آیات قرآن کریم بصورت صفحه به صفحه..(تفسیر و توضیح)

سوره نجم [53]
این سوره در «مکّه» نازل شده و 62 آیه دارد

محتواى سوره:
این سوره به گفته بعضى نخستین سوره‏اى است که پیامبر بعد از علنى کردن دعوت خود آن را آشکارا و با صداى بلند در حرم مکه تلاوت کرد، و مشرکان به آن گوش دادند، و همه مؤمنان آن روز و حتى مشرکان سجده کردند! به هر حال این سوره به خاطر «مکى» بودنش بحثهائى از اصول اعتقادى مخصوصا «نبوت» و «معاد» دارد، و با تهدیدهاى کوبنده و انذارهاى مکرر به بیدارى کفار مى‏پردازد.
محتواى این سوره را در هفت بخش مى‏توان خلاصه کرد:
1- در آغاز سوره بعد از سوگند پرمعنائى، از حقیقت وحى سخن مى‏گوید و تماس مستقیم پیامبر صلّى اللّه علیه و آله را با پیک وحى «جبرئیل» روشن مى‏سازد، و ساحت مقدس پیامبر صلّى اللّه علیه و آله را از این که چیزى جز وحى الهى بگوید مبرا مى‏کند.
2- در بخش دیگرى از این سوره از معراج پیامبر سخن گفته، و گوشه‏هائى از آن را با عباراتى کوتاه و پرمعنى مجسم مى‏کند.
3- سپس به خرافات مشرکان در زمینه بتها، و عبادت فرشتگان، و امور دیگرى که جز از روى هوى و هوس نبود، پرداخته و آنها را سخت در این رابطه نکوهش مى‏کند، و از پرستش آنها برحذر مى‏دارد.
4- در بخش دیگرى راه توبه را به روى این منحرفین و عموم گنهکاران باز مى‏کند، و آنها را به مغفرت واسعه حق نوید مى‏دهد، و تأکید مى‏کند که هر کس مسؤول اعمال خویش است و هیچ کس بار گناه دیگرى را بر دوش نمى‏کشد.
5- براى تکمیل این اهداف در بخش دیگرى از این سوره گوشه‏هائى از مسأله «معاد» را منعکس مى‏سازد، و دلیل روشنى براى این مسأله از آنچه در نشئه دنیا وجود دارد اقامه مى‏کند.
6- مطابق معمول اشاراتى به سرنوشت دردناک اقوام پیشین که در طریق دشمنى با حق پافشارى و لجاج و عناد داشتند، مى‏کند.
7- و سر انجام سوره را با امر به سجده و عبادت براى پروردگار پایان مى‏بخشد.
ضمنا نامگذارى این سوره به «النجم» به خاطر نخستین آیه آن است.

فضیلت تلاوت سوره:
در حدیثى از رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله مى‏خوانیم: «هر کس سوره «النّجم» را بخواند خداوند به عدد هر یک از کسانى که به پیامبر ایمان آوردند و کسانى که او را انکار کردند ده حسنه به او عطا مى‏کند».
مسلما چنین پاداشهاى عظیمى از آن کسانى است که تلاوت این سوره را وسیله‏اى براى اندیشیدن، و سپس عمل، قرار دهند، و تعلیمات مختلف این سوره در زندگى آنها پرتوافکن شود.



منبع : http://zaeim.parsiblog.com/Posts/348

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند بخشنده بخشایشگر


(آیه 1)
قابل توجه این که سوره پیشین (سوره طور) با کلمه «النّجوم» (ستارگان) پایان یافت، و این سوره با کلمه «النّجم» (ستاره) آغاز مى‏شود که خداوند به آن سوگند یاد کرده، مى‏فرماید: «سوگند به ستاره هنگامى که افول مى‏کند» (وَ النَّجْمِ إِذا هَوى‏).
ظاهر آیه آنچنان که اطلاق واژه «النّجم» اقتضا مى‏کند سوگند به همه ستارگان آسمان است که از نشانه‏هاى بارز عظمت خداوند، و از اسرار بزرگ جهان آفرینش و از مخلوقات فوق العاده عظیم پروردگار است.
تکیه بر غروب آنها، در حالى که طلوع آنها بیشتر جلب توجه مى‏کند به خاطر آن است که غروب ستارگان دلیل بر حدوث آنها مى‏باشد و نیز دلیل است بر نفى عقیده ستاره ‏پرستان همان گونه که در داستان ابراهیم (ع) آمده است.


(آیه 2)
اما ببینیم این سوگند براى چه یاد شده است؟ آیه مورد بحث چنین توضیح مى‏دهد: «که هرگز دوست شما [محمّد صلّى اللّه علیه و آله‏] منحرف نشده و مقصد را گم نکرده است» (ما ضَلَّ صاحِبُکُمْ وَ ما غَوى‏). او همیشه در مسیر حق گام برمى‏دارد، و در گفتار و کردارش کمترین انحرافى نیست.


(آیه 3)
سپس براى تأکید این مطلب، و اثبات این که آنچه مى‏گوید از سوى خداست، مى‏افزاید: «و هرگز از روى هواى نفس سخن نمى‏گوید» (وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‏).
این تعبیر شبیه استدلالى است براى آنچه در آیه قبل در زمینه نفى ضلالت و غوایت آمده، چرا که سر چشمه گمراهیها غالبا پیروى از هواى نفس است.


(آیه 4)
سپس با صراحت تمام مى‏گوید: «آنچه مى‏گوید چیزى جز وحى که بر او نازل شده نیست» (إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحى‏).
او از خودش چیزى نمى‏گوید، و قرآن ساخته و پرداخته فکر او نیست، همه از ناحیه خداست، و دلیل این ادعا در خودش نهفته است، بررسى آیات قرآن نیز گواهى مى‏دهد که هرگز یک انسان هر قدر عالم و متفکر باشد- تا چه رسد به انسان درس نخوانده‏اى که در محیطى مملو از جهل و خرافات پرورش یافته- قادر نیست سخنانى چنین پرمحتوا بیاورد که بعد از گذشتن قرنها الهام‏بخش مغزهاى متفکران است، و مى‏تواند پایه‏اى براى ساختن اجتماع صالح، سالم، مؤمن و پیشرو گردد.
ضمنا این سخن تنها در مورد آیات قرآن نیست، بلکه به قرینه آیات گذشته سنت پیامبر صلّى اللّه علیه و آله را نیز شامل مى‏شود چرا که این آیه با صراحت مى‏گوید: او از روى هوى سخن نمى‏گوید هر چه مى‏گوید وحى است.
حدیث جالب زیر شاهد دیگرى بر این مدعاست.
«سیوطى» که از دانشمندان معروف اهل سنت است در تفسیر «در المنثور» چنین نقل مى‏کند: «روزى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله دستور داد درهاى خانه‏هائى که به داخل مسجد پیامبر صلّى اللّه علیه و آله گشوده مى‏شد (جز در خانه على علیه السّلام) بسته شود، این امر به مسلمانان گران آمد تا آنجا که «حمزه» عموى پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله از این کار گله کرد که چگونه در خانه عمویت و ابو بکر و عمر و عباس را بستى، اما در خانه پسر عمویت را بازگذاردى؟ (و او را بر دیگران ترجیح دادى).
هنگامى که پیامبر صلّى اللّه علیه و آله متوجه شد که این امر بر آنها گران آمده است مردم را به مسجد دعوت فرمود، و خطبه بى‏نظیرى در تمجید و توحید خداوند ایراد کرد.
سپس افزود: «اى مردم! من شخصا درها را نبستم و نگشودم، و من شما را از مسجد بیرون نکردم، و على را ساکن ننمودم (آنچه بود وحى الهى و فرمان خدا بود) سپس این آیات را تلاوت کرد: (وَ النَّجْمِ إِذا هَوى‏ ... إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحى‏».
این حدیث که بیانگر مقام والاى امیر مؤمنان على علیه السّلام در میان تمام امت اسلامى بعد از شخص پیامبر است، نشان مى‏دهد که نه تنها گفته‏هاى پیامبر صلّى اللّه علیه و آله بر طبق وحى است بلکه اعمال و کردار او نیز چنین است.


(آیه 5)
نخستین دیدار دوست! در تعقیب آیات گذشته که سخن از نزول وحى بر پیامبر اسلام صلّى اللّه علیه و آله مى‏گفت در اینجا سخن از معلم وحى است.
مى‏فرماید: «آن کس که قدرت عظیمى دارد او را تعلیم داده است» (عَلَّمَهُ شَدِیدُ الْقُوى‏).


(آیه 6)
باز براى تأکید بیشتر مى‏افزاید: «همان کسى که توانائى فوق العاده دارد او سلطه یافت» (ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوى‏).


(آیه 7)
این تعلیم را به او داد «در حالى که در افق اعلى قرار داشت» (وَ هُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلى‏).



