي ضد افسردگي، ضد جنون، تثبيت كننده خلق) بايد در پرونده بيمار درج شود.
• مطمئن شوند تا زماني كه در اين مورد مشاوره مي كنند، بيمار در وضعيتي ايمن قرارداد . گاهي ممكن است يكي از پرسنل در كنار بيمار بماند تا از احتمال آسيب رساندن به خود، جنين يا ديگران جلوگيري شود.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
ادامه ارزيابي و برنامه ريزي درمان در هر ويزيت
با پيشرفت بارداري موارد زير در هر جلسه مراقبت بارداري جهت مادر وابسته به مصرف مواد بايد لحاظ شوند:
• برخورد توأم با توجه و ارائه خدمات مشاوره
• وضعيت سلامت مادر و جنين
• مسائل رواني، اجتماعي (فقر، بيخانماني، خشونت خانگي)
• سلامت روان
• بررسي علايم و نشانه هاي محروميت و دوز داروهاي مصرفي
نكته: در زناني كه مواد مصرف مي كنند خطر كاهش رشد جنين وجود دارد (تأخير رشد داخل رحمي ). ارزيابي استاندارد از طريق اندازه گيري ارتفاع سمفيز پوبيس تا فوندوس رحم به سانتيمتر و مقايسه با سن بارداري، مقياس مناسبي براي اندازه گيري رشد جنين است. بايد از دستورالعملهاي زايمان براي پايش بيوفيزيكال در موارد كاهش رشد جنين استفاده كرد.
نكته: شواهدي وجود دارد كه نشان مي دهد بيماري هاي دهان و دندان خطر زايمان زودرس را افزايش مي دهد. به همين دليل كليه خانم هاي باردار بايد از نظر دسترس به خدمات بهداشت دهان و دندان در اولويت قرار گيرند . زنان باردار وابسته به مصرف مواد اوپيوئيدي ممكن است درد ناشي از عفونت يا پوسيدگي دندان را حس نكنند و در نتيجه به موقع جهت درمان مراجعه ننمايند، به همين علت بايد به پايش وضعيت سلامت دهان و دندان اين گروه توجه ويژه داشت.
حمايت همسر يا اعضاي خانواده
در صورتيكه مراجع اجازه دهد كه خا نواده وي در جريان درمان باشند، پس از اخذ رضايت، ميتوان همسر يا يك حمايتگر از خانواده را در برنامه درمان درگير نمود. اين امر به تداوم درمان زن باردار كمك مي كند. با توجه به اين نكته كه سوء مصرف مواد توسط همسر، موجب افزايش احتمال ادامه سوءمصرف و بالارفتن خطر عود در زن باردار مي شود، در صورتي كه همسر نيز مشكل مصرف مواد دارد، مناسب است كه به او نيز پيشنهاد كنيم وارد يك برنامه درمان اعتياد شود.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
مراقبت هاي حين زايمان
پذيرش اوليه در بخش زايمان
بايد به زنان باردار توصيه شود با شروع دردهاي خودبهخود زايمان، خيلي زود مراجعه كنند . پزشك درمان گر اعتياد مادر باردار بايد درمورد اهميت مراجعه زودهنگام به مادر باردار آموزش دهد.
توصيه: پذيرش زود هنگام مانع استفاده خودسرانه مادر از داروهاي مسكن براي كاهش درد زايمان شده و پايش و تنظيم داروهاي وي را آسان ميكند.
متخصص اطفال يا فوق تخصص نوزادان بايد مطلع شود كه نوزاد مواجهه يافته با مواد افيوني به زودي متولد شده و ممكن است نياز به درمان داشته است.
هماهنگي با مددكاري بيمارستان به منظور حمايت از بيمار در زمينه پرداخت هزينه هاي بيمارستان نيز اهميت بالايي دارد . دوز داروي بيمار در طول بستري بيمار در بيمارستان بايد به سيستم پرستاري تحويل و تجويز آن ادامه پيدا كند هرچند بعد از زايمان با تغيير نياز بدن مادر به دارو دوز دارو مي بايد كاهش داده شود.
