استانداردهای طراحی مهد کودک (باید ونباید ها)
یک مهد کودک استاندارد در آلمان
مهدکودک جاییست که عشق به دانستن را در کودکان به وجود بیاورد، دانش عمومی آنها را زیاد کند و قابلیت آنها برای کنار آمدن با بقیه را افزایش دهد و علاقه آنها را به جهان و طبیعت برانگیزد. مهم است که در آن کودکان هنوز کودک باشند. آماده شدن برای مدرسه به این معنی نیست که به جای بازی بچه ها را مجبور به یادگیری کنند یا اینکه بچه ها مجبور به یادگیری مهارتهای مربوط به دبستان باشند و یا به تستهای استاندارد برای بررسی موفقیت دانش آموزان تکیه کنند.
برنامه آموزشی مهدکودک در واقع باید اینطور مسائل را به عنوان یک زنگ تفریح در کنار فعالیتهای گروهی و فردی که به آن چه ما آموزش سنتی می گوییم بپردازد. ( متوجه شدید؟ در کنار بازیها و فعالیتهای فردی وقتی که برای یادگیری مهارتهای مدرسه صرف می شود در حد یک زنگ تفریح خواهد بود) کلاسهای یک مهدکودک مناسب ، رشد ارزشمندی در کودکان ، هویت فرهنگی آنها را، استقلال و نیروهای فردی آنها را تشویق می کند.
بچه های مهدکودک نحوه کنترل رفتارهای خودشان را در معیت راهنمایی بزرگسالان گرم و با توجه یاد می گیرند. در این مرحله بچه ها واقعا مایل به یاد گرفتن هستند و کنجکاوی مادرزادشان هم به آنها کمک می کنند. مربی ها - با زمینه تحصیلی مناسب در زمینه آموزش به کودکان پیش دبستانی و رشد کودکان - می توانند آن چه که بچه ها برای رشد فیزیکی ، احساسی و هوشی کودکان نیازمندند ، در اختیارشان بگذارند. اینجا ده نشانه یک کودکستان مناسب را میبینید :
مهدکودک های مناسب با همدیگر متفاوت هستند. برنامه آموزشی با توجه به زمینه ها و علائق بچه های مهدکودک متفاوت است. ولی تمام مهدکودکهای خوب در یک مساله مشترک هستند : توجه به توسعه کودکان در تمامی ابعاد. 1- بچه ها با متریالهای مختلف کار می کنند یا با بچه های دیگر بازی می کنند. بچه ها بی هدف مجبور به نشستن و ساکت ماندن برای مدت طولانی نیستند. 2- بچه ها در طول روز به فعالیتهای مختلف دسترسی دارند مانند بلوکهای خانه سازی ، بازیهای تخیلی ، کتابهای عکس ، نقاشی ها و ابزار هنری و اسباب بازیهای رو میزی نظیر لگوها و پازلها. همه بچه ها در زمان یکسان ، کار یکسانی را انجام نمی دهند. 3- مربی ها در زمانهای مختلفی از روز ، با بچه ها به صورت گروههای کوچک یا به طور فردی هم کار می کنند. مربی ها تمام وقتشان را با تمام گروه سپری نمی کنند. 4- کلاس با کاردستی های خود بچه ها تزیین شده است. با دست نوشته های خود آنها و قصه هایی که خود بچه ها ساخته اند. 5- بچه ها اعداد و الفبا را در زمینه فعالیتهای روزمره خود می آموزند. در خلال فعالیتهایی مانند کشف طبیعت و دنیای گیاهان و حیوانات ، آشپزی. مراقبت کردن از حیوانات و گیاهان و آماده کردن میان وعده ها همه فعالیتهایی با معنی و مفید برای بچه ها هستند. 6- بچه ها مدت کوتاهی صرف فعالیتهای نشستنی می کنند ( حداکثر یک ساعت ) و بقیه وقتشان به بازی و کشف کردن می گذرد. پر کردن کاغذها نباید فعالیت اصلی آنها باشد. 7- بچه ها هر روز شانس بازی کردن در فضای بیرون را با توجه به شرایط هوای بیرون داشته باشند. بازی در فضای آزاد هیچ وقت نباید قربانی فعالیتهای آموزشی شود. 8- مربی ها برای بچه ها در طول روز کتابهای قصه بخوانند و این فعالیت مختص زمان خواب بچه ها نباشد. 