منبع : http://zaeim.parsiblog.com/Posts/348

[golrooz] صفحه ی 313 از قرآن کریم شامل آیات 8 تا 39 از سوره ی نجم [golrooz]



اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
پناه میبرم به خدا از شر شیطان رانده شده



بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان



ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّيٰ(8)
سپس نزديكتر و نزديكتر شد(8)



فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَيٰ(9)
تا آنكه فاصله او (با پيامبر) به اندازه فاصله دو كمان يا كمتر بود؛(9)



فَأَوْحَيٰٓ إِلَيٰ عَبْدِهِ مَآ أَوْحَيٰ(10)
در اينجا خداوند آنچه را وحي كردني بود به بنده‌اش وحي نمود(10)



مَا كَذَبَ الْفُؤَادُ مَا رَأَيٰٓ(11)
قلب (پاك او) در آنچه ديد هرگز دروغ نگفت(11)



أَفَتُمَٰرُونَهُ عَلَيٰ مَا يَرَيٰ(12)
آيا با او درباره آنچه (با چشم خود) ديده مجادله مي‌كنيد؟!(12)



وَلَقَدْ رَءَاهُ نَزْلَةً أُخْرَيٰ(13)
و بار ديگر نيز او را مشاهده كرد،(13)



عِندَ سِدْرَةِ الْمُنتَهَيٰ(14)
نزد «سدرة المنتهي»،(14)



عِندَهَا جَنَّةُ الْمَأْوَيٰٓ(15)
كه «جنت المأوي» در آنجاست!(15)



إِذْ يَغْشَي السِّدْرَةَ مَا يَغْشَيٰ(16)
در آن هنگام كه چيزي [= نور خيره‌كننده‌اي‌] سدرة المنتهي را پوشانده بود،(16)



مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَيٰ(17)
چشم او هرگز منحرف نشد و طغيان نكرد (آنچه ديد واقعيّت بود)!(17)



لَقَدْ رَأَيٰ مِنْ ءَايَٰتِ رَبِّهِ الْكُبْرَيٰٓ(18)
او پاره‌اي از آيات و نشانه‌هاي بزرگ پروردگارش را ديد!(18)



أَفَرَءَيْتُمُ اللَّٰتَ وَالْعُزَّيٰ(19)
به من خبر دهيد آيا بتهاي «لات» و «عزّي»(19)



وَمَنَوٰةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرَيٰٓ(20)
و «منات» كه سوّمين آنهاست (دختران خدا هستند)؟!(20)



أَلَكُمُ الذَّكَرُ وَلَهُ الْأُنثَيٰ(21)
آيا سهم شما پسر است و سهم او دختر؟! (در حالي كه بزعم شما دختران كم ارزش‌ترند!)(21)



تِلْكَ إِذًا قِسْمَةٌ ضِيزَيٰٓ(22)
در اين صورت اين تقسيمي ناعادلانه است!(22)



إِنْ هِيَ إِلَّآ أَسْمَآءٌ سَمَّيْتُمُوهَآ أَنتُمْ وَءَابَآؤُكُم مَّآ أَنزَلَ اللَّهُ بِهَا مِن سُلْطَٰنٍ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَمَا تَهْوَي الْأَنفُسُ وَلَقَدْ جَآءَهُم مِّن رَّبِّهِمُ الْهُدَيٰٓ(23)
اينها فقط نامهايي است كه شما و پدرانتان بر آنها گذاشته‌ايد (نامهايي بي‌محتوا و اسمهايي بي مسمّا)، و هرگز خداوند دليل و حجتي بر آن نازل نكرده؛ آنان فقط از گمانهاي بي‌اساس و هواي نفس پيروي مي‌كنند در حالي كه هدايت از سوي پروردگارشان براي آنها آمده است!(23)



أَمْ لِلْإِنسَٰنِ مَا تَمَنَّيٰ(24)
يا آنچه انسان تمنّا دارد به آن مي‌رسد؟!(24)



فَلِلَّهِ الْءَاخِرَةُ وَالْأُولَيٰ(25)
در حالي كه آخرت و دنيا از آن خداست!(25)



۞ وَكَم مِّن مَّلَكٍ فِي السَّمَٰوَٰتِ لَا تُغْنِي شَفَٰعَتُهُمْ شَئًْا إِلَّا مِنۢ بَعْدِ أَن يَأْذَنَ اللَّهُ لِمَن يَشَآءُ وَيَرْضَيٰٓ(26)
و چه بسيار فرشتگان آسمانها كه شفاعت آنها سودي نمي‌بخشد مگر پس از آنكه خدا براي هر كس بخواهد و راضي باشد اجازه (شفاعت) دهد!(26)



إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْءَاخِرَةِ لَيُسَمُّونَ الْمَلَٰٓئِكَةَ تَسْمِيَةَ الْأُنثَيٰ(27)
كساني كه به آخرت ايمان ندارند، فرشتگان را دختر (خدا) نامگذاري مي‌كنند!(27)



وَمَا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَئًْا(28)
آنها هرگز به اين سخن دانشي ندارند، تنها از گمان بي‌پايه پيروي مي‌كنند با اينكه «گمان» هرگز انسان را از حقّ بي‌نياز نمي‌كند!(28)



فَأَعْرِضْ عَن مَّن تَوَلَّيٰ عَن ذِكْرِنَا وَلَمْ يُرِدْ إِلَّا الْحَيَوٰةَ الدُّنْيَا(29)
حال كه چنين است از كسي كه از ياد ما روي مي‌گرداند و جز زندگي مادي دنيا را نمي‌طلبد، اعراض كن!(29)



ذَٰلِكَ مَبْلَغُهُم مِّنَ الْعِلْمِ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اهْتَدَيٰ(30)
اين آخرين حدّ آگاهي آنهاست؛ پروردگار تو كساني را كه از راه او گمراه شده‌اند بهتر مي‌شناسد، و (همچنين) هدايت‌يافتگان را از همه بهتر مي‌شناسد!(30)



وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَسَُٰٓٔوا۟ بِمَا عَمِلُوا۟ وَيَجْزِيَ الَّذِينَ أَحْسَنُوا۟ بِالْحُسْنَي(31)
و براي خداست آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است تا بدكاران را به كيفر كارهاي بدشان برساند و نيكوكاران را در برابر اعمال نيكشان پاداش دهد!(31)



الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَٰٓئِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَٰحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّكَ وَٰسِعُ الْمَغْفِرَةِ هُوَ أَعْلَمُ بِكُمْ إِذْ أَنشَأَكُم مِّنَ الْأَرْضِ وَإِذْ أَنتُمْ أَجِنَّةٌ فِي بُطُونِ أُمَّهَٰتِكُمْ فَلَا تُزَكُّوٓا۟ أَنفُسَكُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَيٰٓ(32)
همانها كه از گناهان بزرگ و اعمال زشت دوري مي‌كنند، جز گناهان صغيره (كه گاه آلوده آن مي‌شوند)؛ آمرزش پروردگار تو گسترده است؛ او نسبت به شما از همه آگاهتر است از آن هنگام كه شما را از زمين آفريد و در آن موقع كه بصورت جنينهايي در شكم مادرانتان بوديد؛ پس خودستايي نكنيد، او پرهيزگاران را بهتر مي‌شناسد!(32)



أَفَرَءَيْتَ الَّذِي تَوَلَّيٰ(33)
آيا ديدي آن كس را كه (از اسلام -يا انفاق-) روي گردان شد؟!(33)



وَأَعْطَيٰ قَلِيلًا وَأَكْدَيٰٓ(34)
و كمي عطا كرد، و از بيشتر امساك نمود!(34)



أَعِندَهُ عِلْمُ الْغَيْبِ فَهُوَ يَرَيٰٓ(35)
آيا نزد او علم غيب است و مي‌بيند (كه ديگران مي‌توانند گناهان او را بر دوش گيرند)؟!(35)



أَمْ لَمْ يُنَبَّأْ بِمَا فِي صُحُفِ مُوسَيٰ(36)
يا از آنچه در كتب موسي نازل گرديده با خبر نشده است؟!(36)



وَإِبْرَٰهِيمَ الَّذِي وَفَّيٰٓ(37)
و در كتب ابراهيم، همان كسي كه وظيفه خود را بطور كامل ادا كرد،(37)



أَلَّا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَيٰ(38)
كه هيچ كس بار گناه ديگري را بر دوش نمي‌گيرد،(38)



وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَٰنِ إِلَّا مَا سَعَيٰ(39)
و اينكه براي انسان بهره‌اي جز سعي و كوشش او نيست،(39)



صدق الله العلي العظيم

(آیه 8)
«سپس نزدیکتر و نزدیکتر شد ...» (ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّى).


(آیه 9)
«تا آنکه فاصله میان او (با پیامبر) به اندازه دو کمان یا کمتر بود»! (فَکانَ قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنى‏).


(آیه 10)
«در اینجا خداوند آنچه را وحى کردنى بود به بنده‏اش وحى نمود»! (فَأَوْحى‏ إِلى‏ عَبْدِهِ ما أَوْحى‏).


(آیه 11)
«قلب (پاک او) در آنچه دید هرگز دروغ گفت»! (ما کَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأى‏).