مشاوره بيهوشي در خصوص كنترل درد در طول زايمان اهميت بالايي دارد . بي دردي نخاعي يا اپيدورال براي كنترل درد زايمان در طول زايمان طبيعي يا سزارين در زنان وابسته به مواد افيوني مؤثر است.
63
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
القاء زايمان
انديكاسيون القاء زايمان، همان انديكاسيون هاي معمول مامايي است . اگر القاء زايمان لازم باشد، بهتر است در اول هفته انجام شود تا در طي هفته نوزاد به دقت از نظر نشانه هاي سندرم محروميت مورد بررسي قرار گيرد و نسبت به آخر هفته كه ممكن است متخصص نوزادان و كاركنان متخصص و با تجربه در دسترس نباشند، ارجحيت دارد.
كنترل درد
در طول مراقبت بارداري بايد درباره روش وضع حمل توافق شود . اكثر مقالات مؤيد استفاده از وضع حمل واژينال و بي هوشي اِپيدورال بوده اند .
متخصص زنان و زايمان بايد بداند كه درمان نگهدارنده بيمار اثر ضددرد را براي او تأمين نمي كند. در استفاده از داروي ضددرد اُپيوئيدي احتياط براي اجتناب از
القاي پرهيز در طول دوره درد زايمان بسيار مهم است، مثلا است فاده از دارو هاي ضددرد اُپيوئيدي كه آگونيست نسبي گيرنده هاي μ بوده و تمايل بالا يی به اين گيرنده ها دارند (براي مثال پنتازوسين و نالبوفين ) در بيماران تحت درمان نگهدارنده با آگونيست كامل با تمايل پايين (هم چون متادون) باعث القاي سندرم محروميت از مواد افيوني ميگردد.
با توجه به اين امر كه ممكن است زنان ب ا سابقه مصرف مواد به داروهاي ضددرد نياز بيشتري داشته باشند، اغلب احتمال دارد كه ميزان نياز به داروهاي ضددرد كمتر از حد لزوم تخمين زده شود . ميزان داروهاي ضد درد در هر فرد بايد تيتره شود
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
مديريت درد زايمان در زنان روي درمان نگهدارنده با متادون
دوز معمول متادون در زنان تحت درمان با متادون ، باعث كم شدن درد زايمان نمي شود. زنان بايد دوز متادون را به موقع دريافت كنند (به صورت شربت ، نه به شكل قرص) و درد بايد به عنوان يك موضوع جداگانه ارزيابي شود.
دوز داروهاي ضد درد بايد با توجه به ميزان پاسخ بيمار تيتره شود . بايد در ذهن داشت كه حين درمان با متادون نسبت به اوپيوئيدها تحمل ايجاد مي شود.
به همين دليل به دوزهاي بيشتر از معمول داروي ضددرد نياز پيدا مي شود.
پتيدين در زناني كه وابسته به مواد افيوني هستند، به علت تغيير در گيرنده هاي افيوني، مؤثر نيست. بنابراين اگر روش هاي غيردارويي ضد درد و گاز اِنتونوكس مؤثر نبودند، بي حسي موضعي ممكن است مناسب باشد و بايد در اين مورد با تيم بيهوشي صحبت كرد.
نكته: متادون مصرفي زن باردار مانع از شروع علايم محروميت مي شود، ولي براي تخفيف درد زايمان كافي نيست.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
مديريت درد زايمان در زنان روي درمان نگهدارنده با بوپرنورفين
زناني كه روي درمان نگهدارنده با بوپرنورفين هستند بايد مثل زناني كه تحت درمان نگهدارنده با متادون هستند مديريت شوند، يعني مصرف بوپرنورفين ادامه يابد و از ساير داروهاي ضددرد (شامل ضد دردهايي مثل پاراستامول و در صورت نياز اوپيوئيدها) براي مديريت درد استفاده شود.
