آیات قرآن کریم بصورت صفحه به صفحه..(تفسیر و توضیح)

(آيه 14)
در اين آيه هشدار مى‏دهد «مبادا به خاطر اين كه صاحب مال و فرزندان فراوان است» از او پيروى كنى (ان كان ذا مال و بنين).

بدون شك پيامبر هرگز تسليم نمى‏شد، و اين آيات در حقيقت تأكيدى است بر اين معنى، تا خط مكتبى و روش عملى او بر همه آشكار گردد، و هيچ كس از دوست و دشمن چنين انتظارى نداشته باشد.


(آيه 15)
اين آيه عكس العمل اين گونه افراد را كه داراى چنين صفات پست هستند در برابر آيات الهى نشان داده، مى‏گويد: «هنگامى كه آيات ما بر او خوانده مى‏شود مى‏گويد: اينها افسانه‏هاى خرافى پيشينيان است»! (اذا تتلى عليه آياتنا قال اساطير الاولين).
و با اين بهانه و اين بر چسب زشت از آيات خداوند فاصله مى‏گيرد.


(آيه 16)
در اين آيه از يكى از مجازاتهاى اين گروه پرده برداشته، مى‏افزايد:
«ما به زودى بر بينى او علامت و داغ ننگ مى‏نهيم»! (سنسمه على الخرطوم).

اين تعبيرى است گويا و رسا بر نهايت ذليل ساختن آنها، زيرا تعبير به «خرطوم» (بينى) كه تنها در مورد خوك و فيل گفته مى‏شود تحقير روشنى براى آنهاست، و دوم اين كه، بينى در لغت عرب معمولا كنايه از بزرگى و عزت است همان‏گونه كه در فارسى نيز وقتى مى‏گوئيم بينى او را به خاك بماليد دليل بر اين است كه عزت او را بر باد دهيد و سوم اين كه علامت گذاردن مخصوص حيوانات است، حتى در حيوانات در صورت آنها مخصوصا بر بينى آنها علامت‏گذارى نمى‏شود، و در اسلام نيز اين كار نهى شده است، همه اينها با بيانى رسا مى‏گويد:
خداوند اين چنين افراد طغيانگر خود خواه متجاوز سركش را چنان ذليل مى‏كند كه عبرت همگان گردند.



منبع : http://www.qurangloss.ir/thread530.html

[golrooz] صفحه ی 338 از قرآن کریم شامل آیات 17 تا 50 از سوره ی قلم [golrooz]



اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
پناه میبرم به خدا از شر شیطان رانده شده




بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان




إِنَّا بَلَوْنَٰهُمْ كَمَا بَلَوْنَآ أَصْحَٰبَ الْجَنَّةِ إِذْ أَقْسَمُوا۟ لَيَصْرِمُنَّهَا مُصْبِحِينَ(17)
ما آنان را همان گونه كه باغداران را آزموديم مورد آزمايش قرار داديم آنگاه كه سوگند خوردند كه صبح برخيزند و [ميوه] آن [باغ] را حتما بچينند(17)




وَلَا يَسْتَثْنُونَ(18)
و[لي] ان شاء الله نگفتند(18)




فَطَافَ عَلَيْهَا طَآئِفٌ مِّن رَّبِّكَ وَهُمْ نَآئِمُونَ(19)
پس در حالي كه آنان غنوده بودند بلايي از جانب پروردگارت بر آن [باغ] به گردش در آمد(19)




فَأَصْبَحَتْ كَالصَّرِيمِ(20)
و [باغ] آفت زده [و زمين باير] گرديد(20)




فَتَنَادَوْا۟ مُصْبِحِينَ(21)
پس [باغداران] بامدادان يكديگر را صدا زدند(21)




أَنِ اغْدُوا۟ عَلَيٰ حَرْثِكُمْ إِن كُنتُمْ صَٰرِمِينَ(22)
كه اگر ميوه مي چينيد بامدادان به سوي كشت خويش رويد(22)



فَانطَلَقُوا۟ وَهُمْ يَتَخَٰفَتُونَ(23)
پس به راه افتادند و آهسته به هم مي گفتند(23)




أَن لَّا يَدْخُلَنَّهَا الْيَوْمَ عَلَيْكُم مِّسْكِينٌ(24)
كه امروز نبايد در باغ بينوايي بر شما در آيد(24)