(آیه 12)
«آیا با او در باره آنچه (با چشم خود) دیده مجادله مى‏کنید»؟
(أَ فَتُمارُونَهُ عَلى‏ ما یَرى‏).
در روایات وارد شده، منظور از این آیات شهود باطنى خاصى نسبت به ذات پاک خداست که براى پیامبر صلّى اللّه علیه و آله در این صحنه روى داد و در معراج بار دیگر تکرار شد و رسول اللّه فوق العاده تحت تأثیر جذبه معنوى این دیدار قرار گرفت.
طبق این تفسیر قرآن نزول وحى را بر پیامبر صلّى اللّه علیه و آله چنین شرح مى‏دهد: خداوند شدید القوى و پرقدرت، پیامبر صلّى اللّه علیه و آله را تعلیم فرمود، در حالى که او به صورت کامل و در حد اعتدال درآمد و در افق اعلى قرار گرفت.
سپس نزدیک شد، و نزدیکتر شد، آن چنان که میان او و پروردگارش به اندازه دو قوس بیشتر نبود، و در همین جا بود که آنچه وحى کردنى بود خداوند به بنده‏اش وحى کرد.
و از آنجا که براى جمعى این شهود باطنى سنگین مى‏آمد تأکید مى‏کند که قلب پیامبر صلّى اللّه علیه و آله آنچه را دیده به حق و راستى دیده است و نباید شما در برابر این سخن با او به مجادله برخیزید.
تفسیر این آیات به شهود باطنى پیامبر صلّى اللّه علیه و آله نسبت به خداوند صریحتر و با روایات اسلامى موافقتر، و براى پیامبر فضیلتى است برتر، و مفهومى است لطیفتر.
از پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله پرسیدند: «آیا پروردگارت را هرگز دیده‏اى»؟! در پاسخ فرمود: «رأیته بفؤادى من او را با چشم دل دیده‏ام»! و در نهج البلاغه در صدر خطبه «ذعلب یمانى» آمده است که از آن حضرت سؤال کرد: «آیا هرگز پروردگارت را اى امیر مؤمنان دیده‏اى»؟! در پاسخ فرمود: «أ فأعبد ما لا اراه؟ ... آیا کسى را که نمى‏بینم پرستش کنم؟! ولى چشمها با مشاهده حسى هرگز او را ندیده اما دلها با حقیقت ایمان او را دریافته است».


(آیه 13)
دومین دیدار! این آیات همچنان ادامه بحثهاى آیات گذشته در باره مسأله وحى و ارتباط پیامبر صلّى اللّه علیه و آله با خداوند و شهود باطنى اوست.
مى‏فرماید: «و بار دیگر نیز او را مشاهده کرد» (وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى‏).
تعبیر به «نزلة اخرى» نشانگر این است که پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله در یک «شهود باطنى دیگر» به هنگام معراج بر فراز آسمانها ذات پاک خدا را مشاهده کرد، و به تعبیر دیگر خداوند بار دیگر بر قلب پاک او نزول فرمود و شهود کامل تحقق یافت، در محلى که منتها الیه قرب الى اللّه از سوى بندگان است، در کنار سدرة المنتهى، در آنجا که «جنة المأوى» قرار دارد، در حالى که «سدرة المنتهى» را حجابهائى از نور پوشانده بود.
دیده قلب پیامبر صلّى اللّه علیه و آله در این شهود هرگز به غیر حق نیفتاد، و جز او ندید، و در همانجا بود که نشانه‏هاى عظمت خداوند را در آفاق و انفس نیز مشاهده کرد.


(آیه 14)
و این شهود «نزد سدرة المنتهى» روى داد (عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى‏).
در باره «سدرة المنتهى» هر چند در قرآن مجید توضیحى نیامده، ولى در اخبار و روایات اسلامى توصیفهاى گوناگونى پیرامون آن آمده است این تعبیرات نشان مى‏دهد که هرگز منظور درختى شبیه آنچه در زمین مى‏بینیم نبود، بلکه اشاره به سایبان عظیمى است در جوار قرب رحمت حق که فرشتگان بر برگهاى آن تسبیح مى‏کنند و امتهائى از نیکان و پاکان در سایه آن قرار دارند.


(آیه 15)
همان «که جنة المأوى (و بهشت برین) در آنجاست» (عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى‏).
«جنّة المأوى» به معنى بهشتى است که محل سکونت است و منظور از آن بهشت برزخى است که ارواح شهدا و مؤمنان موقتا به آنجا مى‏روند.


(آیه 16)
«در آن هنگام که چیزى [نور خیره کننده‏اى‏] سدرة المنتهى را پوشانده بود» (إِذْ یَغْشَى السِّدْرَةَ ما یَغْشى‏).


(آیه 17)
اینها واقعیاتى بود که پیامبر مشاهده کرده و «چشم او هرگز منحرف نشد و طغیان نکرد» آنچه دید واقعیت بود (ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغى‏).