جدا شدن آرام از گيرنده μ و فعاليت دروني پايين بوپرنورفين منجر به تقويت پروفايل ايمني اين دارو مي شود. اين خصوصيات به صورت بالقوه تسكين درد كافي مرحله وضع حمل و بعد از زايمان را دشوار ميكند، زيرا داروي ضددرد اُپيوئيدي نمي تواند به اندازه كافي بر روي گيرنده هاي μ تأثير بگذارد . بنابراين اُپيوئيدي نمي تواند به اندازه كافي بر روي گيرنده هاي آگونيست هاي كامل افيوني (مثل پتيدين ) ممكن است كمتر مؤثر باشند. در اين صورت، دوزهاي بالاتر از دوزهاي معمول ممكن است براي جدا كردن بوپرنورفين از گيرنده μ لازم باشد . هم چنين استفاده از بي حسي موضعي حين دردهاي زايمان بايد مد نظر باشد.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
مديريت درد غيرقابل كنترل
زناني كه دردهاي غيرقابل كنترل دارند اغلب دلايل پاتولوژيك براي درد خود دارند كه بايد با بررسيهاي دقيق كنار گذاشته شوند.
توصيه: دردهايي كه به دلا يل نامعلوم ايجاد مي شوند ممكن است به علت مصرف مواد مخفي شوند . در مواردي كه درد مادر باردار غيرقابل كنترل است بايد كليه بيماري هاي زمينه اي محتمل چه بيماري هاي شايع (مثل پيلونفريت ) و چه بيماري هاي غيرشايع (مثل آبسه مفصل ساكروايلياك) در نظر گرفته شوند.
داروهاي ضد درد ويژه اي كه بايد از آنها اجتناب شود
در زناني كه مواد محرك استفاده مي كنند يا به استفاده از اين مواد در آن ها مشكوك هستيم ، بايد از تجويز كتامين بپرهيزيم چون ممكن است اثرات وابسته به كاتكولامين ايجاد شود (مثل پرفشاري خون و تاكيكاردي).
توصيه: مصرف طولانيمدت مواد محرك با عوارض قلبي عروقي و عروقي مغز همراه است كه ميتواند با مصرف مواد ضددرد تشديد شود.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
مراقبت هاي پس از زايمان
زمان ترخيص
ترخيص زودهنگام اغلب براي زنان وابسته به مصرف مواد مناسب نيست. زنان وابسته به مواد افيوني و خواب آور بايد حدود پنج روز يا بيشتر پس از زايمان در بيمارستان بمانند، تا نوزاد از نظر علايم سندرم محروميت مورد ارزيابي قرار گيرد.
ترخيص زودهنگام و برخلاف توصيه پزشك در بسياري از موارد يكي از مشكلات تشخيص به موقع سندرم پرهيز نوزادي است . اين بيماران ممكن است در صورت مواجهه با علايم سندرم پرهيز نوزادي بدون مشاوره با پزشك، اندكي از دوز متادون خود را براي آرام سازي به ن وزاد بدهند . اين رويه با خطر افزايش يافته مسموميت در نوزادان همراه است.
پزشكان درمان گر اعتياد بايد بر مصرف صحيح داروهاي آگونيست پس از ترخيص نظارت دقيق داشته و در ص ورت مواج هه با علايم سندرم پرهيز ، نوزاد را سريعاً جهت ويزيت متخصص اطفال ارجاع دهند.
پيشگيري از بارداري
هم چون زنان ديگر ، بايد روش هاي موجود براي پيشگيري از بارداري براي مادر توضيح داده شود و در اين مورد اطلاعات كافي بايد در اختيار وي گذاشته شود. توصيه مي شود روش پيشگيري از بارداري انتخابي مطمئن و آسان باشد.
كنترل درد پس از زايمان
با متخصص زنان و زايمان بيمار مشاوره نموده و به او اطلاع دهيد در صورتي كه بيمار تثبيت شده بر روي دوز متادون يا بوپرنورفين از درد شكايت داشته باشد، دليلي وجود ندارد كه تصور كنيم اين رفتاري مو ادجويانه است و تجويز داروهاي ضددرد هم چون ساير بيماران در اين گروه از بيماران بدون اشكال است.