وَغَدَوْا۟ عَلَيٰ حَرْدٍ قَٰدِرِينَ(25)
و صبحگاهان در حالي كه خود را بر منع [بينوايان] توانا مي ديدند رفتند(25)




فَلَمَّا رَأَوْهَا قَالُوٓا۟ إِنَّا لَضَآلُّونَ(26)
و چون [باغ] را ديدند گفتند قطعا ما راه گم كرده ايم(26)




بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ(27)
[نه] بلكه ما محروميم(27)




قَالَ أَوْسَطُهُمْ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ لَوْلَا تُسَبِّحُونَ(28)
خردمندترينشان گفت آيا به شما نگفتم چرا خدا را به پاكي نمي ستاييد(28)




قَالُوا۟ سُبْحَٰنَ رَبِّنَآ إِنَّا كُنَّا ظَٰلِمِينَ(29)
گفتند پروردگارا تو را به پاكي مي ستاييم ما واقعا ستمگر بوديم(29)




فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَيٰ بَعْضٍ يَتَلَٰوَمُونَ(30)
پس بعضي شان رو به بعضي ديگر آوردند و همديگر را به نكوهش گرفتند(30)



قَالُوا۟ يَٰوَيْلَنَآ إِنَّا كُنَّا طَٰغِينَ(31)
گفتند اي واي بر ما كه سركش بوده ايم(31)




عَسَيٰ رَبُّنَآ أَن يُبْدِلَنَا خَيْرًا مِّنْهَآ إِنَّآ إِلَيٰ رَبِّنَا رَٰغِبُونَ(32)
اميد است كه پروردگار ما بهتر از آن را به ما عوض دهد زيرا ما به پروردگارمان مشتاقيم(32)




كَذَٰلِكَ الْعَذَابُ وَلَعَذَابُ الْءَاخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كَانُوا۟ يَعْلَمُونَ(33)
عذاب [دنيا] چنين است و عذاب آخرت اگر مي دانستند قطعا بزرگتر خواهد بود(33)




إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّٰتِ النَّعِيمِ(34)
براي پرهيزگاران نزد پروردگارشان باغستانهاي پر ناز و نعمت است(34)




أَفَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ(35)
پس آيا فرمانبرداران را چون بدكاران قرار خواهيم داد(35)




مَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ(36)
شما را چه شده چگونه داوري مي كنيد(36)




أَمْ لَكُمْ كِتَٰبٌ فِيهِ تَدْرُسُونَ(37)
يا شما را كتابي هست كه در آن فرا مي گيريد(37)




إِنَّ لَكُمْ فِيهِ لَمَا تَخَيَّرُونَ(38)
كه هر چه را برمي گزينيد براي شما در آن خواهد بود(38)




أَمْ لَكُمْ أَيْمَٰنٌ عَلَيْنَا بَٰلِغَةٌ إِلَيٰ يَوْمِ الْقِيَٰمَةِ إِنَّ لَكُمْ لَمَا تَحْكُمُونَ(39)
يا اينكه شما تا روز قيامت [از ما] سوگندهايي رسا گرفته ايد كه هر چه دلتان خواست حكم كنيد(39)




سَلْهُمْ أَيُّهُم بِذَٰلِكَ زَعِيمٌ(40)
از آنان بپرس كدامشان ضامن اين [ادعا] يند(40)




أَمْ لَهُمْ شُرَكَآءُ فَلْيَأْتُوا۟ بِشُرَكَآئِهِمْ إِن كَانُوا۟ صَٰدِقِينَ(41)
يا شريكاني دارند پس اگر راست مي گويند شريكانشان را بياورند(41)




يَوْمَ يُكْشَفُ عَن سَاقٍ وَيُدْعَوْنَ إِلَي السُّجُودِ فَلَا يَسْتَطِيعُونَ(42)
روزي كه كار زار [و رهايي دشوار] شود و به سجده فرا خوانده شوند و در خود توانايي نيابند(42)




خَٰشِعَةً أَبْصَٰرُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ وَقَدْ كَانُوا۟ يُدْعَوْنَ إِلَي السُّجُودِ وَهُمْ سَٰلِمُونَ(43)
ديدگانشان به زير افتاده خواري آنان را فرو مي گيرد در حالي كه [پيش از اين] به سجده دعوت مي شدند و تندرست بودند(43)