منبع : http://zaeim.parsiblog.com/Posts/348

(آیه 18)
«او پاره‏اى از آیات و نشانه‏هاى بزرگ پروردگارش را دید» (لَقَدْ رَأى‏ مِنْ آیاتِ رَبِّهِ الْکُبْرى‏).
نکته‏ ها:
1- هدف معراج،
رسیدن پیامبر صلّى اللّه علیه و آله به شهود باطنى از یکسو، و دیدن عظمت خداوند در پهنه آسمانها با همین چشم ظاهر از سوى دیگر بوده است، که هم در آخرین آیه مورد بحث در اینجا «لَقَدْ رَأى‏ مِنْ آیاتِ رَبِّهِ الْکُبْرى‏» و هم در آیه 1 سوره اسراء «لِنُرِیَهُ مِنْ آیاتِنا تا برخى از آیات خود را به او نشان دهیم». به آن اشاره شده است و نیز به مسائل زیاد و مهمى از فرشتگان و بهشتیان و دوزخیان و ارواح انبیا آگاهى یافت که در طول عمر مبارکش الهام‏بخش او در تعلیم و تربیت خلق خدا بود.
2- گوشه‏اى از گفتگوهاى خداوند با پیامبرش در شب معراج:
در کتب حدیث روایتى از امیر مؤمنان على علیه السّلام از پیامبر اسلام صلّى اللّه علیه و آله در این زمینه آمده است که بسیار مشروح و طولانى است، و ما گوشه‏هائى از آن را در اینجا مى‏آوریم.
در آغاز حدیث مى‏خوانیم که پیامبر صلّى اللّه علیه و آله در شب معراج از پروردگار سبحان چنین سؤال کرد: «یا ربّ اىّ الاعمال افضل؟ پروردگارا! کدام عمل افضل است؟».
خداوند متعال فرمود: «هیچ چیز نزد من برتر از توکل بر من و رضا به آنچه قسمت کرده‏ام نیست، اى محمّد! آنها که به خاطر من یکدیگر را دوست دارند محبتم شامل حال آنهاست، و کسانى که به خاطر من مهربانند، و به خاطر من پیوند دوستى دارند آنها را دوست دارم، و نیز محبتم براى کسانى که توکل بر من مى‏کنند فرض و لازم است، و براى محبت من حد و حدود، و مرز و نهایتى نیست»! در فراز دیگرى آمده است: «اى احمد! همچون کودکان مباش که سبز و زرد و زرق و برق را دوست دارند، و هنگامى که غذاى شیرین و دلپذیرى به آنها مى‏دهند مغرور مى‏شوند، و همه چیز را به دست فراموشى مى‏سپارند».
پیامبر صلّى اللّه علیه و آله در اینجا عرضه داشت: «پروردگارا! مرا به عملى هدایت کن که موجب قرب به درگاه توست».
فرمود: «شب را روز، و روز را شب قرار ده»! عرض کرد: «چگونه»؟! فرمود: «چنان کن که خواب تو نماز باشد، و هرگز شکم خود را کاملا سیر مکن».
در فراز دیگرى آمده است: «اى احمد! محبت من محبت فقیران و محرومان است، به آنها نزدیک شو، و در کنار مجلس آنها قرار گیرد، تا من به تو نزدیک شوم، و ثروتمندان دنیاپرست را از خود دور ساز، و از مجالس آنها بر حذر باش»! در فراز دیگر مى‏فرماید: «اى احمد! زرق و برق دنیا و دنیاپرستان را مبغوض بشمر، و آخرتت و اهل آخرت را محبوب دار».
عرض مى‏کند: «پروردگارا! اهل دنیا و آخرت کیانند»؟
فرمود: «اهل دنیا کسانى هستند که زیاد مى‏خورند، و زیاد مى‏خندند و مى‏خوابند، و خشم مى‏گیرند، و کمتر خشنود مى‏شوند، نه در برابر بدیها از کسى عذر مى‏خواهند، و نه اگر کسى از آنها عذر طلبد مى‏پذیرند، در اطاعت خدا تنبل، و در معاصى شجاعند، آرزوهاى دور و دراز دارند، و در حالى که اجلشان نزدیک شده هرگز به حساب اعمال خود نمى‏رسند، و نفعشان براى مردم کم است، افرادى پرحرف، فاقد احساس مسؤولیت، علاقه‏مند به خورد و خوراکند.
اهل دنیا نه در نعمت، شکر خدا به جا مى‏آورند، و نه در مصائب صبورند.
خدمات فراوان در نظر آنها کم است (و خدمات کم خودشان بسیار!) خود را به انجام کارى که انجام نداده‏اند ستایش مى‏کنند، و چیزى را مطالبه مى‏کنند که حق آنها نیست.
پیوسته از آرزوهاى خود سخن مى‏گویند، و عیوب مردم را خاطر نشان مى‏سازند و نیکیهاى آنها را پنهان»! عرض کرد: «پروردگارا! آیا دنیاپرستان غیر از این عیبى هم دارند»؟
فرمود: «اى احمد! عیب آنها این است که جهل و حماقت در آنها فراوان است، براى استادى که از او علم آموخته‏اند تواضع نمى‏کنند، و خود را عاقل برگزیده تفسیر نمونه، ج‏4، ص: 583
مى‏دانند اما در نزد آگاهان، نادان و احمقند».
سپس به اوصاف اهل آخرت و بهشتیان پرداخته چنین ادامه مى‏دهد:
«آنها مردمى با حیا هستند، جهل آنها کم، منافعشان بسیار، مردم از آنها در راحتند و خود از دست خویش در تعب، و سخنانشان سنجیده است.
پیوسته حسابگر اعمال خویشند، و از همین جهت خود را به زحمت مى‏افکنند، چشمهایشان به خواب مى‏رود اما دلهایشان بیدار است، چشمشان مى‏گرید، و قلبشان پیوسته به یاد خداست.
هنگامى که مردم در زمره غافلان نوشته شوند آنها از ذاکران نوشته مى‏شوند.
در آغاز نعمتها حمد خدا مى‏گویند، و در پایان شکر او را به جا مى‏آورند، دعایشان در پیشگاه خدا مستجاب، و تقاضایشان مسموع است، و فرشتگان از وجود آنها مسرورند ... مردم (غافل) در نزد آنها مردگان، و خداوند نزد آنها حىّ و قیّوم و کریم است (همتشان آن چنان عالى است که به غیر او نظر ندارند) ... مردم در عمر خود یکبار مى‏میرند اما آنها به خاطر جهاد با نفس و مخالفت هوى هر روز هفتاد بار مى‏میرند (و حیات نوین مى‏یابند)! ...
هنگامى که براى عبادت در برابر من مى‏ایستند همچون بنیان مرصوص و سدّى فولادینند، و در دل آنها توجیهى به مخلوقات نیست.
به عزّت و جلالم سوگند که من آنها را حیات و زندگى پاکیزه‏اى مى‏بخشم، و در پایان عمر، خودم قبض روح آنها مى‏کنم، و درهاى آسمان را براى پرواز روح آنها مى‏گشایم، تمام حجابها را از برابر آنها کنار مى‏زنم، و دستور مى‏دهم بهشت، خود را براى آنها بیارائید! اى احمد! عبادت ده جزء دارد که نه جزء آن طلب حلال است، هنگامى که غذا و نوشیدنى تو حلال باشد تو در حفظ و حمایت منى ...».
و در فراز دیگرى آمده است: «اى احمد! آیا مى‏دانى کدام زندگى گواراتر و پر دوامتر است»؟
عرض کرد: «خداوندا! نه»
فرمود: «زندگى گوارا آن است که صاحب آن لحظه‏اى از یاد من غافل نماند، نعمت مرا فراموش نکند، از حق من بى‏خبر نباشد، و شب و روز رضاى مرا بطلبد.
اما زندگى باقى آن است که براى نجات خود عمل کند، و دنیا در نظرش کوچک باشد، و آخرت بزرگ، رضاى مرا بر رضاى خویشتن مقدم بشمرد، و پیوسته خشنودى مرا بطلبد، حق مرا بزرگ دارد و توجه به آگاهى من نسبت به خودش داشته باشد.
در برابر هر گناه و معصیتى به یاد من بیفتد، و قلبش را از آنچه ناخوش دارم پاک کند، شیطان و وساوس شیطانى را مبغوض دارد، و ابلیس را بر قلب خویش مسلط نسازد و به او راه ندهد.
هنگامى که چنین کند محبت خاصى در قلبش جاى مى‏دهم، آن چنان که تمام دلش در اختیار من خواهد بود، و فراغت و اشتغال و هم و غم و سخنش از مواهبى است که من به اهل محبتم مى‏بخشم! چشم و گوش و قلب او را مى‏گشایم، تا با گوش قلبش حقایق غیب را بشنود و با دلش جلال و عظمت را بنگرد»! و سر انجام این حدیث نورانى با این جمله‏هاى بیدار کننده پایان مى‏گیرد:
«اى احمد! اگر بنده‏اى نماز تمام اهل آسمانها و زمین را به جا آورد، و روزه تمام اهل آسمانها و زمین را انجام دهد، همچون فرشتگان غذا نخورد و لباس (فاخرى) در تن نپوشد (و در نهایت زهد و وارستگى زندگى کند) ولى در قلبش ذره‏اى دنیاپرستى یا ریاست‏طلبى یا عشق به زینت دنیا باشد در سراى جاویدانم در جوار من نخواهد بود! و محبتم را از قلب او بر مى‏کنم! سلام و رحمتم بر تو باد، و الحمد للّه ربّ العالمین».
این سخنان عرشى که روح انسان را با خود به اوج آسمانها مى‏برد، و در معراج الهى سیر مى‏دهد و به آستانه عشق و شهود مى‏کشد تنها قسمتى از حدیث قدسى است.
افزون بر این ما اطمینان داریم که غیر از آنچه پیامبر صلّى اللّه علیه و آله در سخنانش براى ما بازگو کرده، اسرار و گفتگوها و رموز و اشاراتى میان او و محبوبش، رد و بدل شده که نه گوشها توانائى شنیدن آن را دارد و نه افکار عادى قدرت درکش را، و به همین دلیل در درون جان پاک پیامبر صلّى اللّه علیه و آله براى همیشه مکتوم مانده و جز خاصانش از آن آگاه نشده ‏اند.


(آیه 19)
این بتها زائیده هواى نفس شماست! پس از بیان بحثهاى مربوط به توحید، وحى، معراج و آیات عظمت خداوند یگانه در آسمانها به بطلان شرک و عقائد خرافى مشرکان در زمینه بتها مى‏پردازد.
مى‏فرماید: بعد از آن که عظمت خداوند و آیات بزرگ او را دانستید «به من خبر دهید آیا بتهاى لات و عزى ...» (أَ فَرَأَیْتُمُ اللَّاتَ وَ الْعُزَّى).


(آیه 20)
«و (همچنین بت) منات که سومین آنهاست» آیا دختران خدا هستند و منشأ سود و زیان براى شما مى‏باشند؟! (وَ مَناةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرى‏).
این سه بت در میان عرب از اهمیت و شهرت خاصى برخوردار بودند.


(آیه 21)
«آیا سهم شما پسر است و سهم او دختر»؟! (أَ لَکُمُ الذَّکَرُ وَ لَهُ الْأُنْثى‏). در حالى که به زعم شما دختران کم ارزشترند و حتى هنگامى که مى‏شنوید همسر شما دختر آورده از شدت اندوه و خشم سیاه مى‏شوید!


(آیه 22)
«اگر چنین باشد این تقسیمى ناعادلانه است» که میان خود و خدا قائل شدید! (تِلْکَ إِذاً قِسْمَةٌ ضِیزى‏). چرا که سهم خدا را پست‏تر از سهم خود مى‏دانید! به این ترتیب قرآن افکار منحط و خرافى آنها را به باد استهزا مى‏گیرد که شما از یکسو دختران را زنده به گور مى‏کنید و عیب و ننگ مى‏دانید، و از سوى دیگر فرشتگان را دختران خدا مى‏دانید، نه تنها خودشان را مى‏پرستید که مجسمه‏هاى بى‏روح آنها نیز به صورت بتها در نظر شما این همه احترام دارد. و از اینجا روشن مى‏شود که حد اقل بسیارى از بتهاى سنگى و چوبى که مورد پرستش عرب واقع مى‏شد به زعم آنها مجسمه‏هاى فرشتگان بود فرشتگانى که آنها را «ربّ النوع» و مدیر و مدبر عالم هستى مى‏دانستند و نسبت آنها را با خدا نسبت دختر و پدر مى‏پنداشتند.
از اینجا معلوم مى‏شود که قرآن هرگز نمى‏خواهد اعتقاد عرب جاهلى را در مورد تفاوت دختر و پسر بپذیرد، بلکه مى‏خواهد مسلمات طرف را به رخ او بکشد و الا نه دختر و پسر در منطق اسلام از نظر ارزش انسانى تفاوتى دارند، و نه فرشتگان دختر و پسر دارند و نه اصلا آنها فرزندان خدا هستند، و نه خدا اصولا فرزندى دارد.


(آیه 23)
در این آیه، قرآن با قاطعیت مى‏گوید: «اینها فقط نامهائى است که شما و پدرانتان بر آنها گذاشته‏اید (نامهائى بى‏محتوا و اسمهائى بى‏مسمى) و هرگز خداوند دلیل و حجتى بر آن نازل نکرده است» (إِنْ هِیَ إِلَّا أَسْماءٌ سَمَّیْتُمُوها أَنْتُمْ وَ آباؤُکُمْ ما أَنْزَلَ اللَّهُ بِها مِنْ سُلْطانٍ).
نه دلیلى از عقل بر آن دارید، و نه دلیلى از طریق وحى الهى، و جز یک مشت اوهام و خرافات و الفاظ تو خالى چیزى نیست.
و در پایان مى‏افزاید: «آنها فقط از گمانهاى بى‏اساس و هواى نفس پیروى مى‏کنند» و این موهومات همه زائیده پندار و هوى است (إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ ما تَهْوَى الْأَنْفُسُ).
«در حالى که هدایت از سوى پروردگارشان براى آنها آمده است» (وَ لَقَدْ جاءَهُمْ مِنْ رَبِّهِمُ الْهُدى‏).
اما چشم مى‏بندند و به آن پشت مى‏کنند، و در ظلمات این اوهام غوطه‏ور مى‏شوند.
اصولا هواى نفس خود بزرگترین و خطرناکترین بتهاست و سر چشمه پیدایش بتهاى دیگر، و مایه گرمى بازار بت‏پرستى است.