9- برنامه آموزشی ، بین کودکانی که در آموزش جلوترند و آنهایی که نیاز به کمک دارند ،قابل تطبیق باشد. برای اینکه کودکان در زمینه ها و تجربه ها با همدیگر متفاوتند و همه آنها در زمان یکسان ، مسائل یکسان را فرا نمی گیرند. 10 - والدین باید از فرستادن کودکانشان به مهدکودک احساس خوبی داشته باشند. بچه ها باید شاد باشند. آنها نباید گریه کنند یا اینکه معمولا مریض باشند.طراحی اتاق کودکمی بایست با روحیه کودکان در تطبیق باشد و باید طوری طراحی شود که تا مدرسه رفتن کوک مورد استفاده قرار گیرد از این رو در طراحی فضاهای کودکان , شناخت کودک اهمیتی خاص می یابد.و از آنجائی که کودکان دنیای تخیلی خاص خویش را دارند , بسیاری از آنان در سنین زیر ۷ سال , دنیا را آنطور که باید باشد مجسم می کنند , نه انگونه که هست.و همین امر باعث میشود محیط کودکان آن فضائی نباشد که معمار بدون شناخت , آن را طراحی می کند.آنچنان که وقتی معماری بر نمود های سنتی زندگی از طریق تفاوتهای مفهومی تاثیر می گذارد , بر خوردهایی مطرح می شود که قبل از آن بطور کامل پنهان بودند و این چنین است که آشکار و هویدا می شوند.شکل کلی فضای معماری کودکان از عناصری منحصر بفرد , برجسته و آنچه بر انگیزنده احساسات وی است , سرچشمه می گیرد.اشکال خالص هندسی رفتار ادراکی کودک را مورد توجه قرار می دهند و اجازه نمی دهند تا مفاهیم گوناگون در جزئیات تصوری کودکانه مدفون بماند.نقاشیهای کودکان نشان میدهد که کودکان در تصوراتشان , فضا را چگونه می بینند.آنها بطور دقیق و کامل , ( بعنوان کاربر ) فضا را قبول کرده و آن را با جزئیات در ترسیماتشان بیان می کنند , که خود مایه تعجب است.کودکان معمولآ دوست دارند در مورد اینکه کهاتاقشان چگونه دیده میشود , بحث کنند.آنها اظهارات مهمی می نمایندو نظراتی در باره رنگ اتاق و دیوارها و مبلمان مناسب خود را بیان می کنند و میخواهند در مورد آنها تصمیم پذیری شود.بدینگونه کودکان فرضیه طراحان را قطعی خواهند کرد.این فرضیه اساس طراحی خواهد بود که تصور کودکانه , اشکال معماری و شاخص مخصوص به خود را بر می انگیزد , مثل آنچه که , اینگونه توسط کودک بیان می شود : شبیه به ماهی است , سر و چشم دارد , مثل قایق است اما بدون پارو.اتاق کودک قلمروئی مخصوص به آنان است.آنجا برای آنان همچون جهان بزرگ تصور می شود.آنان در آنجا به موسیقی گوش فرا می دهند , بازی می کنند , در رویاهای خود فرو می روند , کتاب می خوانند و...... از این رو کودک هواره در حال جنبش و جنبیدن است و دوست دارد کنجکاوی و کاوش را همراه با بازی در دنیای خود انجام دهد , بنابراین محیط اطرافش باید مطابق با فعل و انفعال درون کودک باشد و حواس و حس کنجکاوی او را بر انگیزد. از این رو بهترین فضا ها جهت کودکان می بایست , رنگارنگ , جاذب , پر مشغله و منظم , پر نشات ولی با این حال آرامش بخش و در عین حال بی خطر باشد.نائل گشتن بدانها تنها بوسیله برنامه ریزی دقیق میسر خواهد بود. از این رو با مد نظر گرفتن المان های زیر خواهیم توانست در ایجاد محیطی مناسب و متناسب با حال و هوای آنان و هر آنچه در رشد و تعالی آنان تاثیر گذار است , فائق گردیم.