میزگرد «سرویس های بهداشتی شهری» برگزار شد

آموزش نیز بحث چهارم است. این امر می‌تواند هم برای استفاده و هم برای نگهداشت و مشارکت‌های بعدی کمک کند. آموزش نباید تنها به واسطه بروشور باشد بلکه می‌تواند به صورت احداث دفاتر در مناطق انجام شود. به نظر می‍‌رسد آموزش‌های حضوری در بحث سرویس‌های بهداشتی عمومی می تواند در جهت افزایش اعتماد سازی و مشارکت عمومی کمک کند.


• اکنون بسیاری از بیماری‌ها مانند کلیوی نیز به دلیل دسترسی نداشتن مناسب به سرویس های بهداشتی شهری است. این امر باعث می شود تا هم این بیماری در کشور رواج پیدا کند و هم اینکه هزینه‌های زیادی نیز برای درمان در نظر گرفته شود. می توان با تجهیز سرویس های بهداشتی تا حدودی این معضل را کاهش داد؟

عماری: محورها و حوزه های سلامت اجتماعی بسیار کلان است . سیستم معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری شکل و قوامی که ناخواسته یا خود خواسته صورت گرفته است به حوزه سلامت راه پیدا کرده است. وقتی برای سرویس های بهداشتی عنوان اجتماعی و فرهنگی به کار برده می شود یعنی سلامت نیز در آن دخیل است .

زمانیکه در مورد سلامت فردی و جسمی صحبت به میان می‌آید. سلامت روان نیز کاملا اجتماعی و فرهنگی است و زمانیکه آموزش و اطلاع‌رسانی می‌گوییم کاملا به حوزه اجتماعی باز می گردد.

وقتی در مورد آسیب‌های اجتماعی نیز صحبت می شود به طور قطع در خصوص آموزش و اطلاع‌رسانی و حوزه اجتماعی صحبت به میان می‌آید . یا زمانیکه از آسیب‌های اجتماعی نیز صحبت می شود کاملا بحث اجتماعی مطرح است.

پرداختن به سرویس‌های اجتماعی و فرهنگی دارای گستردگی زیادی است و بسیاری از بیماری‌ها، استرس‌ها و اضطراب‌ها نیز به این موضوع باز می گردد. بنابر این تمامی این موارد اجتماعی و فرهنگی است و نیاز داریم تا در میان شهرسازان تعامل و بحث صورت گیرد.

مهدوی نژاد: درحرکت مثبتی که در شهرداری تهران آغاز شده است، ریشه‌های اجتماعی بسیاری از پروژه‌ها را تقویت می‌کند . یعنی در حوزه مدیریت شهر تجارب خوبی در حوزه‌های فنی و مهندسی داشته‌ایم . امروز نیز در بسیاری از حوزه‌های فنی و مهندسی نیز در حال پیشرفت هستیم و سرعت پیشرفت ما قابل توجه است.

چند سالی است که متوجه شده ایم که باید چند جانبه رشد کرد و اگر در انجام فعالیتی نیاز سنجی درست نباشد، نتیجه مطلوبی نخواهیم گرفت. یکی از مباحث مهم در حیطه سرویس‌های بهداشتی نگاه همه جانبه به آن است، زیرا از یک سو فناوری کم نداریم و مواد و مصالح و تجهیزات فنی را نیز در کشور به خوبی می شناسیم . طراحان نیز شکل و فرم را به خوبی طراحی می‌کنند و در خصوص ارتباط با محیط‌های پیرامونی نیز بسیار مسلط هستند و به نوعی همگنی در آنها دیده می شود. اما به کار گیری تمامی این موارد در پروژه‌هایی مانند ساخت و احداث سرویس‌های بهداشتی شهری با عنایت به دیدگاه فرهنگی اجتماعی و اکولوژی بومی و ارزش های اسلامی ایرانی که مورد توجه عمومی مردم جامعه و خواست عمومی شهروندان از شهرداری است ، تحقق پیدا می‌کند.

رسیدن به نگاه همه جانبه کار به خصوص برای بحث سرویس های بهداشتی که نوپاست، بسیار سخت است. برگزاری همایش ها و نشست های تخصصی می تواند در زمینه رفع مشکلات پیش روی سرویس‌های بهداشتی راهگشا باشد. در این جلسات بسیاری از خطاهایی که در شرایط فعلی نیز وجود دارد مرور خواهد شد. آسیب هایی که در این زمینه وجود دارد شناسایی و راه حل هایی نیز برای رفع آنها ارائه خواهد شد.