(آیه 24)
قرآن همچنان خرافه بت‏پرستى را تعقیب و محکوم مى‏کند.
نخست به آرزوهاى بى‏اساس بت‏پرستان و انتظاراتى که از بتها داشتند پرداخته، مى‏گوید: «آیا آنچه انسان تمنا دارد به آن مى‏رسد»؟! (أَمْ لِلْإِنْسانِ ما تَمَنَّى).
آیا ممکن است این اجسام بى‏روح و بى‏ارزش به شفاعت او در پیشگاه خدا برخیزند؟ و یا در مشکلات و گرفتاریها در دنیا و آخرت به او پناه بدهند؟


(آیه 25)
«در حالى که آخرت و دنیا از آن خداست» (فَلِلَّهِ الْآخِرَةُ وَ الْأُولى‏).
عالم اسباب بر محور اراده او مى‏چرخد، و هر موجودى هر چه دارد از برکت وجود اوست، شفاعت از ناحیه او و حل مشکلات نیز به دست قدرت اوست.
و به این ترتیب قرآن مشرکان را بکلى از شفاعت بتها و حل مشکلات به وسیله آنها مأیوس و نومید مى‏کند.
گسترش دامنه آرزوها! آرزو و تمنا از محدود بودن قدرت انسان و توانائى او سر چشمه مى‏گیرد زیرا هر گاه به چیزى علاقه داشت و به آن نرسید شکل آرزو و تمنا به خود مى‏گیرد.
البته آرزوهاى انسان گاهى صادق است و از روح بلند او سر چشمه مى‏گیرد و عاملى است براى حرکت و تلاش و جهاد و سیر تکاملى او، مثل این که انسان آرزو مى‏کند در علم و دانش و تقوا و شخصیت و آبرو سر آمد جهانیان باشد.
ولى بسیار مى‏شود که این آرزوها کاذب است، و مایه غفلت و بى‏خبرى و تخدیر و عقب ماندگى است، مثل آرزوى رسیدن به عمر جاویدان، و خلود در زمین، و در اختیار گرفتن تمام اموال و ثروتها، و حکومت بر همه انسانها و موهومات دیگرى از این قبیل.
و به همین دلیل در روایات اسلامى تشویق شده که مردم به سراغ آرزوهاى خیر بروند، در حدیثى از پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله مى‏خوانیم: «کسى که تمناى چیزى کند که موجب رضاى خداست از دنیا بیرون نمى‏رود مگر به آن برسد».


(آیه 26)
شفاعت هم به اذن اوست! در این آیه براى تأکید بیشتر روى همین مسأله مى‏افزاید: «و چه بسیار فرشتگان آسمانها که شفاعت آنها هیچ سودى نمى‏بخشد، مگر پس از آن که خدا براى هر کس بخواهد و راضى باشد اجازه (شفاعت) دهد» (وَ کَمْ مِنْ مَلَکٍ فِی السَّماواتِ لا تُغْنِی شَفاعَتُهُمْ شَیْئاً إِلَّا مِنْ بَعْدِ أَنْ یَأْذَنَ اللَّهُ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَرْضى‏).
جائى که فرشتگان آسمان با آن همه عظمت، حتى به صورت جمعى قادر بر شفاعت نیستند، جز به اذن و رضاى پروردگار، از این بتهاى بى‏شعور و فاقد هر گونه ارزش چه انتظارى دارید؟



منبع : http://zaeim.parsiblog.com/Posts/348

(آیه 27)
قرآن همچنان موضوع آیات قبل را در زمینه نفى عقائد مشرکان تعقیب کرده، نخست مى‏فرماید: «کسانى که به آخرت ایمان ندارند فرشتگان را دختر (خدا) نامگذارى مى‏کنند» (إِنَّ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ لَیُسَمُّونَ الْمَلائِکَةَ تَسْمِیَةَ الْأُنْثى‏).
آرى! این سخن زشت و شرم‏آور تنها از کسانى سر مى‏زند که به حساب و جزاى اعمال معتقد نیستند که اگر عقیده داشتند این چنین جسورانه سخن نمى‏گفتند، سخنى که کمترین دلیلى بر آن ندارند، بلکه دلائل عقلى نشان مى‏دهد نه خداوند فرزندى دارد نه فرشتگان دخترند.


(آیه 28)
سپس به یکى از دلائل روشن بطلان این نامگذارى اشاره کرده، مى‏افزاید: «آنها هرگز به این سخن دانشى ندارند، بلکه از گمان بى‏پایه پیروى مى‏کنند با اینکه گمان هرگز انسان را بى‏نیاز از حق نمى‏کند» (وَ ما لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ إِنَّ الظَّنَّ لا یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئاً).
انسان متعهد و معتقد هرگز سخنى را بدون علم و آگاهى نمى‏گوید، و نسبتى را به کسى بى‏دلیل نمى‏دهد، تکیه بر گمان و پندار کار شیطان و انسانهاى شیطان صفت است، و قبول خرافات و موهومات نشانه انحراف و بى‏عقلى است.
البته گمانهائى که معقول و موجه است و غالبا مطابق واقع و مبناى کار عقلا در زندگى روزمره مى‏باشد، مانند شهادت شهود در محکمه و دادگاه، یا «قول اهل خبره» و یا «ظواهر الفاظ» و امثال آن داخل در این آیات نیست، این گونه گمانها در حقیقت یک نوع علم عرفى است نه گمان.


(آیه 29)
سپس براى این که روشن کند این گروه اهل استدلال و منطق نیستند، و حب دنیا و فراموش کردن یاد خدا آنها را در لجنزار این موهومات و خرافات غوطه‏ور ساخته، مى‏افزاید: «حال که چنین است از کسى که از یاد ما روى مى‏گرداند، و جز زندگى مادى دنیا را نمى‏طلبد اعراض کن و به آنها اعتنا مکن که شایسته سخن نیستند! (فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِکْرِنا وَ لَمْ یُرِدْ إِلَّا الْحَیاةَ الدُّنْیا).
«ذکر خدا» مفهوم گسترده‏اى دارد که هر گونه توجه به خدا را چه از طریق قرآن، و دلیل عقل، و چه از طریق سنت، و یاد قیامت شامل مى‏گردد.
شاید نیاز به تذکر نداشته باشد که امر به اعراض از این گروه هرگز منافاتى با تبلیغ رسالت که وظیفه اصلى پیامبر صلّى اللّه علیه و آله است ندارد. چرا که تبلیغ و انذار و بشارت مخصوص مواردى است که حد اقل احتمال تأثیر وجود داشته باشد، آنجا که یقین به عدم تأثیر است نباید نیروها را به هدر داد، و بعد از اتمام حجت باید اعراض کرد.


(آیه 30)
در این آیه براى اثبات انحطاط فکرى این گروه مى‏افزاید: «این آخرین حدّ آگاهى آنهاست»! (ذلِکَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ).
و در پایان مى‏گوید: «پروردگار تو کسانى را که از راه او گمراه شده‏اند بهتر مى‏شناسد و (همچنین) هدایت یافتگان را از همه بهتر مى‏شناسد» (إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِیلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اهْتَدى‏).
جمله «ذلِکَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ» مى‏تواند اشاره به خرافاتى همچون بت‏پرستى و فرشتگان را دختران خدا دانستن باشد، یعنى نهایت آگاهى این گروه همین موهومات است. یا اشاره به دنیاپرستى و اسارت آنها در چنگال مادیات، یعنى نهایت فهم و شعورشان این است که به خواب و خور و عیش و نوش و متاع فانى و زود گذر و زرق و برق دنیا قناعت کرده‏اند.
در دعاى معروفى که در اعمال ماه شعبان از پیغمبر گرامى اسلام صلّى اللّه علیه و آله نقل شده مى‏خوانیم: «خداوندا! دنیا را بزرگترین مشغولیات فکرى ما و نهایت علم و آگاهى ما قرار مده».
پایان آیه اشاره به این حقیقت است که خداوند هم گمراهان را به خوبى مى‏شناسد و هم هدایت یافتگان را، یکى را مشمول غضبش و دیگرى را مشمول لطفش مى‏سازد، و در قیامت هر کدام را بر طبق اعمالشان جزا خواهد داد.


(آیه 31)
از آنجا که در آیات گذشته سخن از علم خداوند نسبت به گمراهان و هدایت‏یافتگان بود، در این آیه در ادامه همین سخن مى‏افزاید:
«و براى خداست آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است» (وَ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ).
مالکیت مطلقه در عالم هستى از آن اوست، و نیز حاکمیت مطلقه از آن او، و به همین دلیل تدبیر عالم هستى نیز به دست اوست، و چون چنین است جز او شایسته عبودیت و شفاعت نیست.
هدف بزرگ او از این آفرینش گسترده این است که انسان یعنى گل سر سبد عالم هستى را با برنامه‏هاى تکوینى و تشریعى و تعلیم و تربیت انبیا در مسیر تکامل پیش برد.
لذا در پایان آیه به عنوان نتیجه این مالکیت مى‏فرماید: غرض این است «تا بدکاران را به کیفر کارهاى بدشان برساند، و نیکوکاران را در برابر اعمال نیکشان پاداش دهد» (لِیَجْزِیَ الَّذِینَ أَساؤُا بِما عَمِلُوا وَ یَجْزِیَ الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى).