فَذَرْنِي وَمَن يُكَذِّبُ بِهَٰذَا الْحَدِيثِ سَنَسْتَدْرِجُهُم مِّنْ حَيْثُ لَا يَعْلَمُونَ(44)
پس مرا با كسي كه اين گفتار را تكذيب مي كند واگذار به تدريج آنان را به گونه اي كه در نيابند [گريبان] خواهيم گرفت(44)




وَأُمْلِي لَهُمْ إِنَّ كَيْدِي مَتِينٌ(45)
و مهلتشان مي دهم زيرا تدبير من [سخت] استوار است(45)




أَمْ تَسَْٔلُهُمْ أَجْرًا فَهُم مِّن مَّغْرَمٍ مُّثْقَلُونَ(46)
آيا از آنان مزدي درخواست مي كني و آنان خود را زير بار تاوان گرانبار مي يابند(46)




أَمْ عِندَهُمُ الْغَيْبُ فَهُمْ يَكْتُبُونَ(47)
يا [علم] غيب پيش آنهاست و آنها مي نويسند(47)




فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تَكُن كَصَاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نَادَيٰ وَهُوَ مَكْظُومٌ(48)
پس در [امتثال] حكم پروردگارت شكيبايي ورز و مانند همدم ماهي [=يونس] مباش آنگاه كه اندوه زده ندا درداد(48)




لَّوْلَآ أَن تَدَٰرَكَهُ نِعْمَةٌ مِّن رَّبِّهِ لَنُبِذَ بِالْعَرَآءِ وَهُوَ مَذْمُومٌ(49)
اگر لطفي از جانب پروردگارش تدارك [حال] او نمي كرد قطعا نكوهش شده بر زمين خشك انداخته مي شد(49)




فَاجْتَبَٰهُ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ مِنَ الصَّٰلِحِينَ(50)
پس پروردگارش وي را برگزيد و از شايستگانش گردانيد(50)




صدق الله العلي العظيم

(آيه 17)
داستان عبرت انگيز «اصحاب الجنة»! به تناسب بحثى كه در آيات گذشته پيرامون ثروتمندان خودخواه و مغرور بود در اينجا داستانى را در باره عده‏اى از ثروتمندان پيشين كه داراى باغ خرم و سرسبزى بودند، ذكر مى‏كند.
نخست مى‏فرمايد: «ما آنها را آزموديم همان گونه كه صاحبان باغ را آزمايش كرديم» (انا بلوناهم كما بلونا اصحاب الجنة).

ماجرا چنين بود: اين باغ- كه طبق مشهور در يمن بوده- در اختيار پيرمردى مؤمن قرار داشت، او به قدر نياز از آن بر مى‏گرفت، و بقيه را به مستحقان و نيازمندان مى‏داد، اما هنگامى كه چشم از دنيا پوشيد، فرزندانش گفتند: ما خود به محصول اين باغ سزاوارتريم، و به اين ترتيب تصميم گرفتند تمام مستمندان را محروم سازند.

آيه مى‏گويد: ما آنها را آزموديم، «هنگامى كه سوگند ياد كردند: ميوه‏هاى باغ را صبحگاهان (دور از چشم مستندان) بچينند» (اذ اقسموا ليصرمنها مصبحين).


(آيه 18)
«و هيچ از آن استثنا نكنند» و براى مستمندان چيزى فرو نگذارند (و لا يستثنون).
اين تصميم آنها ناشى از بخل و ضعف ايمان آنها بود، زيرا انسان هر قدر هم نيازمند باشد مى‏تواند كمى از محصول يك باغ پردرآمد را به نيازمندان اختصاص دهد.


(آيه 19)
سپس در ادامه اين سخن مى‏افزايد: «اما عذابى فراگير (شب هنگام) بر (تمام) باغ آنها فرود آمد در حالى كه همه در خواب بودند» (فطاف عليها طائف من ربك و هم نائمون).


(آيه 20)
آتشى سوزان و صاعقه‏اى مرگبار چنان بر آن مسلط شد كه «آن باغ سرسبز همچون شب سياه و ظلمانى شد» و جز مشتى خاكستر از آن باقى نماند (فاصبحت كالصريم).


