حسنلو؛ گنجینه تمدن 8000 ساله ایران (+عکس)

جام زرین حسنلو

مهمترین اثر مکشوفه تپه باستانی حسنلو که اهمیت ویژه ای در جهان و باستان شناسی دارد، جام طلایی حسنلو است. وزن این جام 950 گرم، بلندای آن 21 سانتیمتر، قطر آن 25 سانتیمتر و محیط لبه آن 61 سانتیمتر است و در موزه ایران باستان تهران نگهداری می‌شود.
این جام اثر کاملا خیره کننده ای است، زیرا بیش از حد ظریف کاری داشته و فاقد ترکیب مجلل است.
قدمت جام طلایی کشف شده از تپه حسنلو در حدود 800 سال قبل از میلاد مسیح است، بر روی بدنه این جام معروف، نقش های بسیاری حک شده است که احتمالا داستان حماسی را روایت می‌کنند.

تپه های باستانی آذربایجان غربی
علاوه بر تپه تاریخی حسنلوی نقده در آذربایجان غربی تپه های تاریخی فراوانی وجود دارد که هریک روایت گر تاریخ تمدن هزاران ساله کشور است.

تپه حاجی فیروز
تپه حاجی فیروز در بخش شرقی دره "سلدوز" و تقریباً در دو کیلومتری جنوب شرقی تپه حسنلو قرار دارد، حفاری های این تپه 16 لایه استقرار و یازده مرحله ساختمان سازی را مشخص می‌کند.
بر طبق این حفاری ها، واحدهای ساختمان های هزاره ششم ق.م حاجی فیروز به صورت واحدهایی مستقل از یک دیگر بنا شده بودند.

واحدهای ساختمانی دارای اتاق های نشیمن، محل آماده سازی غذا و پخت و پز، انبارک های غذا و آذوقه و خمره های ذخیره بود. اجساد کودکان را هم معمولا در زیر کف این قسمت دفن می‌کردند. دیوارها را معمولا از چینه و در بعضی موارد از خشت هایی که بدون قالب بود، می‌ساختند، سطوح دیوارها را گاهی با مخلوطی از کاهگل و گچ اندود کرده بودند. روی قسمتی از دیوار یکی از منازل اثر رنگ قرمز مشاهده شد. کف بعضی از اتاق های نشیمن را هم با محلول گل آجری قرمز کرده باشند.

- - - به روز رسانی شده - - -

سفال های منقوش حاجی فیروز را می‌توان یکی از عناصر فرهنگی مشخصه دوره حاجی فیروز محسوب کرد. نقاشی روی سطح خارجی ظرف صورت می‌گرفت و به ندرت نمونه هایی دیده شده است که سطح داخلی ظرف را نیز با نقاشی تزیین کرده بودند.
عناصر نقشی عبارت بودند از: انواع نقوش هندسی و خطی مانند جناقی ها، زیگزاگ ها، مثلث های سرو ته، نقوش درختی و نقطه چین ها.

تپه دالما
تپه تاریخی دالما در جنوب غربی دریاچه ارومیه و در چند صد متری روستای "دالما"قرار دارد. در این تپه شش لایه استقراری مشخص شده است که تاریخ آنها مربوط به هزاره های پنجم و چهارم ق . م است. معماری تنها در لایه طبقاتی چهارم و پنجم تپه به دست آمد که به صورت بناهای مجرد و در اطراف یک حیاط ساخته شده بودند و در ساخت آنها از چینه و ملاط بسیار نازک گلی بهره گرفته شده بود.
تمامی‌سفال های به دست آمده از تپه دالما دست ساز و اکثرا منقوش است. از دیگر آثار به دست آمده از این تپه می‌توان به دسته هاون سنگی، سردوک های سفالی، اشیای استخوانی و ... اشاره کرد.

تپه اهرنجان

تپه اهرنجان در دشت سلماس، در شمال غرب دریاچه ارومیه قرار دارد. براساس اطلاعات موجود، علاوه بر قطعات سفال های دوره نو سنگی، تعدادی مشته سنگ، سنگ ساب، هاون سنگی، تیغه‌های ابسیدین، انواع سردوک ها و ادوات ساخته شده از استخوان حیوانات نیز از سطح این تپه جمع آوری شده است. سفال های منقوش اهرنجان را با عناصر هندسی تزیین کرده اند.
بیشتر ظروف اهرنجان را انواع کاسه های ساده و سبو تشکیل می‌دهند. بعضی از کاسه های اهرنجان دارای لوله کوتاهی در زیر لبه هستند که شبیه آن ها تاکنون در هیچ محل باستانی دیده نشده است.

http://www.mehrnews.com/mehr_media/i...15515_orig.jpg

گوی تپه
گوی تپه در حدود شش کیلومتری جنوب شرقی شهر ارومیه و در دره ای به همین نام واقع شده است. ابعاد تپه 455 متر در جهت شمال به جنوب و 600 متر در جهت غرب به شرق و ارتفاع آن 24.5متر است. یکی از آثار به دست آمده از این تپه، صفحه مفرغی منقش به تصویر "گیلگمش" – پهلوان حماسی بابلی – است. در این نقش گیلگمش میان دایره ای دو گاو وحشی را گرفته و آن ها را بلند کرده است. این شیء به سده هشتم ق. م تعلق دارد.