براي كنترل درد استامينوفن و دارو هاي ضدالتهابي غير استروئيدي براي دردهاي خفيف تا متوسط و ضد دردهاي اُپيوئيدي كوتاه اثر در دردهاي شديد قابل استفاده است. در زايمان طبيعي داروهاي ضد درد اُپيوئيدي را مي توان هم چون بيماران غيروابسته به مواد افيوني به صورت عندالزوم تجويز نمود.
به طور معمول پس از يك زايمان طبيعي، نيازي به تجويز داروهاي ضددرد اُپيوئيدي نيست. در سز ارين معمولاً استفاده داروهاي ضد درد اُپيوئيدي كوتاه اثر تا 48 ساعت بعد ادامه پيدا مي كند. ممكن است استفاده از داروهاي ضد درد اُپيوئيدي با مقادير كمتر به مدت 5-7 روز بعد از زايمان سزارين مورد نياز باشد. دوز مورد نياز داروهاي ضد درد اُپيوئيدي كوتاه اثر براي كنترل درد در مادران روي درمان هاي نگهدارنده معمولاً 70 % از دوز معمول بيشتر است.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
مديريت درد پس از زايمان در زنان روي درمان نگهدارنده با متادون
ضددردهاي اپيوئيدي در تركيب با استامينوفن يا يك داروي ضدالتهابي غيراستروييدي براي بيماران تحت درمان نگهدارنده با متادون پيشنهاد مي شوند. بيماران تحت درمان نگهدارنده با متادون در مقايسه با گروه كنترل غيروابسته به مواد افيوني پس از وضع حمل سزارين تقريباً به 70 % ضددرد بيشتر، خصوصاً در 24 ساعت اول بعد از زايمان نياز پيدا كردند.
مديريت درد پس از زايمان در زنان روي درمان نگهدارنده با بوپرنورفين
زناني كه روي درمان نگهدارنده با بوپرنورفين هستند نياز به داروهاي ضددرد اپيوئيدي كم تري متعاقب وضع حمل واژينال دارند و متعاقب زايمان سزارين افزايش غيرمعني داري در مصرف مواد افيوني و امتيازهاي درد نشان مي دهند . داروهاي ضدالتهابي غيراستروييدي يا استامينوفن به جاي داروهاي اپيوئيدي براي مديريت درد متوسط بعد از بارداري در بيماران تحت درمان نگهدارنده با بوپرنورفين توصيه مي شوند.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
ملاحظات مهم در گروههاي خاص
اچ اي وي
تشخيص اچ آي وي در مادران بارداري كه سابقه رفتارهاي پرخطر مرتبط با اچ آي وي دارند بسيار مهم است . كليه مادران باردار اچ آيوي مثبت بايد براي دريافت مداخلات پيشگيري از انتقال مادر به كودك به مراكز مشاوره بيماري هاي رفتاري ارجاع شده و براي تداوم دريافت مراقبت مورد حمايت قرار گيرند . با در دسترس قرار گرفتن مداخلات جديد هم چون تجويز پيشگيرانه داروي ضدرتروويروسي زيدوودين و سزارين خطر انتقال اچ آي وي از مادر به كودك در حين تولد به حدود 2-5 % كاهش يافته است. علاوه بر دريافت داروي ضدرتروويروسي هماهنگي با متخصص زنان و زايمان و بيمارستان به منظور انجام سزارين بايد انجام شود .
شيردهي خطر انتقال اچ آي وي را افزايش مي دهد و در مادران اچ آي وي مثبت ممنوع است.
آنتي بادي ضد اچ آي وي مادر معمولاً 9-12 ماه پس از تولد از بدن نوزاد پاك مي شود هرچند مي تواند تا 18 ماه در بدن نوزاد باقي بماند . بنابراين استفاده از
اين آزمايش براي تشخيص عفونت اچ آي وي در نوزادان حساسيت كافي ندارد و به جاي آن بايد از آزمايش hiv dna یا hiv rna استفاده نمود .