• معماران و طراحان باید چه محورهایی را جهت ارتقاء سرویس های بهداشتی در نظر گیرند؟

مهدوی نژاد: اکنون مواد و مصالح عامل مهمی در ساخت سرویس های بهداشتی عمومی به شمار می رود. باید مصالحی به کار گرفته شودکه در مقابل مواد شوینده و ضد عفونی کننده مقاومت کافی داشته باشد و از لحاظ اقتصادی نیزمناسب باشد. همچنین ضد باکتری باشد و مشخصات فنی در حوزه مصالح نیز در آنها لحاظ شده باشد.

همچنین در طراحی معماری این گونه پروژه‎ها ،فرم و شکل مهم است. زیرا این دو روش در الگوی بهینه‌سازی سرویس‌های بهداشتی اهمیت به سزایی دارد و این بدان معناست که هر گاه فرم مناسب برای یک پروژه معماری انتخاب می شود. معنای مناسبی را به مخاطب انتقال می‌دهد. هر گاه فرمی که انتخاب می شود مطلوب، چشم نواز و مناسب باشد در محیط خود خوب قرار می گیرد و اگر فرم و شکلی که می خواهد انتخاب شود هماهنگ با محیط باشد باعث می شود تا آزاردهندگی حضور آنها را حذف نماید و به عبارت دیگر بخشی از چشم انداز فرهنگی و طبیعی محیطی خواهد شد، نباید در فرم و شکل آنها به قدری متفاوت و مناسب باشد که استفاده کنندگان را تشویق نکند.

در ساخت سرویس های بهداشتی باید فناوری نیز در نظر گرفته شود. همچنین بحث تجهیزات فنی نیز در سرویس های بهداشتی اهمیت دارد. باید دانست که در این پروژه‌ها از چه تجهیزاتی می‌توان استفاده کرد و بسیاری از پروژه‌هایی که در کشور اجرا می‌شود به صورت سنتی و متداول از تجهیزات متداول استفاده می کنند. بسیاری از تجهیزات نوین وجود دارد که به کاهش مصرف انرژی، بهینه سازی مصرف مواد و بهبود کیفیت و عملکرد این فضا ها کمک می‌کند.

محیط پیرامون نیز در طراحی معماری بسیار مهم است و زمانیکه سرویس های بهداشتی عمومی را طراحی معماری می کنیم سوال اصلی این است که عنصر جدید باید در کجا قرار گیرد؟ در بسیاری مواقع دیده شده که قرار گیری یک عنصر شهری باعث شده تا چشم انداز بهم ریخته شود و کیفیت محیط نیز کاهش پیدا کند.

جای‌یابی نامناسب سرویس‌های بهداشتی باعث از دست دادن بخش زیادی از مساحت جنبی زمینی شده که در اختیار این پروژه قرار گرفته است. جا نمایی مناسب و مکان‌یابی صحیح و مناسب و اصولی آنها، کیفیت بهره‌برداری از سرویس های بهداشتی را افزایش می‌دهد.

این محورهای پنج گانه محورهایی هستند که به صورت‌های مختلف روی آن صحبت شده و به نظر می‌رسد توجه ویژه به آنها بخصوص در حیطه طراحی معماری باعث ارتقاء نوع تغییرات معماری سرویس های بهداشتی و نقش و جایگاه آنها باشد که می توانند به عنوان یک عنصر واقعی شهری نقش ایفا کنند و از حاشیه به مرکز بیایند و از موضوع فرعی، نامناسب و غیر قابل توجه به یک موضوع مثبت تبدیل شود و هدفی را تامین کنند که ما به عنوان تحقق عدالت اجتماعی از آن یاد می شود.

• جناب کریمی مشاور به نظر شما باید چه نکاتی را حوزه ساخت و ساز سرویس های بهداشتی در نظر گرفت؟

کریمی مشاور: باید به چند نکته توجه داشت. یکی نگاهی که شهرداری به سرویس های بهداشتی دارد باز می گردد و اینکه همایش سرویس های بهداشتی شهری توسط مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران با مشارکت سازمان زیباسازی شهر تهران و همکاری دبیرخانه نشست ادواری شهرداران کلان شهرهای کشور و شهرداری قزوین در 28 آبان 91 در این خصوص برگزار می شود، مشخص می کند که انگیزه مناسب برای حل مشکلات سرویس‌های بهداشتی وجود دارد و زمانیکه موضوعی در این سطح ایجاد می شود به طور قطع مشکلات پیش روی آن نیز حل خواهد شد. موضوعی که در این سطح مطرح می‌شود در ادامه خوشبین می شویم که مشکلات حل خواهد شد.