مشورت : با کودک خود صبحت کنید.و فعالیتهای مورد علاقه او را بیابید و توجه نمائید او از چه چیزهائی لذت می برد.ازصفات منحصر بفرداو به دقت مطلع شوید.و بیابید که دوست دارد محیطش چگونه آراسته شود.کودکان باید کمک کنند تا محیط خود را بیا فرینند , بدین کونه آنها یاد می گیرند , مسئولیت پذیر بوده و برای بثمر رساندن کیفیت استعداد و جودی خود کوشش نمایند. قیاس و مبلمان : طراحی فضا ی منطبق با شرایط کودکان به طور قطع بستگی به شناخت کافی از ویژگی های رشد آنان دارد.خصوصیات جسمی و روانی کودکان در مراحل مختلف رشد , اساس برنامه ریزی فضا و طراحی برای آنان است.اندازه میز و صندلی , کمد های اسباب بازی و نیز ارتفاع مناسب دستگیره درها , دستشوئی ها , شیر ها و .. ضروری است.اگر فضا و عناصر آن متناسب با اندازه های کودکان باشد , آن ها به سادگی می توانند از فضا ها و وسایل مربوط به خود استفاده کنند.قطعات متنوع مبلمان , نیمکت , میز و صندلی , تابلوها , قفسه ها و غیرهای که با مقیاس و در حد و اندازه آنان ساخته می شود , اغلب برای هر بازی شکل ویژه ای بخود می گیرند. تقسیمات فضا:اتاق کودک باید به طریقی چند منظوره طراحی شود و از آنجائی که کودکان از اتاقشان برای بسیاری از فعالیتها در کنار استراحت و خواب استفاده می کنند , تقسیمات و قلمرو های خاص و مشخص خود را طلب می کند. از قبیل فضائی برای مطالعه و بازیهای مهیج و همچنین فضائی برای سرگرمی.فضای بازی باید در کنار فضای خواب و استراحت کودک و در ارتباط مناسب با آن طراحی شود .تجهیزات مورد نیاز در فضای بازی شامل :قفسه و صندلی , پارک کودک و .... است. محدودیت ها:کودک در این مرحله کنجکاو و بی باک است.تا آنجائیکه آنها هیچگونه اطلاعی از خطر ندارند.از این رو با ایجاد قفسه ها نه تنها اشیا ئی مانند بطری و دارودر ارتفاعی مناسب و بدور از دست کودک در امان است بلکه محیط نیز نظمی دوچندان می یابد. رنگ: رنگهای روشن به چشم بچه ها با شکوه هستند.برای دیوارها از کاغذ دیواری رنگی و یا رنگ شاد استفاده کنید.و رنگ و بافت را به آنها اضافه نمائید.میتوانیم حریم ها و همچنین لبه های دیوار را مشخص و بر جسته نمائیم.و ابر ها و ستارگان را بر سقف اضافه نمائیم.کودکان رنگهای تابناک و درخشنده را دوست دارند.اما شما میتوانید با به کار بردن رنگهای شاد و تابناک در روی هر دیوارمحدوهای رنگی را نیز معین کنید.رنگهای شاد و شفاف و آزاد , تصور کودکانه را بر می انگیزند و آنان را به آفرینش و خلاقیت را تشویق می کنند.همچنین پیدایش یا ظهور دیوارهای روشن از قبیل استفاده ازکارکترهای کارتونی و مانند آن در دیوارهای اتاق های کوچک می تواند بسیار مفید باشد. 6روشنائی : فضاهائی با نور طبیعی و شفاف اثر مثبت بر کودکان دارند.بعبارت دیگر اتاق های تاریک با نور مصنوعی و نامناسب اثر منفی در پی خواهند داشت.از این روگزیدن نحوه و میزان روشنائی در اتاق کودک اهمیتی بس مهم را ایفا مینماید و تاثیر مهمی در خواندن و نوشتن و ایجاد آرامش و تمرکز آنان دارد.نور مناسب فضا را جهت محیطی آرام و مناسب جهت مطالعه محصور می نماید.بررسی تاثیر میزان نور در شب نیز در روحیه آنان حائز اهمیت است. پنجره ها : پنجره و جهت آن در اتاق کودک اهمیتی ویژه دارد.