منبع : http://zaeim.parsiblog.com/Posts/349

(آیه 32)
سپس به توصیف این گروه نیکوکار پرداخته، چنین مى‏گوید: «آنها کسانى هستند که از گناهان بزرگ و اعمال زشت دورى مى‏کنند، جز گناهان صغیره» که گاه آلوده آن مى‏شوند (الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ).
قرائن موجود در آیه گواهى مى‏دهد که «لمم» به معنى گناهانى است که احیانا از انسان سر مى‏زند، سپس متوجه مى‏شود و آن را ترک مى‏گوید.
به علاوه در جمله بعد قرآن مى‏گوید: «آمرزش پروردگار تو گسترده است» (إِنَّ رَبَّکَ واسِعُ الْمَغْفِرَةِ).
این نیز دلیلى است بر این که گناهى از او سر زده که نیاز به غفران پروردگار دارد، نه تنها قصد و نیت و نزدیک شدن به گناه بى‏آنکه آن را مرتکب شده باشد.
به هر حال منظور این است که نیکوکاران ممکن است لغزشى داشته باشند، ولى گناه بر خلاف طبع و سجیه آنهاست، روح و قلب آنها همواره پاک است و آلودگیها جنبه عرضى دارد، و لذا به محض ارتکاب گناه پشیمان مى‏شوند و از خدا تقاضاى بخشش مى‏کنند.
در دنباله آیه براى تأکید عدالت پروردگار، در مسأله پاداش و کیفر از علم بى‏پایان او که همه بندگان و اعمالشان را فرا مى‏گیرد سخن مى‏گوید.
مى‏فرماید: «او نسبت به شما از همه آگاهتر است، از آن هنگام که شما را از زمین آفرید، و در آن موقع که به صورت جنینهائى در شکم مادرانتان بودید» (هُوَ أَعْلَمُ بِکُمْ إِذْ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ إِذْ أَنْتُمْ أَجِنَّةٌ فِی بُطُونِ أُمَّهاتِکُمْ).
آفرینش انسان از زمین یا به اعتبار خلقت نخستین او از طریق حضرت آدم است که از خاک آفریده شده، و یا به اعتبار این است که تمام مواد تشکیل دهنده وجود انسان از زمین گرفته شده، که از طریق تغذیه در ترکیب‏بندى نطفه، و سپس در مراحل پرورش جنین مؤثر است، و در هر حال هدف این است که خداوند از همان زمان که ذرات وجود شما در لابلاى خاکهاى زمین بود و از آن روز که نطفه ناچیزى در رحم مادر در درون پرده‏هاى ظلمانى رحم بودید از تمام جزئیات وجود شما آگاه بوده است، با این حال چگونه ممکن است از اعمال شما بى‏خبر باشد؟! این تعبیر ضمنا مقدمه‏اى است براى سخن بعد که مى‏فرماید: «پس خودستائى نکنید (و از پاک بودن خود سخن مگوئید، چرا که) او پرهیزکاران را بهتر مى‏شناسد» (فَلا تُزَکُّوا أَنْفُسَکُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقى‏).
نه نیازى به معرفى شما دارد، و نه شرح اعمال نیکتان، او هم از اعمال شما آگاه است، و هم از میزان خلوص نیتتان، و حتى شما را از خودتان بهتر مى‏شناسد.
«کبائر الاثم» چیست؟
هر گناهى که یکى از شرائط زیر را داشته باشد کبیره محسوب مى‏شود:
الف- گناهانى که خداوند وعده عذاب در باره آن داده است.
ب- گناهانى که در نظر اهل شرع و لسان روایات با عظمت یاد شده.
ج- گناهانى که در منابع شرع بزرگتر از گناهى شمرده شده که جزء کبائر است.
د- و بالاخره گناهانى که در روایات معتبر تصریح به کبیره بودن آن شده است.
در روایات اسلامى تعداد کبائر مختلف ذکر شده، در بعضى تعداد آنها هفت گناه (قتل نفس، عقوق والدین، رباخوارى، بازگشت به دار الکفر بعد از هجرت، نسبت زنا به زنان پاکدامن دادن، خوردن مال یتیم و فرار از جهاد).
و در بعضى دیگر تعداد آنها ده و در بعضى نوزده گناه و در بعضى تعداد بسیار بیشترى دیده مى‏شود.
در حدیثى از امام باقر علیه السّلام در تفسیر آیه مورد بحث آمده است: «هیچ کس از شما نباید به فزونى نماز و روزه و زکات و مناسک حج و عمره افتخار کند زیرا خداوند پرهیزکاران شما را از همه بهتر مى‏شناسد».


(آیه 33)
شأن نزول:
در مورد این آیه نقل شده: «ولید بن مغیره» به سوى پیامبر صلّى اللّه علیه و آله آمد و به اسلام نزدیک شد، بعضى از مشرکان او را سرزنش کرده، گفتند:
آئین بزرگان ما را رها کردى، آنها را گمراه شمردى، و گمان کردى آنها در آتش دوزخند! او گفت: راستى من از عذاب خدا مى‏ترسم! شخص سرزنش کننده گفت: اگر چیزى از اموالت را به من دهى و به سوى شرک باز گردى من عذاب تو را بر گردن مى‏گیرم! ولید بن مغیره این کار را کرد، ولى مالى را که بنا بود بپردازد جز قسمت کمى از آن را نپرداخت! آیه نازل شد و ولید را به خاطر روى گرداندن از ایمان نکوهش کرد.
تفسیر:
در آیات گذشته سخن از این بود که خداوند بدکاران را در برابر اعمال بدشان کیفر مى‏دهد و نیکوکاران را پاداش، چون ممکن است بعضى تصور کنند مى‏شود کسى را به گناه دیگرى کیفر داد، یا گناه دیگرى را بر گردن گرفت آیه در مقام نفى این توهم برآمده، و این اصل مهم اسلامى را که نتیجه اعمال هر کس فقط به خود او باز مى‏گردد تشریح مى‏کند.
نخست مى‏فرماید: «آیا دیدى آن کس را که (از اسلام- یا از انفاق) روى گردان شد» (أَ فَرَأَیْتَ الَّذِی تَوَلَّى).


(آیه 34)
«و کمى عطا کرد و از (پرداخت مال) بیشتر امساک نمود» به گمان این که دیگرى مى‏تواند بار گناهان او را بر دوش گیرد (وَ أَعْطى‏ قَلِیلًا وَ أَکْدى‏).


(آیه 35)
«آیا نزد او علم غیب است و مى‏بیند» که دیگران مى‏توانند گناهان او را بر دوش گیرند؟! (أَ عِنْدَهُ عِلْمُ الْغَیْبِ فَهُوَ یَرى‏).
چه کسى از قیامت آمده و براى آنها خبر آورده است که افراد مى‏توانند رشوه گیرند و گناه دیگران را بر گردن نهند؟!


(آیه 36)
بعد از این اعتراض شدید قرآن به بیان یک اصل کلى که در سایر آئینهاى آسمانى نیز بوده است، پرداخته، چنین مى‏گوید: کسى که با این وعده‏هاى خیالى دست از انفاق (یا ایمان) برداشته، و مى‏خواهد خود را با پرداختن مختصر مالى از کیفر الهى رهائى بخشد «آیا از آنچه در کتب موسى نازل گردیده با خبر نشده است»؟! (أَمْ لَمْ یُنَبَّأْ بِما فِی صُحُفِ مُوسى‏).


(آیه 37)
«و (همچنین آنچه) در کتب ابراهیم، همان کسى که وظیفه خود را بطور کامل ادا کرد» (وَ إِبْراهِیمَ الَّذِی وَفَّى).
همان پیامبر بزرگى که به تمام عهد و پیمانهاى الهى وفا کرد، حق رسالت او را ادا نمود، و براى تبلیغ آئین او از هیچ مشکل و تهدید و آزارى نهراسید، همان کسى که در راه خدا تن را به آتش سپرد و قلبش را به خدا، و فرزندش را به قربانى، و اموالش را به برادران و یاران.


(آیه 38)
آیا با خبر نشده است که در تمام این کتب آسمانى این حکم نازل شده «که هیچ کس بار گناه دیگرى را بر دوش نمى‏گیرد»؟! (أَلَّا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏).


(آیه 39)
سپس براى توضیح بیشتر مى‏افزاید: آیا خبر ندارد در این کتب آسمانى آمده است «که براى انسان بهره‏اى جز سعى و کوشش او نیست»؟! (وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى‏).