- - - به روز رسانی شده - - -

اثر دیگر مهری استوانه ای شکل است که در عمق هشت متری پیدا شده و نقش مایه هایی از خدایان بابلی را بر خود دارد و احتمالاً متعلق به حدود دو هزار ق. م است. این اثر تاریخی در حال حاضر در موزه هنرهای زیبای مترو پولیتن نیویورک نگهداری می‌شود.
در حفاری علمی ‌این تپه در سال 1948 م هفت طبقه را که به ترتیب از پایین به بالا نام گذاری شده اند مشخص شده است.
طبقه زیرین آن مربوط به هزاره چهارم ق.م است. آثاری از هزاره های سوم، دوم و اول ق . م نیز در این تپه قابل مشاهده است. بناهای ساخته شده در تپه ساده است و از گل و بعضاً از خشت خام برای ساختن دیوارها استفاده شده است.

تپه هفتوان
این تپه یکی از بزرگ ترین تپه های منطقه است و در 15 کیلومتری شمال غربی دریاچه ارومیه، در وسط جلگه حاصلخیز سلماس قرار گرفته است. این تپه از هزاره سوم ق. م تا دوره ساسانی، هشت دوره فرهنگی را در بر می‌گیرد و دارای آثار معماری از خشت خام و سنگ است.
در این تپه سفال های منقوش نیز به دست آمده است. هشت دوره فرهنگی این تپه از بالا به پایین عبارت اند از اشیاء و آثار مربوط به دوره های ساسانی، هخامنشی، اورارتو، دوره آهن، آهن، هزاره دوم ق . م طبقه مربوط به آغاز دوره شهر نشینی در اطراف دریاچه ارومیه (هزاره سوم ق . م) و آخرین طبقه مربوط به هزاره چهارم ق. م است.

تپه کردلر
تپه باستانی کردلر یکی دیگر از تپه‌های باستانی ارومیه است که در 25 کیلومتری شرق ارومیه و در مجاورت روستای کردلر قرار گرفته است، فاصله تپه از جاده ارومیه به دریا حدود یک کیلومتر است، بقای آثار تاریخی تپه کردلر بر روی تپه نسبتاُ مرتفعی که در غرب روستا قرار گرفته واقع شده است و در اثر عملیات حفاری باستان‌شناسان مقداری از بقایای آثار معماری مدفون از زیر خاک‌های آن بیرون آورده شده است.

قدمت این بقایا مربوط به هزاره اول تا چهارم قبل از میلاد است و از آثار به دست آمده مشهود است که این مجموعه محل استقرار و زندگی عده‌ای از مردمان جهان باستان بوده که به صورت ساده مورد استفاده و سکونت بود چون به خاطر نوع مصالح به کار رفته در ساختمان مجموعه که بیشتر آن دیوار چینه‌ای و از خشت خام انتخاب شده است و طی گذشت زمان، آسیب دیده و به صورت مخروبه درآمده است.

تپه باستانی قلایچی
این تپه تاریخی در 12 کیلومتری شمال شرقی شهر بوکان قرار دارد. این مجموعه به دوره حکومتی مانا متعلق است .
علاوه بر موارد فوق تپه‌های تاریخی دیگری از جمله تپه للهام، تپه ساعتلو، تپه انگنه، تپه بزوه، تپه ربط، تپه هنگروان، تپه سه گرد، تپه سبزعلی، تپه توپوزآباد، تپه بخشی قلعه، تپه بیات، تپه بالانج، تپه سمباتان، تپه نرگی، تپه خان بابا، تپه ثمرتو، تپه قلاع، تپه ژاژآباد، تپه خلیل‌آباد، بغاتپه، تپه گنج چین، تپه خانقاه سرخ، تپه قزقلعه، تپه علی‌خان، شربت تپه، ساری تپه، تپه حیدرلو، تپه شهرستانک، کول تپه، تپه ریحان‌ آباد، تپه براشان، تپه میرشکارلو، تپه گویجه ‌لو، تپه چندرلو، تپه اوصالو، تپه علی بیگلو، تپه زیویه، تپه محمودآباد، تپه موانا، تپه هلاکو و تپه نادر وجود دارد.


گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: mehrnews.com