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
هپاتيت ب
ميزان انتقال عمودي هپاتيت ب بسيار بالاست به طور ي كه در مطالعات مختلف 70-90 % ذكر شده است، خصوصاً اگر مادر باردار در سه ماهه سوم بارداري يا 5 هفته پس از زايمان عفونت فعال داشته باشد كه با مثبت بودن Hbs Ag مشخص مي شود. در صورتي كه مادر باردار Hbs Ag مثبت باشد نوزاد بعد از تولد علاوه بر واكسن بايد ايمونوگلوبين هپاتيت ب را نيز دريافت كند.
هپاتيت سي
زنان بارداري كه سابقه تزريق مواد داشته اند بايد از نظر هپاتيت سي مورد غربالگري قرار گيرند . در صورت مثبت بودن امكان ارجاع براي تعيين مرحله عفونت و درمان در صورت لزوم فراهم مي گردد. خطر انتقال مادر به كودك هپاتيت سي نسبتاً پايين (1-5 % ) است و زايمان طبيعي و شيردهي خطر انتقال آن را افزايش نمي دهد. درمان هاي ضدويروسي با كاهش بار ويروس به صورت نظري احتمال انتقال عمودي را كاهش مي دهند، با اين وجود به علت عوارض شديد بر روي جنين استفاده از آن ها توصيه نمي شود.
براي تشخيص عفونت در نوزادان متولد شده از مادران اچسيوي مثبت بايد آزمايش HCV Ab و HCV RNA در 2-6 ماهگی و سپس در 18-24 ماهگي تكرار شود.
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
اقدامات لازم در انواع مواد
مواد افيوني (Opiates)
اين مواد شامل ترياك، شيره، هرويين، مورفين، كدئين، متادون مي باشند.
از دسته مواد افيوني در ايران ترياك، شيره و هرويين به طور رايج از قديم مورد استفاده مي باشند. ترياك و شيره بيشتر خوراكي و بعد تدخيني مصرف مي شوند و هرويين به فرم تدخين وتزريقي مصرف مي شود.
منشأ اصلي اين گروه ، عصاره خشخاش (ترياك) است كه حاوي 4-21 % مورفين و 1-25 % كدئين مي باشد. با هيدروليز كردن مورفين در آزمايشگاه از طريق فرايند شيميايي هرويين به دست مي آيد.
اثرات مصرف بر سلامتي
زودرس: احساس سرخوشي و نشئگي، بي دردي، چرت زدن، تنگي مردمك ها (ميوز)، تضعيف تنفسي، سكسكه
ديررس: خارش، يبوست، كاهش ميل جنسي، ضعف و سستي اراده، اثر محل تزريق روي پوست (در مصرف كنندگان تزريقي )، تب مختصر (دراثراندوكارديت)
-
پاسخ : مدیریت وابستگی به مواد در بارداری، زایمان و نوزادی
تأثير در بارداري و زايمان:
وابستگي به مواد افيوني مشكلات متعددي را براي مادر و جنين ايجاد مي كنند.
اثرات مستقيم: عبور از جفت و در نتيجه زايمان زودرس، كوريوآمنيونيت، خونريزي هاي سه ماهه سوم، تأخير رشد داخل رحمي، ديسترس جنيني، مرده زايي، كاهش اندازه دور سر نوزاد، دفع مكونيوم، كاهش آپگار نوزاد، كم وزني نوزاد.
اثرات غير مستقيم : افزايش احتمال بيماري هاي آميزشي، هپاتيت وعفونت hiv سوءتغذيه، خطر سوء مصرف مواد و داروهاي ديگر در مادر، بروز نشانه هاي محروميت در نوزاد.
تأثير متادون بر تستهاي ارزيابي سلامت جنين
در مادراني كه طي بارداري از در مان نگهدارنده با متادون استفاده مي كنند ممكن است اثرات زير ديده شود:
NST : متادون باعث كاهش Beat-to-Beat Variability ، كاهش حركت و كاهش ضربان قلب جنين مي شود.
BPP : متادون باعث كاهش تعداد تنفس جنين مي شود.