منبع : http://zaeim.parsiblog.com/Posts/349

[golrooz] صفحه ی 314 از قرآن کریم شامل آیات 40 تا 62 از سوره ی نجم و آیات 1 تا 13 از سوره ی قمر [golrooz]



اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
پناه میبرم به خدا از شر شیطان رانده شده



بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان



وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَيٰ(40)
و اينكه تلاش او بزودي ديده مي‌شود،(40)



ثُمَّ يُجْزَيٰهُ الْجَزَآءَ الْأَوْفَيٰ(41)
سپس به او جزاي كافي داده خواهد شد!(41)



وَأَنَّ إِلَيٰ رَبِّكَ الْمُنتَهَيٰ(42)
(و آيا از كتب پيشين انبيا به او نرسيده است) كه همه امور به پروردگارت منتهي مي‌گردد؟!(42)



وَأَنَّهُ هُوَ أَضْحَكَ وَأَبْكَيٰ(43)
و اينكه اوست كه خنداند و گرياند،(43)



وَأَنَّهُ هُوَ أَمَاتَ وَأَحْيَا(44)
و اوست كه ميراند و زنده كرد،(44)



وَأَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنثَيٰ(45)
و اوست كه دو زوج نر و مادّه را آفريد(45)



مِن نُّطْفَةٍ إِذَا تُمْنَيٰ(46)
از نطفه‌اي هنگامي كه خارج مي‌شود (و در رحم مي‌ريزد)،(46)



وَأَنَّ عَلَيْهِ النَّشْأَةَ الْأُخْرَيٰ(47)
و اينكه بر خداست ايجاد عالم ديگر (تا عدالت اجرا گردد)،(47)



وَأَنَّهُ هُوَ أَغْنَيٰ وَأَقْنَيٰ(48)
و اينكه اوست كه بي‌نياز كرد و سرمايه باقي بخشيد،(48)



وَأَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرَيٰ(49)
و اينكه اوست پروردگار ستاره «شعرا»!(49)



وَأَنَّهُ أَهْلَكَ عَادًا الْأُولَيٰ(50)
(و آيا به انسان نرسيده است كه در كتب انبياي پيشين آمده) كه خداوند قوم «عاد نخستين» را هلاك كرد؟!(50)



وَثَمُودَا۟ فَمَآ أَبْقَيٰ(51)
و همچنين قوم «ثمود» را، و كسي از آنان را باقي نگذارد!(51)



وَقَوْمَ نُوحٍ مِّن قَبْلُ إِنَّهُمْ كَانُوا۟ هُمْ أَظْلَمَ وَأَطْغَيٰ(52)
و نيز قوم نوح را پيش از آنها، چرا كه آنان از همه ظالمتر و طغيانگرتر بودند!(52)



وَالْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوَيٰ(53)
و نيز شهرهاي زير و رو شده (قوم لوط) را فرو كوبيد،(53)



فَغَشَّيٰهَا مَا غَشَّيٰ(54)
سپس آنها را با عذاب سنگين پوشانيد!(54)



فَبِأَيِّ ءَالَآءِ رَبِّكَ تَتَمَارَيٰ(55)
(بگو:) در كدام يك از نعمتهاي پروردگارت ترديد داري؟!(55)



هَٰذَا نَذِيرٌ مِّنَ النُّذُرِ الْأُولَيٰٓ(56)
اين (پيامبر) بيم‌دهنده‌اي از بيم‌دهندگان پيشين است!(56)



أَزِفَتِ الْءَازِفَةُ(57)
آنچه بايد نزديك شود، نزديك شده است (و قيامت فرامي‌رسد)،(57)



لَيْسَ لَهَا مِن دُونِ اللَّهِ كَاشِفَةٌ(58)
و هيچ كس جز خدا نمي‌تواند سختيهاي آن را برطرف سازد!(58)



أَفَمِنْ هَٰذَا الْحَدِيثِ تَعْجَبُونَ(59)
آيا از اين سخن تعجّب مي‌كنيد،(59)



وَتَضْحَكُونَ وَلَا تَبْكُونَ(60)
و مي‌خنديد و نمي‌گرييد،(60)



وَأَنتُمْ سَٰمِدُونَ(61)
و پيوسته در غفلت و هوسراني به سر مي‌بريد؟!(61)



فَاسْجُدُوا۟ لِلَّهِ وَاعْبُدُوا۟ ۩(62)
حال كه چنين است همه براي خدا سجده كنيد و او را بپرستيد!(62)



بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند بخشنده بخشایشگر



اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانشَقَّ الْقَمَرُ(1)
قيامت نزديك شد و ماه از هم شكافت!(1)



وَإِن يَرَوْا۟ ءَايَةً يُعْرِضُوا۟ وَيَقُولُوا۟ سِحْرٌ مُّسْتَمِرٌّ(2)
و هرگاه نشانه و معجزه‌اي را ببينند روي گردانده، مي‌گويند: «اين سحري مستمر است»!(2)



وَكَذَّبُوا۟ وَاتَّبَعُوٓا۟ أَهْوَآءَهُمْ وَكُلُّ أَمْرٍ مُّسْتَقِرٌّ(3)
آنها (آيات خدا را) تكذيب كردند و از هواي نفسشان پيروي نمودند؛ و هر امري قرارگاهي دارد!(3)



وَلَقَدْ جَآءَهُم مِّنَ الْأَنۢبَآءِ مَا فِيهِ مُزْدَجَرٌ(4)
به اندازه كافي براي بازداشتن از بديها اخبار (انبيا و امّتهاي پيشين) به آنان رسيده است!(4)



حِكْمَةٌۢ بَٰلِغَةٌ فَمَا تُغْنِ النُّذُرُ(5)
اين آيات، حكمت بالغه الهي است؛ امّا انذارها (براي افراد لجوج) فايده نمي‌دهد!(5)



فَتَوَلَّ عَنْهُمْ يَوْمَ يَدْعُ الدَّاعِ إِلَيٰ شَيْءٍ نُّكُرٍ(6)
بنابر اين از آنها روي بگردان، و روزي را به ياد آور كه دعوت كننده الهي مردم را به امر وحشتناكي دعوت مي‌كند (دعوت به حساب اعمال)!(6)



خُشَّعًا أَبْصَٰرُهُمْ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ كَأَنَّهُمْ جَرَادٌ مُّنتَشِرٌ(7)
آنان در حالي كه چشمهايشان از شدّت وحشت به زير افتاده، همچون ملخهاي پراكنده از قبرها خارج مي‌شوند،(7)



مُّهْطِعِينَ إِلَي الدَّاعِ يَقُولُ الْكَٰفِرُونَ هَٰذَا يَوْمٌ عَسِرٌ(8)
در حالي كه (بر اثر وحشت و اضطراب) بسوي اين دعوت كننده گردن مي‌كشند؛ كافران مي‌گويند: «امروز روز سخت و دردناكي است!»(8)



۞ كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ فَكَذَّبُوا۟ عَبْدَنَا وَقَالُوا۟ مَجْنُونٌ وَازْدُجِرَ(9)
پيش از آنها قوم نوح تكذيب كردند، (آري) بنده ما (نوح) را تكذيب كرده و گفتند: «او ديوانه است!» و (با انواع آزارها از ادامه رسالتش) بازداشته شد(9)



فَدَعَا رَبَّهُ أَنِّي مَغْلُوبٌ فَانتَصِرْ(10)
او به درگاه پروردگار عرضه داشت: «من مغلوب (اين قوم طغيانگر) شده‌ام، انتقام مرا از آنها بگير!»(10)



فَفَتَحْنَآ أَبْوَٰبَ السَّمَآءِ بِمَآءٍ مُّنْهَمِرٍ(11)
در اين هنگام درهاي آسمان را با آبي فراوان و پي‌درپي گشوديم؛(11)



وَفَجَّرْنَا الْأَرْضَ عُيُونًا فَالْتَقَي الْمَآءُ عَلَيٰٓ أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ(12)
و زمين را شكافتيم و چشمه‌هاي زيادي بيرون فرستاديم؛ و اين دو آب به اندازه مقدّر با هم درآميختند (و درياي وحشتناكي شد)!(12)



وَحَمَلْنَٰهُ عَلَيٰ ذَاتِ أَلْوَٰحٍ وَدُسُرٍ(13)
و او را بر مركبي از الواح و ميخهايي ساخته شده سوار كرديم؛(13)



صدق الله العلي العظيم

(آیه 40)
و آیا خبر ندارد «که تلاش او به زودى دیده مى‏شود»؟! (وَ أَنَّ سَعْیَهُ سَوْفَ یُرى‏).
نه تنها نتیجه‏ هاى این سعى و تلاش- چه در مسیر خیر باشد یا شر- بلکه خود اعمال او، در آن روز در برابرش آشکار مى‏شود، همان گونه که در آیه 30 سوره آل عمران مى‏فرماید: «روزى که هر کس اعمال نیکى را که انجام داده حاضر مى‏بیند».


(آیه 41)
«سپس (در برابر عملش) به او جزاى کافى داده خواهد شد» (ثُمَّ یُجْزاهُ الْجَزاءَ الْأَوْفى‏).
منظور از «جزاء اوفى» جزائى است که درست به اندازه عمل باشد، البته این منافات با تفضّل الهى در مورد اعمال نیک به ده برابر، یا صدها، و هزاران برابر ندارد.
در آیات فوق اشاره به سه اصل از اصول مسلم اسلامى شده، که در کتب آسمانى پیشین نیز به عنوان اصول مسلمى شناخته شده است:
الف- هر کس مسؤول گناهان خویش است.
ب- بهره هر کس در آخرت همان سعى و کوشش اوست.
ج- خداوند به هرکس در برابر عملش جزاى کامل مى‏دهد.
و به این وسیله قرآن خط بطلان بر بسیارى از اوهام و خرافات که عوام مردم دارند، و یا احیانا در بعضى از مذاهب به صورت یک عقیده درآمده است مى‏کشد.