(آيه 21)
صاحبان باغ به گمان اين كه درختهاى پربارشان آماده براى چيدن ميوه است «صبحگاهان يكديگر را صدا زدند» (فتنادوا مصبحين).



منبع: http://www.qurangloss.ir/thread530.html

(آيه 22)
و گفتند: «كه به سوى كشتزار و باغ خود حركت كنيد، اگر قصد چيدن ميوه‏ها را داريد»! (ان اغدوا على حرثكم ان كنتم صارمين).



(آيه 23)
به اين ترتيب «آنها (به سوى باغ) حركت كردند در حالى كه آهسته با هم مى‏گفتند:» (فانطلقوا و هم يتخافتون).



(آيه 24)
«مواظب باشيد امروز حتى يك فقير وارد بر شما نشود»! (ان لا يدخلنها اليوم عليكم مسكين).

چنين به نظر مى‏رسد كه به خاطر سابقه اعمال نيك پدر، جمعى از فقرا همه سال در انتظار چنين ايامى بودند كه ميوه چينى باغ شروع شود و بهره‏اى عائد آنها گردد، و لذا اين فرزندان بخيل و ناخلف چنان مخفيانه حركت كردند كه هيچ كس احتمال ندهد چنان روزى فرا رسيده.



(آيه 25)
و به اين ترتيب، «آنها صبحگاهان تصميم داشتند كه با قدرت از مستمندان جلوگيرى كنند» (و غدوا على حرد قادرين).



(آيه 26)
اما «هنگامى كه (وارد باغ شدند و) آن را ديدند گفتند: حقا ما گمراهيم» (فلما راوها قالوا انا لضالون).



(آيه 27)
سپس افزودند: همه چيز از دست رفته «بلكه ما محروميم» (بل نحن محرومون).
مى‏خواستيم مستمندان و نيازمندان را محروم كنيد اما خودمان از همه بيشتر محروم شديم، هم محروم از درآمد مادى، و هم بركات معنوى.



(آيه 28)
در اين ميان «يكى از آنها كه از همه عاقلتر بود گفت: آيا به شما نگفتم چرا تسبيح خدا نمى‏گوييد»! (قال اوسطهم ا لم اقل لكم لو لا تسبحون).
از اين آيه استفاده مى‏شود كه در ميان آنها فرد مؤمنى بود كه آنها را از بخل و حرص نهى مى‏كرد، ولى كسى گوش به حرفش نمى‏داد.


(آيه 29)
آنها نيز لحظه‏اى بيدار شدند و به گناه خود اعتراف كردند و «گفتند: منزه است پروردگار ما (از هرگونه ظلم و ستم) مسلما ما ظالم بوديم» هم بر خويشتن ستم كرديم و هم بر ديگران (قالوا سبحان ربنا انا كنا ظالمين).



منبع: http://www.qurangloss.ir/thread530.html

(آيه 30)
ولى مطلب به اينجا خاتمه نيافت «سپس رو به يكديگر كرده، به ملامت هم پرداختند» (فاقبل بعضهم على بعض يتلاومون).
و احتمالا هر كدام در عين اعتراف به خطاى خويش گناه اصلى را به دوش ديگرى مى‏انداخت و او را شديدا سرزنش مى‏كرد.
آرى! همه ظالمانى كه در چنگال عذاب الهى گرفتار مى‏شوند در عين اعتراف به گناه، هر كدام سعى دارد عامل اصلى بدبختى خود را ديگرى بشمرد.


(آيه 31)
سپس مى‏افزايد: هنگامى كه به عمق بدبختى خود آگاه شدند فريادشان بلند شد «گفتند: واى بر ما كه طغيانگر بوديم»! (قالوا يا ويلنا انا كنا طاغين).
آنها در مرحله قبل اعتراف به «ظلم» و ستم كردند، و در اينجا اعتراف به «طغيان» و در حقيقت طغيان مرحله‏اى است بالاتر از ظلم.


(آيه 32)
سر انجام آنها بعد از اين بيدارى و هشيارى و اعتراف به گناه و بازگشت به سوى خدا، رو به درگاه او آوردند، و گفتند: «اميدواريم پروردگارمان (گناهان ما را ببخشد و) بهتر از آن به جاى آن به ما بدهد» (عسى ربنا ان يبدلنا خيرا منها).
«چرا كه ما به او علاقه‏منديم» و به ذات پاكش دل بسته‏ايم و حل اين مشكل را نيز از قدرت بى‏پايان او مى‏طلبيم (انا الى ربنا راغبون).