در گذشته مشکلی که در خصوص سرویس‌های بهداشتی داشتیم این بود که کمتر جرات می شد تا در این خصوص صحبت شود و اینکه اکنون همایش سرویس های بهداشتی در سطح ملی برگزار می شود نشان از آن دارد که امروزه نگاه به این مقوله متفاوت شده است.

برای این مشکل لازم است تا مانند بسیاری از کشورهای دیگر سرویس‌های بهداشتی به عنصری برای زیبا سازی شهر تبدیل شود . یعنی سرویس‌های بهداشتی که طراحی می شود به دلیل جذابیت های فرمی و بصری بدون اینکه مردم از آن فرار کنند پول ساز باشد. در برخی از کشورها تمام جداره دور سرویس‌های بهداشتی یک صفحه دیجیتالی است که برای تبلیغات محیطی اجاره داده می‌شدند.

بهتر است تجربه کشورهای دیگر را در این زمینه بومی کرده و مورد استفاده قرار دهیم.

اختصاص زمین برای ساخت سرویس های بهداشتی شهری مشکلی است که در گیر آن بوده‌ایم یکی از مشکلات این بود که زمین را چه سازمانی باید اختصاص دهد. یکی از دستاوردهای همایش نخست سرویس های بهداشتی این بود که بحث وقف مطرح شد و از مراجع تقلید نیز دستخطی گرفته شد تا مردم برای سرویس های بهداشتی تشویق شوند و زمین هایشان را در اختیار بگذارند.

اگر راهکاری پیدا کنیم تا زمین را در اختیار داشته باشیم مابقی مشکلات نیز حل خواهد شد. در بررسی های قبلی به این نتیجه رسیدیم که یک ضابطه تشویقی طراحی شود تا بسیاری از ساختمان هایی که نیمه عمومی و یاعمومی هستند قسمتی از بنای خود را به سرویس‌های بهداشتی عمومی اختصاص دهند و در کنار آن نیز یک سری معیارهای تشویقی نیز توسط شهرداری و ارگان‌های دیگر برای فردی که چنین کاری را انجام داده است در نظر گرفته شود.

• در پایان هر یک از افراد جمع بندی خود را ارائه دهند.

عماری: باید چند نکته در سرویس‌های بهداشتی عمومی مد نظر قرار داد که شامل جانمایی‌ها، مکان یابی‌ها، نیاز سنجی‌ها و استفاده از تجارب نوین و مشارکت مردم برای نگهداشت آنها و بهره گیری از نیروهای تبلیغاتی می‌شود.

به اعتقاد من پرداختن به این موضوع و سیاستگذاری و طرح‌ریزی در سرویس‌های بهداشتی عمومی نیاز به یک نگاه چند رشته ای دارد و نباید اینگونه باشد که نگاه صرف به شهر سازی تجهیز شود بلکه تمامی حوزه‌های طراحی، معماری، شهر سازی، اجتماعی و فرهنگی می‌تواند معنا و روح مناسب تری به این موضوع بدهد.

اگر تمام فعالیت‌های شهرداری را بدون روح در نظر بگیریم یعنی اینکه به مردم و اجتماعی که می خواهند از آن استفاده کنند بهایی نداده ایم. به نظر من اگر بتوانیم برای ساختن یک مجموعه تمامی مولفه هایی که می توانند تاثیر گذار باشند حرکت خوبی است . تجربه دنیا نیز نشان می‌دهد که تمام بعدهایی که به کالبد روح می‌دهد باید در کنار هم در نظر گرفته شوند.

- - - به روز رسانی شده - - -



به اعتقاد من پرداختن به این موضوع و سیاستگذاری و طرح‌ریزی در سرویس‌های بهداشتی عمومی نیاز به یک نگاه چند رشته ای دارد و نباید اینگونه باشد که نگاه صرف به شهر سازی تجهیز شود بلکه تمامی حوزه‌های طراحی، معماری، شهر سازی، اجتماعی و فرهنگی می‌تواند معنا و روح مناسب تری به این موضوع بدهد.

اگر تمام فعالیت‌های شهرداری را بدون روح در نظر بگیریم یعنی اینکه به مردم و اجتماعی که می خواهند از آن استفاده کنند بهایی نداده ایم. به نظر من اگر بتوانیم برای ساختن یک مجموعه تمامی مولفه هایی که می توانند تاثیر گذار باشند حرکت خوبی است . تجربه دنیا نیز نشان می‌دهد که تمام بعدهایی که به کالبد روح می‌دهد باید در کنار هم در نظر گرفته شوند.