(آیه 42)
تمام خطوط به او منتهى مى‏شود! قرآن در ادامه بحثهاى گذشته پیرامون مسأله جزاى اعمال مى‏فرماید: آیا انسان خبر ندارد که در صحف موسى و ابراهیم آمده است «که همه امور به پروردگارت منتهى مى‏گردد» (وَ أَنَّ إِلى‏ رَبِّکَ الْمُنْتَهى‏).
نه تنها حساب و ثواب و جزا و کیفر در آخرت به دست قدرت اوست که در این جهان نیز سلسله اسباب و علل به ذات پاک او منتهى مى‏گردد، تمام تدبیرات این جهان از تدبیر او نشأت مى‏گیرد، و بالاخره تکیه‏گاه عالم هستى و ابتدا و انتهاى آن ذات پاک خداست.
در بعضى از روایات در تفسیر این آیه از امام صادق علیه السّلام چنین مى‏خوانیم:
«هنگامى که سخن به ذات خدا مى‏رسد سکوت کنید».
یعنى در باره ذات او سخن نگوئید که عقلها در آنجا حیران است و به جائى نمى‏رسد، و اندیشه در ذات نامحدود براى عقول محدود غیر ممکن است، چرا که هر چه در اندیشه گنجد محدود است و خداوند محال است محدود گردد.
این تفسیر با آنچه گفتیم منافات ندارد و هر دو مى‏تواند در معنى آیه جمع باشد.


(آیه 43)
سپس براى روشن ساختن حاکمیت او در امر ربوبیت، و منتهى شدن همه امور این جهان به ذات پاک او، مى‏افزاید: و نیز آمده است «اوست که خنداند و گریاند» (وَ أَنَّهُ هُوَ أَضْحَکَ وَ أَبْکى‏).


(آیه 44)
«و اوست که میراند و زنده کرد» (وَ أَنَّهُ هُوَ أَماتَ وَ أَحْیا).



منبع : http://zaeim.parsiblog.com/Posts/349

(آیه 45)
«و اوست که دو زوج نر و ماده را آفرید» (وَ أَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَیْنِ الذَّکَرَ وَ الْأُنْثى‏).


(آیه 46)
«از نطفه ‏اى هنگامى که خارج مى‏شود» و در رحم مى‏ریزد (مِنْ نُطْفَةٍ إِذا تُمْنى‏).
چند آیه فوق در حقیقت بیان جامع و توضیح جالبى است براى مسأله انتهاى همه امور به ربوبیت و تدبیر پروردگار، زیرا مى‏گوید: مرگ و حیات شما به دست اوست، تداوم نسلها از طریق آفرینش زوجین نیز به تدبیر اوست همچنین تمام حوادثى که در طول زندگى انسان رخ مى‏دهد از ناحیه اوست، او مى‏گریاند یا مى‏خنداند، مى‏میراند یا زنده مى‏کند، و به این ترتیب سر رشته زندگى از آغاز تا انجام، همه به ذات پاکش منتهى مى‏گردد.
در حدیثى مفهوم خنده و گریه در این آیه توسعه داده شده و در تفسیر آن چنین مى‏گوید: «خداوند آسمان را با باران مى‏گریاند، و زمین را با گیاهان مى‏خنداند»!


(آیه 47)
بعد از ذکر امورى که مربوط به ربوبیت و تدبیر پروردگار است به امر معاد پرداخته مى‏گوید: آیا انسان خبر ندارد که در کتب پیشین آمده «که بر خداست ایجاد عالم دیگر» تا عدالت اجرا گردد! (وَ أَنَّ عَلَیْهِ النَّشْأَةَ الْأُخْرى‏).


(آیه 48)
سپس مى‏افزاید: «و این که اوست که (بندگان را) بى‏نیاز کرد و سرمایه باقى بخشید» (وَ أَنَّهُ هُوَ أَغْنى‏ وَ أَقْنى‏).
خداوند نه تنها در جنبه‏هاى مادى نیازمندیهاى انسان را با لطف عمیمش بر طرف ساخته، سرمایه‏هاى مستمرى در اختیار او گذارده، که در زندگى معنوى نیز احتیاجات انسانها را در امر تعلیم و تربیت و تکامل از طریق اعزام رسولان، و انزال کتب آسمانى، و عطاى مواهب معنوى مرتفع ساخته است.


(آیه 49)
سر انجام در این آیه مى‏فرماید: آیا انسان نمى‏داند که در کتب پیشین آمده «که اوست پروردگار ستاره شعرا»؟! (وَ أَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرى‏).
تکیه بر خصوص «ستاره شعرا»- علاوه بر این که این ستاره درخشنده‏ترین ستارگان آسمان است که معمولا به هنگام سحر در کنار صورت فلکى «جوزا» در آسمان ظاهر مى‏شود و کاملا جلب توجه مى‏کند- به خاطر این است که گروهى از مشرکان عرب آن را مى‏پرستیدند، قرآن مى‏گوید: چرا شعرا را مى‏پرستید؟ آفریدگار و پروردگار آن را بپرستید.


(آیه 50)
این همه درس عبرت کافى نیست؟ در آیات گذشته ده مطلب در طى دو فراز ذکر شده بود، فراز اول ناظر به مسؤولیت هر کس در مقابل اعمالش مى‏باشد، و فراز دوم در باره منتهى شدن تمام خطوط به پروردگار سخن مى‏گوید، و در اینجا که تنها به ذکر یک مطلب مى‏پردازد سخن از مجازات و هلاکت دردناک چهار قوم از اقوام ستمگر پیشین است که هشدارى است براى آنها که از دستورات گذشته سرپیچى مى‏کنند و به مبدأ و معاد ایمان ندارند.
نخست مى‏فرماید: آیا انسان خبر ندارد که در کتب پیشین آمده است «که خداوند قوم عاد نخستین را هلاک کرد»؟! (وَ أَنَّهُ أَهْلَکَ عاداً الْأُولى‏).
توصیف قوم عاد به «الاولى» (نخستین) یا به خاطر قدمت این قوم است و یا به خاطر آن است که در تاریخ، دو قوم «عاد» وجود داشته‏اند و قوم معروف که پیامبرشان حضرت هود (ع) بود همان عاد نخستین است.


(آیه 51)
سپس مى‏افزاید: «و همچنین قوم ثمود را (بر اثر طغیانشان هلاک کرد) و کسى از آنها را باقى نگذارد» (وَ ثَمُودَ فَما أَبْقى‏).


(آیه 52)
سپس در باره قوم نوح مى‏فرماید: «و نیز قوم نوح را پیش از آنها» هلاک کرد (وَ قَوْمَ نُوحٍ مِنْ قَبْلُ).
«چرا که آنان از همه ظالمتر و طغیانگرتر بودند» (إِنَّهُمْ کانُوا هُمْ أَظْلَمَ وَ أَطْغى‏). چرا که پیامبرشان نوح در مدتى طولانى‏تر از تمام انبیاء به تبلیغ آنان پرداخت، با این حال جز تعداد کمى به دعوت او پاسخ نگفتند، و در شرک و بت‏پرستى و تکذیب و آزار نوح پافشارى و سرسختى فوق العاده‏اى داشتند، چنانکه شرح آن به خواست خدا در تفسیر سوره نوح خواهد آمد.


(آیه 53)
قوم لوط چهارمین قومى هستند که به آنها اشاره کرده، مى‏گوید:
«و نیز شهرهاى زیر و رو شده (قوم لوط) را فرو کوبید» (وَ الْمُؤْتَفِکَةَ أَهْوى‏).
در ظاهر زلزله شدیدى این آبادیها را به آسمان پرتاب کرد و واژگون ساخت و بر زمین کوبید، و طبق روایات جبرئیل آنها را به قوت خداداد از زمین برکند و وارونه کرد و بر زمین افکند.


(آیه 54)
سپس «آنها را با عذاب سنگین پوشانید» (فَغَشَّاها ما غَشَّى).
آرى! بارانى از سنگهاى آسمانى بر آنها فرو ریخت و سراسر این شهرهاى زیر و رو شده را زیر آوارى از سنگ مدفون ساخت.


(آیه 55)
در پایان این بحث به مجموعه نعمتهائى که در آیات گذشته آمده است، اشاره کرده و در شکل یک استفهام انکارى مى‏فرماید: «در کدامیک از نعمتهاى پروردگارت تردید دارى» (فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکَ تَتَمارى‏).
آیا در نعمت حیات، یا اصل نعمت آفرینش، و یا این نعمت که خداوند کسى را به جرم دیگرى مجازات نمى‏کند و خلاصه آنچه در کتب پیشین آمده و در قرآن نیز تأکید شده است شک و تردید دارى؟
درست است که مخاطب در این آیه شخص پیامبر صلّى اللّه علیه و آله است. ولى مفهوم آن همگان را شامل مى‏شود، بلکه هدف اصلى از آن بیشتر افراد دیگرند.



منبع : http://zaeim.parsiblog.com/Posts/350