از طریق آن نور شمالی به داخل می تابد و شادابی و سحرخیزی را به بار می آورد. کودکان پنجره هایی را که در تقابل و مرتبه چشمانش است را بیشتر دوست میدارد , بطوریکه ایشان مجبور نیستند برای نگاه کردن به خارج قد بکشند.از سوی دیگر کودکان از میان پنجره ها حرکت خورشید را دنبال می کنند تا زمانیکه به محل مشخصی برسد و غروب کند , فعالیت های خود را خاتمه می دهند. در گرداگرد این عناصر کودکان بازی می کنند و از این طریق از تصوراتشان بهره می برند تا دنیای خودشان را بیافرینند.از این رو با ایجاد کنش و واکنش و ایجاد کنجکاوی خواهیم توانست کودک خود را به فکر فرو بریم .ایجاد کنش دنیای جدیدی را بر روی کودک خواهد گشود.و او را در شناخت هر چه بیشتر پیرامون و دنیای پر رمز و راز خود تشویق خواهد نمود. آنچنانکه که معماری و عناصرشبرانگیزنده نیروی حرکتی و تشویقی خواهند بود و آن هنگامدیگر پایانی بر این باور نخواهد بود کودکان و رنگ هارنگ ها در شخصیت انسان ها،بخصوص کودکان تاثیر بسزایی داشته، باعث ایجاد تجربه های هیجانی از قبیل شادی، خنده،غم، اندوه، آرامش، تحریک پذیری، سکون و هیجان می شود. در کودکان این خصیصه شدت مییابد، آنان به سبب روح پاک و بی آلایش و شاد و پر طراوت خویش رنگ های زنده و مرکبکه در ترکیبی مناسب با هم قرار گرفته باشند را ترجیح می دهند این موضوعی است که ردطراحی و تزئین و رنگ آمیزی فضاهای داخلی و ترکیبات مناسب رنگی فضاهای طبیعی بایدمورد توجه قرار گیرد با رنگهای مختلف می توان اندازه و وزن یک شی معین را کوچک یابزرگ ، سبک یا سنگین جلوه داد. اصولاً رنگ های گرم و روشن باعث توسعه اشیاء شده بهآنها وسعت می دهند و بالعکس رنگهای سرد و تیره باعث می شوند اشیاء کوچکتر ازاندازه خود به نظر آیند.
کودکان وروانشناسی رنگ هارنگ ها سه دستهاند:
1- اصلی که شامل سه رنگ قرمز – آبی و زرد می شوند.
2- فرعی کهاز ترکیب سه رنگ اصلی به دست می آیند مثل سبز – نارنجی – بنفش
3- رنگ های میانهکه از ترکیب رنگ اصلی به علاوه رنگ فرعی بدست می اید که 6 عدد هستند زرد مایل بهسبز و غیره – آبی مایل به سبز و ...
ازرنگ به 2 طریق استفاده می کنند:
1- نمونه سازی طبیعی و عینی- مثلاً دریابه رنگ آبی و چمن به رنگ سبز رسم می شود.
2- استفاده از رنگ هایی که به طورناخودآگاه به ذهن می رسند و قانون خاصی ندارند.
در مبحث هنر، رنگ به خودیخود وسیله پر قدرتی برای بیان و نشان دادن حالت های عمیق درونی است نقاشی کودکاننمونه روشنی از ارائه رنگ های متنوع در سطح وسیع می باشد. فقدان رنگ در تمام یاقسمتی از موضوع نقاشی کودکان نشانگر خلاء عاطفی و یا گاهی دلیل بر گرایش های ضداجتماعی اوست کودکان سازگار در نقاشی های خود از 5 رنگ استفاده می کنند در حالی کهکودکان گوشه گیر و یا‌آنها که ارتباط با دنیای خارج را دوست ندارند بیشتر از یک یادو رنگ بکار نمی برند.
رنگ های گرم تحریک کننده ، سبب فعالیت، جنب و جوش، الهامدهنده روشنی، شادی زندگی و مولد حرکتند، در حالی که رنگ های سرد بر عکس موجد حالتهای انفعالی، سکون، بی حرکتی و تلقین کننده غم و اندوه هستند. تماشای رنگ های گرممیزان ضربان قلب را تشدید می کند و برای فضای پر هیجان کاربرد دارند در میان رنگهای گرم، رنگ سرخ بقدری نافذ و سریع الحرکت است که از هر رنگ دیگر زودتر به چشم میخورد.