(آيه 33)
در اين آيه به عنوان يك نتيجه‏گيرى كلى و درس همگانى مى‏فرمايد: اين گونه است عذاب (خداوند در دنيا) و عذاب آخرت از آن هم بزرگتر است اگر مى‏دانستند» (كذلك العذاب و لعذاب الآخرة اكبر لو كانوا يعلمون).
شما نيز اگر به خاطر مال و ثروت و امكانات مادى مست و مغرور شويد، و روح انحصار طلبى بر شما چيره گردد، همه چيز را براى خود بخواهيد، و نيازمندان را محروم كنيد، سرنوشتى بهتر از اين نخواهيد داشت.



منبع: http://www.qurangloss.ir/thread530.html

(آيه 34)
مى‏دانيم روش قرآن اين است كه شرح حال زندگى بدان و خوبان را در مقابل هم قرار مى‏دهد، تا در مقايسه با يكديگر بهتر شناخته شوند.

طبق همين روش بعد از ذكر سرنوشت دردناك «اصحاب الجنّة» (صاحبان باغ خرم و سرسبز) در اينجا به ذكر حال پرهيزكاران پرداخته، مى‏گويد: «براى پرهيزكاران نزد پروردگارشان باغهاى پرنعمت بهشت است» (ان للمتقين عند ربهم جنات النعيم).

باغهائى از بهشت كه هر نعمتى تصور شود كاملترين نوع آن در آنجاست، علاوه بر نعمتهائى كه به فكر هيچ انسانى نرسيده است.


(آيه 35)
ولى از آنجا كه جمعى از مشركان و ثروتمندان خود خواه بودند كه ادعا مى‏كردند همان طور كه در دنيا وضع ما عالى است در قيامت نيز بسيار خوب است، خداوند در اين آيه شديدا آنها را مورد مؤاخذه قرار داده بلكه محاكمه مى‏كند، مى‏فرمايد: «آيا مؤمنانى را (كه در برابر حق و عدالت تسليمند) همچون مشركان و مجرمان قرار دهيم»؟ (ا فنجعل المسلمين كالمجرمين).


(آيه 36)
«شما را چه مى‏شود؟ چگونه داورى مى‏كنيد»؟! (ما لكم كيف تحكمون).
هيچ انسان عاقلى باور مى‏كند سرنوشت عادل و ظالم، مطيع و مجرم، ايثارگر و انحصار طلب يكسان باشد؟ آن هم در پيشگاه خداوند.


(آيه 37)
سپس مى‏افزايد: اگر عقل و خرد، شما را به چنين حكمى رهنمون نشده آيا دليلى از «نقل» بر آن داريد «آيا كتابى داريد كه از آن درس مى‏خوانيد ...»؟ (ام لكم كتاب فيه تدرسون).


(آيه 38)
«كه آنچه را شما اختيار مى‏كنيد از آن شماست»؟! (ان لكم فيه لما تخيرون).
شما انتظار داريد مجرمانى همچون خودتان همطراز مسلمين باشند، اين سخنى است كه نه عقل به آن حكم مى‏كند و نه در هيچ كتاب معتبرى آمده است.


(آيه 39)
در اين آيه چنين ادامه مى‏دهد: آيا شما مدركى از عقل و نقل بر اين ادعا داريد؟ «يا اين كه عهد و پيمان موكد و مستمرى تا روز قيامت بر ما داريد كه هر چه را حكم كنيد براى شما باشد»؟ (ام لكم ايمان علينا بالغة الى يوم القيامة ان لكم لما تحكمون).
چه كسى مى‏تواند ادعا كند كه از خدا عهد و پيمان گرفته است كه تسليم تمايلات او گردد!



منبع: http://www.qurangloss.ir/thread530.html

(آيه 40)
باز در ادامه اين پرسشها كه راهها را از هر سو به روى آنان مى‏بندد مى‏افزايد: «از آنها بپرس كداميك از آنان چنين چيزى را تضمين مى‏كنند» كه مجرمان و مؤمنان يكسان باشند يا هر چه آنها مى‏خواهند خدا در اختيارشان بگذارد (سلهم ايهم بذلك زعيم).

(آيه 41)
و در آخرين مرحله از اين بازپرسى عجيب مى‏فرمايد: «يا اين كه معبودانى دارند كه آنها را شريك خدا قرار داده‏اند (و براى آنان شفاعت مى‏كنند) اگر راست مى‏گويند معبودان خود را بياورند»! (ام لهم شركاء فليأتوا بشركائهم ان كانوا صادقين).

آيا آنها كمترين دليلى دارند بر اين كه بتها اين جمادات كم ارزش و بى‏شعور شريك خدا و شفيع درگاه اويند؟


(آيه 42)
آن روز مى‏خواهند سجده كنند اما قادر نيستند! در تعقيب آيات گذشته كه مشركان و مجرمان را در برابر يك بازپرسى كوبنده قرار مى‏داد، در اينجا گوشه‏اى از سرنوشت آنها را در قيامت نشان مى‏دهد تا روشن شود اين گروه خود خواه و پرادعا در آن روز چقدر ذليل و خوارند؟
مى‏فرمايد: به خاطر بياوريد «روزى را كه (از شدت ترس و وحشت) ساق پاها برهنه مى‏گردد و دعوت به سجود مى‏شوند اما نمى‏توانند» سجود كنند (يوم يكشف عن ساق و يدعون الى السجود فلا يستطيعون).

آرى! در آن روز همگان به سجده و خضوع در برابر پروردگار دعوت مى‏شوند، مؤمنان به سجده مى‏افتند، ولى مجرمان قدرت سجده ندارند!



منبع: http://www.qurangloss.ir/thread530.html

(آيه 43)
اين آيه مى‏گويد: «اين در حالى است كه چشمهايشان (از شدت شرمسارى) به زير افتاده و ذلت و خوارى تمام وجودشان را فرا گرفته» (خاشعة ابصارهم ترهقهم ذلة).
افراد مجرم هنگامى كه در دادگاه محكوم مى‏شوند معمولا سر خود را به زير مى‏افكنند، و ذلت تمام وجودشان را فرا مى‏گيرد.

سپس مى‏افزايد: «آنها پيش از اين (در دار دنيا) دعوت به سجود مى‏شدند در حالى كه سالم بودند» ولى امروز ديگر توانائى آن را ندارند (و قد كانوا يدعون الى السجود و هم سالمون).
آنها هرگز سجده نكردند، و روح استكبار و تمرد و سرپيچى را با خود به صحنه قيامت آوردند با اين حال چگونه قدرت بر سجده دارند.


(آيه 44)
سپس روى سخن را به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله كرده، مى‏گويد: «اكنون مرا با آنها كه اين سخن (يعنى قرآن) را تكذيب مى‏كنند واگذار» تا حساب همه آنها را برسم (فذرنى و من يكذب بهذا الحديث).

اين تهديدى است شديد از ناحيه خداوند قادر قهار كه به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله مى‏گويد:
نمى‏خواهد تو دخالت كنى، مرا با اين تكذيب كنندگان لجوج و سركش رها كن، تا آنچه مستحقند به آنها بدهم! سپس مى‏افزايد: «ما آنان را از آنجا كه نمى‏دانند به تدريج به سوى عذاب پيش مى‏بريم» (سنستدرجهم من حيث لا يعلمون).



منبع : http://www.qurangloss.ir/thread530-2.html

(آيه 45)
«و به آنها مهلت (بازگشت) مى‏دهم (و در عذابشان عجله نخواهم كرد) چرا كه نقشه‏هاى من محكم و دقيق (و عذاب من شديد) است» (و املى لهم ان كيدى متين).

در حديثى از امام صادق عليه السّلام مى‏خوانيم: «گاه هنگامى كه بندگان سركش گناه مى‏كنند خداوند به آنها نعمتى مى‏دهد، آنها از گناه خود غافل مى‏شوند، و توبه را فراموش مى‏كنند، اين همان استدراج و بلا و عذاب تدريجى است».

هنگامى كه انسان گناه مى‏كند از سه حال بيرون نيست، يا خودش متوجه مى‏شود و باز مى‏گردد، و يا خداوند تازيانه «بلا» بر او مى‏نوازد تا بيدار شود، و يا شايستگى هيچ يك از اين دو را ندارد، خدا به جاى بلا نعمت به او مى‏بخشد و اين همان «عذاب استدراج» است.