دریافت رنگ‌هاکودکان‌توجه بیشتری به رنگ های اشباع شده اولیه دارند. چنین به نظر می‌رسد که‌عکس العمل‌های اولیه کودکان نسبت به رنگ ها در اثر خصوصیات عاطفی بروزمی‌کند ولی با گذشت زمان، کودک یاد می‌گیرد که آنها را مشاهده نماید و دقیقاًآنها را درک کند. با این وجود باید اذعان کرد که در یک آزمایش نوزادان 15روزه، آنها توانستند نورهای رنگی‌منعکس شده برروی دیوار را از همدیگر تمیزدهند. رنگ قرمز اولین رنگی است که کودکان بطور صحیح از آن نام می‌برند وبعضی اوقات رنگ آبی را کودکان بعنوان رنگ ضد قرمز می دانند. در بعضی‌مواقع کودکان رنگها را با اشیایی که بدان رنگها هستند بخاطر می‌آورند و مثلامی‌گویند زرد مانند زرده تخم‌مرغ.
موضوع فوق نشان میدهد که کودک به‌کندی قادر خواهد بود که رنگها را از اشیاء انتزاع نموده و آنها را بعنوان‌خصوصیات مستقلی بخاطر آورد.تاثیر شرایط محیطی :
1- نور و روشنایی: نور یکی از اصول معماری در تامین آسایش بصری فضا میباشد که تاثیرات روانی آن در انسان ها متفاوت است. تحقیقات ثابت کرده است که نورطبیعی و شفاف بر روی حواس کودکان تاثیر مبتنی وارد از دید کودکان این فضاها دوستانهو با نشاط هستند . نور کافی و نورپردازی مناسب در فضاها موجب می شود که میل و رغبتکودکان افزایش یابد.
2- دقت عمل و تمرکز حواس افزایش یابد و سلامتی چشم و قدرتبینایی محفوظ مانده و از خستگی اعصاب جلوگیری می کند.
3- باعث ایجاد تنوع وتاکید فضایی می گردد.
از آنجا که کودکان در پذیرش تنش و خستگی تحمل کمتریدارند، از نور پردازی های ادارای تضاد شدید ، چه بصورت مصنوعی و چه به صورت طبیعیکه باعث ایجاد خستگی و تنش می شود، باید پرهیز کرد.
در نتیجه نور ملایم ویکنواخت در مورد فضاهای کودکان مطلوب به نظر می رسد. البته به جز در مواردی که باتنوع در نور پردازی سعی در تاکید فضایی داریم.
سر و صدا: کودکان صداها را دوستدارند و به طور کلی صداهای ملایم زمینه ، به تخیل کودکان کمک می کند و آنها را بهزندگی بیرون مرتبط می سازد سر و صدای ناشی از ترافیک کاربری های تجاری و کارگاه هایصنعتی از اصوات نامطلوب فضاهای کودکان هستند. این فضاها نباید از لحاظ آگوستیکیمرده باشند.
تهویه برای کار کردن با حداقل خستگی و تامین سلامت کودکان،تهویه خوب در فضاهای آموزشی، مخصوصاً در کلاس درس ضروری است.
1- تعیین صحیح محلوقوع بازشوها نسبت به جهت وزش باد.
2- استفاده از مصالح مناسب در جداره ها.
3- استفاده از گیاهان و درختان جهت تهویه طبیعی محیط پیرامون. دوستان عزیز میتونن فابل سرانه ها رو دانلود کنند من فایل رو از این سایت گرفتم
http://www.iran-eng.com
دوستان عزیز میتونن برای اطلاعات بیشتر کتب زیر رو تهیه کنند.
١- معماری برای کودکان نوشته والتر کرونر انتشارات گنج هنر
٢-ضوابط طراحی معماری مهد کودک مال مسکن و شهرسازی هست ٣-فضاهای آموزشی،قواعد و معیار ها تالیف سید علیرضا شجاعی ۴-دستور زبان طراحی محیطهای یادگیری تالیف حامد کامل نیا