لذا انسان بايد به هنگام روى آوردن نعمتهاى الهى مراقب باشد نكند اين امر كه ظاهرا نعمت است «عذاب استدراج» گردد، به همين دليل مسلمانان بيدار در اين گونه مواقع در فكر فرو مى‏رفتند، و به بازنگرى اعمال خود مى‏پرداختند، چنانكه در حديثى آمده است كه يكى از ياران امام صادق عليه السّلام عرض كرد: من از خداوند مالى طلب كردم به من روزى فرمود، فرزندى خواستم به من بخشيد، خانه‏اى طلب كردم به من مرحمت كرد، من مى‏ترسم نكند اين «استدراج» باشد! امام عليه السّلام فرمود: «اگر اينها توأم با حمد و شكر الهى است استدراج نيست» (نعمت است).


(آيه 46)
در ادامه بازپرسيهائى كه در آيات گذشته از مشركان و مجرمان شده بود، در اينجا دو سؤال ديگر بر آن مى‏افزايد، نخست مى‏گويد: «يا اين كه تو از آنها مزدى مى‏طلبى كه پرداختش براى آنها سنگين است»؟ (ام تسئلهم اجرا فهم من مغرم مثقلون).

اگر بهانه آنها اين است كه شنيدن دعوت تو خرج دارد و اجر و مزد كلانى بايد در مقابل آن بپردازند و آنها قادر بر آن نيستند اين سخن دروغى است، و تو مطلقا از آنها اجر و پاداشى مطالبه نمى‏كنى، و نه هيچ پيامبر ديگرى از پيامبران خدا مزدى مطالبه كردند.


(آيه 47)
سپس در ادامه همين گفتگو، مى‏افزايد: «يا اسرار غيب نزد آنهاست، و آن را مى‏نويسند» و به يكديگر منتقل مى‏كنند، و در اين اسرار آمده است كه آنها با مسلمانان يكسانند؟ (ام عندهم الغيب فهم يكتبون).



منبع : http://www.qurangloss.ir/thread530-2.html

(آيه 48)
و از آنجا كه سرسختى و بى‏منطقى مشركان و دشمنان اسلام گاه چنان قلب پيامبر صلّى اللّه عليه و آله را مى‏فشرد كه امكان داشت در مورد آنها نفرين كند، خداوند در اين آيه پيامبرش را دلدارى داده، و امر به صبر و شكيبائى مى‏كند، مى‏فرمايد:
«اكنون كه چنين است صبر كن و منتظر فرمان پروردگارت باش» (فاصبر لحكم ربك).

منتظر باش تا خداوند وسائل پيروزى تو و يارانت و شكست دشمنانت را فراهم سازد، و بدان اين مهلتها كه به آنها داده مى‏شود يك نوع عذاب استدراج است.
سپس مى‏افزايد: «و مانند صاحب ماهى [- يونس‏] مباش» كه در تقاضاى مجازات قومش عجله كرد، و گرفتار مجازات ترك اولى شد (و لا تكن كصاحب الحوت).

«در آن زمان كه با نهايت اندوه خدا را (از درون شكم ماهى) خواند» (اذ نادى و هو مكظوم).
منظور از اين «ندا» همان است كه در آيه 87 سوره انبيا آمده است «او در ميان ظلمتها صدا زد كه معبودى جز تو نيست، منزهى تو من از ستمكاران بودم».
و به اين ترتيب به ترك اولاى خود اعتراف كرد، و از خدا تقاضاى عفو و بخشش نمود.


(آيه 49)
در اين آيه مى‏افزايد: «و اگر رحمت پروردگارش به ياريش نيامده بود (از شكم ماهى) بيرون افكنده مى‏شد در حالى كه نكوهيده بود» (لو لا ان تداركه نعمة من ربه لنبذ بالعراء و هو مذموم).
منظور از «نعمت» در آيه فوق همان توفيق توبه و شمول رحمت الهى است.


(آيه 50)
لذا در اين آيه مى‏فرمايد: «ولى پروردگارش او را برگزيد و از صالحان قرار داد» (فاجتباه ربه فجعله من الصالحين).
و به دنبال آن مأموريت هدايت قومش را مجددا بر عهده او گذارد و او به سراغ آنها آمد، و همگى ايمان آوردند.



منبع : http://www.qurangloss.ir/thread530-2.html